جاده های ترانزیت، ظرفیتی مغفول مانده

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، انقلاب بوجود آمده در حمل و نقل در قرن بیستم، بشر را نسبت به رابطه مستقیم عدم تحرک با فقر؛ و گسترش ارتباطات با افزایش قابل ملاحظه درآمد آگاه نمود. اما در ادامه این روند و با تغییرات سریع تکنولوژی در عصر اطلاعات و ارتباطات، این سیستم‌های هوشمند حمل و نقل بود که به عنوان یکی از دستاوردهای فن آوری عصر مزبور در این صنعت پدیدار و در تمام امور و زمینه‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشورها تأثیر بسزایی بر جا گذاشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تأثیراتی که ایران را به دلیل واقع شدن در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس و در مسیرهای مهم حمل ونقل بین المللی و وسعت جغرافیایی آن، از جایگاه ویژه ای برخوردار می‌کند. هرچند در سال‌های اخیر برنامه‌های توسعه کشور با گسترش راه‌ها و افزایش خطوط ریلی کشور همراه بوده لیکن تا رسیدن به جایگاه اصلی خود متناسب با شرایط روز اقتصادی جهان و بهره گیری کامل از این فرصت، فاصله دارد.

موقعیت سوق الجیشی

از دیرباز ایران به دلیل شرایط اقلیمی و جغرفیایی، مسیر مناسبی برای برقراری ارتباط بین شرق و غرب دنیا بوده است. این موقعیت نه تنها به دلیل شرایط اقلیمی و مناسب آب و هوایی، بلکه به لحاظ شرایط فرهنگی ایران نیز برای سایر جوامع و اقوام جذابیت داشته و از این رو گسترش راه‌های تجارت با ایران نه تنها به لحاظ اقتصادی برای سایرین مهم و ضروری بوده، بلکه به لحاظ ارتباطی و هموار بودن مسیر و وجود امکانات متناسب با زمان، از ویژگی قابل ملاحظه‌ای برخوردار بوده، که این ویژگی کم و بیش و در حال حاضر نیز حفظ شده است. به عنوان مثال مطابق با نتایج جدیدترین تحقیقات، ارسال کالا از طریق کشتی از مسیر دریای سرخ و کانال سوئز به اروپا، نسبت به ارسال کالا از طریق جاده‌های مواصلاتی برای کشورهای شرقی ایران و آسیای میانه موجب می‌شود تا به لحاظ زمانی ۳۰ درصد و به لحاظ هزینه‌های اقتصادی ۲۵ درصد مقرون به صرفه تر باشد.

امکان برقراری ارتباط با آب‌های آزاد از طریق خلیج فارس و دریای عمان در جنوب کشور نکته‌ای است که برای بسیاری از کشورهای آسیای میانه محصور در خشکی به لحاظ استراتژیک ضروری بوده و حمل و نقل کالاهای اساسی از طریق آن و راه‌های ارتباطی ایران، در قیاس با راه‌های هوایی برای آسیای میانه مقرون به صرفه تر است.

حمل و نقل دریایی نقشی غیر قابل جایگزین در تجارت خارجی به ویژه فرا قاره‌ای کشورها دارد و به عنوان ایمن ترین و باصرفه ترین شیوه حمل و نقل انبوه کالا نسبت به سایر شیوه‌های حمل و نقل، از جایگاه کلیدی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها برخورد است. وجود راه‌های صعب العبور از هیمالیا در نواحی جنوب آسیای میانه یکی از موانعی است که می‌تواند برای ایران به عنوان یک فرصت اقتصادی جدید تلقی شده و نه تنها سرمایه‌های زیادی را به کشور سرازیر کند، بلکه قدرت چانه زنی کشور در عرصه بین المللی را هم به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد. قرار گرفتن در تنگه استراتژیک هرمز به عنوان مسیر تردد بین المللی انرژی جهان، و تأمین امنیت آن، وجود بندر استراتژیک چابهار در جنوب شرق به عنوان دروازه ورود به آب‌های آزاد و مسیر کشتیرانی مساعد در حاشیه شمالی دریای عمان نمونه‌ای از این فرصت‌های جدی است.

ظرفیت ریلی

بنابر آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی در حوزه اقتصاد حمل و نقل، سهم بخش مزبور در ایران در فاصله سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۶ به طور متوسط هفت و نیم (۵/۷) درصد ارزش افزوده کشور را شامل می‌شود که این میزان در سال ۱۳۹۲ بالاترین سهم را در بخش حمل و نقل به خود اختصاص داده و سهم انبارداری نیز کمتر از یک درصد از ارزش افزوده کشور را در این بخش تشکیل می‌دهد.

حمل ونقل زمینی که خود به دو بخش حمل ونقل جاده‌ای و ریلی تقسیم می‌شود به طور متوسط بیش از هشتاد درصد ارزش افزوده بخش حمل ونقل کشور را شامل می‌شود که بیش از نود درصد ارزش افزوده این بخش در فاصله سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۶ به حمل و نقل جاده‌ای اختصاص دارد. به بیان دیگر، بخش حمل و نقل ریلی با وجود شبکه تقریباً گسترده آن هنوز کمتر از ده درصد ارزش افزوده بخش حمل و نقل زمینی را شامل می‌شود.

این در حالیست که صنعت حمل و نقل ریلی در ایران طی دوران مختلف، با فراز و فرودهایی همراه بوده و با توجه به موقعیت سوق الجیشی کشور در منطقه، برخوردار بودن از سیستم حمل و نقل ریلی کارآمد در توسعه اقتصادی اجتماعی، نتوانسته تا جایگاه و نقش ویژه ای را ایفا کند. به عنوان مثال علیرغم ارتباط کشورهای آسیای میانه با آب‌های آزاد که از مرزهای شرق و شمالشرق کشور صورت می‌گیرد، ظرفیت ریلی کشور در این مناطق به درستی رخ نداده تا جاییکه دو استان خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان به عنوان معبرهای اصلی ارتباط این کشورها، در حالت بالقوه باقی مانده است.

نظر به اینکه کشور ایران به دلیل استقرار یافتن در مسیر کمربند اقتصادی راه ابریشم قرن بیست و یکم و همچنین موقعیت سوق الجیشی آن در منطقه، گسترش و تکمیل زیرساخت‌های حمل ونقل ریلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است به همین منظور تناژ بار جابجا شده در سطح بین الملل (واردات و صادرات) به وسیله حمل و نقل ریلی کشور به هیچ وجه در حد پتانسیل کشور نبوده و نیازمند عزم جدی برای افزایش بهره برداری از پتانسیل‌های مزبور است.

ایجاد اشتغال و توسعه شهرها

ازآنجایی که حمل و نقل عمومی ستون فقرات مؤثر در تحرک شهری است، تأمین مناسب حمل و نقل عمومی به شهرها کمک می‌کند پویاتر و رقابتی تر باشند که این به معنای خلق مشاغل بیشتر است.

مشاغلی که در این نوع سرمایه گذاری شکل می‌گیرند، اصطلاحاً مشاغل سبز نامیده می‌شوند. این مشاغل عموماً کمتر از مشاغلی که در بعضی از بخشهای دیگر هستند، از رکود اقتصادی اثر می‌پذیرند. مطابق برنامه زیست محیطی سازمان ملل و سازمان بین المللی کار، مشاغل سبز به کارهایی در زمینه‌های کشاورزی، تولید، تحقیق و توسعه، فعالیت‌های اداری و خدماتی اطلاق می‌شوند که به طور قابل ملاحظه‌ای در جهت حفظ یا بازگرداندن کیفیت محیط زیست کمک می‌کنند. با توجه به ماهیت و رسالت این تعریف، بخش حمل و نقل می‌تواند خالق مشاغل سبز باشد. بنابر گزارشات مرکز پژوهش‌های مجلس، عموم مشاغل ایجادشده در این بخش، به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ذخیره انرژی و کاهش ازدحام و تراکم جمیعت کمک کرده و بنابراین در حفظ و بازگرداندن کیفیت محیط زیست مؤثر هستند. به همین میزان دور شدن جاده‌های اصلی ترانزیت از شهرها می‌تواند موجب کاهش رونق اقتصادی منطقه و مهاجرت به سایر شهرها باشد. به عنوان مثال با راه اندازی جاده‌های جدید در نواحی مرکزی کشور در اواخر دهه ۶۰، بسیاری از شهرها از جمله نطنز در استان اصفهان رونق و شکوفایی خود را از دست داده، و مهاجرت از این شهر را به میزان زیادی افزایش داد تا جاییکه مطابق با اطلاعات مرکز آمار ایران این شهر در اواخر دهه ۶۰ به دلیل از رونق افتادن مشاغل خدماتی نظیر رستوران‌ها و مراکز خدماتی که ناشی از دور شدن جاده ترانزیت بین المللی تهران به جنوب و جنوب شرق بود، با رشد منفی جمعیت در اثر مهاجرت روبرو شد.

بخش حمل و نقل از بخشهای زیربنایی هر جامعه است. چنانچه مطالعات انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد که افزایش ده درصدی در هزینه‌های حمل ونقل زیرساختهای ضعیف و ناکارآمد جریان تجاری را به طور متوسط بیست درصد کاهش می‌دهد. به بیان دیگر، کاهش هزینه‌های حمل و نقل می‌تواند در فرایند توسعه یک جامعه نقش اساسی ایفا نماید. نکته‌ای که در صورت توجه به آن می‌توان تأثیرات مهمی در عرصه اقتصادی را با توجه به شرایط ویژه کشور از طریق آن شاهد بود.

منبع: ایرنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۳۳۶۳۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بار ترانزیتی افغانستان بدون مجوز از ایستگاه تهران عبور کرد

راه آهن با اعلام اینکه لکوموتیو قطار ترانزیتی افغانستان توسط کنسرسیوم توسعه ریلی در مرز شمتیغ رها شده بود، از حرکت بدون مجوز این محموله به سمت مرز رازی خبر داد. - اخبار اقتصادی -

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، روابط عمومی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: با وجود عدم اخذ مجوزات لازم و‌ عدم هماهنگی با راه آهن، 10 واگن محموله صادراتی کشور افغانستان به ترکیه که لکوموتیو آن توسط مجموعه موسوم به کنسرسیوم جدا شد و در مرز شمتیغ رها شده بود، روز پنجشنبه 13 اردیبهشت، توسط راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و با همراهی مرزبانی کشور به سمت مرز رازی در غرب کشور حمل شد.

راه آهن جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را جهت حمل قطار دوم محموله تجاری پس از انجام تشریفات گمرکی و مرزبانی توسط صاحبان بار و شرکت فورواردر اعلام می کند.

تاکید می شود متاسفانه مجموعه موسوم به کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان بدون طی روال قانونی اعم از اخذ مجوزات مرزبانی و گمرک و همچنین عدم اخذ مجوز از راه آهن جمهوری اسلامی ایران بعنوان متولی حمل و نقل ریلی کشور، اقدام به ارسال تعدادی واگن با محموله تجاری به مرز شمتیغ و سپس رها کردن این 10 واگن در شمتیغ کرد و تلاش نمود با فشارهای رسانه ای و توسل به برخی ادعاهای بعضا کذب، نسبت به عبور این بار از مسیر ریلی جمهوری اسلامی ایران اقدام کند.

در این راستا راه آهن جمهوری اسلامی ایران برغم ناپختگی و بی صداقتی صورت گرفته از سوی کنسرسیوم، با لحاظ کردن مصالح ملی و با حسن نیت، حمل بخش اول محموله تجاری را روز پنجشنبه 13 اردیبهشت آغاز کرد و این محموله روز گذشته (شنبه 15 اردیبهشت) از تهران نیز عبور کرد و اکنون در مسیر مرز رازی واقع در شمالغرب کشور است. همچنین راه آهن جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود جهت حمل محموله تجاری بعدی را پس از کسب مجوزات لازم از سوی مراجع ذیربط از جمله مرزبانی و گمرک اعلام می کند.

راه آهن جمهوری اسلامی ایران، تاکید میکند برقراری خط دائمی تبادلات تجاری ریلی با کشور افغانستان به ایران مستلزم انجام اصلاحات لازم بر روی خطوط ریلی افغانستان جهت رسیدن به استانداردهای مورد نیاز و همچنین انجام روال اداری و تشریفات قانونی لازم شامل اخذ مجوز‌های مربوطه از مرزبانی، گمرک و راه‌آهن توسط فورواردرها خواهد بود.

راه آهن جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاست دولت سیزدهم مبنی بر توسعه ارتباط با همسایگان، ضمن تاکید مجدد بر تمایل خود برای گسترش هرچه بیشتر حمل ریلی محموله‌های تجاری کشور افغانستان به صورت صادرات، واردات یا ترانزیت آمادگی خود جهت کمک به بهسازی و بازسازی خطوط مربوطه و تسریع در برقراری مبادلات تجاری ریلی میان دو کشور ایران و افغانستان را اعلام می‌دارد.

انتهای پیام/