محقق داماد: مسائل امروز محیط زیست پیامد بحران های اخلاقی است

امروز بشر دریافته است که در بحث های محیط زیستی ادیان بدهکار و متهم نیستند و مسائل امروز محیط زیست پیامد بحران های اخلاقی است. در اسن وضعیت، نگاه توحیدی است که می‌تواند جهان را نجات بدهد چون ادیان الهی به عالم هستی یک سویه نگاه نمی‌کنند.

گروه اندیشه: 

آیت الله مصطفی محقق داماد در نشست «الهیات و محیط زیست» که در مؤسسه فرهنگی اکو برگزار شد، «بحران محیط زیست» را عبارتی جدید دانست و گفت: این واژه با اوج گرفتن مدرنیته آغاز شده و امروز به اوج خود رسیده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

انسان در قدیم خود را بخشی از جهان بی کران می‌دید و برای جهان خدایی قائل و موحد بود، می‌گفت من جزئی از جهان هستم و همه عناصر طبیعت هم زیرمجموعه آن هستند، انسان امروز خود را در مقابل و حتی جای خدا گذاشته است. او پیش از این خود را فرزند طبیعت می‌دانست که روزی‌اش را از آن می‌گیرد و در دامان او آرام می‌شود، مادر (طبیعت) هم با او مهربان بود، جلوه‌هایی که از خشم طبیعت می‌دید، موردی و محدود بود. در قرآن روایت‌هایی که از خشم طبیعت آمده است، موارد خاصی هستند که این خشم را برانگیخته‌اند اما در کل هم بشر مهربان بود هم مادر طبیعت.

    در جهان امروز فکری به نام اومانیسم مطرح شده که یعنی بشرمحوری و این مساله جدیدی است در این اندیشه بشر، محور جهان دانسته شده است، در فلسفه اگزیستانس هم محور انسان و فردگرایی است. با این اندیشه است که انسان می‌کوشد به طبیعت استیلا پیدا کند و بر آن برتر باشد، رابطه‌ای که اساس آن عشق و مهربانی نیست، سودجویانه، بهره‌کشانه است. انسان پیش‌تر این‌گونه به طبیعت نگاه نمی‌کرد، امروز می‌خواهد حداکثر بهره را از آن بگیرد.

رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران، گفت: مشکلات زیست محیطی فضای زیستن را سخت کرده است، فضای نفس کشیدن سلب و زندگی بر بشر سخت شده است، امروز چه در رشته‌های فنی و تکنولوژی، چه در علوم انسانی و الهیات به دنبال راه برون رفت از بحران هستند. در اینترنت که جست و جو کنید، چندین نهاد برای برای حمایت پیدا شده است اما در این میان هم عده‌ای به کژراهه رفته‌اند و عده‌ای دست به انتشار مطالبی زدند که بعداً متوجه اشتباه خود شدند.

خوانش‌های اشتباه از دین، فعالان محیط زیست را گمراه کرد

محقق داماد با اشاره به پژوهش‌های گمراه کننده در زمینه محیط زیست، بیان کرد: در سال ۱۹۶۷، پژوهشگری به نام لین وایت در مجله علوم (ساینس)، مقاله‌ای منتشر کرد به نام «ریشه‌های تاریخی بحران محیط زیست ما»، این مقاله عجیب تنها ۴ صفحه بود. برای اولین بار مطلبی منتشر شد که تندی آن یهودیت و مسیحیت را نشانه رفته و گفت این دو دین موجب شده اند که محیط زیست نابود شود.

وی اظهار داشت: در سال ۱۹۶۷ فقط این دو دین مطرح بودند اما در سال ۱۹۸۳، کیت توماس، کتابی نوشت و اسلام را متوجه این اتهام کرد و گفت عزیز داشتن بشر، از مشکلات اندیشه اسلامی هم هست. او چند آیه مثل آیات ۳۲ تا ۳۴ سوره ابراهیم، آیه ۲۹ سوره بقره و آیه ۱۵ سوره ملک را بهانه کرده که در این آیات استفاده از همه چیز در قرآن برای انسان آزاد دانسته شده است. از سال ۱۹۸۳ هر سه دین متهم شده‌اند، اما چرا تنها ادیان ابراهیمی؟ چون دیگر ادیان مثل بودایی و زردشتی از نظر توماس، طبیعت دوست به شمار می‌روند و تنها این سه دین هستند که می‌گویند هر چه از طبیعت می‌خواهی، استفاده کن.

محقق داماد با اعلام اینکه امروز خوشبختانه این نظریه نقد شده است، گفت: امروز بشر دریافته است که ادیان نه تنها بدهکار و متهم نیستند، بلکه بحران اخلاقی، مشکل اصلی بحران محیط زیست است که ربطی به دین ندارد. امروز می‌توانیم بگوییم که نگاه توحیدی می‌تواند جهان را نجات بدهد و این ادیان الهی هستند که به عالم هستی یک سویه نگاه نمی‌کنند. مکاتب کاپیتالیسم، سوسیالیسم یا امپریالیسم نگاه ماده‌گرا به جهان دارند و بشر و طبیعت را مادی نگاه می‌کنند، می‌گویند هر کس قدرت دارد می‌تواند از طبیعت استفاده کند، آنها برای طبیعت حرمت قائل نیستند.

 

خداوند جانِ جهان و جهان نمود خداوند است

نویسنده کتاب الهیات و محیط زیست افزود: نکته مهم در درک رابطه اسلام با محیط زیست، این است که بدانیم برای فهم الهیات اسلامی و قرآن نمی‌توان با انتخاب گزینشی، دریافت درستی داشت، انتخاب گزینشی ما را به جایی نمی‌رساند. برای شناخت این مساله باید ۳موضوع را به درستی درک کرد، نخست خدا و رابطه او با جهان، دوم انسان و سوم طبیعت.

وی با طرح این سوال که برای ما که مسلمان هستیم، توحید چه معنایی دارد؟ توضیح داد:

    اساس اثبات توحیدی، این نیست که خدایی وجود دارد و جهان یک خدا دارد، نه دو خدا! این اصل اثبات صانع است که ثبوت آن آسان است. پیچیده‌ترین مساله از مسائل الهیات، اثبات نقش ازلی-ابدی خداوند در جهان است که فهم آن هم ساده نیست. رابطه خدا و جهان، رابطه جسم و جان و خداوند جان این جهان است.

محقق داماد به تفاوت روایت‌های آفرینش و هبوط انسان در تورات، انجیل و قرآن اشاره کرد و افزود: در قرآن چند اصل در رابطه با انسان و طبیعت وجود دارد، طبیعت مخلوق خداست، نباید آن را پرستید. دیگر آنکه بر اساس آیه ۵۳ سوره فصلت، جهان آیت خداوند است، این آیت بودن به چه معناست؟ اگر آن را نشانه معنا کنیم، تفسیر کلامی است که می‌گوید هر چیز نشانه بودن است و این آیت خدا بودن، یعنی جهان خدا دارد اما این تفسیر بین صاحب نشانه و نشانه، تفاوت قائل می‌شود که درست نیست.

وی ادامه داد: این آیه معنای دیگری دارد، آیت نمود خداست و او را نشان می‌دهد. حرکت دست من، نمود جان داشتن من است، اگر جان از من جدا شود، نمی‌توانم حرکت کنم، پس آیت بودن یعنی نمود چیزی که خودش را نشان می‌دهد. مثل خورشید و نور آنکه از هم جدا نیستند و عین یکدیگرند.

محقق داماد بیان کرد: اصل دیگر درباره رابطه انسان و محیط زیست، این است که خداوند در سوره هود، آیه ۶۱، بشر را مأمور به آبادی زمین دانسته و جهان را دست او سپرده است، پس وظیفه اوست که این دنیا را آبادتر کند. بنابراین دو عبادت‌گاه داریم، یک مسجد و دیگری مزرعه، کارخانه، مدرسه و… که برای آباد شدن زمین در آن تلاش می‌شود. شما به مسجد بروید اما درخت قطع کنید، از عبادت خدا به دور است. ناله درخت، عبادت را می‌سوزاند.

استفاده مستقیم از منابع طبیعی، عین خیانت است

این استاد حوزه و دانشگاه، اصل دیگر را وحدت کامل بشریت دانست و اضافه کرد: قرآن برای همه بشریت یک وحدت کلی قائل است که هیچیک را جدا نمی‌داند. بزرگترین خیانت آن است که ما عین منابع طبیعی را استفاده کنیم، مواد معدنی را از زمین بیرون بیاوریم و خودش را مصرف کنیم. سیاستمداری که قول داد پول نفت را سر سفره مردم بیاورد، این جمله عین خیانت است، پول نفت باید به تولید بیشتر منجر شود، نفت باید به شکل‌های مختلف دربیاید و فروخته شود، خام فروشی آن اساساً ایراد دارد.

او اصل نهایی را اینگونه شرح داد: آخرین مسأله‌ای که اهمیت دارد، بر اساس آیه ۲۰۵ سوره بقره، نابود نکردن جانوران و طبیعت است، این آیه به سیاستمدارانی اشاره می‌کند که برای به قدرت رسیدن قول‌هایی می‌دهند و پس از آن فراموش می‌کنند، نسل درخت و موجود زنده را از بین می‌برند. چگونه است که فردی در کمال وقار، علم و دانایی، ناگهان قاتل می‌شود؟ این نتیجه رفتاری است که گیاه و نسل را از بین می‌برد و زمین را آلوده می‌کند.

محقق داماد در پایان گفت: از این بحث اینگونه نتیجه می‌گیریم که از نظر قرآن در رابطه با طبیعت آزادی مطلق ندارد، بشر حقی دارد اما تکلیفی هم دارد که وقتی از طبیعت استفاده می‌کند، باید مراقب آن هم باشد.

    فساد در زمین معنای گسترده‌ای دارد که هم مادی است و هم معنوی، صلح و دوستی در میان بشر، آبادی زمین است و آبادی زمین وظیفه‌ای که خدا به انسان سپرده است. انسان خلیفه الله است اما امین الله هم هست، ما حق انسان را می‌شناسیم اما حق طبیعت چیست؟

نشست «الهیات و محیط زیست»، هشتمین نشست از سلسله نشست‌های مؤسسه فرهنگی اکو است که به صورت دوره‌ای در راستای بازاندیشی در تعامل و دیپلماسی فرهنگی با حضور نمایندگان کشورهای عضو این نهاد فرهنگی برگزار می‌شود.

این نشست نیز با حضور محمد مهدی مظاهری، دبیرکل مؤسسه فرهنگی اکو، نمایندگان کشورهای افغانستان، پاکستان و جمعی از استادان فلسفه الهیات و محیط زیست، در محل کتابخانه این مؤسسه برگزار شد./ ایرنا

منبع: ایران آنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۱۱۶۹۹۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

لکه‌های صنعتی غرب البرز به شهرک صنعتی تبدیل شود

ایسنا/البرز نماینده ساوجبلاغ، نظرآباد، طالقان و چهارباغ در مجلس شورای اسلامی گفت: طی سال‌های گذشته قرار بود برخی لکه‌های صنعتی در نواحی غرب البرز به شهرک صنعتی تبدیل شوند که این اتفاق تاکنون نیفتاده است.

علی حدادی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه سال‌های سال است که تولید کنندگان، کارآفرینان و فعالان اقتصادی در سه شهرستان نظرآباد، طالقان و چهارباغ فعالیت دارند ولی آن طور که باید و شاید از آنها نشده است.

وی با بیان اینکه این فعالان امروز برای توسعه واحد تولیدی و صنعتی خود با مشکل مواجه هستند، توضیح داد: ما جلسات و پیش نویس مصوباتی با وزیر قبلی و فعلی صمت داشته‌ایم تا وضعیت این واحدها در البرز تغییر کند.

وی افزود: بر این اساس قرار بود برخی لکه‌های صنعتی در نواحی غرب البرز به شهرک صنعتی تبدیل شوند که این اتفاق تا کنون نیفتاده است.

این مسئول اظهار کرد: امسال که سال جهش تولید است، حمایت از واحدهای صنعتی و فعالان اقتصادی در اولویت دولت و مجلس قرار دارد.

حدادی تاکید کرد: با حمایت از این واحدها شاهد رقابتی شدن فرایند تولید و از طرفی بالا رفتن کیفیت محصولات و کالاهایی داخلی خواهیم بود.

وی گفت: برخی واحدهای تولیدی و صنعتی در شهرستان‌های طالقان، ساوجبلاغ، نظرآباد و چهارباغ بیش از دو دهه است که فعالیت دارند و متاسفانه چون نگاه جامع و متقنی به آنها نشده از توسعه بازمانده‌اند.

نماینده ساوجبلاغ، نظرآباد، طالقان و چهارباغ در مجلس در پاسخ به اینکه آیا پیوست‌های زیست محیطی در تبدیل این لکه‌ها به شهرک صنعتی رعایت خواهد شد یا باید منتظر تکرار تجربه تلخ شهرک بهارستان باشیم؟ گفت: توسعه و اشتغالزایی در اولویت دولت قرار دارد.

وی در پاسخ به اینکه گفته می‌شود تبدیل این لکه‌ها به شهرک صنعتی به محیط زیست و اراضی ملی به ویژه در محدوده تالاب صالحیه آسیب وارد می‌کند، گفت: تالاب صالحیه تالابی نقطه‌ای است و در برخی ماه‌های سال آب دارد و محیط زیست باید زیرساخت‌های لازم را در این محدوده ایجاد کند.

حدادی اظهار کرد: من انتقاد جدی به رییس محیط زیست کشور و مدیرکل محیط زیست البرز دارم چون به هیچ وجه نمی‌توانیم بپذیریم که در مسیر توسعه تولید موانعی ایجاد شود و باید به سمتی پیش برویم که با رعایت ساختارهای محیط زیستی تولید هم رونق بگیرد.

انتهای پیام