بیابان‌های ایران در حال پیش‌روی
تاریخ انتشار: ۲۷ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۰۹۰۰۵۹
امروز (۱۷ ژوئن مصادف با ۲۷ خرداد) روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی است. به این مناسبت یک متخصص بیایان‌زدایی، نسبت به پیش روی بیابان‌ها در ایران هشدار داد و از نبود سیستم ملی پایش و هشدار بیابان‌زایی در کشور انتقاد کرد.
علی‌محمد طهماسبی بیرگانی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهارکرد: طبق تعریف مطرح‌شده از سوی کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی به تخریب سرزمین در مناطق خشک و نیمه‌خشک بر اثر فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی که منجر به «کاهش توان تولید اراضی» می‌شود، بیابان‌زایی گفته می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بیابان‌زایی از منظر آب
این متخصص بیابان‌زدایی با تاکید بر گستردگی مفهوم و مصادیق بیابان‌زایی و با بیان اینکه کاهش کمیت و کیفیت آب از مصداق‌های بیابان‌زایی است، گفت: علاوه بر اراضی کشاورزی، جنگل و مراتع، منابع آبی نیز دچار بیابان‌زایی می‌شوند. به این معنا که هرگونه برداشت بیش از حد از منابع آب سطحی و زیرزمینی، آلودگی آب‌های سطحی و تداخل آب شور و شیرین همگی جزو مصادیق بیابان‌زایی است بنابراین در یک تعریف دقیق‌تر می‌توان گفت از دست دادن هر منبع طبیعی از جمله آب در دایره مفهوم بیابان‌زایی قرار می‌گیرد.
به گفته طهماسبی بیرگانی حتی تبدیل اراضی کشاورزی به اراضی مسکونی - که بالاترین نرخ آن مربوط به استان تهران است - هم جزو مصادیق بیابان‌زایی است که از آن به بیابان‌زایی تکنوژنیکی یاد می‌شود که ناشی از توسعه صنعت و مناطق مسکونی است به‌طوری که در نتیجه این روال باغات و اراضی کشاورزی به ساختمان تبدیل شده است.
وی در ادامه با بیان اینکه تخریب جنگل‌ها و مراتع از دیگر مصادیق بارز بیابان‌زایی است به وضعیت نامناسب جنگل‌های زاگرس اشاره و تاکید کرد: متاسفانه در دو دهه گذشته از جنگل‌های زاگرس که منبع اصلی تأمین آب مورد نیاز کشور است،غفلت شده است و شاهدیم که بهره‌برداری شدید، قطع درختان، چرای زیراشکوب باعث کاهش توان تولید این مناطق شده است که قطعاً از مصادیق روشن بیابان‌زایی به شمار می‌رود.
مفهوم بیابان‌زایی چطور شکل گرفت؟
این متخصص در حوزه بیابان‌زدایی در ادامه با اشاره به تاریخچه ابداع مفهوم بیابان‌زایی و آغاز فعالیت‌های جهانی برای کنترل این پدیده تصریح کرد: در دهه ۵۰ میلادی که تخریب جنگل‌های مناطق آفریقایی و تبدیل آن به اراضی کشاورزی رایج شد، یک دانشمند فرانسوی از این شرایط که اراضی جنگلی و مرتعی شبیه بیابان شده بودند، به بیابان‌زایی تعبیر کرد. این واژه از آن زمان وارد ادبیات علمی منابع طبیعی و محیط زیست دنیا شد.
وی ادامه داد: بعد از آن در دهه ۷۰ به دنبال وقوع خشکسالی‌های گسترده و عمیق در آفریقا که منجر به تلفات بالای دام و جان باختن تعداد بسیار بالایی از انسان‌ها بر اثر فقر و گرسنگی شد، تحرکات بین‌المللی برای ایجاد یک معاهده به منظور مقابله با پدیده بیابان‌زایی انجام شد. همه این تلاش‌ها منتج به تشکیل کنفرانس ریو در برزیل با حضور سران کشورها شد و بعد از بررسی‌ها و مذاکرات متعدد طی دو دهه، در نهایت در ۱۷ ژوئن ۱۹۹۸ «کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی» به تصویب رسید و همین روز به عنوان روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی در تقویم محیط زیستی جهان ثبت شد.
طهماسبی بیرگانی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۱۸۱ کشور به عضویت این کنوانسیون درآمده‌اند، به نقش پررنگ ایران در تدوین مفاد و نهایی شدن کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی اشاره کرد و گفت: ایران سومین کشور دنیا بود که الحاق خود را به این کنوانسیون به‌طور رسمی اعلام کرد به طوری که در سال ۱۳۷۵ الحاق به کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. در عرصه جهانی، ایران به عنوان یک کشور پیش‌رو برای مقابله با بیابان‌زایی شناخته شده است چون فعالیت‌های کشور ما در این حوزه از سال ۱۳۳۶ با مقابله با هجوم ماسه‌های روان شروع شد و تا سال ۱۳۴۸ به شکل محدودی ادامه داشت تا اینکه از سال ۱۳۴۸ مقابله با خیزش ماسه‌های روان به عنوان مصداق بیابان‌زدایی شکل جدی‌تری گرفت.
این متخصص بیابان‌زدایی با تاکید بر این نکته که در کشور ما پدیده بیابان‌زایی با شدت بالا در حال پیش روی است، تصریح کرد: خشکسالی‌های شدید در دو دهه گذشته در کنار بهره‌برداری غیر اصولی از منابع طبیعی، منجر به توسعه بیابان‌زایی در کشور ما شده است. متاسفانه به‌اشتباه منابع طبیعی به عنوان منابع بی‌پایان تلقی شده است و با همین تفکر غلط در سال‌های اخیر تلاش شده که «کمبود اشتغال» و «کمبود مواد اولیه غذایی» با تکیه به منابع طبیعی جبران شود که منجر به بیابان‌زایی در بسیاری از مناطق شده است.
نبود سیستم پایش و هشدار بیابان‌زایی
طهماسبی بیرگانی در پاسخ به این پرسش که آیا امکان رصد و پایش وسعت بیابان‌زایی در کشور وجود دارد؟ با تاکید بر اینکه مدل‌های بسیاری در دنیا برای ارزیابی شرایط بیابان‌زایی وجود دارد، گفت: حتی روشی در ایران برای پایش این موضوع ابداع شده است. با کمک اینها می‌توان علاوه بر شناسایی وضعیت موجود هر یک از مناطق به لحاظ بیابان‌زایی، میزان استعداد بالقوه مناطق را برای بیابانی شدن تعیین کرد. پایان‌نامه‌ها و رساله‌هایی در کشور در این زمینه تهیه شده است اما برای ارائه اطلاعات دقیق باید این پایش‌ها به‌طور مستمر ادامه یابد و به یک پروژه تحقیقاتی منفرد آن هم برای یک منطقه محدود خلاصه نشود و باید به‌طور مرتب و مستمر، بیابان زایی را در کشور رصد کنیم تا بتوانیم به لحاظ کمّی در این مورد اظهار نظر کنیم. ضعف کشور ما در حوزه بیابان‌زایی نداشتن سیستم پایش و هشدار است.
وی همچنین ضمن انتقاد از بی‌توجهی‌ها به موضوع مقابله با بیابان‌زایی در کشور ما تصریح کرد: در دهه ۷۵ که به کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی پیوستیم تا سال ۸۰ فعالیت‌های کشور ما در حوزه بیابان‌زایی عمیق‌تر از سال‌های بعد از آن بود به طوری که در همان مدت کوتاه برنامه ملی مقابله با بیابان‌زایی تدوین شد و به تصویب کنوانسیون رسید اما متاسفانه به‌تدریج از حساسیت موضوع مقابله با بیابان‌زایی در کشور ما کاسته شد این درحالیست که در دهه‌های اخیر وضعیت کشور به لحاظ بیابان‌زایی وخیم‌تر از دهه ۷۰ شده است. در شرایط حاضر هم شاهدیم که در برخی کشورها کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی توسط معاون وزیر پیگیری می‌شود اما در کشور ما به یک دفتر بیابان با دو کارشناس در سازمان جنگل‌ها محدود شده است.
گرد و غبار پایان خط بیابان‌زایی
طهماسبی بیرگانی که مسئولیت ستاد ملی مقابله با گرد و غبار را نیز برعهده دارد، در پایان تاکید کرد: بیابان‌زایی به شکل‌های مختلف ظهور و بروز پیدا می‌کند. یکی از مهم‌ترین عوارض آن وقوع پدیده گرد و غبار و فرسایش بادی است. از بین رفتن پوشش گیاهی و رطوبت خاک، جلوگیری از ورود آب به دشت‌ها از طریق احداث سدها و آب‌بندها منجر به بیابان‌زایی و در نتیجه خیزش گرد و غبار می‌شود.
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: بیایان ایران خشکسالی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۰۹۰۰۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مقابله با سیل با بام‌های سبزآبی اسفنجی آمستردام
آمستردام میزبان ۴۵ هزار متر مربع سقف سبز آبی است که آب باران را جذب می‌کنند، مانع از بروز سیل می‌شوند و به ساکنان ساختمان اجازه می‌دهند تا از آب برای آبیاری گیاهان و شستشوی سرویس‌های بهداشتی استفاده کنند.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، آمستردام بیشتر به علت کانال‌های آبی‌اش در دنیا معروف است اما در واقع باید بدانید که بسیاری از آبراه‌های آن نه روی سطح زمین بلکه بالای سر شما واقع هستند. حدود یک دهه است که بام‌های سبز بین برنامه‌ریزان شهری از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار شده‌اند اما آمستردام گام را فراتر نهاده و این سقف‌های سبز را با کانال‌های آبی برای جذب آب باران ترکیب کرده است تا تاب‌آوری شهر را افزایش دهد.
یکی از پروژه‌های شبکه پشت‌بام‌های هوشمند، نوآورانه و سازگار با آب و هوای این شهر بیش از ۹ هزار متر مربع (۱۰۰ هزار فوت مربع) از سقف‌های آمستردام را پوشش می‌دهد که هشت هزار متر مربع آن تنها بر فراز مجتمع‌های مسکونی اجتماعی واقع شده است. در سطح شهر، پوشش بام سبزآبی حتی وسیع‌تر است و بیش از ۴۵ هزار متر مربع را شامل می‌شود.
در این شهر مفهوم شهر اسفنجی نیز به طور فزاینده‌ای محبوبیت دارد به طوری‌که برنامه‌ریزان، فضاهای سبز ویژه‌ای را طراحی می‌کنند که آب باران سطح شهر را جمع‌آوری می‌کنند و به این ترتیب مانع از بروز سیل می‌شوند اما یک چالش بزرگ با شهرهای اسفنجی این است که بخش زیادی از یک منطقه شهری تنها خیابان‌ها نیست بلکه به همان وسعت پشت‌بام وجود دارد. به همین علت، آمستردام برای حل این مشکل، سیستم پشت‌بام‌های اسفنجی را نیز اجرا کرده است.
این سیستم به صورت لایه‌ای کار می‌کند؛ در سطح اول گیاهان مناسب آب‌وهوای آمستردام مانند ترکیبی از خزه‌ها، درختچه‌ها و سرخس‌ها کاشته می‌شوند. زیر این لایه گیاهی، یک سطح فیلتردار وجود دارد که از ورود خاک به لایه بعدی جلوگیری می‌کند و در نهایت، آخرین لایه برای جلوگیری از نفوذ آب و ریشه‌های گیاه به سقف واقعی در نظر گرفته شده است.
سطح آب در این سقف‌های سبزآبی توسط یک شیر هوشمند مدیریت می‌شود؛ اگر پیش‌بینی‌ها نشان دهد که طوفانی در راه است، سیستم آب ذخیره‌شده را از پشت‌بام قبل از موعد آزاد می‌کند. به این ترتیب، زمانی که باران می‌بارد، سقف دوباره پر می‌شود، یعنی آب باران کمتری وارد ناودان‌ها و فاضلاب‌های اطراف می‌شود. به عبارت دیگر سقف تبدیل به اسفنجی می‌شود که در صورت نیاز می‌توان آن را فشرد و خالی کرد.
فراتر از مزایای شهر اسفنجی، سقف‌های سبزآبی می‌توانند طبقات بالای ساختمان‌ها را خنک کنند. با وجود گیاهان بومی نیز این سقف‌های سبز می‌توانند غذای حشرات گرده‌افشان را فراهم کنند و اکوسیستم شهری را زنده نگه دارند.
کد خبر 749984
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟