اهل‌بیت(ع) و تفسیر
تاریخ انتشار: ۲۲ تیر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۳۸۵۸۳۳
به گزارش روزنامه اطلاعات؛ نتیجه آنکه قرآن میراث پیامبر است و ایشان وارثان آن حضرت‌اند. اینان یکی از دو «ثقل» و «مجمع‌البحرین» (کتاب و سنت) هستند. از مقام قرب برخوردارند و دانش دو جهان را در اختیار دارند. همان‌گونه که فرشتگان قرآن را در مقام «تنزیل» همواره و همه‌جانبه پاسداری می‌کنند، ایشان امامان هدایتگر و دانشوران راستین‌اند که همواره و همه‌جانبه در مقام «تفسیر و تأویل» از آن پاسداری می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
صحابه بر اینکه علم قرآن مخصوص اهل بیت (ع) است، اتفاق نظر داشتند؛ چه، اینکه از علی (ع) می‌پرسیدند: آیا شما اهل‌بیت جز به سبب قرآن بر ما برتری دارید؟ و او می‌فرمود: «نه، سوگند به آنکه دانه را شکافت و خلایق را آفرید که جز آن نیست؛ مگر آنچه در غلاف شمشیر خود نگاه داشته‌ام.» اینکه صحابه جز قرآن را از حضرت سؤال می‌کنند، دلیل اتفاق نظر آنان است بر اینکه علم قرآن (تنزیل و تأویل آن) ویژه اهل‌بیت است.
دانشور برجسته امت، عبدالله بن عباس که سرچشمه تفسیر همه مفسران است و پیامبر اکرم (ص) او را چنین دعا فرمود: «خدایا، او را در دین فقیه گردان و تأویل قرآن بیاموز»، در محضر علی زانوی تلمذ زد تا اینکه آن امام همام، او را فقیه در دین و دانای به تأویل گردانید…»
شهرستانی می‌گوید: «هنوز سن کمی داشتم که تفسیر قرآن را نزد استادانم به صورت شفاهی استماع می‌کردم تا اینکه اشباع شدم. سپس آن را یک بار از حفظ برای استادم، یاور سنت نبوی، ابوالقاسم سلمان بن ناصر انصاری عرضه داشتم. پس از آن، مطالعاتم در کلمات ارزشمندی از اهل‌بیت و دوستداران ایشان مرا بر اسرار نهان و پایه‌های استوار در تفسیر قرآن آگاه ساخت و ناگاه آنکه در جانب راست پهن‌دشت در آن جایگاه مبارک و از آن درخت طیبه قرار داشت، مرا فرا خواند: یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین. پس چون عاشقان در پی یافتن صدیقان برآمدم. یکی از بندگان صالح خدا را یافتم؛ چنان‌که موسی همراه دستیار خود از خدا درخواست نمود و در نتیجه فوجدا عبداً من عبادنا آتیناه رحمهً من عندنا و علّمناه من لدنّا علما. تا آنگاه که سنن الهی را در خلق و تدبیر و مراتب تضاد و ترتیب، معانی عام و خاص و مفروغ و مستأنف را از او آموختم و تنها از این راه تغذیه گردیدم و دیگر راههای گوناگون را که جولانگاه گمراهان و نابخردان است، واگذاشتم و از شراب تسلیم با پیمانه‌ای که ترکیبش از چشمه تسنیم بود، سرمست گشتم و به زبان قرآن و نظم و ترتیب آن و نیز به بلاغت و فصاحت و فرزانگی وصف‌ناپذیرش رهنمون شدم.»
از نکات شگفت‌آور در این زمینه، گواهی فردی چون حجاج بن یوسف درباره این خاندان است. علی بن ابراهیم قمی در تفسیرش از شهر بن حوشب نقل می‌کند: «حجاج بن یوسف از من پرسید: آیه‌ای در قرآن است که در فهم آن درمانده‌ام! گفتم: کدام آیه است؟ گفت: آیه و ان من اهل الکتاب الا لیؤمنن به قبل موته. بارها فرمان داده‌ام تا سر از تن یهودی یا نصرانی جدا سازند و خود نگریسته‌ام تا دم مرگ چه می‌گوید؛ ولی تا موقعی که خاموش می‌گردید، ندیده‌ام لبهایش حرکت کند! گفتم: تأویل آیه چیز دیگری است! گفت: چگونه است؟ گفتم: مقصود آن است که پیش از رستاخیز، عیسی بن مریم دوباره به دنیا بازخواهد گشت و از یهودیان و نصرانیان کسی نمی‌ماند، مگر آنکه پیش از مرگ عیسی به او ایمان می‌آورد و پشت سر امام‌مهدی به نماز می‌ایستد. گفت: وای بر تو! تو کجا و چنین تأویلی کجا؟ بگو از کجا این تأویل را دریافت کرده‌ای؟ گفتم: آن را محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب به من آموخت. گفت: به خدا سوگند آن را از چشمه‌ای زلال دریافت کرده‌ای!» حجاج گمان برده بود که ضمیر در «قبل موته» به «من اهل الکتاب» برمی‌گردد؛ امام به گونه‌ای آیه را تفسیر کردند که ضمیر به حضرت مسیح (ع) برگشت دارد و با این تفسیر شبهه و ابهام برطرف شد.
فخر رازی نیز این داستان را آورده، ولی آن را به جای امام باقر (ع) به محمد حنفیه نسبت داده است. می‌گوید: «حجاج با چوبی که در دست داشت، بر زمین می‌کوبید و می‌گفت: آن را از چشمه‌ای زلال فرا گرفته‌ای».
نقش اهل‌بیت در تفسیر
نقشی که امامان اهل بیت (ع) در تفسیر قرآن ایفا کردند، نقش تربیتی آموزشی و راهنمایی مردم به راههای تفسیر بود. اینان بیان کردند که شیوه شایسته برای فهم معانی کلام خدا چیست و کیفیت احاطه بر نکات دقیق و اسرار این کلام جاودانه الهی چگونه است؛ لذا تفسیر اینان از قرآن که در قالب روایات به ما رسیده است، جنبه الگویی دارد که بر امت و دانشمندان عرضه داشته‌اند تا شیوه‌های تفسیری را بیاموزند؛ آن‌هم شیوه‌هایی که بر پایه‌هایی مستحکم و اصولی استوار بنا نهاده شده است. نکات ظریفی که در لابلای حجم فراوان تفاسیری که از ایشان وارد شده است، کاشف از علاقه فراوان ایشان به تعلیم و تربیت افراد شایسته برای راه‌یافتن به تفسیر قرآن است تا آنان را به نکته‌ها و ریزه‌کاری‌های این برترین کتاب آشنا سازند. آری، اینان وارثان قرآن عظیم و حاملان و تبیین‌کنندگان آن برای مردم در کمال امانت و صداقت‌اند تا قرآن را برای ایشان کریمانه تفسیر کرده، به آنان تحویل دهند. تفاسیر ائمه، شیوه آموزشی و کیفیت تفسیر و روش استنباط معانی حکمت‌آمیز قرآن کریم را دارد. اینک اشاره به چند نکته ضروری است:
درهم آمیختگی تفاسیر نقلی
در تفاسیر منقول از اهل‌بیت (ع) نوعی خلط میان تفسیر «ظاهر» و «باطن» به چشم می‌خورد؛ همان‌طور که در بعضی موارد بین «تفسیر» و «تطبیق مصادیق» آن نیز اشتباهاتی رخ داده است؛ به این شکل که آنچه در روایت ذکر شده و بدان تصریح شده است، مصداق یا یکی از بارزترین مصادیق آیه است، ولی برخی آن را تفسیر کامل آیه پنداشته‌اند؛ لذا جداساختن این دو امر و فرق میان آنها ضروری می‌نماید تا راه صواب مشخص گردد.
۱ از جمله این موارد، روایاتی است که در تفسیر «فاسألوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون» [اگر نمی‌دانید، از اهل ذکر بپرسید] وارد شده که: «مقصود از اهل الذکر، آل محمدند». این آیه در سوره نحل چنین است: «و ما ارسلنا من قبلک الا رجالا نوحی الیهم فاسألوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون بالبیّنات و الزُبُر». و نیز در سوره انبیا آمده: «و ما ارسلنا قبلک الا رجالا نوحی الیهم فاسألوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون».[پیش از تو جز مردانی را (به رسالت) نفرستادیم که به ایشان وحی می‌کردیم. اگر نمی‌دانید، از اهل ذکر بپرسید].
ظاهر این دو آیه اقتضا می‌کند که خطاب، متوجه مشرکان باشد؛ کسانی که بعید می‌شمردند وحی بر بشر یا بر یکی از آنان نازل شود، زیرا مشرکان می‌گفتند: «ما انزل الله علی بشر من شئ» [خدا چیزی بر بشری نفرستاد]. خداوند در جوابشان می‌گوید: «اکان للناس عجبا ان اوحینا الی رجل منهم» [آیا برای مردم شگفت‌آور است که بر مردی از خودشان وحی فرستادیم؟] لذا برای زدودن شگفتی آنان، میدان را باز گذارد تا این مطلب را از «اهل کتاب» که همسایگان‌شان بودند و به آنان اعتماد داشتند، جویا شوند؛ لذا در آیه آمده است: «ان کنتم لا تعلمون بالبینات و الزبر»، یعنی اگر کتاب و تاریخ پیامبران و سرگذشت امتهای پیشین را نمی‌دانید، لازم است به کسانی از اهل کتاب که آگاهی دارند، مراجعه کنید. در ادامه آیه دوم نیز چنین آمده است: «و ما جعلناهم جسدا لا یأکلون الطعام و ما کانوا خالدین»؛ زیرا آنان عجیب می‌شمردند که پیامبر، انسانی باشد که چون سایر مردم غذا بخورد و در بازارها راه برود.
این ظاهر معنای دو آیه است که «اهل ذکر» را همان «اهل کتاب» می‌نمایاند؛ اما در تأویل آیه، روایاتی آمده است که مفهوم عامی را افاده می‌کند، به طوری که هر دانشمندی را که دارای فرهنگ و معرفت باشد و در پیشاپیش آنان امامان اهل بیت (ع) قرار دارند، فرامی‌گیرد. با این شیوه، یعنی اینکه خصوصیات و قراینی که آیه را در برگرفته، کنار گذاشته شود و به عموم لفظ و عموم ملاک استناد جسته، مفهوم عام و کلی‌ای از آن برداشت شود، حکم قطعی عقل به ضرورت رجوع عالم به جاهل به طور کامل و در همه زمینه‌های علمی و معرفتی به گونه فراگیر استفاده می‌شود؛ لذا این‌گونه برداشت کلی، تأویل آیه و مفاد باطن آن است و ربطی به تفسیر که مفاد ظاهر آیه است، ندارد.
ادامه دارد....
منبع: ایرنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۳۸۵۸۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ثبت‌نام لیگ قرآنی «ضحی» در گیلان آغاز شد
به گزارش حوزه استان ها خبرگزاری تقریب، امیرحجت مرادی، مدیرعامل مؤسسه تسنیم قرآن و عترت گیلان در گفت‌وگویی از آغاز ثبت‌نام سومین دوره مسابقات تیمی حافظان و قاریان قرآن کریم استان خبر داد و اظهار کرد: سومین دوره مسابقات تیمی حافظان و قاریان قرآن کریم «ضحی» گرامیداشت شهدای قرآنی گیلان این دوره در قالب لیگ در استان برگزار می‌شود.
وی افزود: رشته‌های این دوره شامل حفظ جزء۳۰، حفظ سه، پنج، ۱۰، ۲۰ و حفظ کل و قرائت و حفظ موضوعی(مسطورا) است؛ مسابقات گروه‌های ۱۰ و ۲۰ جزء و حفظ کل به صورت لیگ و گروه‌های قرائت و حفظ جزء ۳۰، سه جزء و پنج جزء به‌صورت یک مرحله‌ای(جام قهرمانی) برگزار خواهد شد.
مسئول دبیرخانه هفته قرآن و عترت گیلان با بیان اینکه در رشته‌های حفظ اجزاء همه اعضای تیم یکسان و از ابتدای قرآن نظیر سه جزء اول، پنج جزء اول و غیره است، گفت: در رشته قرائت آقایان ترکیب تیم شامل یک نفر تحقیق، یک نفر ترتیل، یک نفر مؤذن و در بخش بانوان یک نفر تحقیق، یک نفر ترتیل و یک نفر دعاخوان است؛ رشته حفظ موضوعی بر اساس طرح زندگی با آیه‌ها «مسطورا» شامل حفظ و مفاهیم از کتاب مسطورا خواهد بود.
دبیر اجرایی سومین دوره جام قرآنی «ضحی» استان گیلان بیان کرد: در این دوره تیم‌ها توسط شخصیت‌های حقوقی شامل تشکل‌های قرآنی، مجموعه‌های فرهنگی دینی، مدارس یا شخصیت‌های حقیقی نظیر اساتید، حافظان و قاریان تشکیل می‌شود؛ هر تیم از سه عضو(متسابق) و یک سرپرست تشکیل می‌شود.
مسئول دبیرخانه هفته قرآن و عترت گیلان با بیان اینکه در شخصیت‌های حقوقی مدیر تشکل به عنوان سرپرست تعیین و در شخصیت‌های حقیقی مربی یا یکی از اعضای تیم به عنوان سرپرست معرفی می‌شود، تصریح کرد: ضوابط و آیین‌نامه داوری مسابقات مطابق آیین‌نامه مسابقات رسمی جمهوری اسلامی ایران (اوقاف) است.
وی افزود: همه تیم‌ها باید امتیاز ۷۰ را کسب کنند و معدل تیم نباید از ۷۰ کمتر باشد؛ تیم‌هایی که امتیاز کمتر از ۷۰ را کسب کنند در مراحل بعدی یک گروه سقوط خواهند کرد.
مرادی گفت: ثبت‌نام این مسابقات آغاز شده و تا ۲۰ اردیبهشت‌ماه ادامه دارد، علاقه‌مندان می‌توانند از طریق تکمیل و ارسال فرم مشخصات از طریق پیام‌رسان ایتا به شماره ۰۹۱۱۱۴۹۳۴۵۷ نسبت به ثبت‌نام اقدام کنند.
انتهای پیام/
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است