به نقل از «ایسنا»

اروپا، چند جانبه‌گرایی مؤثر و آتیه برجام

تاریخ انتشار: ۱۱ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۹۴۱۷۹۳

یک کارشناس مسائل بین‌الملل اظهار کرد: اتحادیه اروپا در موضوع برجام با سرعت عمل خوب در مرحله اتخاذ موضع در عالی‌ترین سطوح سیاسی و فنی، شوق خویش را به آن موضوع به خوبی بروز داده است. در مرحله اجرا تنها مشکلی که باید حل گردد یافتن راه حلی برای حمایت و حفاظت از شرکت‌های اروپایی است که مایلند در ایران سرمایه گذاری نمایند یا با ایران مراودات تجاری، پولی و مالی داشته باشند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش ایسنا، حسام الدین رفیعی یکی از دیپلمات‌های کشورمان یادداشتی با عنوان «اروپا، چندجانبه گرایی مؤثر و آتیه برجام» نوشت که متن آن بدین شرح است:

چندجانبه گرایی: تعریف و مبانی نظری

چندجانبه گرایی واژه‌ای است که توسط مایلز کاهلر با عنوان "حکومت بین المللی" یا حکومت جهانی "با اشخاص بسیار" تعریف شده است. رابرت کوهن چندجانبه‌گرایی را "هماهنگ سازی میان سیاست‌های ملی در گروه‌های سه یا چند دولت" تعریف کرد. هسته اصلی این مفهوم، مخالفت با "موافقنامه های تبعیض آمیز دوجانبه" بود که اعتقاد بر این بود که آن موافقتنامه ها، قدرت نفوذ قدرتمندان بر ضعفا را افزایش داده و موجب افزایش درگیری‌های بین المللی می‌گردد. جان راجی این مفهوم را بر مبنای اصول "تفکیک ناپذیری"و "عمل متقابل گسترده همراه با توزیع در جهات مختلف" در «روابط بین الملل» که روابط میان سه یا چند دولت را براساس «اصولی عمومی» و رفتاری به شکلی «نهادی» تعریف می‌نماید. این رفتار از طریق یک گروه یا نوعی از اقدامات، بدون در نظر گرفتن منافع خاصی از احزاب و یا نیازهای استراتژیک که ممکن است در هر وقوع وجود داشته باشد، تناسب خواهد داشت.»

چندجانبه گرایی، به شکل عضویت در نهادهای بین المللی، به منظور ملزم ساختن بازیگر (ان) قدرتمندی به خدمت گرفته می‌شود تا از روش یک جانبه گرایانه جلوگیری به عمل آید. چندجانبه گرایی، برای کشورهای کوچک صدایی فراهم می‌سازد که دیگری نتوانند به نحوی دیگر عمل نمایند. چندجانبه گرایی به کشورهای کوچک کمک می‌نماید که با گردهم آمدن بتوانند به صورتی دسته جمعی اطمینان یابند که قدرت بزرگ‌تر را ملزم به تعهدی مشخص نمایند. یک قدرت بزرگ نیز هنگامی که دست یافتن به اهداف خود را از طریق روابط دوجانبه با هزینه بالا ارزیابی نماید، با اتخاذ شیوه‌ چند جانبه گرایانه بتواند بر یک کشور قدرتمند دیگری اعمال نفوذ نماید.

اتحادیه اروپایی و چند جانبه گرایی

هرچند تأسیس اتحادیه اروپایی، مبتنی بر چندجانبه گرایی بوده ولی خود چندجانبه گرایی هم اکنون از چالش‌هایی به شمار می‌رود که حتی در حال حاضر نیز آن اتحادیه، هم در موضوعات داخلی و هم در سیاست خارجی، چه به صورت نظری و چه به صورت عینی و عملی کماکان مواجه است و در هر دو سطح با آن موضوع در حال دست و پنجه نرم نمودن است. کلیه پیشرفت‌های اتحادیه اروپایی طی دهه‌های گذشته، چه در زمینه داخلی و چه در زمینه سیاست خارجی مبتنی بر نظم چند جانبه گرایانه بنا نهاده شده است. سیاست خارجی و امنیت مشترک اروپا به نحوی کاملاً مستقیم موضوعاتی مانند حقوق بشر، حاکمیت قانون، حقوق بین الملل و چندجانبه گرایی مؤثر مرتبط است.

چند جانبه گرایی مؤثر

راهبرد جهانی اتحادیه اروپایی برای سیاست خارجی و امنیت مشترک، متعهد بودن به "چندجانبه گرایی مؤثر" است. باور اتحادیه بر آن است که برای پاسخ دادن مؤثر به بحران‌ها، تهدیدها و چالش‌های بین المللی در جامعه بین المللی، نیاز به نظامی چندجانبه، مبتنی بر قواعد و ارزش‌ها و درعین حال مؤثر دارد.

به لحاظ اقتصادی نیز اتحادیه اروپایی از نظم مبتنی بر قواعد چندجانبه که تجارت آزاد و منصفانه را مجاز می‌دارد، در سطح بالایی منتفع می‌گردد و در عین حال سیاست‌های حمایت‌گرانه رشد را در اتحادیه اروپایی و جهان کاهش می‌دهد که به معنای استانداردهای پایین‌تر و رقابت غیرمنصفانه می‌باشد.

راهبردکلی اتحادیه اروپایی موجب تقویت روندهای چندجانبه گرایانه موجود (تجارت، امنیت دریانوردی، منابع دریایی) و گسترش رژیم‌های بین المللی درحال نزج در حوزه‌هایی مانند خلع سلاح، کنترل تسلیحات یا حقوق جنایی بین المللی می‌گردد. از سوی دیگر اتحادیه اروپایی شوق آن را داشته است نقش عمده‌ای در ظهور حاکمیت چندجانبه گرایانه در زمینه‌هایی مانند امنیت سایبری، اقتصاد دیجیتال، فضا یا سلامت داشته باشد.

وجود هنجارهای جهانی و تدبیر برای فراهم ساختن ابزار لازم می‌تواند به اتحادیه اروپایی جهت اجرایی نمودن سیاست خارجی در جهت صلح و امنیت، رفاه، و دموکراسی به عنوان مصالح حیاتی در معرض خطر کمک نماید به عنوان مدعی و متعهد به نظم جهانی مبتنی بر حقوق بین الملل جهت تحقق آنها قدم بردارد.

مناسبات اتحادیه اروپایی و سازمان ملل

بزرگترین نقش در تأمین مالی سازمان ملل را اتحادیه اروپایی ایفا می‌کند. ۳۰ درصد بودجه عادی آن سازمان، ۳۳ درصد بودجه عملیات حفظ صلح و نیمی از وجوه لازم برای برنامه‌ها و صندوق‌های آن سازمان را تأمین می‌نماید. یکی از موضوعات همکاری آن اتحادیه با سازمان ملل خلع سلاح و عدم اشاعه میان طیف وسیعی از دیگر موضوعات است. اتحادیه اروپایی از سال ۲۰۱۱ به عنوان ناظر در مجمع عمومی شرکت می‌نماید و گرچه حق رأی ندارد ولی طرف بیش از ۵۰ موافقتنامه و معاهده جندجانبه سازمان ملل است که شرکت کنندگان آن غیر دولتی هستند. اتحادیه اروپایی وضعیت شرکت کننده کامل در شماری از کنفرانس‌های سازمان ملل، مانند کنفرانس تأمین مالی برای توسعه را دارد و از همه مهم‌تر از طریق فرانسه و انگلیس و دیگر اعضای غیردائم اروپایی به شورای امنیت آن سازمان دسترسی و نفوذ دارد.

ریشه و سیر تحولات چندجانبه گرایی در اتحادیه اروپایی

در پیش گرفتن راهبرد چندجانبه گرایی توسط اتحادیه اروپایی، نشأت گرفته از بسیاری از تحولات و واقعیت‌های جدید در عرصه روابط بین الملل می‌باشد. بررسی روند حولات بین المللی نشانگر آن است که وزن و سنگینی جهانی در حال حرکت به سمت شرق است و اروپا سال هاست که در مرکز این حرکت‌ها قرار نداشته است. کشورهای عضو به تنهایی قادر به رویایی و و مواجهه با قدرت‌های قبلی و قدرت‌های در حال ظهور نیستند و تنها راه باقیمانده برای کشورهای اروپایی شرکت نمودن در تصمیم گیری با یکدیگر، به صورت جمعی و گروهی است.

از زمان تأسیس اتحادیه اروپایی تاکنون تحولات عمده‌ای رخ داده است. بسیاری از کشورها که در سالیان اخیر ظهور یافته‌اند به لحاظ جمعیت و رشد اقتصادی اتحادیه اروپایی را پشت سرگذارده اند. اتحادیه اروپایی برای آنکه بازیگر بین المللی به شمار رود باید به عنوان یک "اتحادیه"ی معتبر در سطحی بین المللی، ضمن اتخاذ موضع (با صدایی) واحد، برای تحقق آن موضع به نحوی مؤثر و کارآ داشته اقدام یا اقداماتی متناسب داشته باشد. عدم اتخاد موضع واحد و به تبع آن عدم اقدام مؤثر برای موضوع یا پدیده‌های واحد، نقش اتحادیه اروپایی را به سطح یک "ناظر یا تماشاگر" تنزل خواهد داد.

روندهاو عناصر مؤثر در ایجاد اجماع در اتحادیه اروپایی در قالب چندجانبه‌گرایی

قابل اذعان است که وظیفه اعلام یک موضع واحد و محقق ساختن آن از طریق سیاست خارجی مشترک اروپا قبلاً بسیار پیچیده و زمان بر بوده است و به عوامل متعددی ارتباط می‌یافت چون هریک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا زمینه‌های تاریخی بسیار متفاوت برخوردارند و در نتیجه، درک هر یک از آنان از سیاست خارجی به طور گسترده‌ای می‌تواند متفاوت باشد. موقعیت جغرافیایی، بدون شک یکی از عوامل کلیدی در تعریف منافع و دستور کار هر کشوری است و به همانگونه ارتباطات فرهنگی و زبانی نیز می‌تواند تأثیرات مشابه داشته باشد. بعضی از کشورهای اروپایی عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند، در حالی که دیگران بیشتر در معرض مشکلات مرزی خود هستند. جمع آوری صداهای مختلف از همه اعضا و متعاقب آن ارائه صدا و موضعی واحد، به هنر، ظرافت و همچنین اخذ تعهداتی قوی از هر یک از اعضا نیاز دارد. قدم برداشتن در راستای مورد اشاره در بالا، کانال‌ها و ساختارهای برای توسعه سیاست خارجی مشترک اروپا از زمان تصویب پیمان ماستریخت پیشرفت کرده‌اند که هنوز هم ادامه دارد. اتحادیه اروپایی برای پیشبرد چند جانبه گرایی به ویژه از زمان امضای پیمان لیسبون اقدامات بزرگی به انجام رسانیده که از آن جمله می‌توان به انتصاب نماینده عالی سیاست خارجی دفاع و راه اندازی سرویس اقدام خارج از کشور اروپا اشاره نمود که مجاز به نمایندگی از اتحادیه اروپا در خارج از کشور می‌باشند.

با این وجود، بنابر نظر بسیاری از تحلیلگران سیاست خارجی، اتحادیه اروپایی برای دستیابی به یکپارچگی بیشتر و نیل به یک حس واضح‌تر از مسیر تلاشی جدی و کارساز به عمل آورده و در صحنه داخلی، اجماع سازی داخلی و اتخاذ موضع واحد موفق عمل نموده است ولی در زمینه عمل به تعهدات هنوز نیازمند تمرکز و قبول پذیرش مخاطرات مرتبط است.

چالش‌های فعلی در سیاست خارجی اتحادیه اروپایی

در زمان به وقوع پیوستن بسیاری از رخدادهای بین المللی، بسیاری از آنها تا حد زیادی بر صحنه سیاسی اروپا تأثیری فوری، بلندمدت و ساختاری دارند زیرا بسیاری از آن تحولات در مناطق ناپایدار و دشوار جهان قرار دارند که سراسر مرزهای اروپا را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این نزدیکی و همجواری اروپا، مسئولیت اتحادیه اروپایی، همسایگان و مناطق همجوار آن را جهت طراحی و اجرای راه حل‌ها افزایش می‌دهد. اروپا عمدتاً با دو تحول جغرافیایی در شرق و جنوب خود و نیز چند موضوع بین المللی روبرو است که حل مؤثر و بلند مدت تمامی آنها مستلزم نگرش و عملکردی چندجانبه گرایانه است.

در مرزهای شرقی اروپا، با گسترش ناتو به شرق اروپا و کشورهای تحت نفوذ روسیه و واکنش نظامی روسیه و مبادرت آن به استفاده از نیروی نظامی در گرجستان و اوکراین، کشورهای زیادی از ادامه سیاست‌های نظامی روسیه ابراز نگرانی شدید نموده‌اند و تلاش‌های برخی اعضای اروپایی نظیر انگلیسی و فرانسه برای رفع نگرانی در آینده کفایت نداشته است. نگرانی عمده اتحادیه اروپا این بود که کشورهای همسایه اتحادیه اروپا و روسیه، بر این باورند که باید بین تقویت روابط با اروپا و وفاداری به مسکو یکی را انتخاب کنند. گرچه اتحادیه اروپا برای بررسی رژیم تحریم علیه روسیه در ماه ژانویه ۲۰۱۶ سند را برای بررسی تنظیم نموده بود که بر آن اساس اقدامات قبلی علیه روسیه تقریباً تمدید می‌گردید مگر اینکه موقعیت مسکو تغییر موضعی اساسی داشته باشد. در این راستا ایالات متحده در تلاش است تا با کمک کشورهایی مانند لهستان و مجارستان حمایت‌های امنیتی لازم را در مقابله با تهدیدات ناشی از روسیه به عمل آورد. این موضوع به مواضع و اقدمات اتحادیه اروپایی لطمات جبران ناپذیر وارد خواهدساخت.

در مرزهای جنوبی اروپا، با توجه به نزدیکی جغرافیایی اروپا به شدت تحت تأثیر بی ثباتی سیاسی در شمال آفریقا و خاورمیانه قرار داشته است. ایالات متحده سال هاست در حال انجام مأموریتی به منظور حصول اطمینان از امنیت در خاورمیانه است که بر هدف اعلامی آن یعنی حفاظت از منافع آن کشور متمرکز بوده است، اما کاهش روز افزون وابستگی آمریکا به سوخت خاورمیانه و تغییر اولویت سیاست خارجی آن کشور به سوی آسیا، موجبات تغییر ماهیت درگیری ایالات متحده در منطقه شمال آفریقا و خاورمیانه شده است. در همین حال، وابستگی سنگین اروپا به واردات سوخت و خطرات امنیتی ناشی از بی ثباتی، مداخله اتحادیه اروپایی را به یک ضرورت اجتناب ناپذیر تبدیل نموده است. تحولات لیبی پس از قذافی، تحولات اخیر در الجزایز، سوریه، یمن، عراق، مصر همگی حاوی یک خطر بزرگ انسان‌دوستانه برای اروپا به شمار می‌روند یعنی مهاجرت.

چالش های جهانی، مانند تهدیدات سایبری، حلع سلاح و عدم اشاعه تهدیداتی جهانی بشمار می‌روند که حل آنها از طریق اقدام مستقل کشورها امکان پذیر نیست و نیازمند همکاری دولت‌ها از طریق نهادهای چندجانبه برای حل تهدیدات و تهدیدهای جهانی است. مشکلات امروزین جهان نه از طریق رویارویی و نیروی خشن، بلکه از طریق گفت‌وگو و اجماع حل خواهند شد و تجربه گذشته اتحادیه اروپا در این زمینه منبعی ارزشمند است.

علاوه بر این، اقدام بیرونی یک ابزار ضروری است که اجازه می‌دهد اتحادیه اروپا از منافع اروپا دفاع کند. آیا اروپا می‌تواند به عنوان تماشاچی صرف، در دنیایی با تحولات بسیار سریع زنده باقی بماند. اروپا باید عمل نماید زیرا آن تغییرات بر آنها تأثیر می‌گذارد. اگر اتحادیه اروپا بتواند در مورد موضع اتحادیه اروپا نسبت به سایر نقاط جهان توافق داشته باشد، پاسخ‌های آنها سریع‌تر خواهد شد و برای رسیدن به یک هدف مشترک تلاش خواهد کرد.

عدم اشاعه و برجام

خروج ایالات متحده از برجام و عدم پایبندی عملی به مفاد آن توسط اتحادیه اروپایی و دو عضو دیگر آن توافق، نیازمند تحلیل در بستر و زمان خویش است. هر دو کشور چین و روسیه همانند ایالات متحده، اصولاً رویکردی یک جانبه از خویش نشان داده‌اند و همواره در مذاکرات دوجانبه به واسطه سازش یا منافع خویش از اجرای هرگونه تعهد در قالب چند جانبه شانه خالی نموده‌اند که منحصر به برجام نیست. تنها اتحادیه اروپایی به قواعد، اصول، نهاد و تصمیمات چند جانبه خود را متعهد نشان داده است گرچه هنگام اجرا نتوانسته است پایبندی قراردادی را تمام و کمال به منصه اجرا گذارد.

اکنون برجام زمینه و موضوع خوبی برای اتحادیه اروپایی جهت جبران آن ناتوانی‌ها که در گذشته رخ داده، فراهم ساخته است. چنانچه اتحادیه اروپایی در انجام آن امر توفیق یابد، می‌تواند شاهد آن باشد به عنوان یک بازیگر تأثیر گذار در روند تحولات منطقه‌ای و بین المللی ایفای نقش نماید و نظام بین الملل را به سوی حقوق بین الملل و کاهش استفاده از زور و قدرت سوق دهد.

برخی بر آن باورند که خروج ایالات متحده از برجام، اقدامی یک جانبه در مقابل چندجانبه گرایی و همکاری چند جانبه است و همین امر موجب خواهد شد که اروپا از حالت تعادل خارج گردد چرا که ادامه حمایت اروپا از برجام بواسطه عنصر اساسی تشکیل آن اتحادیه، به رویایی با پیمان دوسوی اطلس منتهی خواهدساخت زیرا عمده موضوعات آن پیمان بر کار و همکاری شرکا و همسایگان بر اساس نوعی سازش است تا همه اعضا را به سوی خیر عمومی سوق دهد. از این رو اتحادیه اروپایی برای تداوم حمایت خود از برجام در قالب چند جانبه گرایی باید متحدین جدیدی مانند برزیل، ژاپن، کانادا، هند، ترکیه و تعدادی از اعضای گروه ۲۰، جهت ایجاد برخی تفاهمات و با مقصد نهایی ایجاد نوعی ائتلاف جدید بدان هدف نیاز دارد.

نکته حائز اهمیت آن است چنانچه هر تلاش برای ایجاد نظم چند جانبه گرایانه به شکست برای اتحادیه اروپایی بینجامد دو سناریوی محتمل زیر وجود دارد که دارای تبعات و عواقب داخل و خارجی خارجی خواهد بود:

الف – یک جانبه گرایی و به تبع آن عدم تداوم پیگیری شیوه چندجانبه گرایانه در داخل: موجبات نزج روند احساسات ملی گرایانه و نهایتاً ظهور منازعات داخلی خواهد شد،

ب- ادغام کشورهای اروپایی در یک ساحتار واقعی فراملی تا از آن طریق ضمن تقویت گرایشات چندجانبه گرایانه (چه در داخل و جه در خارج) بتواند به صورت تأثیر گذار در صحنه منظقه ای و بین المللی از طریق برعهده گیری تعهدات خارجی خود ظهور و بروزی مؤثر و کارآ داشته باشد. تحقق این سناریو می‌تواند به رهبران اتحادیه اروپایی جهت همکاری‌های مسالمت آمیز از طریق چند جانبه گرایی مساعدت نماید.

ادامه بقا و زنده نگه داشتن چندجانبه گرایی در سیاست خارجی اتحادیه اروپایی مستلزم چند عامل است: نخست آنکه چندجانبه گرایی، در عرصه داخلی آن اتحادیه میسور و ممکن سازد، حضور تنها ۴ سفیر از کشورهای اروپایی در مراسم افتتاح سفارت ایالات متحده در بیت المقدس اشغالی، نشان دهنده آن است که هنوز به آن مرحله نائل گردد، دوم آنکه اتحادیه اروپایی علاوه بر همکاری در داخل که بدان اشاره شد باید از نهادهای چندجانبه بین المللی، مانند برجام حمایت و دفاع نماید تا جایگاه و نقش خویش را در روندهای بین المللی تحکیم و تقویت نماید. ژان مونه جمله‌ای را همواره یادآور می‌گردید: " مردمان و مقامت می‌روند ولی نهادها هستند که باقی می‌مانند". در ایالات متحده شاید طی دوسال آینده افراد و گروه دیگر جز ترامپ و همکارانش قدرت را در دست داشته باشند.

موضوعی که باید به صورت جدی مدنظر قرار گیرد که سیاست ایالات متحده، شیوه‌ای یک جانبه گرایانه و رشته‌ای از شیوه سیاسی انزوا گرایانه ویژه ای را به نمایش گذارده است که تاکنون در و پنجره‌های خویش را به روی اروپا جهت شنیدن هر گونه توصیه و پیشنهاد کماکان بسته نگه داشته است و این بین اروپا و آمریکا فاصله ایجاد نموده است. تجربه 2.5 دهه اخیر نشان می‌دهد ایالات متحده فقط زمانی به سوی اروپا گشایش نشان می‌دهد که نیاز به ایجاد ائتلاف برای یک اقدام نظامی علیه کشوری دیگر داشته باشد. برداشت سیاستمداران یک جانبه گرای آمریکایی آن است که بدون آمریکا، اروپایی‌ها به سبب عوامل متعددی از جمله نظام تصمیم گیری، تعدد اعضا، منافع و مصالح مختلف اصولاً استعداد و امکان انجام اقدام چندجانبه گرایانه مستقل از آمریکا را ندارد و اصولاً مقامات اروپایی در خصوص موضوعات مهم و حساس بیشتر به گفت‌وگو، صحبت و تبادل نظر تمایل داشته تا عمل و اجرا، لذا اروپایی‌ها تنها زمانی وارد عمل و اجرا می‌گردند که مواضع و عمکرد ایالات متحده را خیلی نزدیک به خود بیابند یا در مقابل عمل انجام شده قرار گرفته باشند.

اشتیاق اتحادیه اروپایی به چندجانبه گرایی ناشی از عشق و علاقه مردم و مقامات اروپایی به قواعد و مقررات است. این چارچوب در وضعیتی به بهترین حالت عمل می‌نماید که چندجانبه گرایی توافقاتی را تحت پوشش قرار دهد که حداقل خیری نیمه عمومی در آن مدنظر قرارگرفته باشد. این دیدگاه با دیدگاه و نگرش کابویی آمریکایی تفاوت دارد.

درخصوص برجام، اتحادیه اروپایی برخی اقدامات را به شیوه‌ها و طی دوره‌های زمانی مختلف می‌تواند انجام دهد تا ضمن حفظ چندجانبه گرایی و ایفای تعهدات خود نهاد برجام را حفظ نماید و به تدریج به تقویت آن بپردازد. ترامپ نخست تلاش داشت طرف اروپایی را به خروج از توافق چند جانبه برجام تشویق و تحریز نماید. اتحادیه اروپایی به خوبی از موضعی جندجانبه گرایانه و مبتنی بر اصرار آن به ایفای تعهدات در مقابل ترامپ ایستادگی نشان داد. این ایستادگی عملاً به کنار گذاردن وزرای امورخارجه و دفاع به ترامپ انجامید. به انصاف باید اذعان داشت مقامات کشورهای اروپا و نیز مقامات اتحادیه اروپایی، تمامی تلاش ممکن را برای نگه داشتن دولت ترامپ در توافق برجام معمول داشتند ولی مشی یک جانبه گرایانه، غیر قانونی و خلاف عرف و رویه بین المللی ترامپ، مانعی اصلی در عملی ساختن توصیه و پیشنهادات طرف‌های اروپایی گردد.

پس از کناره گیری دولت ترامپ از برجام، وی طی صدور یک فرمان اجرایی کلیه تحریم‌های یک جانبه ای را که طبق مفاد برجام لغو شده بود را مجدداً علیه ایران اعمال کرد. وی در مرحله بعد شروع به اعمال تحریم‌های ثانویه علیه کشورها و شرکت‌هایی نمود که با ایران رابطه تجاری و اقتصادی داشتند و هدف عمده آنها شرکت‌های اروپایی بود که بعد از برجام موفق به بازگشت به ایران شده بودند. مقامات اروپایی اظهار می‌دارند نمی‌توانند شرکت‌های اروپایی را که در معرض تحریم‌های آمریکا هستند را به همکاری با ایران مجبور نمایند. تحریم‌های ثانویه، تحریم‌هایی هستند که شرکت‌ها و کشورهای دیگر را از همکاری با ایران منع می‌نماید. این موضوع نیازمند تحلیل است که آیا اروپا خواهان حمایت از شرکت‌های اروپایی نیست یا آنکه توانایی آن را ندارد. برخی این سوال را مطرح می‌نمایند که توتال چگونه به رغم تحریم‌های دوران کلینتون موفق شد با حمایت یک دولت اروپایی، در ایران حضور یابد ولی اکنون که کل مقامات عالیرتبه اتحادیه اروپایی و نیز مقامات عالیرتبه کشورهای عضو آن اتحادیه از برجام و پایبندی به تعهدات آن تاکید دارند، چرا اروپا از امکانات و توانایی‌های خویش برای حمایت از شرکت‌های اروپایی را در مقابل تحریم یک جانبه ایالات متحده استفاده نمی‌نماید. آیا قدرت اروپا کاهش یافته یا قدرت آمریکا افزایش یافته است. این موضوعی است که باید اتحادیه اروپایی برای حمایت از شرکت‌های خود راه حلی عملی و واقع گرایانه با تماس از طریق طرف آمریکایی بیابد و اگر نیاز باشد حل آن مشکل در چارچوب جندجانبه گرایانه قرار گیرد.

اتحادیه اروپایی به صورت خلاصه می‌تواند راهبردی سه گانه به ترتیب زیر را برای تداوم اجرای تعهدات برجام اتحاذ نماید:

الف- کار و تماس روزمره با کنگره، دولت‌های فدرال، رسانه، تجار و اتحادیه تجاری و صنعتی ایالات متحده جهت اعلام هشدارهای لازم و اعمال فشار لازم به دولت ترامپ،

ب- تلاش برای ایجاد ائتلافی با هدف حفظ و تحکیم نظام چند جانبه گرا در گروه‌های گوناگون و موضوعات مختلف،

ج- معرفی اتحادیه اروپایی به عنوان یک نمونه درخشان از مدل چندجانبه گرایانه،

عرصه روابط بین الملل در حال حاضر شاهد تحولاتی جدید است که مستلزم توجهی جدی تر، هوشیارانه‌تر و هوشمندانه‌تر به صورت دسته جمعی است. با حذف بوروکرات های وزارت امورخارجه، دفاع و امنیت ملی از روند تصمیم گیری ایالات متحده، اقدامات ترامپ عموماً مبتنی بر تصمیمات شحصی وی استوار شده است از این رو اتحادیه اروپایی دیگر قادر نیست به تصمیمات طرف آمریکا اتکایی داشته باشد. از سوی دیگر بافاصله‌گیری روز افزون ایالات متحده از امور بین المللی، اقدامات دولت و مقامات دولت ترامپ، متوجه ماجراجویی‌های جدیدی گردیده که ویژگی و خصیصه عمده آن این است که عواقب منفی آن ماجراجویی‌ها متوجه کشورهای دیگر خواهدشد. از این رو به نظر می‌رسد اتحادیه اروپایی باید در موقعیتی قرار گیرد که به عنوان یک بازیگر در سطح جهانی، در مقام دفاع از نظم چندجانبه گرایانه برآید. حال این سوال پیش می‌آید که آیا اروپایی‌ها توانایی ایفای آن نقش و نیز دفاع، حمایت و حفاظت از چندجانبه گرایانه را دارند؟

برای ارائه پاسخ به این سوال اشاره به روند حمایت اتحادیه اروپایی از تداوم برجام جالب توجه خواهدبود. آن اتحادیه با سرعت عمل خوب در مرحله اتخاذ موضع در عالی‌ترین سطوح سیاسی و فنی، شوق خویش را به آن موضوع به خوبی بروز داده است. در مرحله اجرا تنها مشکلی که باید حل گردد یافتن راه حلی برای حمایت و حفاظت از شرکت‌های اروپایی است که مایلند در ایران سرمایه گذاری نمایند یا با ایران مراودات تجاری، پولی و مالی داشته باشند.

گذشته از ارزش‌ها، قواعد و مواضع اعلامی، هر نهادی با اقدامات خویش هویت پیدا می‌نماید. اتحادیه اروپایی نیز از این تعریف خارج نیست. سیاست خارجی اروپا نمی‌تواند به صدور بیانیه‌های صرفاً حاوی قصد ادامه دهد و به آن اکتفا نماید. شواهد از آن حکایت دارد که آن اتحادیه در مورد تعریف از منافع مشترک اتحادیه اروپایی در مورد برجام به اجماع دست یافته است. اکنون و در این مرحله چند سوال دیگر روبرو می‌باشد: اتحادیه اروپایی باید نشان دهد تصمیم دارد به کجا برود؟ در امور و عرصه بین الملل چه نقشی را قصد دارد ایفا نماید؟ و نهایتاً آنکه چگونه می‌تواند اهداف خود را محقق سازد؟

وزیر امورخارجه ایران طی دیدار اخیر خویش از چین در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار داشته است: "حفظ توافق هسته‌ای فقط با گام‌های عملی ممکن است و نه صرفاً با صدور بیانیه‌هایی در حمایت از آن اگر جامعه بین‌المللی احساس می‌کند که این توافق دستاورد ارزشمندی است، باید مانند ایران برای حفظ آن اقدام عملی انجام دهد. معنی گام‌های عملی کاملاً روشن است: ارتباط تجاری ایران باید عادی شود.

در پایان لازم به اشاره است پایبند نمودن اتحادیه اروپایی به تعهدات برجام، با دشواری‌ها و مشکلاتی متعدد، متنوع و در سطوح مختلف روبرو است ضمن آنکه نخستین بار است که ایفای تعهداتی آن گونه را برعهده می‌گیرد. از این رو تشویق و تحریز اتحادیه اروپایی به ایفای تعهدات مستلزم همکاری متقابل باطرف اروپایی، صبر، حوصله و بردباری و نیز هوشیاری درخصوص احتمال طرف‌های ثالث بر روند کلی پیشرفت اجرای آن تعهدات است. لذا این موضوع باید مورد توجه طرفین قرار داشته باشد که توفیق در اجرای تعهدات، پیروزی و موفقیت طرفین برای فعال نگاه داشتن چندجانبه گرایی تلقی خواهد شد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: برجام برجام و اتحادیه اروپا خروج آمریکا از برجام

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۹۴۱۷۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بورل: چندین کشور اروپایی دولت فلسطینی را به رسمیت می‌شناسند

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از العربیه، «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا امروز دوشنبه در حاشیه نشست ویژه مجمع جهانی اقتصاد در ریاض اعلام کرد که چندین کشور اروپایی تا پایان ماه می (ماه آتی میلادی) دولت فلسطینی را به رسمیت می‌ شناسند.

خبرگزاری رویترز به نقل از مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این ارتباط اعلام کرد: انتظار می رود چندین کشور اروپایی تا پایان ماه می کشور فلسطین را به رسمیت بشناسند.

به گزارش العربیه، در ماه مارس، اسپانیا، ایرلند، مالت و اسلوونی اعلام کردند که به طور مشترک برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین تلاش خواهند کرد. این در حالیست که اشغالگران قدس مخالفت صریح خود را با با این اقدام اعلام کردند.

از سوی دیگر، پدرو سانچز، نخست وزیر اسپانیا پیشتر گفته بود که انتظار دارد مادرید تا ماه جولای به رسمیت شناختن فلسطینیان را اعمال کرده و معتقد است به زودی یک «توده بحرانی» در اتحادیه اروپا وجود خواهد داشت که چندین عضو را برای اتخاذ موضع مشابه تحت فشار نیز قرار دهد.

کد خبر 6092324