آیا سلول‌های بنیادی با سایر سلول‌ها متفاوت هستند؟

به گزارش خبرنگار حوزه کلینیک  گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، نام سلول را به عنوان کوچکترین اعضای ساختار بدن موجودات شنیده اید و این روزها شاید نام سلول بنیادی نیز به گوشتان خورده باشد و شاید از تفاوت بین این دو نوع سلول بی اطلاع باشید. از این رو امروز باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا اطلاعاتی را پیرامون تفاوت و انواع سلول ها بویژه سلول های بنیادین در اختیار شما قرار دهد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سلول؛ کوچکترین واحد زندگی

سلول یا همان یاخته (Cellule)، واحد بنیادین ساختاری و کارکردی همه جانداران محسوب می شود که به ارگانیسم‌ موجودات زنده معروف بوده و به صورت بافت سازمان می‌یابد.  سلول بعنوان کوچکترین واحد زندگی (حیات) نامیده می شود و اغلب از آن‌ها  با عنوان «بلوک‌های زندگی» یاد می شود. سلول به عنوان واحد‌های زنده محسوب می‌گردد و مطالعهٔ یاخته‌ها، زیست‌شناسی یاخته‌ای نامیده می‌شود.

این مطلب را از دست ندهید:سلول درمانی چیست و چه کاربردی دارد؟

انواع سلول‌ها بر اساس وضعیت پروکاریوت

سلول‌هایی که به علت نداشتن دیوارهٔ هسته، مواد هسته‌ای در سیتوپلاسم پراکنده شده‌است و هسته مشخصی ندارند. مانند باکتری‌ها و جلبک‌های سبز - آبی

یوکاریوت

سلول‌هایی که هستهٔ آن‌ها غشایی دارد که آن را در بر می‌گیرد و هستهٔ مشخصی دارند. همانند گیاهان، جانوران، قارچ‌ها و آغازیان.

سلول‌ بنیادی، چیست؟

یاخته بنیادی یا بن‌یاخته، یاخته‌ای با توانایی تقسیم بالا است که هنوز تقسیم نشده‌اند. یاخته‌های حاصل از تقسیم بُن‌یاخته‌ها (از راه رشتمان) یاخته بنیادی بیشتری می‌سازند و می‌توانند به انواع مختلف یاخته‌های دیگر دگرگونی و تمایز یابند و ممکن است در مسیر تمایز، برخی مانند یاخته‌های عصبی، قابلیت تقسیم شدن را از دست بدهند. یاخته‌های بنیادی در جانداران چند یاخته‌ای یافت می‌شوند.

ببینید: دانش سلول‌های بنیادی به چه کاری می‌آید؟

در پستانداران دو نوع گسترده از یاخته‌های بنیادی وجود دارد:

یاخته‌های بنیادی جنینی، که از تودهٔ یاخته‌ای داخلی بلاستوسیست جدا هستند یاخته‌های بنیادی بالغ، که در بافت‌های مختلف یافت می‌شوند

در موجودات بالغ، یاخته‌های بنیادی و نیایاخته‌ها به عنوان یک سیستم تعمیر برای بدن و بازسازی بافت‌های بالغ عمل می‌کنند. از بُن‌یاخته‌ها می‌توان در تولید یاخته‌ها و نهایتاً بافت‌های مختلف نیز استفاده کرد. امروزه استفاده از این یاخته‌ها جهت ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده در حال گسترش است.

یاخته‌های بنیادی را بر اساس میزان توانایی آن‌ها در تولید بافت‌های مختلف، به «همه (تمام) توان» (totipotent)، «پر توان» (pluripotent)، «چند توان» (multipotent) و «تک توان» (unipotent) تقسیم می‌کنند. تکنولوژی یاخته‌های بنیادی علاوه بر استفاده از این یاخته‌ها جهت درمان بیماری‌ها و ترمیم و نوسازی بافت‌ها، اخیراً روی تولید این یاخته‌ها نیز متمرکز شده‌است.

این مطلب را از دست ندهید:ابداع درمان های ریزش مو با سلول های بنیادی

تفاوت‌های سلول‌های بنیادی با سایر سلول‌ها

سلول‌های بنیادی ویژگی‌های منحصر به فردی دارند که سلول‌های دیگر از آن‌ها برخوردار نیستند.

 سلول‌های بنیادی می‌توانند برای مدت زمان طولانی به تقسیم شدن ادامه دهند: بیشتر سلول‌ها (به عنوان مثال سلول‌های پوست) نمی‌توانند پس از یک دوره مشخص زمانی خودشان را تکثیر و تکرار کنند، اما سلول‌های بنیادی خودشان را برای یک دوره بسیار طولانی‌تر زمانی تکرار می‌کنند و برای تکثیر خود خودکفا هستند.  آن‌ها غیرتخصصی هستند: سلول‌های تخصصی قابلیت‌های خاصی دارند که به آن‌ها اجازه می‌دهد وظایف خاصی را انجام دهند. برای مثال یک سلول قرمز خون حاوی هموگلوبین است که به آن اجازه می‌دهد اکسیژن حمل کند. سلول‌های بنیادی دارای قابلیت غیر تخصصی بودن هستند و ساختار‌هایی خاص برای انجام وظایف تخصصی ندارند.  آن‌ها می‌توانند به سلول‌های تخصصی تبدیل شوند: سلول‌های بنیادی فرآیندی به نام تمایز را طی می‌کنند و انواع خاصی از سلول‌ها (عضله، عصب، پوست و غیره) را ایجاد می‌کنند.

انواع سلول های بنیادین  سلول‌های بنیادی جنینی

سلول‌های بنیادی جنینی، سلول‌های درون لایه محافظ بلاستوسیست هستند. آن‌ها پرتوان (pluripotent) هستند، بدین معنی که می‌توانند به هر یک از سلول‌های بدن بزرگسالان تبدیل شوند. محققان بر این باورند که، چون آن‌ها پرتوان اند و آسان رشد می‌کنند، بهترین پتانسیل را برای جایگزینی بافت صدمه دیده یا از دست رفته دارند.

این مطلب را از دست ندهید:تاثیر میزان آهن خون در تشکیل گلبول قرمز

 سلول‌های بنیادی بالغ

سلول‌های بنیادی بالغ که به نام سلول‌های بنیانگذار و یا سلول‌های بنیادی سوماتیک نیز شناخته می‌شوند، در مقادیر کوچک، در سراسر بدن وجود دارند و سلول‌های تخصصی را برای منطقه‌ای که در آن واقع شده اند ایجاد می‌کنند.

این سلول‌ها خودشان را همانند سلول‌های بنیادی جنینی تکرار نمی‌کنند با این حال، اگر این سلول‌ها در محیط متفاوتی قرار بگیرند، ممکن است نوع متفاوتی از سلول‌ها از آن‌ها ایجاد شود. سلول‌های بنیادی امروزه یک حوزه فعال تحقیقاتی است و دانشمندان هر روز در حال کشف ویژگی‌های جدیدی از سلول‌های بنیادی هستند.

به عنوان مثال، پژوهش‌های اخیر نشان داده که سلول‌های بنیادی چند توان یک نوع بافت (به عنوان مثال خون) در واقع ممکن است توانایی تولید سلول برای یک نوع متفاوت از بافت (به عنوان مثال عصب) را داشته باشند.

این مطلب را از دست ندهید: این ادویه در بدنتان سلول بنیادی می‌سازد

دانشمندان در حال ادامه جستجو برای منابع جدید سلول‌های بنیادی بالغ هستند.

برخی از مکان‌هایی که سلول‌های بنیادی در آن‌ها واقع شده اند عبارتند از:

مغز استخوان، پوست، کبد، خون و مغز. برخی از سلول‌های بنیادی بالغ که در حال حاضر برای درمان بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل سلول‌های بنیادی خونساز و سلول‌های بنیادی رویانی یا خون بند ناف هستند.

سلول‌های بنیادی خونساز در مغز استخوان واقع شده اند و سلول‌های خونی را تشکیل می‌دهند. آن‌ها به طور موفقیت آمیزی برای درمان اختلالات خونی بیماران جوان‌تر مورد استفاده قرار گرفته اند.

سلول‌های بنیادی خون بند ناف، در خون بند ناف پس از تولد قرار دارند. سلول‌های بنیادی بند ناف شبیه سلول‌های بنیادی خونساز در بزرگسالان هستند، اما آن‌ها کمتر بالغ اند و پتانسیل بسیار بیشتری به تمایز به انواع مختلف سلول‌ها را دارند.

انتهای پیام/

 

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: سلول بنیادی سلول

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۵۸۰۷۴۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دستیابی محققان به یک هدف درمانی جدید برای کنترل آسیب‌های مغزی

محققان با بررسی خصوصیات یک پروتئین خاص موجود در خون به یک هدف درمانی جدید برای کنترل آسیب‌های ناشی از ضربات مغزی از طریق مسدود کردن این پروتئین دست یافتند.

به گزارش ایرنا از تارنمای «مدیکال اکسپرس»، برای بسیاری از بیماران که هر ساله از جراحت مغزی تروماتیک (ضربه‌ای) جان به در می‌برند، نتایج درمانی تفاوت زیادی با هم دارند. این جراحت‌ها نه تنها می‌تواند منجر به از دست دادن هماهنگی، افسردگی، تحریک‌پذیری (impulsivity) و دشواری در تمرکز شود بلکه همچنین ریسک بروز زوال عقل در آینده را نیز افزایش می‌دهد.

فقدان درمان‌های مناسب برای چنین مشکلات گسترده‌ای موجب شد که یک تیم از دانشمندان در «موسسه گلادستون» در آمریکا ضمن تحقیقاتی کشف کنند که جراحت‌های ضربه‌ای مغز چگونه در سطح مولکولی موجب تخریب عصبی (neurodegeneration)‌ می‌شوند. آنها همچنین این مساله را بررسی کردند که برای جلوگیری از آسیب‌های بلندمدت چگونه باید آن فرایند را هدف قرار داد.

دکتر «جائه کیو ریو» از مدیران برنامه علمی در آزمایشگاه دکتر «کاترینا عکاس‌اوغلو» در موسسه گلادستون در این زمینه گفت: ما بر آن شدیم که به این سوال بنیادین بپردازیم که در مغز پس از ضربه دقیقا چه اتفاقی روی‌ می‌دهد که موجب فرایند آسیب و تخریب نورون‌ها میشود.

بسیاری از جراحت‌های ناشی از ضربه مغزی بر اثر سقوط، تصادف رانندگی یا حملات خشونت‌آمیز روی می‌دهد اما بسیاری از آنها نیز در جریان سوانح ورزشی یا عملیات نظامی مانند انفجارها روی می‌دهد. در هر مورد، نیروی خارجی به اندازه کافی قدرت دارد که موجب تکان خوردن مغز در داخل جمجمه می شود و در نتیجه مانع بین مغز و خون شکسته شده و خون وارد می شود.

ریو گفت: ما می‌دانستیم که یک پروتئین خاص خون به نام «فیبرین» پس از جراحت ضربه مغزی در داخل مغز وجود دارد اما تاکنون نمی‌دانستیم که این پروتئین در آسیب مغزی پس از ضربه نقش سببی (causative ) دارد.

در بیماری‌هایی مانند آلزایمر و «ام اس» نشت غیرطبیعی خون در داخل مانع خون-مغز موجب می شود که فیبرین وارد بخش های مسئول عملکردهای شناختی و حرکتی در مغز شود که این منجر به زوال و تخریب عصبی میشود. اما در این مورد، خود جراحت ضربه مغزی موجب نشت خون به درون مغز می شود.

این مطالعه جدید برای اولین بار نشان داد که فیبرین موجب می شود سلول های ایمنی خوب به سلول های بد تبدیل شوند و این مساله موجب التهابات خطرناک و آزاد شدن مواد سمی کشنده عصب‌ها (نورون ها) می شود.

تیم تحقیقاتی گلادستون از فناوری تصویربرداری پیشرفته برای مطالعه مغز موش ها و همچنین مغز افراد دچار شده به آسیب‌های ضربه مغزی استفاده کرد. در هر دو مورد موش و انسان، فیبرین به همراه سلول های ایمنی فعال شده حضور داشت.

به گفته ریو، در این تحقیق مشخص شد که فیبرین این سلول های ایمنی را فعال می کند. ما درک کردیم که اگر بتوانیم فیبرین را مسدود کنیم، می‌توانیم از ایجاد این تاثیرات سمی جلوگیری کنیم، اما این کار باید به شکلی دقیق انجام شود. این محققان از ابزارهای ژنتیکی با یک جهش خاص در فیبرین استفاده کردند که می تواند مانع از فعال سازی سلول های ایمنی توسط فیبرین شود بدون اینکه بر توانایی مفید این پروتئین برای لخته کردن خون تاثیر بگذارد.

«لنارت موکی» مدیر موسسه بیماری‌های عصبی گلادستون در این خصوص توضیح داد: این مطالعه یک راهبرد بالقوه جدید برای از بین بردن تاثیرات مخرب آسیب‌های مغزی را شناسایی کرده است.

وی افزود: آسیب‌های مغزی می توانند تاثیرات بزرگی بر توانایی‌های شناختی و سلامتی عاطفی و مهارت‌های حرکتی افراد بگذارند. بررسی این مساله این سوال را ایجاد می کند که آیا مسدود کردن تاثیرات بیماری‌زای فیبرین می‌تواند نتیجه جراحی مغز را بهبود بخشد و ناتوانی و معلولیت افراد را پس از ضربات مغزی کاهش دهد.

کانال عصر ایران در تلگرام