مجازات سنتی روزهخواری، امروز بازدارندگی ندارد
تاریخ انتشار: ۱ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۸۵۸۶۳۹
تهران- ایرناپلاس- با کسانی که در ملأ عام روزهخواری میکنند چه باید کرد؟ برخوردهایی مثل شلاق و حبس یا بیتفاوتی و نادیده گرفتن؟ دین چه میگوید و اقتضای امروز جامعه ما چیست؟ مجازاتهای سنتی فقهی نتیجه معکوس دارد یا مطلوب؟
هر سال در ماه رمضان با دو تصویر روبهرو هستیم: یکی روزهخواری برخی شهروندان در مکانها و معابر عمومی و دیگری برخورد نیروی انتظامی با روزهخواران که در نهایت به کشمکش و درگیری میانجامد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این روزها برخی فیلمها و کلیپهای ناراحتکننده که حاکی از برخورد نیروی انتظامی با جوانی است که علناً روزهخواری کردهاند، در فضای مجازی دست به دست میشود و دوباره این سؤال مطرح میشود که حکم دین در اینگونه موارد چیست و راهکار امروزی برخورد با روزهخواری چیست؛ بیتفاوتی نسبت به این تظاهرها یا برخورد سخت و جدی با روزهخواران و اجرای احکامی که حتی ممکن است در نهایت با شرایطی به اعدام هم برسد؟
نگاه هویتبخش یا رهاییبخش
برای بررسی نظر فقه و تبعات احتمالی برخی احکام با حجتالاسلام والمسلمین علی شفیعی گفتوگو کردیم. این عضو هیأت علمی و مدیر گروه فقه دفتر تبلیغات اسلامی خراسان در گفتوگو با خبرنگار ایرناپلاس درباره نگاه جوامع به عبادات و از جمله روزه گفت: ابتدا باید اشاره کنم که در ماهیت عبادات دو ساحت وجود دارد: یکی ساحت هویتبخشی و دیگری ساحت رهاییبخشی. عبادات هم هویتبخش و هم رهاییبخش دیده شدهاند. بستگی دارد کدامیک از این دو ساحت در یک جامعه و در یک زمان اهمیت پیدا کند و برجسته شود. اگر ساحت هویتبخشی روزه برجسته شود، شیوه تعامل ما با عبادات، از جمله روزه، بهگونهای خواهد بود و اگر ساحت رهاییبخشی برجسته شود و اولویت پیدا کند، قاعدتاً شیوه متفاوت خواهد بود. در جوامعی مانند جامعه ما که هویتبخشی اهمیت و اصالت بیشتری دارد، به جهت اینکه جوامع معطوف به نگاههای فقهی هستند و فقه آنجا حرف اول را میزند، قاعدتاً نسبت به افرادی که هنجارشکنیشان معطوف به این عبادات است، دنبال تعبیه مجازات هستند؛ چون این هنجارشکنان به هویتآفرینی صدمه میزنند و مجازاتی لحاظ میشود تا بتواند مانع هنجارشکنیهایی بشود که به این هویتآفرینی صدمه میزند. در این نگاه، البته دنبال این هم هستند که شدیدترین برخورد را بکنند تا بهتر مانع هویتشکنی بشود.
شفیعی در ادامه با اشاره به آنچه در متون فقهی درباره روزهخواری آمده است، گفت: من منابع فقهی و روایی را نگاه کردهام. هم در منابع فقهی و هم در منابع روایی، بهصراحت این نکته آمده: کسی که از روی آگاهی و به عمد در ماه رمضان افطار کند و روزهاش را بخورد، بدون اینکه مجوزهای شرعی را داشته باشد، حاکم شرع میتواند برای بار اول و دوم او را تعزیر کند و اگر بار سوم ببیند این بازدارندگی تأثیری ندارد، حتی میتواند حکم اعدامش را صادر کند. این نوع برخورد و نگاه، معطوف به همان جنبه هویتبخشی روزه است.
از فقه قرآنی تا فقه روایی
این پژوهشگر فقه به تفاوت آنچه در قرآن و احادیث درباره روزهخواری وجود دارد، اینطور اشاره کرد: نکته مهم، بحث دیگری است تحت عنوان «از فقه قرآنی تا فقه روایی». نوع توجه ما به فقه هم میتواند در شیوه مواجهه ما با این بحث تفاوت ایجاد کند. یعنی اگر کسی قرآن را بهعنوان محور و اساس فقه خود قرار دهد و فقه روایی را حداکثر حاشیهای بر فقه قرآنی بداند، شیوه مواجهه این فرد با مسائل نوپیدا با کسی که فقه روایی را محور قرار میدهد، متفاوت است؛ این فرد فقه خودش را با روایت بسته است؛ چراکه وقتی شما به قرآن مراجعه میکنید، در آیات قرآن هیچ اشارهای به برخورد با روزهخواران نشده است؛ چه برسد به حد، تعزیر و برخوردهای فیزیکی مانند شلاقزدن. این خودش یک نوع نگاه است. آبشخور یا خاستگاه شما به فقه میتواند در شیوه مواجهه شما با این بحثهای نوپیدا تفاوت ایجاد کند.
قصد ما از مجازات چیست؟
عضو هیأت علمی دفتر تبلیغات اسلامی در ادامه افزود: نکته قابل تأمل این است که بالاخره مجازات هنجارشکنان به چه دلیل باید اجرا شود؟ قصد ما از مجازات هنجارشکنان چیست؟ یکوقت هدف بازدارندگی و یکوقت جزا و پاداش دادن است. اگر قصد ما بازدارندگی باشد، این بازدارندگی یک امر کاملاً سیال و شناور است. مثلاً شما شاید در 200 – 300 سال پیش میتوانستید با شلاقزدن و تعزیر ایجاد بازدارندگی کنید، اما الان احساس میکنید این شیوه مواجهه بازدارندگی ندارد. اگر این نکته برایتان مهم باشد که مجازات با هدف بازدارندگی است، تلاش خواهید کرد از رهآوردهای بشری برای بازدارندگی استفاده کنید. مثلاً چه بسا به این نتیجه برسید که بهجای شلاقزدن، کار فرهنگی و علمی بکنید و بازدارندگی این کار بیشتر باشد. فرض کنید بهجای شلاقزدن به این نتیجه برسید که مجازاتهای مالی وضع کنید. هم در روایتها و هم در فقه، بازدارندگیهای مالی هم دیده شده است. مثلاً وقتی کسی روزهخواری میکند، مجبورش میکنید چند یتیم یا فقیر یا نیازمند را اطعام بدهد، این خودش عملی است که میتواند پارهای از رنجها و چالشها و بحرانهای اجتماعی را حل کند.
قانون چه میگوید؟
حجتالاسلام شفیعی با اشاره به آنچه در قانون درباره روزهخوار آمده است، گفت: یک یادداشتی خواندم که نویسنده ادعا کرده بود ماده 638 قانون مجازات اسلامی که تلاش کرده این مسأله را جرمانگاری کند، بهگونهای نیست که قضات ما برداشت کردهاند و طبق آن با روزهخواری برخورد میکنند. عنوان این یادداشت «تظاهر به روزهخواری جرم نیست» بود. نویسنده واژگان همین ماده 638 را که طبق آن هرکس علناً در انظار عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی کند، علاوه بر کیفر عمل، به حبس از ده روز تا دو ماه یا 74 ضربه شلاق محکوم میگردد را کنار هم چیده بود و نتیجهای که از چینش عبارات و واژگان گرفته بود، این بود که «بهصراحت از تحلیل ماده نتیجه میگیریم که تظاهر به روزهخواری جرم نیست و متأسفانه قضات ما سالهاست با بیدقتی از این ماده استفاده کرده و افرادی را که اقدام به روزهخواری علنی میکنند، محکوم مینمایند. در حالی که در قانون فعلی مجازات هیچ مادهای که عنصر قانونی این مجازات قرار بگیرد، وجود ندارد و چنین محکومیتهایی مخالف صریح اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها و عقاب بلابیان است.» این یک نکته قابل تأمل است. نمیگویم هرچه ایشان برداشت کرده درست است، اما حرف قابل تأمل و دقت است. اصل شبههای که ایشان در برداشت قضات از ماده 638 کرده، قابل احترام است و جای بحث هم دارد.
منبع: ایرنا
کلیدواژه: فرهنگي ايرناپلاس روزه خواري مجازات
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۸۵۸۶۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پاسخ ایران به صهیونیستها با هدف ایجاد بازدارندگی بود
به گزارش خبرگزاری مهر، امیر آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح روز جمعه ۷ اردیبهشت ماه در بیست و یکمین اجلاس وزرای دفاع سازمان همکاریهای شانگهای در آستانه قزاقستان ضمن ابراز خرسندی از حضور در جمع وزرای محترم دفاع سازمان همکاری شانگهای از برنامه ریزی و استقبال گرم دولت محترم جمهوری قزاقستان؛ خصوصاً عالی جناب روسلان ژاق سیلقوف، وزیر محترم دفاع تقدیر و تشکر و نمود و افزود: در طول چند ماه گذشته اتفاقات ناگواری در جغرافیای امنیتی سازمان همکاری شانگهای نظیر حوادث تروریستی در ایران، روسیه و پاکستان که موجب کشته و مجروح تعدادی از شهروندان و مردم بیگناه شد به وقوع پیوسته است در اینجا لازم میدانم ضمن محکوم نمودن این حوادث با خانوادههای قربانیان ابراز همدردی نمایم از سوی دیگر از هفت ماه پیش، تاکنون شاهد نسل کشی ارتکاب جنایت جنگی و کشتار وسیع زنان کودکان، امدادگران و خبرنگاران و تخریب وسیع زیر ساختها و بیمارستانها توسط رژیم غاصب صهیونیستی در فلسطین هستیم که متاسفانه با حمایت و کمکهای همه جانبه حامیان این رژیم و انفعال مجامع و سازمانهای بین المللی همراه گشته است.
وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران ضمن به رسمیت شناختن حق دفاع مشروع ملت فلسطین، جنون کشتار و تروریسم دولتی رژیم صهیونیستی و حامیان آن را به شدت محکوم کرد و گفت: متاسفانه در ادامه تجاوزگری و جنگ طلبی رژیم صهیونیستی؛ اخیراً این رژیم با هدف تشدید و توسعه جنگ در منطقه و انحراف افکار عمومی از جنایات و نسل کشی خود در غزه با نقض صریح ماده ۳۱ کنوانسیون وین ساختمان کنسولی جمهوری اسلامی ایران در سوریه را هدف قرار داد که منجر به شهادت تعدادی از مستشاران نظامی کشورمان که بنا به دعوت این کشور در دمشق حضور داشتند، شد البته جمهوری اسلامی ایران بر اساس حق دفاع مشروع مندرج در ماده ۵۱ منشور ملل متحد و با توجه به عدم محکومیت این اقدام در شورای امنیت سازمان ملل متحد با تکیه بر مولفههای قدرت خود اقدام به تنبیه متجاوز کرد.
امیر سرتیپ آشتیانی با بیان اینکه پاسخ جمهوری اسلامی ایران به این تجاوزگری صرفاً یک اعلان هشدار محدود با هدف ایجاد بازدارندگی و در عین حال پرهیز از گسترش درگیری بود افزود: باید تاکید کنم جمهوری اسلامی ایران به دنبال جنگ و افزایش تنش در منطقه نمیباشد با این وجود هر گونه جسارت تعدی و محاسبه غلط توسط دشمنان با پاسخ مقتضی و پشیمان کننده روبرو خواهد شد.
سرتیپ محمدرضا آشتیانی مواضع اصولی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در محکومیت حمله تروریستی به اماکن دیپلماتیک جمهپری اسلامی ایران در سوریه را بسیار ارزشمند بر شمرد و گفت: ضمن تشکر از مواضع منطقی و سازنده دولتهای روسیه و چین به ویژه در نشست ۱۴ آوریل شورای امنیت سازمان ملل متحد در حمایت از حق دفاع مشروع جمهوری اسلامی ایران تاکید مینمایم دفاع جانبدارانه و بی قید و شرط برخی کشورهای غربی از اقدام رژیم صهیونیستی منجر به بی اعتباری و تضعیف نقش و کارکرد سازمانهای بین المللی در ایجاد نظم و امنیت در جهان خواهد شد.
بسیاری از بحرانها و جنگهای چند دهه اخیر به ویژه در عراق، افغانستان، اوکراین و فلسطین نتیجه رویکردها و سیاستهای سلطه طلبانه و تمامیت خواهانه غرب و ناتو بوده است
وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه حوادث و تجربیات امروز جهان ما را به سمت ضرورت درک واقعیات جدید نظام بین الملل و چگونگی شکل گیری هندسه نظم جدید جهانی رهنمون میسازد، تصریح کرد: در نظام بین الملل در حال گذار آنچه که بیش از همه به چشم میخورد؛ تشدید رقابت قدرتها در عرصهها و حوزههای وسیعتر به ویژه نظامی و امنیتی، نادیده گرفتن حقوق ملتها، به کارگیری استانداردهای دوگانه در مواجهه با مسایل بین المللی، تشدید بحرانهای ژئوپلیتیکی مانند تلاش جدید غرب و ناتو در توسعه به شرق، تزلزل در معاهدات خلع سلاح و کنترل تسلیحات، توسعه کمی و کیفی سلاحهای کشتار جمعی، سوء استفاده برخی قدرتها از گسلهای موجود و شکافهای اجتماعی و قومیتی جهت تضعیف حاکمیت ملی کشورها، استفاده از ابزار تروریسم در جنگها و شکل گیری تروریسم ترکیبی، بهره گیری از ابزار جنگ اقتصادی و تحریم توسط قدرتهای سلطه گر و تلاش این قدرتها برای حفظ برتری و هژمونی خود در جهان میباشد.
امیر آشتیانی با بیان اینکه بدون تردید بسیاری از بحرانها و جنگهای چند دهه اخیر به ویژه در عراق، افغانستان، اوکراین و فلسطین نتیجه رویکردها و سیاستهای سلطه طلبانه و تمامیت خواهانه غرب و ناتو بوده است، گفت: در مقابل این جریان شاهد ظهور و افزایش تمایلات جدی در برخی کشورها و قدرتهای نوظهور برای دفاع از حقوق، هنجارها و ارزشهای ملی و بین المللی نظیر عدالت، استقلال، برابری، صلح و امنیت از طریق همکاری جمعی و حرکت به سمت یک نظام مستقل و عادلانه هستیم و اگر بخواهیم واقع بینانه قضاوت نماییم؛ نقش سازمان همکاری شانگهای در شکل گیری این روند بسیار حائز اهمیت میباشد. بدون تردید سازمان همکاری شانگهای به سبب برخورداری از ظرفیتهای متنوع و گسترده اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی نظامی و امنیتی با طی کردن مسیری هوشمندانه؛ اکنون به یک نهاد تأثیرگذار و نقش آفرین در روندهای جهانی و به ویژه ایجاد سازوکارهای چند جانبه گرایی و نیز به محل رجوع بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده است.
پاکسازی تروریسم از درون جغرافیای سازمان شانگهای به عنوان یک اولویت جهت حفظ و توسعه بیشتر اعتماد، دوستی و حسن همجواری متقابل بین کشورهای عضو یک اصل و الزام راهبردی به شمار میرود
وزیر دفاع با بیان اینکه پدیده تروریسم در حال حاضر به یک معضل اساسی در جهان تبدیل شده است، اظهار داشت: از آنجا که یکی از اهداف راهبردی سازمان همکاری شانگهای مقابله با تمامی مظاهر تروریسم و ریشههای آن است؛ انتظار میرود مقابله جدی و عملی با این پدیده بیش از گذشته در دستور کار سازمان قرار گیرد و در همین رابطه با توجه به وقوع اتفاقات تلخ و ناگوار ناشی از اقدامات گروههای تروریستی در جغرافیای امنیتی سازمان همکاری شانگهای به ویژه در طول یک سال گذشته؛ معتقدیم پاکسازی تروریسم از درون جغرافیای سازمان به عنوان یک اولویت جهت حفظ و توسعه بیشتر اعتماد، دوستی و حسن همجواری متقابل بین کشورهای عضو از طریق رایزنی مداوم بهره گیری از ظرفیتهای مشترک و تبادل تجربیات و اطلاعات یک اصل و الزام راهبردی به شمار میرود.
امیر محمدرضا آشتیانی ادامه داد: نکته حائز اهمیت در مبارزه با تروریسم؛ شناخت ریشهها، دلایل، آموزههای فکری و معرفتی، روشها، تاکتیکها، حامیان و منابع مالی از جمله استفاده از رمز ارزها است. گرچه تروریسم ریشه در جهل، عقب ماندگی افراط گرایی، تبعیض و بی عدالتی دارد، لکن امروزه شاهد خروج تروریسم از وضعیت سنتی و نقش آفرینی در اشکال جدید به عنوان یک ابزار قدرتمند برای برخی از قدرتهای جهانی در جنگهای نوین و ترکیبی میباشیم علاوه بر این به موازات تروریسم سخت؛ شاهد نوعی از تروریسم نرم تحت عنوان تروریسم اقتصادی هستیم که میتوان نمونههای بکارگیری آن را توسط نظام سلطه علیه برخی از اعضاء سازمان همکاری شانگهای در قالب اعمال تحریمهای یک جانبه و چند جانبه مشاهده کرد.
امیر آشتیانی با اشاره به آموزههای دین مبین اسلام بر پرهیز از افراط گرایی و رفتارهای خشونت آمیز و همچنین توجه به حقوق بشر و رعایت اخلاق انسانی افزود: جمهوری اسلامی ایران نه تنها خود قربانی تفکرات تکفیری تروریستی مورد حمایت غرب و ناتو میباشد؛ بلکه در عرصه مقابله با این تفکرات پیشرو بوده و هزینههای مادی و معنوی زیادی در این خصوص متحمل شده و سربازان و فرماندهان عزیزی مانند سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی را تقدیم مردم امنیت منطقه و جهان نموده است.
وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران تلاش مجدد و مستمر قدرتهای شکست خورده در افغانستان برای بازیابی و احیاء گروههای تروریستی مانند داعش را یک تهدید بزرگ برای جغرافیای امنیتی شانگهای بر شمرد و گفت: یکی از اولویتهای مهم سازمان میبایست تمرکز جدی بر مسایل مختلف افغانستان باشد. بدیهی است حمایت از سازوکارهای مبتنی بر مشارکت همه اقوام، گروهها و مذاهب در تعیین سرنوشت میبایست در دستور کار قرار گیرد.
جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از موقعیت راهبردی و همچنین ظرفیتهای مختلف ژئوپلیتیکی خود میتواند هم راستا با سایر کشورهای عضو در تحقق اهداف سازمان به ویژه در حوزههای نظامی و امنیتی مؤثر باشد.
امیر آشتیانی با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از تاریخ فرهنگ حوزه تمدنی و موقعیت راهبردی و همچنین ظرفیتهای مختلف ژئوپلیتیکی خود میتواند هم راستا با سایر کشورهای عضو در تحقق اهداف سازمان به ویژه در حوزههای نظامی و امنیتی مؤثر باشد افزود: نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران برای توسعه و تعمیق مناسبات دفاعی و نظامی با کشورهای عضو سازمان در قالب همکاریهای دو و چند جانبه امادگی کامل دارند و در همین رابطه با توجه به تجربیات ارزشمند جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با تروریسم در منطقه، آمادگی داریم توانمندی، دانش و تجربیات خود در حوزه مبارزه با تروریسم را در اختیار سایر اعضاء قرار دهیم.
وزیر دفاع ایران ادامه داد: با توجه به برگزاری رزمایشهای مرکب دریایی میان جمهوری اسلامی ایران و برخی از اعضای سازمان همکاری شانگهای نظیر روسیه و چین و با مشارکت برخی دیگر از اعضای سازمان امیدواریم با توجه به جایگاه دریا در اقتصاد جهانی و نیز با مشارکت همه اعضاء شاهد ایجاد کمربند امنیت دریایی شانگهای که ضامن تبدیل اقیانوس هند به یک آبراهه امن بین المللی است، باشیم در اجلاس سال گذشته اشاره کردم که پیام ثابت و همیشگی دکترین دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران پیام صلح، ثبات دوستی و امنیت برای کشورهای همسایه منطقه و جهان است. در این چهارچوب همکاریهای دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران و سازمان همکاری شانگهای میتواند حوزههای مختلفی مانند تبادل اطلاعات و تجربیات در مقابله موثر با تروریسم، افراط گرایی و تجزیه طلبی رزمایشهای مشترک، همکاریهای آموزشی، مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر، جلوگیری از مهاجرت غیرقانونی و تشدید بحران آوارگان، مقابله با تهدیدات نوظهور جنگهای اطلاعاتی و شناختی و جرایم سایبری و بسیاری دیگر را شامل گردد.
سرتیپ محمدرضا آشتیانی با اشاره به پیشنهادهای اجلاس گذشته افزود: مایلم در این اجلاس نیز پیشنهاداتی را برای تقویت ظرفیتها و قابلیتهای سازمان مطرح نمایم که امیدوارم سازوکارها و زمینههای تحقق آن به شکل مناسبی فراهم گردد.
۱ -تاسیس مرکز تحقیقات ضد تروریسم و برگزاری نشستهای منظم به منظور تقویت تفاهم و ایجاد گفتمان مشترک و همچنین تبادل تجربیات و دستاوردهای مشترک؛
۲- ضرورت تدوین سازوکار مناسب برای همکارهای مشترک سازمان جهت مقابله با تهدیدات نوظهور از جمله دفاع مشترک سایبری و منظومههای ماهوارهای نظیر اسپیس ایکس) مقابله با استفاده از رمزارزها در جهت تامین مالی از اقدامات تروریستی و سایر اقدامات مورد نیاز
۳- ایجاد یک سامانه مشترک امن و سریع جهت تبادل اطلاعات میان اعضاء در چهارچوب یک مرکز امنیت اطلاعات؛ در این رابطه ج. ا. ایران آمادگی خود را در جهت ایجاد این سامانه و مرکز اعلام مینماید.
۴- آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای برگزاری رزمایش مشترک ضد تروریسم در سال ۲۰۲۵ و همچنین برگزاری یک سمینار و نشست علمی جهت بررسی ابعاد مختلف تروریسم؛
۵- تشکیل ساختار و یا کارگروه صنایع دفاعی میان اعضاء با هدف تقویت همکاری و تجمیع توانمندیها برای مقابله با تهدیدات پیش رو به ویژه مقابله با تهدیدات امنیتی و تروریستی.