به نقل از «ایکنا»

راه حل معضلات محیط زیستی توجه به معارف دین است

تاریخ انتشار: ۱۵ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۹۷۸۹۴۵

به گزارش ایکنا؛ امروز روز جهانی محیط زیست است. برای آشنایی با نگاه اسلام به مسائل زیست محیطی با حجت‌الاسلام یعقوب‌علی برجی، مدیر علمی «دانشنامه اسلامی کشاورزی منابع طبیعی و محیط زیست»  گفت‌وگو کرده‌ایم.

حجت‌الاسلام برجی در گفت‌وگو با ایکنا؛ به تشریح نگاه اسلام و وظایف مسلمانان در قبال محیط زیست پرداخت و گفت: بحث محیط زیست در گذشته بحث روز نبود و آلودگی‌ها، تخریب‌ها و .

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

.. به حدی نبود که برای بشر ایجاد مخاطره کرده و موجب شود انسان ها به دنبال راه حل باشند. اما اسلام به دلیل جامع بودن قبل از بروز مشکلات زیست محیطی جهانی، در قرآن، سنت پیامبر(ص) و فرمایشات اهل بیت(ع) وظایفی را برای همه مردم نسبت به محیط زیست و موجودات زنده تعیین کرده که در این وظایف رعایت حال طبیعت و حفظ محیط زیست مورد توجه قرار گرفته است.

وی با اشاره به اینکه اگر دستورات پیشگیرانه اسلام در خصوص حفاظت از محیط زیست مورد توجه و رعایت قرار می گرفت اکنون جهان به بحران‌های زیست محیطی مواجه نبود، گفت: البته مسئله محیط زیست فقط مسئله مسلمانان نیست و معضلات محیط زیستی هم فقط از ناحیه مسلمانان نیست، بلکه یک معضل جهانی است که دلیل عمده بروز آن از دنیای صنعتی بوده است.

حجت الاسلام برجی در خصوص راه حل مشکلات زیست محیطی گفت: ما معتقد هستیم راه حل این مسئله به خصوص برای مسلمانان توجه به معارف دین است. اگر ما به وظایفی که دین نسبت به جهان و موجودات جهان تعیین کرده بود عمل کرده بودیم، اکنون جهان در چنین بحران محیط زیستی گرفتار نمی شود.

طبیعت هوشمند و دارای شعور است پس باید به آن احترام گذاشت

مدیر علمی «دانشنامه اسلامی کشاورزی منابع طبیعی و محیط زیست» با اشاره به اینکه در اسلام یک سری ضوابط کلی در مواجهه با طبیعت وجود دارد از جمله قائده لاضرر، قائده افساد سرزمین، قائده مصلحت و ...، گفت: در اسلام سه مرتبه قوائدی زیست محیطی وجود دارد که مبانی اولین آن است. بر اساس مباحث کلامی اسلام دیدگاه و نگرش خاصی را در خصوص محیط زیست به مسلمانان ارائه و عنوان می‌کند که طبیعت مخلوق خداست، هوشمند است، امانت الهی در دست بشر است و ... . این اصول اساس باور اسلام و تفکر دینی ما است که برای عالم جایگاه خاصی قائل هستیم و معتقدیم عالم مخلوق خداست و خداوند هر چیزی را در جای خود قرار داده و اگر ما آن را تغییر دهیم در نظم خلقت الهی و توازنی که خداوند در جهان ایجاد کرده اخلال ایجاد کرده ایم.

وی ادامه داد: حتی با شعور بودن و دارای فهم بودن طبیعت مثل درخت و سنگ نیز در اسلام کاملاً مطرح و عنوان شده که این مخلوقات نیز خداوند را تسبیح می کنند. پس باید بر همه هستی که مخلوق خداوند و دارای شعور است احترام قائل شویم. «عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست». اگر ما عشق به خدا داریم باید عشق به مخلوق خدا را هم داشته باشیم؛ چرا که بی احترامی به مخلوق خدا، بی احترامی به خالق است.

برجی دومین مبحث اسلامی در خصوص محیط زیست پس از اصول را، قوائد عنوان کرد و گفت: یکی از قوائد اسراف است. هر نوع استفاده از طبیعت که از حد آن تجاوز کند، اسراف است. در قائده افساد هم آمده است که کسی که باعث نابودی مرتع‌ها شود، فساد در زمین کرده است.

وی در خصوص قائده مصلحت که یکی از قوائد مهم اسلام در خصوص محیط زیست است، گفت: بر اساس این قائده هر چیزی که به مصلحت جامعه اسلامی باشد حاکم شرع تکالیفی را برای آن تعیین می کند و مردم وظیفه دارند برای رعایت آن مصلحت به تکالیف پایبند باشند. تمام احکام شرعی براساس مصالح و مفاسد است و اگر چیزی را خداوند، لازم کرده برای مصلحتی بوده که نمی‌شد از آن چشم‌پوشی کرد و اگر شرع مقدس چیزی را حرام کرده مفسده‌ای در آن بوده که نمی‌شد از آن چشم پوشی کرد.

حجت‌الاسلام برجی در خصوص عدالت نیز گفت: روح قوانین دین و شرع عدالت است. روح رفتار حاکم اسلامی بر پایه عدالت است، لذا حکومت‌های اسلامی باید عادلانه با همه مسائل رفتار کنند. پس اگر مجوزی صادر شده و براساس آن کارخانه‌ای ساخته شود که با تخریب محیط زیست به مردم در حال و یا آینده صدمه خواهد رساند صدور این مجوز مطابق با مصلحت و عدالت نیست و نباید صادر شود.

در تمام باب های فقهی مسائل زیست محیطی مطرح شده است

وی مرحله سوم را مرحله مسائل دانست و تشریح کرد: از اول فقه که باب طهارت است تا انتهای آن که باب دیات است مسائلی داریم که مربوط به محیط زیست است و تکلیف انسان‌ها را نسبت به محیط زیست مشخص می‌کند. مثلاً در خصوص پاکی و مطهر بودن آب، پاک بودن زمین و ... مسائل زیادی مطرح شده که باید به آنها توجه کرد، در حج وقتی کسی محرم می‌شود، نباید شکار کند، به طبیعت آسیب بزند، حشرات را بکشد، گیاه حرم را بکند و ... ، در جهاد و جنگ هم مطرح شده که حق ندارید درختان را قطع کنید، آب ها را مسموم کنید و ...،  مباحث دیگری نیز در خصوص شکار داریم که کجا می‌توان شکار کرد و کجا نمی‌توان؛ یعنی در تمام باب‌های فقهی مسائلی داریم که مسلمانان را موظف به رعایت مسائل محیط زیستی می کند.

راه حل معضلات محیط زیستی فرهنگی است

حجت‌الاسلام برجی با تأکید بر اینکه راه حل معضلات محیط زیستی را فرهنگی می‌داند، خاطرنشان کرد: مردم باید آگاه شده و با توجه به پایبندی که به دین دارند وظایف دینی خود را به روشنی بدانند و به وظایف خود عمل کنند تا بر معضلات محیط زیستی غلبه کنیم. باید به مسائل فرهنگی برای حل مشکلات زیست محیطی متوسل شویم تا مردم متوجه شوند که در برابر طبیعت تکلیف دارند.

در همه مناسبت‌ها وعاظ و سخنرانان به بیان نگاه اسلام به محیط زیست بپردازند

وی در پاسخ به این سؤال که چرا چنین نگاه عمیق و ارزشمند دینی را حتی در میان متدینین نمی‌بینیم و تشکل‌های دینی ما توجه چندانی به نگاه اسلامی به محیط زیست ندارند؟ گفت: معضل محیط زیست معضل جدیدی است که در گذشته به این حد گسترده نبوده و چندان بر روی آن بحث نمی شده است. اما امروزه باید یک بسیج عمومی از سوی حوزه‌های علمیه صورت گرفته از طریق رسانه‌ها اطلاع رسانی عمومی انجام و از سوی مراکز علمی اقدامات پژوهشی بر روی نگاه اسلام به محیط زیست صورت گیرد و در همه مناسبت‌ها وعاظ و سخنرانان به بیان نگاه اسلام به محیط زیست بپردازند.

وجود بیش از هزار آیه محیط زیستی در قرآن

برجی افزود: خداوند حتی وقتی می‌خواهد در خصوص معاد صحبت کند از محیط زیست مثال می‌زند و می‌گوید همانگونه که زمین مرده را زنده می‌کنیم، انسان مردم را نیز زنده خواهیم کرد. در قرآن بیش از هزار آیه زیست محیطی داریم که با اهداف بلند توحیدی و معادی مطرح شده اما در کنار این اهداف بسیاری از حقایق مهم طبیعت را نیز بیان کرده است.  

مدیر علمی دانشنامه اسلامی کشاورزی منابع طبیعی و محیط زیست با اشاره به اینکه نگارش «دانشنامه اسلامی کشاورزی منابع طبیعی و محیط زیست» یکی از اقدامات در دست اجرا است که اکنون سه جلد آن چاپ و جلد چهارم نیز آماده چاپ است، گفت: این دانشنامه در 20 جلد منتشر خواهد شد و در آن همه مباحث محیط زیستی از نگاه فقه، تمدن و علم روز مورد بحث قرار می‌گیرد.

وی در پایان سخنان خود تصریح کرد: اگر می خواهیم مباحث محیط زیستی دینی را به مردم آموزش دهیم باید نهضتی همگانی را به راه بینداریم که همه بخش های جامعه در این خصوص احساس تکلیف کنند. همین دانشنامه اگر ترجمه شود در دنیا حرف برای گفتن دارد.

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: خبرگزاری قرآن ایکنا اجتماعی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۹۷۸۹۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تأسیس بانک ذخایر دریایی ایران به مناسبت روز ملی خلیج فارس

سرپرست مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران گفت: این مرکز با همکاری ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری، سازمان محیط زیست و استانداری هرمزگان، اقدام به راه‌اندازی بانک ذخایر دریایی کرده است. - اخبار اجتماعی -

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، حسین شاهسوارانی؛ سرپرست مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران، با اشاره به افتتاح بانک ذخایر دریایی به مناسبت روز ملی خلیج فارس گفت: مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران که در سال 1386 به فرمان مقام معظم رهبری تاسیس شد، تاکنون از ذخایر گونه‌های مختلف گیاهی، جانوری و میکروارگانیسمی در سطح کشور، از جمله یوز ایرانی، نگهداری و حفاظت کرده است.

وی در ادامه با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در سال گذشته مبنی بر لزوم توجه به اقتصاد دریامحور، افزود: با توجه به پهنه گسترده آب‌های کشور، ضرورت ایجاد بانک ذخایر دریایی به منظور حفظ و بهره‌برداری از این منابع ارزشمند احساس می‌شد. خوشبختانه با افتتاح این بانک، گامی مهم در جهت تحقق این هدف برداشته شد.

شاهسوارانی با بیان اینکه خلیج فارس و دریای خزر از تنوع زیستی بی‌نظیری برخوردار هستند، خاطرنشان کرد: علاوه بر تنوع زیستی، این منابع می‌توانند در زمینه‌های مختلفی همچون پزشکی، دارویی و امنیت غذایی مورد استفاده قرار بگیرند. زیست‌ بانک‌ها بستری را برای دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی فراهم می‌کند تا ضمن مطالعه و بررسی این منابع، برای حفظ ذخایر و توسعه کاربردهای آنها در صنایع مختلف، تحقیقات لازم را انجام دهند.

سرپرست مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران منصوب شد

سرپرست مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با اشاره به اهمیت حفظ و بهره‌برداری پایدار از منابع دریایی، اظهار کرد: کشورهایی که از دریا به عنوان منبع ثروت و فرصت استفاده می‌کنند، پیش‌قدم در جمع‌آوری و مطالعه ذخایر ژنتیکی و زیستی این پهنه‌های آبی شده‌اند.

وی در ادامه با تشریح اقدامات انجام شده در این زمینه، گفت: این مرکز با همکاری ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری، سازمان محیط زیست و استانداری هرمزگان، اقدام به راه‌اندازی بانک ذخایر دریایی کرده است. در این طرح، استان‌های ساحلی نیز مشارکت فعال خواهند داشت.

شاهسوارانی با تاکید بر ضرورت حفظ و مطالعه این ذخایر ارزشمند، خاطرنشان کرد: هدف از این طرح، جمع‌آوری نمونه‌ها و انجام مطالعات ژنتیکی بر روی آنها است. این مطالعات به ما کمک می‌کند تا از آلودگی‌های محیط زیستی، فعالیت‌های کشورهای همسایه در منطقه و ضرورت حفاظت از این ذخایر ژنتیکی، اطلاعات دقیقی به دست آوریم.

وی در ادامه افزود: پس از جمع‌آوری نمونه‌ها، با همکاری وزارت بهداشت، وزارت علوم، سازمان محیط زیست و سایر نهادهای ذیربط، تحقیقات تکمیلی بر روی آنها انجام خواهد شد. این امر زمینه‌ساز توسعه دانش و فناوری در حوزه‌های مختلفی همچون پزشکی، دارویی، کشاورزی و امنیت غذایی خواهد شد.

سرپرست مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران درباره محل نگهداری بانک ژنتیک توضیح داد: اگرچه مرکز اصلی نگهداری ذخایر ژنتیکی در تهران و کرج قرار دارد، اما با توجه به اهمیت این منابع، دفاتر استانی نیز در سراسر کشور، به ویژه در استان‌های ساحلی، فعال خواهند بود. متمرکز کردن کامل ذخایر در یک نقطه از نظر امنیتی و لجستیکی منطقی نیست.

وی در ادامه با تاکید بر نقش حیاتی ذخایر ژنتیکی در امنیت غذایی و سلامت، گفت: حفظ و بهره‌برداری اصولی از منابع ژنتیکی، نقشی اساسی در تأمین امنیت غذایی و سلامت جامعه ایفا می‌کند.

شاهسوارانی با اشاره به چالش‌های زیست‌محیطی خلیج فارس، خاطرنشان کرد: برداشت‌های بی‌رویه از منابع، سیلاب‌ها، آلودگی‌های نفتی ناشی از فعالیت شرکت‌ها و پساب‌های تصفیه‌نشده آب شیرین‌کن‌ها که توسط کشورهای حاشیه خلیج فارس به این دریا سرازیر می‌شوند، به شدت به اکوسیستم این منطقه آسیب رسانده‌اند. حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی خلیج فارس، نقشی کلیدی در احیای این پهنه آبی ارزشمند و جلوگیری از پیامدهای ناگوار زیست‌محیطی آن دارد.

سرپرست مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با اشاره به انقراض برخی گونه‌ها در سال‌های اخیر، گفت: یکی از اهداف اصلی این مرکز، احیای این گونه‌ها و حفظ تنوع زیستی ارزشمند کشور است.

وی با تاکید بر اهمیت صخره‌های مرجانی به عنوان منابعی منحصر به فرد، افزود: صخره‌های مرجانی خلیج فارس و دریای عمان، گنجینه‌ای بی‌نظیر هستند که در سطح جهان نظیر ندارند. خوشبختانه، با همکاری سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای ذی‌ربط در داخل کشور، برنامه‌های متعددی برای حفاظت از این صخره‌ها در حال اجرا است.

شاهسوارانی در ادامه با اشاره به پتانسیل‌های موجود در حوزه زیست‌فناوری و مهندسی ژنتیک، خاطرنشان کرد: امروزه با پیشرفت‌های چشمگیر در این حوزه‌ها، می‌توانیم از ترکیبات زیست‌فعال موجود در موجودات دریایی برای تولید داروها، مکمل‌های غذایی و سایر محصولات با ارزش استفاده کنیم. این امر نه تنها به ارتقای سلامت جامعه کمک می‌کند، بلکه زمینه را برای ایجاد صنایع جدید و اشتغال‌زایی در منطقه فراهم می‌کند.

وی در پایان گفت: با توسعه فعالیت‌های مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران، می‌توانیم گامی مهم در جهت حفظ تنوع زیستی، توسعه صنایع دریامحور و ارتقای امنیت غذایی کشور برداریم.

انتهای پیام/