دعا؛ هوایی که عارف در آن تنفس می‌کند/گوهر دعا انس با خدا است نه عرض حاجت
تاریخ انتشار: ۱۱ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۹۴۱۷۵۶
یک استاد عرفان و فلسفه اسلامی با بیان اینکه دعا، کلید گنج مقصودی است که در پی آن هستیم، گفت: گوهر دعا انس با خدا است نه عرض حاجت. دعا هوایی است که عارف در آن تنفس می‌کند، لذا به اندازه‌ای برای سالک اهمیت دارد که آب برای ماهی و هوا برای زندگان.
خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: «دعا در معارف اسلامی جایگاه محوری دارد، در عرفان و معنویت اسلامی هم طبیعی است که از آن سرچشمه تغذیه می شود، دعا در واقع هوایی است که عارف در آن تنفس می کند، بدون دعا و ذکر خدا در غفلت هستیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این جملات بخش هایی از مباحث «محمد فنایی اشکوری»، استاد فلسفه و عرفان اسلامی و عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) است. در ادامه حاصل گفت وگوی شبستان در مورد جایگاه دعا در آموزه های عرفانی با این محقق تقدیم حضورتان می شود:
آیا در آموزه های عرفانی ما جایگاه و نقشی برای دعا به ویژه در تغییر سرنوشت تعریف شده است؟
بله، در روایت آمده است: «الدعا مخ العبادة» (دعا مغز عبادات است). به معنای دیگر قلب و جان عبادت، دعا است، اما تلقی قرآنی و عرفانی از دعا با تلقی عُرفی از آن تفاوت دارد. در تلقی عُرفی، دعا معمولا به معنای طلب حاجت است، ما نیازی داریم و معمولا این نیاز را خودمان نمی توانیم برآورده کنیم و دیگری هم نمی تواند و دست به دامان خدا می شویم. همه شنیده ایم که در این ایام در مجالس و محافل مذهبی می گویند همه حاجات خود را در این شب ها مطرح کنید.
البته حاجت خواستن جزء از دعا است و در ادعیه قرآنی و ادعیه ای که از معصومان(ع) به ما رسیده به عنوان جزئی از دعا مطرح می شود، اما مهم آن است که بدانیم دعا در این مساله خلاصه نمی شود و اصل و گوهر دعا حاجت گرفتن نیست، بلکه دعا قبل از هر چیز انس با خدا، گفت وگو و درددل کرد با او است.
در ادعیه معروف که از اهل بیت(ع) نقل شده است مانند دعای کمیل، دعای افتتاح و ... آغاز دعا با حمد و ثنای پروردگار است، دعا قبل از هر چیز ذکر و یاد خدا است. در معارف دینی نیز بر یاد خدا بسیار تاکید شده است. وقتی به این ادعیه نگاه می کنیم، متوجه می شویم که بخش قابل توجهی از آن به ذکر خدا و بعد ستایش خداوند اختصاص یافته است. برای مثال در دعای «جوشن کبیر» که در شب های احیاء خوانده می شود اسما و صفات الهی را مطرح می کنیم و خداشناسی خود را در این دعا به میدان می آوریم.
از طرف دیگر بخشی از دعا شکر نعمت های خداوند است، یعنی بعد از حمد و سپاس خداوند و ذکر اسماء و صفات جمال الهی، شکر نعمت های حضرت حق است. اصلا یکی از عناصر دعا یادآوری نعمات است.
دعا چه عناصر دیگری را شامل می شود؟
بخش دیگری از دعا طلب مغفرت و استغفار است، یعنی از خداوند می خواهیم که از خطاها، لغزش ها و گناهان ما بگذرد، به بیان دیگر توبه خودمان را در دعا اظهار می کنیم، البته یک بخش هم درخواست و طلب حاجات است. در ادعیه ای که به دستمان رسیده است عموما طلب حاجات از جنس حاجات معنوی است. مثلا از خداوند می خواهیم حب و عشق خود را در دل ما تقویت کند، یعنی از او پول و زندگی نمی خواهیم، یا می خواهیم که به ما توفیق بدهد که به سویت تقرب پیدا کنیم.
برای مثال در سوره مبارکه حمد مواردی از این دست را مشاهده می کنیم، سوره فاتحه یک قطعه نیایشی است، می گوییم «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ... صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ» هیچ دعایی به اندازه سوره حمد را در طول روز تکرار نمی کنیم و همیشه با ما همراه نیست. از خداوند بعد از ستایش اش، هدایت را طلب می کنیم.
یا در روزهای ماه مبارک رمضان این دعا را می خوانیم:
اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ
خدایا بفرست بر خفتگان در گور نشاط و سرور
اَللّهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جایِعٍ اَللّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ
خدایا دارا کن هر نداری را خدایا سیر کن هر گرسنه ای را خدایا بپوشان هر برهنه را
اَللّهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدینٍ اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ اَللّهُمَّ رُدَّ
خدایا ادا کن قرض هر قرضداری را خدایا بگشا اندوه هر غمزده را خدایا به وطن بازگردان هر
کُلَّ غَریبٍ اَللّهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ اَللّهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ
دور از وطنی را خدایا آزاد کن هر اسیری را خدایا اصلاح کن هر فسادی را از کار
الْمُسْلِمینَ اَللّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ اَللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ اَللّهُمَّ
مسلمین خدایا درمان کن هر بیماری را خدایا ببند رخنه فقر ما را به وسیله دارائی خود خدایا
غَیِّرْ سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ اَللّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ اِنَّکَ عَلی کُلِّشَیءٍ قَدیرٌ
بدی حال ما را بخوبی حال خودت مبدل کن خدایا ادا کن از ما قرض و بدهیمان را و بی نیازمان کن از نداری که راستی تو بر هر چیز توانائی .
در این دعا فقط برای خود از خداوند طلب حاجت نمی کنیم بلکه خیر را برای همه می خواهیم. بنابراین ادعیه این تعلیم را به ما می دهد که عرض نیاز تنها یک بخش کوچک از دعا را در بر می گیرد. لذا دعا یک آموزه بسیار غنی است و ابعاد مختلف و گسترده ای دارد، دعا در سیر و سلوک و در عرفان جایگاه مهمی دارد چراکه هسته مرکزی عرفان انس بنده با خدا است، برقرار کردن انس و ارتباط با خدا است، در دعا با سرچشمه کمال و جمال و نور و هدایت و علم و قدرت و رحمت و مغفرت الهی ارتباط برقرار می کنیم و عارفان هرچه که نصیب شان می شود در واقع از دعاست، چنانچه حافظ شیرازی فرمود:
همت حافظ و انفاس سحرخیزان بود/ که ز بند غم ایام نجاتم دادند
دعای صبح و آه شب کلید گنج مقصود است/ بدین راه و روش می رو که با دلدار پیوندی
پس کلید گنج مقصودی که به دنبالش هستیم دعا است. اثر دعا بی شک اجتناب ناپذیر است. دعا امر روشنی است، وقتی می گوییم دعا انس با خدا است، یعنی همین که با خداوند سخن می گویید به بخش مهمی از خواسته می رسیم.
بنابراین همین طلب کردن بخشی از ابعاد عرفانی دعاست و از آنجا که در دعا از خداوند طلب کرده و اظهار نیاز به او می کنیم در واقع پله پله به درجات معرفتی خود افزوده ایم؟
بله، مثلا اینکه می گویند در نیمه شب دعا کنیم یک دلیل آن است که انسان توجه اش از دنیا قطع شده و بهترین وقت برای نیایش برایش فراهم می شود. البته آدمی در همه لحظه ها باید دعا کند اما به دعای نیمه شب و سحر بسیار تاکید شده و منطق اش هم روشن است.
خداوند همه کاره این عالم است، علل و اسبابی که در این عالم وجود دارد و ما به کمک آنها نیازهای خود را رفع می کنیم، این علل و اسباب مخلوق خداوند و او خودش مسبب الاسباب است و آنها را سبب قرار داده است، خداوند از راه این اسباب ما را به مقصودمان می رساند، یعنی می توانیم با خدا تماس مستقیم داشته باشیم و خداوند از راهی غیر از راه های عادی بنده ای را به مقصودش می رساند یعنی از راه و مسیر دعا.
مولانا چنین می سراید: از سبب سوزیش من سوداییم/در خیالاتش چو سوفسطاییم
سبب سازی یعنی بدون اسباب و علل دنیوی با توسل به خداوند و تمسک به او و طلب حاجت از او به آن مقصد برسیم، خداوند واضع رفع اسباب است و هم رافع اسباب، خداوند به آتش خاصیت سوزاندن داده است، می تواند این خاصیت را از او بگیرد چنان که به دعای ابراهیم(ع) آتش بر او گلستان شد.
از طرف دیگر طبق اعتقادات ما گناه در مقابل اطاعت و بندگی است، گناهان آثاری دارند، در دعای کمیل می خوانیم:
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَهْتِکُ الْعِصَمَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ النِّقَم اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَم اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ الدُّعَاءَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ الْبَلاَء اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ وَ کُلَّ خَطِیئَةٍ أَخْطَأْتُهَا.
بنابراین دعا در معارف اسلامی جایگاه محوری دارد، در عرفان و معنویت اسلامی هم طبیعی است که از آن سرچشمه تغذیه می شود، دعا در واقع هوایی است که عارف در آن تنفس می کند، بدون دعا و ذکر خدا در غفلت هستیم. ذکر به معنای یاد خدا در دل به اندازه ای برای سالک اهمیت دارد که آب برای ماهی و هوا برای زندگان.
پایان پیام/248منبع: شبستان
کلیدواژه: راهپیمایی روز قدس روز قدس فلسطین معامله قرن قدس بیرجند روز جهانی قدس خبرگزاری شبستان راهپیمایی روز جهانی قدس دعا ماه رمضان عرفان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۹۴۱۷۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دونماینده استان درجام حذفی فوتبال فردا به میدان می‌روند
همچنین، نماینده استان درلیگ یک درتهران ازساعت ۱۸ و ۱۵ دقیقه میهمان تیم هوادار است.
باشگاه تراکتور نسبت به وضع عارف آقاسی از فدراسیون فوتبال استعلام گرفت و مشخص شد که این بازیکن از دیدار برابرذوب‌آهن محروم نیست.
بر اساس اعلام لیست اولیه سازمان لیگ، عارف آقاسی به دلیل محرومیت انضباطی که در آخرین بازی جام حذفی فصل گذشته با فولاد داشت، اولین بازی تراکتور در رقابت‌های حذفی را از دست داده بود، اما با توجه به اینکه دیدار تراکتور برابر چوکا لغو شد، در ابتدا اینطور به نظر می‌رسید که محرومیت آقاسی به دیدار برابر ذوب‌آهن منتقل خواهد شد.
سعید مظفری‌زاده با تائید این خبر ا گفت: با توجه به استعلامی که گرفتیم عارف آقاسی محرومیت خود را در بازی با چوکا گذرانده است چرا که در این بازی تیم حریف بود که در زمین حاضر نشد.
سیدمحمد حسینی به دلیل مصدومیت، محروم تیم تراکتور دراین بازی است.
باشگاه خبرنگاران جوان آذربایجان شرقی تبریز
پخش زنده بازیهای فوتبال امروز جمعه ۷ اردیبهشت از تلویزیون + سایت آنتن و آپارات