به نقل از «مهر»

هنر تقدم غیرزمانی بر فرهنگ دارد/ نگاهی به کتاب «هنر و حقیقت»

تاریخ انتشار: ۲۱ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۰۲۳۴۵۹

خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه-رضا کریمی: کتاب «هنر و حقیقت» نگاه متفاوتی نسبت به دیگر پژوهشگران هنر دارد. داوری اردکانی معتقد است با پژوهش در وجوه ادبی و فنی و اخلاقی و اجتماعی و کلامی و دینی شعر شاعران، هنر کاملاً پوشیده است! نکته مهم این است که در تاریخ نسبتاً طولانی بحث هنر، اختلاف صاحب نظران قابل توجه است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شاید دو کتاب تحقیقی و فلسفی زیبایی شناسی نبینید که در آن مسأله را به یک نحو مطرح کرده باشند. چرا این اختلاف دامنه دار است. پاسخ داوری این است که: ممکن است همه درست گفته باشند و همه شمه ای از حقیقت را یافته باشند. نکته جالب این است که اهل فلسفه هنر به کتاب «هنر چیست؟» تولستوی بی اعتنا بودند! او هنر را به زیبایی مربوط نمی‌داند.

بشر از ابتدا همواره در روی زمین با هنر و آثار هنری به سر برده است. این حرف ویکو خیلی مهم است که بشر با شعر زبان باز کرده است. دکتر داوری در این کتاب و در آثار دیگر وقتی درباره هنر سخن می‌گوید ناخوداگاه وارد بحث شعر و زبان هم می‌شود. از اینجاست که ذات هنر شعر است و داوری می‌گوید: هر هنرمندی را شاعر می دانم. شعر بودن هنر یعنی هنر حقیقی ابداع است. ابداع هنری به نحوی انکشاف حقیقت و آشکار شدن حقیقت موجودات است؛ حدود امکان‌های دانایی و توانایی انسان در هنر و فلسفه ظاهر می‌شود. ارسطو هم به این نظر نزدیک است. محاکات ارسطویی که در زمان‌های اخیر معنای تقلید پیدا کرده است وصف ظاهر و تمثیل ساده چیزها و اعمال نیست. محاکات غیر از تقلید است بلکه درک صورت حقیقی اشیا است.

منشأ اثر هنری طبع پذیرنده است و شعر منشأ غیبی دارد. لذا اثر هنری تابع هنرمند نیست بلکه هنرمند تابع اثر هنری است. اثر هنری را شخص هنرمند پدید نمی‌آورد بلکه هنر و اثر هنری است که هنرمند را هنرمند می‌کند. در زیبایی شناسی انسان خود مبدأ اثر هنری است. متقدمان نمی‌توانستند مثل کانت هنر را حاصل نبوغ بدانند و منشأ هنر را شخص هنرمند و نبوغ او نمی‌دانستند.

وضع هنر در عالم اسلامی که وحی و نبوت حضور جدی دارد متفاوت است. نه فقط ادیبان بلکه فیلسوفان (اسلامی) هم نخواسته اند در معنی و حقیقت شعر تحقیق کنند. فلسفه اسلامی به آن نوع بحثی که افلاطون و ارسطو کرده اند نیازی نداشته است. فلاسفه اسلامی خطابه و شعر را هم جز منطق قرار داده اند. علت بی اعتنایی فلسفه اسلامی به هنر احساس بی نیازی از آن است.

این نگاه داوری به هنر نتایجی مهمی در پاسخ به پرسش «هنر چیست؟» دارد:

۱. با این تعریف، به جای «فرهنگ و هنر» باید بگوییم هنر و فرهنگ. هنر تقدم غیرزمانی بر فرهنگ دارد و به قوام و دوام آن مدد می‌رساند. هنر و فرهنگ مادر و فرزندند. منتهی در ابن نسبت فرزند هر چند که پیر باید از شیر مادر تغذیه کند. هنر بتیاد جامعه را می‌گذارد. هنر نشان دهنده قوام و سقوط عوالم است. بر این اساس این پرسش مهم در کتاب مطرح می‌شود که اگر شاعران نبودند ما که بودیم و چه داشتیم؟ لذا می‌بینیم که عالم جدید و تمدن فعلی با هنر و فلسفه تأسیس شده است. نقاشان رنسانس مانند لئوناردو و میکل آنژعهد قرون وسطی را شکستند. در اینجاست که هنر و عالم با هم ملازمت دارند و برای اینکه فیلم اسلامی و هنر اسلامی به وجود بیاید باید اول عالم اسلامی تأسیس شود. لذا داوری می‌گوید: من وقتی فیلمی نگاه می‌کنم اولیت چیزی که نظرم می‌رسد این است که عالم بعد از انقلاب یا عالم موجود در غرب در ساختن این فیلم چه اثری داشته است؟

۲. در دوره جدید ادراک زیبایی عین ادراک هنر تلقی می‌شود. هنر زیباست از آن جهت که جلوه جمال حقیقت است. دقیق‌تر این بود که استتیک را علم حسیات ترجمه کنیم. گاهی هم علم استحسان گفته شده است. شاید ظهور علم استحسان خبر از پشت کردن هنر و در سایه تکنیک قرار گرفتن آن می‌داد. تکنولوژی سبب شده هنر از خلوت بیرون بیاید و همه جایی شود. اما تکنولوژی فرزند هنر است که حالا بانگ بر سر مادر می‌زند. اگر نیچه گفت اگر هنر نبود حقیقا ما را خفه می‌کرد مرادش از حقیقت متدولوژی بود.

۳. نقد در زیبایی شناسی مطرح می‌شود اما داوری می‌گوید من هرگز یک کتاب شعر را به قصد نقادی نخوانده ام. نقادی با تصرف در عالم مناسبت دارد. نقد شعر در کشور ما یکسره صوری است. آیا تا صورت و ماده شعر را از هم جدا نکنیم می‌توانیم آن را نقد کنیم؟ گاهی در شعر صورت و ماده چنان در هم آمیخته که معمولاً نمی‌توان یک لفظ را تغییر داد. نقد دریافت کلیت و وحدت اثر هنری است. در فلسفه جزئی را در کلی می‌بینیم و در هنر کلی را در جزئی می‌بینیم.

۴. در این معنا هنر فقط انکشاف زیبایی‌ها نیست بلکه آینه زشتی‌ها هم هست. شاعران هم فقط از عشق نمی‌گویند بلکه از زمانه گله و شکایت می‌کنند.

کد خبر 4638164

منبع: مهر

کلیدواژه: معرفی کتاب رضا داوری اردکانی کتاب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۰۲۳۴۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تجلیل از نامداران فرهنگ و هنر چهارمحال و بختیاری

پیام احمدی با تأکید بر اینکه در سال ۱۴۰۱ تلاش برای بازگشت رونق به فعالیت‌های فرهنگی و هنری با برپایی چند رویداد قوت گرفت، اظهار داشت: این اتفاقات در حوزه‌های تئاتر، موسیقی، ادبیات و... رقم خورد و انجمن‌ها و مؤسسات و آموزشگاه‌های مختلف نیز فعالیت‌های آموزشی خود را به تدریج قوت بخشیدند.

وی در خصوص اعتبارات فصل ۱۴ ناظر بر فصل فرهنگ و مذهب که در سال ۱۴۰۲ پیش‌بینی شده بود، افزود: کمیسیون مربوط به این اعتبارات با حضور برخی نهاد‌های فرهنگی و دینی مانند اداره‌کل تبلیغات و نیز سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تشکیل و ارقام مربوط به طرح‌ها نهایی و بین مؤسسات مختلف توزیع شد.

احمدی با اشاره به میزبانی استان از دو جشنواره ملی در سال گذشته و برای نخستین‌بار، اضافه کرد: جشنواره موسیقی نواحی و جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی به خوبی برگزار شد؛ برپایی ماه‌نشست‌های ادبی، جشنواره موسیقی محلی زاگرس‌نشینان و نمایشگاه قرآن از جمله رویداد‌هایی بودند که از محل تبصره ۱۴ سال ۱۴۰۲ برگزار شدند. تلقی همه ما این است که در سال ۱۴۰۲ رونق فعالیت‌های فرهنگی و هنری و قرآنی در مقایسه با سال پیش از آن بهتر و بیشتر بود.

وی با اشاره به تکمیل زیرساخت‌های فرهنگی استان در یکی دو سال اخیر، اظهار داشت: با حجم بالایی از پروژه‌های نیمه‌تمام فرهنگی در استان مواجه بودیم که سال‌ها رها شده بودند لذا گفتگو‌های مفصلی با وزارتخانه و مدیریت برنامه و بودجه و نهاد ریاست جمهوری صورت گرفت که بی‌سابقه‌ترین اعتبار تملکی برای تکمیل تمامی پروژه‌های نیمه‌تمام چهارمحال و بختیاری تخصیص یافت.

احمدی گفت: در این راستا، در سفر اول رئیس‌جمهور به استان، مبلغ ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شد که ۱۷۰ میلیارد تومان مربوط به پروژه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و پروژه‌های بالای ۵۰ درصد پیشرفت را شامل می‌شد.

وی بیان داشت: اعتبارات سفر دوم ریاست جمهوری به استان فقط به پروژه‌های بالای ۷۰ درصد پیشرفت اختصاص می‌یافت، اما با رایزنی و مطالبه‌گری موفق شدیم موافقت وزیر فرهنگ را برای تخصیص اعتبارات مورد نیاز جهت تمامی پروژه‌های نیمه‌تمام فرهنگی با هر میزان پیشرفت فیزیکی، جلب کنیم که در این راستا، رقم بی‌سابقه ۳۴۰ میلیارد تومان برای استان تصویب شد، البته پیگیر هستیم ۵۰ میلیارد تومان نیز به این اعتبارات اضافه و جذب کنیم.

بیشتر بخوانید

تولید مستند پُرتره در چهارمحال و بختیاری

احمدی تصریح کرد: اگر بتوانیم این اعتبارات را جذب کنیم، تمامی پروژه‌های فرهنگی شهر‌های مختلف نظیر بن، سامان، لردگان، گندمان، فرادنبه و دیگر شهر‌ها را می‌توانیم تا پایان دولت سیزدهم به بهره‌برداری برسانیم.

وی ادامه داد: البته پروژه‌های جدیدی نظیر هنرستان هنر‌های زیبا و به‌ویژه بوستان فرهنگ و هنر را نیز در دست انجام داریم که این بوستان یک حرکت نوین در حوزه اقتصاد فرهنگ و هنر را رقم خواهد زد با این توضیح که هنرمندان بتوانند غرفه‌هایی را هم به عنوان کارگاه و هم عرضه و فروش تولیدات در اختیار داشته باشند، اعتبارات مربوط به پروژه بوستان فرهنگ و هنر در سال ۱۴۰۲ تصویب و ابلاغ شد که پیگیر تخصیص هستیم.

احمدی با اشاره به اجرای طرح شهید آوینی در راستای حمایت از طرح‌های فرهنگی و اعتلای عرصه فرهنگ استان، توضیح داد: این اعتبارات در انتهای سال گذشته به دستمان رسید و هزینه‌کرد آن در سال جاری انجام می‌گیرد؛ امسال حجم سنگینی از برنامه‌های متنوع فرهنگی، هنری در حوزه‌های نمایش، موسیقی، سینما، ادبیات، شعر و فرهنگ عمومی را در پیش داریم که از جمله پایه‌گذاری سه جایزه هنر و ادبیات آیینی عمان سامانی، ادبیات گویشی حیدرآقا طالب‌پور و جایزه هنر‌های تجسمی سیدضیاءالدین امامی دهکردی برنامه‌ریزی شده است.

وی افزود: برنامه حماسی‌خوانی در لردگان، ویژه‌برنامه‌های بزرگداشت مفاخر استانی و ملی و ویژه‌برنامه نامداران فرهنگ و هنر چهارمحال و بختیاری در فصل بهار، تولید مستندات شخص‌نگاری، پرداختن به حوزه مد و لباس و زیست عفیفانه و برگزاری چهار کنسرت از اهم برنامه‌های پیش‌بینی شده برای امسال است.

احمدی با اشاره به اینکه با تکیه بر حمایت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان موضوع جایزه دوسالانه کتاب را برنامه‌ریزی کردیم، گفت: تولیدات کتاب در این استان وضعیت بدی ندارد، اما باید به‌صورت منسجم به این حوزه ورود کنیم تا کسانی که در این عرصه فعال و موفق هستند شناسایی و تشویق شوند.

وی با اشاره به ضعف گفتگو در فضای فرهنگی و هنری استان، بیان کرد: متأسفانه فرصت و فضای گفت‌وگوی بین هنرمندان و فعالان این عرصه کمتر ایجاد شده است و لذا امسال تمرکز جدی را بر این موضوع با برپایی نشست‌ها و همایش‌ها خواهیم داشت.

احمدی با تأکید بر حجم بالای مخاطبان رویداد‌های فرهنگی و هنری که نیاز به برنامه‌ریزی و پیش‌بینی پیوست‌های تبیینی و اقناع‌سازی دارد، ادامه داد: طی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ بالغ بر ۲۰۰ هزار نفر مخاطب ۵۵ عنوان برنامه فرهنگی و هنری استان بودند؛ با نهاد‌ها و اشخاص دلسوز انقلابی و مذهبی این درخواست را همواره مطرح کرده‌ام که برای پر کردن چند دقیقه از وقت این مخاطبان به میدان بیایند و کار‌های تبیینی با موضوعات ارزشی را در قالب نصب بنر، پخش کلیپ، تعبیه ایستگاه‌ها، گفت‌وگوی چهره به چهره، توزیع تراکت و ... برای این حجم عظیم جمعیت که شاید در هیچ جای دیگر نتوانیم آنها را پیدا کنیم، برنامه‌ریزی کنند.

باشگاه خبرنگاران جوان چهارمحال و بختیاری شهرکرد