تفسیری بر آیات جنگ اُحد| نقش منفی سست‌عنصران در نبرد با دشمن
تاریخ انتشار: ۲۹ خرداد ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۱۱۶۷۱۹
بر اساس تفسیری از آیات قرآن می‌توان دریافت تمام کسانى که به جبهه جنگ مىروند یکسان نیستند و همواره هستند عناصر سست‌عنصری که در جبهه‌ها عامل شکست و نیز خطرسازند. ۲۹ خرداد ۱۳۹۸ - ۱۱:۴۰ فرهنگی دین ، قرآن و اندیشه نظرات - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، غزوه احد از غزوه‌های مشهور پیامبر(ص) با مشرکان مکه که در سال سوم هجری در کنار کوه اُحُد به وقوع پیوست.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مسائل دیگری که انگیزه قریش را برای این نبرد تقویت کرد، عبارتند از:
1ـ تحریکات یهودیان مدینه بود. یهودیان نیز که در مورد مرکزیت سیاسى و اقتصادى خود، در منطقه احساس خطر مى‌‌کردند و سلطه فرهنگى خود را در معرض نابودى مى‌‌دیدند، با اعزام نمایندگانى به مکّه به تشویق قریش براى انتقام‌گیرى پرداختند. چنان که خود نیز کینه هاى درونى را آشکار و پیمان هاى عدم تعرّض و حسن همجوارى را که با رسول خدا (ص) بسته بودند، نقض کردند.
2ـ نا امن شدن راه تجاری مشرکان مکه: پیامبر با عقد پیمان با قبائل مختلف منطقه، قریش را تحت محاصره قرار داده بود و بر راه تجاری آنان سیطره پیدا کرده بود به گونه ای که راه تجار ی آنان دیگر امن به حساب نمی‌آمد و لذا چاره‌ای جز شکستن این حصر نمی‌دید.
در هر صورت نتیجه اولیه این جنگ، شکست مشرکان بود؛ اما گروهی از تیراندازان که پیامبر(ص) آنان را به فرماندهی عبدالله بن جبیر بر کوه عینین در سمت چپ کوه احد قرار داده بود، به گمان پیروزی، کوه را ترک کردند. مشرکان از این فرصت استفاده کردند، کوه را دور زده و به این ترتیب زمینه کشتار وسیع مبارزان اسلام فراهم شد. در این نبرد حدود هفتاد نفر از مسلمانان از حمله حمزة بن عبدالمطلب به شهادت رسیدند . همچنین بر صورت مبارک پیامبر(ص) جراحتی وارد آمد و یکی از دندان‌های ایشان دچار شکستگی شد.
در منابع به چندین آیه از قرآن مجید که در شأن غزوه احد نازل شده به ویژه آیات 121 تا 129 سوره آل عمران اشاره شده است. در ادامه ضمن بیان قسمتی از این آیات، به تفسیر آن پرداخته می‌شود.
خداوند در آیه121 و 122 می‌فرماید: «وَ إِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِکَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِینَ مَقاعِدَ لِلْقِتالِ وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیم؛ و [ یاد کن ] زمانى که صبحگاهان [ براى جنگ اُحد ] از میان خانوادهات بیرون آمدى تا مؤمنان را براى جنگیدن در سنگرهاى نظامى جاى دهى؛ و خدا شنوا [ ىِ به گفتهها ] و دانا [ ىِ به نیّتها] ست .(121)
إِذْ هَمَّتْ طائِفَتانِ مِنْکُمْ أَنْ تَفْشَلا وَ اللَّهُ وَلِیُّهُما وَ عَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ، [یاد کنید که] در آن هنگام دو گروه از شما بر آن شدند که سستى و ناتوانى نشان دهند [و از جنگ دست کشیده، برگردند ]، در حالى که خدا ولیّ و نگهدارنده آنها بود [ لذا از این قصد شیطانى بازشان داشت ] و مؤمنان باید فقط بر خدا توکل کنند. (122)
بر اساس این آیات در آن هنگام دو طایفه از مسلمانان (که طبق نقل تواریخ" بنو سلمه" از قبیله اوس و" بنو حارثه" از قبیله خزرج بودند) تصمیم گرفتند که سستى به خرج دهند و از وسط راه به مدینه بازگردند". علت این تصمیم شاید این بود که آنها از طرفداران نظریه" جنگ در شهر" بودند و پیامبر با نظر آنها مخالفت کرده بود
"عبد اللَّه بن ابى سلول" با سیصد نفر از یهودیانى که به لشکر اسلام پیوسته بودند بر اثر مخالفت پیامبر به ماندن آنها در اردوگاه اسلام، به مدینه بازگشتند و همین موضوع تصمیم آن دو طایفه مسلمان را بر ادامه راهى که در پیش گرفته بودند سست کرد. اما چنان که از ذیل آیه استفاده مىشود، آن دو طایفه به زودى از تصمیم خود بازگشتند و به همکارى با مسلمانان ادامه دادند. لذا قرآن مىگوید: وَ اللَّهُ وَلِیُّهُما وَ عَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ:" خداوند یاور و پشتیبان این دو طایفه بود و افراد با ایمان باید بر خدا تکیه کنند".
آیه122 بیانگر آن است که تمام کسانى که به جبهه جنگ مىروند یکسان نیستند و همواره هستند عناصر سست‌عنصری که در جبهه‌ها عامل شکست و نیز خطرسازند.
نکته مهم‌تر اینکه اگر انسان تحت ولایت خدا نباشد، سست مىشود، آنجا که فرمود: إِذْ هَمَّتْ طائِفَتانِ مِنْکُمْ أَنْ تَفْشَلا وَ اللَّهُ وَلِیُّهُما؛ در آن هنگام دو گروه از شما بر آن شدند که سستى و ناتوانى نشان دهند، در حالى که خدا یار و یاورشان بود...» و نکته دیگر بر اساس فراز آخر این آیه آنکه ایمان و توکل دو عنصر و رمز بسیار مهم پیروزی سپاهیان اسلام در مبارزه علیه کفار و مشرکان است.
آیات بعدی در حقیقت براى تقویت روحیه شکست‌خورده مسلمانان نازل شد و نخست در آن اشاره به پیروزى چشمگیر مسلمانان در میدان بدر شده تا با یادآورى آن خاطره، به آینده خویش دلگرم شوند و لذا مى فرماید: وَ لَقَدْ نَصَرَکُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَ أَنْتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ؛ بىتردید خدا در [ جنگِ ] بدر شما را یارى داد، در حالى که [ از نظر ساز و برگ جنگى و شمار نفرات نسبت به دشمن ] ناتوان بودید؛ بنابراین از خدا به خاطر این که سپاسگذارى نمائید پروا کنید.»
سپس خاطره یارى مسلمانان را در میدان بدر به وسیله فرشتگان یادآورى کرده و می‌فرماید: «إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنینَ أَ لَنْ یَکْفِیَکُمْ أَنْ یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلاثَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُنْزَلینَ؛ آن هنگام که به مؤمنان مىگفتى : آیا شما را بس نیست که پروردگارتان به سه هزار فرشته نازل شده شما را یارى دهد.
حال امروز هم اگر استقامت به خرج دهید و به استقبال سپاه قریش بشتابید و تقوا را پیشه کنید و مانند روز گذشته، با فرمان پیامبر مخالفت نکنید، اگر در این حال مشرکان به سرعت بسوى شما برگردند، خداوند بوسیله پنج هزار نفر از فرشتگان که همگى داراى نشانه هاى مخصوصى هستند شما را یارى خواهد کرد؛ بَلى إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا وَ یَأْتُوکُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هذا یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِخَمْسَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُسَوِّمینَ؛ بله، اگر شکیبایى ورزید و پرهیزکارى کنید و دشمنان در همین لحظه، جوشان و خروشان بر شما بتازند، پروردگارتان شما را با پنج هزار فرشته نشاندار یارى مىدهد»
منابع:
تفسیر نمونه آیت‌الله مکارم شیرازی
تفسیر نور حجت‌الاسلام قرائتی
انتهای‌پیام/
R1392/P/S4,37/CT1 واژه های کاربردی مرتبط تفسیر قرآنمنبع: تسنیم
کلیدواژه: تفسیر قرآن تفسیر قرآن
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۱۱۶۷۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پاسخ به شبهه قرآنی تحلیلگر اسرائیلی در توجیه غصب سرزمین فلسطین
سوءاستفاده ایدی کوهن از آیات قرآن به نفع یهودیان، واکنش‌هایی را از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی در پی داشت.
کوهن در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس(توییتر سابق) نوشت: «ما (یهودیان) به امر خدا وارد این سرزمین شدیم. ﴿ وَإِذ قالَ موسیٰ لِقَومِهِ یاقَومِ اذکُروا نِعمَةَ اللَّهِ عَلَیکُم إِذ جَعَلَ فیکُم أَنبِیاءَ وَجَعَلَکُم مُلوکًا وَآتاکُم ما لَم یؤتِ أَحَدًا مِنَ العالَمینَ* یاقَومِ ادخُلُوا الأَرضَ المُقَدَّسَةَ الَّتی کَتَبَ اللَّهُ لَکُم وَلا تَرتَدّوا عَلیٰ أَدبارِکُم فَتَنقَلِبوا خاسِرینَ﴾: و [یاد کن] زمانی را که موسی به قوم خود گفت: «ای قوم من، نعمت خدا را بر خود یاد کنید، آنگاه که در میان شما پیامبرانی قرار داد، و شما را پادشاهانی ساخت، و آنچه را که به هیچ کس از جهانیان نداده بود، به شما داد.» (سوره مائده/ ۲۰-۲۱)»
وی ادامه داد: «و ما هرگز از این سرزمین خارج نخواهیم شد ... ﴿وَنُریدُ أَن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفوا فِی الأَرضِ وَنَجعَلَهُم أَئِمَّةً وَنَجعَلَهُمُ الوارِثینَ﴾: ما می‌خواهیم بر مستضعفان زمین منّت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم! (سوره قصص/ ۵) ... مسلمانان! این قرآن شماست.»
در واکنش به این اقدام، کاربران شبکه‌های اجتماعی به او پاسخ داده و از او خواستند که آیات تکمیلی را نیز در ادامه آیاتی که ذکر کرده بیان کند.
کاربری به نام «عبدالله» آیات تکمیلی این آیات را در شبکه ایکس آورده و نوشته است: «آیه را تکمیل کن: قَالُوا یا مُوسَیٰ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَهَا أَبَدًا مَا دَامُوا فِیهَا ۖ فَاذْهَبْ أَنْتَ وَرَبُّکَ فَقَاتِلَا إِنَّا هَاهُنَا قَاعِدُونَ(۲۴) قَالَ رَبِّ إِنِّی لَا أَمْلِکُ إِلَّا نَفْسِی وَأَخِی ۖ فَافْرُقْ بَینَنَا وَبَینَ الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ(۲۵) قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَیهِمْ ۛ أَرْبَعِینَ سَنَةً ۛ یتِیهُونَ فِی الْأَرْضِ ۚ فَلَا تَأْسَ عَلَی الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ(۲۶) : گفتند: «ای موسی، تا وقتی آنان در آن [شهر]ند ما هرگز پای در آن ننهیم. تو و پروردگارت برو[ید] و جنگ کنید که ما همین جا می‌نشینیم.»(۲۴) [موسی] گفت: «پروردگارا! من جز اختیار شخص خود و برادرم را ندارم؛ پس میان ما و میان این قوم نافرمان جدایی بینداز. (۲۵) خدا گفت: ورود به آن سرزمین به مدت چهل سال برایشان حرام شد و در آن بیابان سرگردان خواهند ماند. پس برای این نافرمانان اندوهگین مباش.»(۲۶)
اینک در پاسخ به این روزنامه‌نگار اسرائیلی، به تفسیر این آیات بر اساس تفاسیر شیعه می‌پردازیم:
در تفسیر نمونه ذیل آیه ۲۰ سوره مائده آمده است:
بنی‌اسرائیل و سرزمین مقدساز این به بعد قرآن برای زنده کردن روح حق‌شناسی در یهود، و بیدار کردن وجدان آنها در برابر خطاهایی که در گذشته مرتکب شدند، تا به فکر جبران بیفتند، نخست چنین می‌گوید: به خاطر بیاورید «زمانی را که موسی به پیروان خود گفت: ای بنی‌اسرائیل نعمت‌هایی را که خدا به شما ارزانی داشته است بیاد آورید» (وَ إِذ قالَ مُوسی لِقَومِهِ یا قَومِ اذکرُوا نِعمَتَ اللّهِ عَلَیکم).
سپس به سه نعمت مهم اشاره کرده، نخست می‌گوید: «هنگامی که در میان شما پیامبرانی قرار داد» و زنجیر فرعونی را شکست (إِذ جَعَلَ فِیکم أَنبِیاءَ).
در پرتو این نعمت بود که از درّه هولناک شرک و بت‌پرستی و گوساله‌پرستی رهایی یافتند، و این بزرگترین نعمت معنوی در حق آنها بود.
سپس به بزرگترین موهبت مادی که به نوبه خود مقدمه مواهب معنوی نیز هست اشاره کرده می‌فرماید: «شما را صاحب اختیار جان و مال و زندگی خود قرار داد» (وَ جَعَلَکم مُلُوکاً).
زیرا بنی‌اسرائیل سالیان دراز در زنجیر اسارت و بردگی فرعون و فرعونیان بودند و هیچ گونه «اختیاری» از خود نداشتند، خداوند به برکت قیام موسی آنها را صاحب اختیار هستی و زندگی خود ساخت.
و در آخر آیه به‌طور کلی به نعمت‌های مهم و برجسته‌ای که در آن زمان به احدی داده نشده بود اشاره فرموده، می‌گوید: «به شما چیزهایی داده که به احدی از عالمیان نداد» (وَ آتاکم ما لَم یؤتِ أَحَداً مِنَ العالَمِینَ).
و تفسیر اطیب البیان تألیف سید عبدالحسین طیب (جلد ۶ – صفحات ۳۳۶ و ۳۳۷) در تفسیر آیه ۲۱ سوره مبارکه مائده نوشته است:
«حضرت موسی فرمود ای قوم من (بنی اسرائیل) داخل شوید زمین مقدس را که خدا برای شما مقرر فرموده و به پشت بر نگیرید که به‌خسران و زیان منقلب خواهید شد.»
«... بعد از آن که خداوند بنی‌اسرائیل را از چنگال فرعون و فرعونیان نجات بخشید و از دریا گذشتند و فرعون و فرعونیان غرق شدند و اموال و زخارف آنها نصیب اینها شد امریه صادر شد که باید بروید در ارض مقدسه که بیت‌المقدس و فلسطین و شامات و طور سینا باشد و تعبیر به مقدسه برای این است که محل انبیاء و صلحاء و اتقیاء و مدفن آنها بوده و مرکز نزول وحی و ملائکه، و لو فعلاً ساکنین آنها اشرار و کفار هستند زمین مقدس است و اهلش فاسد، چنانچه مکه معظمه و مدینه منوره بسیار زمین مقدّسی است ولی از بعد از رحلت حضرت رسول(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) اهل آن از نواصب ائمه اطهارند که انجس از کلب هستند، بنی‌اسرائیل متعذّر شدند و گفتند (إِن‌َّ فِیها قَوماً جَبّارِین‌َ) و سرّ این مطلب این است که حضرت موسی دوازده نقیب از دوازده سبط انتخاب فرمود که از اوضاع داخله آنجا خبر گیرند. رفتند و دیدند که آنها بسیار با قوّه و قدرت و عظمت بودند. خبر برای موسی آوردند حضرت موسی امر فرمود کتمان کنند و به بنی‌اسرائیل نگویند که ایجاد خوف در آنها شود. دو نفر آنها یوشع إبن نون و کالب إبن یوفنا کتمان کردند ولی بقیه افشا کردند و بنی‌اسرائیل خوف پیدا کردند و اطاعت موسی نکردند و داخل نشدند و گرفتار تیه شدند. لذا می‌فرماید «یا قَومِ ادخُلُوا الأَرضَ المُقَدَّسَةَ» بعضی گفتند بیت‌المقدس، بعضی گفتند فلسطین، بعضی گفتند شام، بعضی گفتند طور سیناء، و مانعی ندارد که مراد سوریا و عراق باشد و شامل جمیع آن حدود مثل جبل عامل و نحو آنها بشود.
«الَّتِی کَتَبَ اللّه‌ُ لَکُم» کتابة به معنای تقدیر است که تکوینی باشد بلکه تشریعی است، مثل «کُتِب‌َ عَلَیکُم‌ُ الصِّیام»ُ بقره آیه ۱۸۳ و نحوه.
«وَ لا تَرتَدُّوا عَلی أَدبارِکُم» که مخالفت این واجب مهم را نکنید و بر نگردید.
«فَتَنقَلِبُوا خاسِرِین»َ خسران دنیا چهل سال در تیه (سرگردانی و گمراهی) گرفتار و خسران آخرت معذّب به عذاب.»
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلاله‌ای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت