حد اعلای حقوق بشر در کرامت اسلامی است
تاریخ انتشار: ۲۲ تیر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۳۸۰۱۲۴
کرامت به عنوان یک انگاره انسان‌شناختی از مقولات بنیادی است که پیوندی ناگسستنی با مفهوم حقوق بشر دارد. در این میان اما به نظر می‌رسد رویکرد اسلام نسبت به مقوله کرامت و معنایی که قرار است به واسطه آن به تعریف حقوق بشر ختم شود با مفهوم رایج حقوق بشر امروزی مناقشاتی دارد.
معارف/فاطمی‌نژاد/
کرامت به عنوان یک انگاره انسان‌شناختی از مقولات بنیادی است که پیوندی ناگسستنی با مفهوم حقوق بشر دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
* آقای یدالله‌پور! کرامت در نگاه قرآن چگونه تعریف شده است؟
مشهورترین مبنای قرآنی که در مورد کرامت همواره مورد بحث است، آیه معروف «و لقد کرمنا بنی‌آدم...» در سوره اسراء است. استفاده کردن از واژه «بنی‌آدم» به جای «انسان» و «بشر» نشان می‌دهد که نوع بشر مورد نظر قرآن در بحث تکریم است و انسان به‌ماهو صاحب کرامت است. در اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز که متأثر از اندیشه‌های امانوئل کانت است ما می‌بینیم که از اصطلاح «حیثیت ذاتی» استفاده شده و انسان را فقط به اعتبار انسان بودنش دارای حقوق می‌داند.
* از دیدگاه قرآن چه عناصری به کرامت انسانی خدشه وارد می‌کنند؟
این عناصر در دو وجه قابل بررسی‌اند؛ یکی عناصر فردی و دیگری اجتماعی. عناصری فردی به وضع و محاذات و احوالات انسان برمی‌گردد و می‌توان آن‌ها را در رفتارها، نگرش‌ها، انگیزه‌ها و گرایش‌های افراد مورد بررسی قرار داد. تعریف ما از انسان، معنای کرامت را نیز دچار تغییر و تحول می‌کند؛ به عنوان مثال هابز اعتقاد دارد که ارزش انسان مطلق نیست و وابسته به نظر دیگران است. این نگاه، کرامت و عدم کرامت را بر محور قدرت تعریف می‌کند و همان گونه که می‌بینیم تحت تأثیر تعریف ما از انسان، معنای کرامت نیز متحول می‌شود. پس در وهله نخست باید معنا و نگرش درستی نسبت به انسان بوجود بیاید و تا این اتفاق نیفتد، تعریف ما از کرامت به خودی خود محل مناقشه خواهد بود. کرامت انسان و تکریم شخصیت، راه و روش میانه‌ای است که دو سوی افراط و تفریط، یعنی خودبزرگ بینی و خودکم بینی به آن ضربه می‌زنند. خود کم‌بینی و احساس حقارت در دیدگاه روانشناسی امروزی و روانشناسانی مثل مزلو و آدلر منشأ تمام رفتارهای نابهنجار و غیرعادی تلقی می‌شوند که غلبه بر آن‌ها تنها از طریق تکریم شخصیت امکان‌پذیر بوده و حتی روش درمانی بر پایه احترام و اکرام در این زمینه ابداع شده است. در روایت نیز داریم که امام هادی(ع) می‌فرمایند: «مَنْ هَانَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ فَلَا تَأْمَنْ شَرَّهُ» یعنی کسی که برای خودش شخصیت قائل نیست، از شر او ایمن نباش؛ که مؤید همین دیدگاه علمی است. این وجه تفریطی قضیه است و نقطه مقابل آن خودبزرگ بینی است. در نظر قرآن خودبزرگ بینی نتیجه یک خیال‌پردازی جاهلانه است. خودبزرگ بینی اگر صرفاً وجه درونی و باطنی داشته باشد، همان «کبر» نامیده می‌شود و زمانی خطرناک‌تر می‌شود که وجه بیرونی نیز بیابد؛ در آن صورت، با عنوان «تکبر» از آن یاد می‌شود و می تواند منشأ خدشه به کرامت دیگران نیز بشود.
* در ابتدای بحث به موانع اجتماعی کرامت انسان اشاره داشتید؛ چه مؤلفه‌هایی در اجتماع می‌تواند به کرامت انسانی صدمه بزند؟
وقتی انسان را در وجه اجتماعی و ارتباطش با جهان پیرامون نگاه می‌کنیم آنچه مهم می‌نماید این است که باید زمینه‌های رشد و شکوفایی استعدادهای انسان وجود داشته باشد و مانعی که در این امر خلل ایجاد کند وجود نداشته باشد. اگر این اتفاق صورت بپذیرد یعنی کرامت انسان حفظ شده و شخصیتش محترم شمرده شده است. در طول تاریخ بشر، دو عامل اصلی ظلم به کرامت انسان‌ها، تدوین قوانین ستمگرانه و برخلاف سرشت انسانی و حکمرانی ظالمان بوده است.
* یکی از نقاط اختلافی میان قوانینی است که بشر وضع کرده و در نظر اسلام مخالف سرشت آدم است؛ پیوند این موضوع با کرامت چگونه است؟
در قرآن بارها آمده که ما پیامبران را با کتاب و میزان برای اقامه قسط و عدالت فرستادیم. در نظرگاه قرآنی، ظلم ناشی از قوانین ظالمانه، زمینه‌ساز سرکوب ارزش‌ها و شخصیت و ارجمندی انسان است. این قوانین یا به دلیل نشناختن انسان و یا متأثر از شهوت‌طلبی، خشم و غضب وضع شده‌اند؛ پس آنچه منشأ مناقشه بین ما و سایر مکاتب است دیدگاه نظری و تعریف ما از انسان است. تبیین نکردن رویکرد اسلام در مورد کرامت انسانی سبب شده تا آموزه‌های اسلامی به ضدیت با حقوق بشر متهم شوند و دیدگاه متعالی انسان از این جهت به حاشیه رانده شود. نکته‌ای که در دیدگاه رایج و غیراسلامی وجود دارد، تأکید بیش از اندازه روی حقوق انسان است؛ در حالی که اسلام توجه به تکلیف را نیز از ملزومات کرامت انسانی می‌داند. کرامت مد نظر اسلام صرفاً حول محور حقوق نمی‌چرخد، بلکه می‌گوید باید نگاهی نیز به تکلیف داشت. پس نگاه ما این است که در کنار هر حقی، تکلیفی هست و کسی نیست که فقط حق داشته باشد.
* بتازگی کلیدواژه‌های «کرامت» و «حقوق شهروندی» در عرصه‌های سیاسی نیز استفاده شده‌اند. نسبت این دو با یکدیگر را چگونه می‌بینید؟
لازمه کرامت انسان در بعد اجتماعی برخورداری از حقوق اجتماعی برابر است. ما شهروند درجه یک و دو نداریم؛ به تعبیر امام علی(ع) در نامه 53 نهج‌البلاغه، مردم یا برادران نوعی تواند یا برادران دینی تو، پس به مردم عشق بورز. با این نگاه اعتقاد داریم خدا این کرامت اعطایی را این گونه قرار داده که همه از حقوق شهروندی برخوردارند، مگر اینکه کسی خودش را از کرامت ساقط کند؛ مثلاً اگر کسی مرتکب قتل شد قصاص می‌شود و این قصاص منافاتی با کرامت انسان ندارد.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: کرامت انسانی معارف اسلامی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۳۸۰۱۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برنامه‌های دهه کرامت در اصفهان تشریح شد
به گزارش خبرنگار مهر، علیرضا ناجی صبح سه شنبه در جمع خبرنگاران در خصوص دهه کرامت اظهار کرد: سال‌های گذشته ستاد دهه کرامت با مسؤولیت ستاد کانون‌های مساجد اجرا می‌شده و دو سالی است که با ابلاغ وزارت کشور و شورای هماهنگی مرکز، مسؤولیت تشکیل ستاد دهه کرامت به شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی واگذار شده است که دبیر آن ستاد کانون‌های مساجد است.
وی ادامه داد: دستورالعمل‌هایی برای دستگاه‌ها تدوین شده است و دستورالعمل‌های دریافتی از تهران نیز بومی‌سازی و استانی شدند.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان اصفهان خاطر نشان کرد: روز آغاز دهه کرامت، مصادف با ولادت حضرت معصومه (س) و روز دختر است که باید با توجه به اجرای طرح نور، فضای ایجابی و اقناع سازی در جامعه به موازات فضای سلبی و قضائی مورد توجه ویژه تمامی دستگاه‌ها قرار گیرد.
وی افزود: از همه دستگاه‌ها خواسته شده برای جایگاه زنان در اسلام و حوزه عفاف و حجاب برنامه‌های تبیینی برگزار کنند و چه بهتر به نام حضرت معصومه (س) و در جشن‌ها این اتفاق بیافتد و ضمن برگزاری جشن این آگاهی‌بخشی نیز رقم بخورد.
ناجی با بیان اینکه هر اداره کل در شهرستان، زیر مجموعه‌ای دارد، گفت: مسوول تشکیل ستاد دهه کرامت شهرستان‌ها، مدیران شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی هستند و دبیری ستاد در برخی شهرستان‌هایی که ستاد کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد را ندارند با اداره ارشاد است.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان اصفهان با اشاره به رسانه و فضای مجازی به عنوان دیگر محورهای اساسی مورد تأکید در دهه کرامت، تصریح کرد: دو مورد مردمی‌سازی که به معنای تقویت هیئات مذهبی و استفاده از ظرفیت مساجد، بسیج و مردم از جمله نخبگان، اساتید دانشگاه است به همراه نشاط اجتماعی از مطالبات مقام معظم رهبری است باید در دهه کرامت مورد توجه قرار گیرد.
کد خبر 6092856
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند