ترجمه وَقعَةُ الطَّفّ: بازسازی مقتل الحسین (ع) ابومخنف
تاریخ انتشار: ۱۰ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۹۶۵۳۰۳
به گزارش خبرنگار مهر، دستیابی به روایتی معتبر و دقیق از واقعه کربلا همواره دغدغه علاقهمندان و پژوهشگران تاریخ عاشورا بوده است. کتاب ابومخنف (متوفای ۱۵۷ ه) با نام مقتل الحسین (ع) نزدیک ترین روایت از این واقعه را گزارش کرده است.
متن عربی این کتاب بازسازی و احیای کتاب ازدسترفتۀ ابومِخنَف به نام «مقتل الحسین» است، که چند سالی پیش استاد محمدهادی یوسفی غروی، پژوهشگر بنام تاریخ اسلام، پس از قریب به بیست سال تحقیق و کاوش در منابع قدیم، به علاقهمندان تاریخ عرضه کرد و اینک ترجمهای دقیق و کامل از آن همراه با امتیازاتی نو به همت محمدصادق روحانی از سوی انتشارات کتاب طه منتشر شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
«وَقعَةُ الطَّفّ» کهنترین گزارش مکتوب از واقعه کربلا است و با این کتاب، به گزارشی تاریخی از واقعه عاشورا، بدون افزودههای متأخر، دست یافتهایم. در «وَقعَةُ الطَّفّ» همه نقلهای بازمانده از کتاب ابومخنف گردآوری شده و میتوانیم بگوییم اکنون ساختار اصلی کتاب «مقتل الحسین (ع)» را در اختیار داریم.
سرگذشت کتاب ابومِخنَف
وقتی برای پیگیری ماجرای کربلا به سراغ منابع قدیم میرویم، از بین منابعی که زیر آوار تاریخ جان سالم به در بردهاند ناگزیر به تاریخ طبری میرسیم. طبری کتاب تاریخ خود را در اواخر قرن سوم نوشت، یعنی بیش از دویست سال بعد از ماجرای کربلا. او در بحث از وقایع سال ۶۰ و ۶۱ هجری قمری، به دنبال طرح موضوع مرگ معاویه و بیعت یزید، ماجرای کربلا را نقل میکند. بخش عمدهای از آنچه طبری درباره واقعه کربلا و سیر حوادث پیش و پس از آن ذکر کرده به نقل از ابومخنف است. ابومخنف اهل کوفه و متوفای سال ۱۵۷ هجری است. به تعبیر دیگر، او نزدیک به صد سال پس از واقعۀ کربلا از دنیا رفته است. طبق گزارشها، او زمان حیات امام صادق (ع) و چند سالی از حیات امام کاظم (ع) را درک کرده است.
مورخان و عالمانی نظیر طبری، واقدی، ابنقُتیبه، مسعودی، شهرستانی، شیخ مفید، ابناثیر و ابوالفداء با آثار ابومخنف آشنایی داشتهاند و این نویسندگان در کتابهایشان سلسلۀ نقل بعضی از مطالب را به ابومخنف ختم کردهاند. بعد از تاریخ طبری، دست کم دو منبع دیگر نیز باواسطه از ابومخنف مطالبی را نقل کردهاند: شیخ مفید در الإرشاد (اواخر قرن چهارم) و سبط ابنجوزی در تذکره الخواص (اوایل قرن هفتم). ابومخنف به واسطۀ حضور در کوفه، از دهها نفری که شاهد مستقیم وقایع کربلا بودهاند مطالبی را با یک یا چند واسطه شنیده و روایت کرده و دیدهها و شنیدههای آنها را ثبت و ضبط کرده است.
از شواهد و قرائن موجود میتوان حدس زد که ابومخنف کتاب مقتل الحسین خود را در اوایل قرن دوم هجری نوشته باشد. با توجه به کتابهای دیگری که برای او ذکر کردهاند، به نظر میرسد اهتمام او بیشتر گردآوری تاریخ شیعه بهویژه در کوفه بوده است. همین است که کسانی مثل نجاشی او را آگاهترین فرد به تاریخ کوفه خواندهاند. نظر غالب مورخان و حدیثپژوهان مسلمان این است که ابومخنف، اگرچه شیعۀ امامی به معنای مصطلح امروز نبود، اما از دوستداران اهل بیت محسوب میشده است.
اصل کتاب ابومخنف به نام مقتل الحسین که صورت مکتوب گفتههای شاهدان واقعۀ کربلاست از بین رفته و نسخۀ یکپارچهای از آن در دست نیست. استاد یوسفی غروی، محقق و گردآورندۀ کتاب، با استخراج روایات ابومخنف از دل تاریخ طبری و برخی منابع دیگر و اعمال برخی تصحیحات و کنار هم نهادن این روایات در قالب روایتی منسجم و هموار، در واقع کتابِ ازدسترفته را بازسازی و احیا کرده است. به گفته استاد یوسفی غروی، برای کتاب حاضر عنوان وقعه الطّف لأبی مخنف انتخاب شده تا این کتاب از کتاب جعلی و پرتحریفی که به نام ابومخنف نسبت داده شده ممتاز شود.
علاوه بر نزدیکتر بودن زمان نگارش کتاب ابومخنف به عصر امام حسین (ع) در مقایسه با منابع دیگر، بخشی از جذابیت این کتاب برای مورخان و علاقهمندان به تاریخ تشیع و عاشورا این است که در برخی از موارد تصویری که از افراد، جریانها و وقایع مربوط به کربلا به دست میدهد با روایات مرسوم کم یا بیش تفاوتهایی دارد و همین اهمیت کتاب را دوچندان میکند. از این جمله است تفاوت در برخی حوادث پیش از ماجرای کربلا، علت همراهی خانواده با امام حسین (ع)، موضوع طفلان مسلم، حضور و عدم حضور برخی از افراد در کربلا، چگونگی شهادت حضرت ابوالفضل و داستان آوردن آب، ماجرای رقیه، ماجرای قاسم بن حسن، داستان شیرخوارۀ کربلا و بازشناسی متفاوت از شخصیت فرزندان امام حسین (ع) و نام آنها و شخصیت علیّ اصغر، علت و چگونگی آتش زدن خیمهها، کیفیت شهادت امام حسین (ع)، داستان تلّ زینبیه، نوع برخورد با اُسرا در شام، و برخی موارد دیگر. البته وجه مشترک اکثر این موارد آن است که آنچه با نگاه تاریخی و بر اساس منابع کهن میتوان گفت بسیار خلاصهتر و کوتاهتر از چیزی است که در دورههای بعد، به ویژه در چند قرن اخیر، طول و تفصیل پیدا کرده است.
ترجمۀ حاضر و امتیازات آن
در ترجمهای که اکنون از این کتاب ارزشمند به قلم محمدصادق روحانی منتشر شده، سعی شده ضمن رعایت دقت و امانت، ساختار علمی کتاب حفظ شود و در عین حال متن فارسی به گونهای باشد که برای عموم خوانندگان قابل استفاده باشد. برای اعلام و شخصیتهایی که مستقیم یا غیرمستقیم ارتباطی با ماجرای کربلا داشتهاند فهرستی توصیفی و توضیحی تهیه شده که عمدتاً برگرفته از پانوشتهای مؤلف در متن عربی است. در تمام متن تلفظ دقیق نامها ذکر شده تا خواننده از این جهت با دشواری روبهرو نشود. روایات کتاب به شکل مرسوم در کتب کلاسیک تاریخی به صورت دقیق شمارهگذاری شده تا مراجعه به آنها آسان باشد. علاوه بر پیشگفتار مؤلف، مترجم نیز مقدمۀ مفصلی بر کتاب نوشته و درباره ترجمه حاضر و کارهایی که بر روی آن صورت گرفته توضیحات خوبی داده است.
عناوین بخشهای اصلی متن وقعه الطّف از این قرار است: امام حسین (ع) در مدینه؛ امام حسین (ع) در مکه؛ ورود مسلم به کوفه؛ خروج امام حسین (ع) از مکه؛ منزلگاههای بین راه؛ خروج ابنسعد برای جنگ با امام حسین (ع)؛ یورش ابنسعد به امام حسین؛ حوادث شب عاشورا؛ صبح روز عاشورا؛ شروع نبرد؛ اسیران در مجلس ابن زیاد؛ حرکت سرها و اسیران به سوی شام؛ اهل بیت (ع) در مدینه؛ اولین زائر امام حسین (ع) از کوفیان.
این ترجمه با رعایت دقت و امانت، ساختار علمی کتاب را حفظ کرده و تحقیقات مترجم، امتیازاتی را به کتاب افزوده است. همچنین شرح حال همه شخصیتهای مرتبط با واقعه کربلا براساس منابع علمی در انتهای کتاب آمده است.
ترجمه وَقعَةُ الطَّفّ: بازسازی مقتل الحسین (ع) ابومخنف نوشته محمدهادی یوسفی غروی با ترجمه محمدصادق روحانی به همت کتاب طه سال ۱۳۹۷ در ۳۴۴ صفحه به بهای ۴۲ هزار تومان منتشر شد.
کد خبر 4705186منبع: مهر
کلیدواژه: مقتل سیدالشهدا امام حسین ع کنفرانس بین المللی عید غدیر خم فعالیت های قرآنی معرفی کتاب علوم انسانی اسلامی مباهله فلسفه سازمان تبلیغات اسلامی ماه محرم ابن سینا گفتگوی ادیان سرای اهل قلم مجمع عالی علوم انسانی اسلامی مهدویت
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۹۶۵۳۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
زندگی با آلاحمد در شیوه نگارش سیمین دانشور تاثیر نگذاشت
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: سیمین دانشور نویسنده و مترجم ایرانی ۸ اردیبهشت سال ۱۳۰۰ در شیراز زاده شد. او سومین فرزند محمدعلی دانشور (پزشک) و قمرالسلطنه حکمت بود. دوره ابتدایی و دبیرستان را در مدرسه انگلیسیزبان مهرآیین گذراند.
در سال ۱۳۱۶ اولین مقالهاش را با نام «زمستان بیشباهت به زندگی ما نیست» در نشریهای محلی چاپ کرد. در سال ۱۳۱۷ به تهران آمد و مدتی در شبانهروزی آمریکایی تهران ساکن شد و آموزش زبان انگلیسی را پی گرفت. بعد در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد.
در سال ۱۳۲۰ بهعنوان معاون اداره تبلیغات خارجی در رادیو تهران استخدام شد. علیاکبر کسمایی و احمد شاملو از همکاران او در رادیو بودند. سیمین دو سال بعد، یعنی در سال ۱۳۲۲ از کار رادیو کنارهگیری کرد و در روزنامه ایران مشغول به کار شد. از این زمان به بعد، او با نام مستعار «شیرازی بینام» برای نشریات مختلف مقاله نوشت و ترجمه کرد.
در ۱۳۲۷، اولین کتاب خود را با نام «آتش خاموش» نوشت. این اثر نخستین مجموعه داستانی بود که به قلم زنی ایرانی چاپ شد. داستانهای این مجموعه با نقدهای منفی بسیاری مواجه شد. در ۱۳۲۸ با مدرک دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران فارغالتحصیل شد و یک سال بعد با جلال آلاحمد، نویسنده و مبارز اجتماعی مطرح آن سالها ازدواج کرد. این ازدواج تا مرگ نابههنگام آل احمد در سال ۱۳۴۸، بهمدت ۲۰ سال دوام داشت.
همزمان با سالروز تولد سیمین دانشور در گزارشی به مرور زندگی این نویسنده پرداختیم که مشروح آن در ادامه میآید؛
تحصیل در آمریکا
دانشور در شهریور ۱۳۳۱ با دریافت بورس تحصیلی از مؤسسه فولبرایت به دانشگاه استنفورد آمریکا رفت و در رشته زیباییشناسی تحصیل کرد. در این سفر نامههایی که بین او و جلال رد و بدل شد که بعدها در کتابی به نام «نامههای سیمین دانشور و جلال آلاحمد» توسط انتشارات نیلوفر منتشر شد. در مدت تحصیل در آمریکا «باغ آلبالو»، دشمنان چخوف»، «بئاتریس آرتور شنیتسلر» و «رمز موفق زیستن» دیل کارنگی را هم ترجمه و منتشر کرد.
بازگشت به ایران و ادامه کار نویسندگی
دانشور در سال ۱۳۳۴ به ایران بازگشت و در هنرستان هنرهای زیبای دختران و پسران مشغول تدریس شد. سپس مدیریت مجله نقش و نگار را پذیرفت و «کمدی انسانی» سارویان و «داغ ننگ» ناتانیل هاتورن را ترجمه کرد.
در ۱۳۳۷ کتاب «همراه آفتاب» نوشته هارولد کورلندر را ترجمه و منتشر کرد. تا اینکه در سال ۱۳۳۸ بهعنوان دانشیار کلنل علینقی وزیری در رشته باستانشناسی و تاریخ هنر دانشگاه تهران مشغول به کار شد. کار تدریس او در دانشگاه تهران تا بیست سال بعد، یعنی سال ۱۳۵۸ که از دانشگاه تهران بازنشسته شد، ادامه یافت.
در سال ۱۳۴۰، دومین مجموعه داستان خود با نام «شهری چون بهشت» را منتشر کرد. دانشور، همراهِ همسرش جلال آلاحمد، عضو کانون نویسندگان ایران بود. و در نخستین انتخابات، فروردین ۱۳۴۷ بهعنوان رئیس کانون نویسندگان ایران برگزیده شد. در تیر ۱۳۴۸ رمان «سووشون» را منتشر کرد که مشهورترین رمان او است و تا به حال به هفده زبان ترجمه شدهاست. بسیاری از منتقدان این اثر را یکی از ماندگارترین آثار ادبی فارسی میدانند. دو ماه بعد از انتشار «سووشون»، در ۱۸ شهریور ۱۳۴۸، جلال آلاحمد درگذشت.
دانشور در سال ۱۳۵۱ کتاب «چهل طوطی» را منتشر کرد. این کتاب ترجمهای است از مجموعهای از حکایتهای هندی که لین یوتانک، نویسنده چینی، در کتابی به نام The Wisdom of Indiaجمعآوری کردهاست. این کتاب که تنها همکاری آلاحمد و دانشور به حساب میآید که توسط انتشارات موج به چاپ رسید.
در سال ۱۳۶۱ کتابی را به نام «غروب جلال» را منتشر کرد. این کتاب از دو بخش تشکیل شدهاست: بخش اول کتاب، با نام «شوهرم جلال» در سال ۱۳۴۱ و در زمان حیات آلاحمد نوشته شدهاست. دانشور این کتاب را با وصف آلاحمدِ نویسنده آغاز میکند، افکار و ویژگیهای اخلاقی او را از منظر خود توصیف میکند و به جنبههای فردی، اجتماعی و سیاسی زندگی او میپردازد. بخش دوم کتاب، تقریباً بیست و یک سال بعد نوشته شدهاست. در این بخش، دانشور خاطره روز درگذشت آلاحمد را روایت میکند. نام کتاب، از همین بخش دوم گرفته شدهاست.
در سال ۱۳۷۲، اولین کتاب از سهگانه سیمین دانشور، به نام «جزیره سرگردانی» منتشر شد که به دغدغههای روشنفکران ایران در دهه ۴۰ و ۵۰ میپرداخت. در ۱۳۷۶ مجموعه داستان «از پرندههای مهاجر بپرس» با همکاری نشر نو و نشر کانون چاپ شد. در سال ۱۳۷۸ یادنامه جلال آلاحمد توسط علی دهباشی منتشر شد که گفتوگویی مفصل با دانشور را شامل میشد. جلد دوم تریلوژی دانشور، «ساربان سرگردان»، در سال ۱۳۸۰ را چاپ کرد.
دانشور در گفتوگو با ناصر حریری گفتهاست او و جلال آلاحمد هر چه مینوشتند، به هم نشان میدادند اما او هرگز اجازه نمیداده جلال در نوشتههایش دست ببرد. همچنین دانشور هیچگاه از نثر آلاحمد که دستکم سه دهه یکهتاز میدان نویسندگی بود، تأثیر نپذیرفت و زندگی مشترک در شیوه نگارش او اثر نگذاشت و استقلال خود را حفظ کرد.
درگذشت
سیمین دانشور در ۳۰ تیر ۱۳۸۶ بهعلت مشکلات حاد تنفسی در بیمارستان پارس تهران بستری شد. با بستری شدن او شایع شد که وی درگذشتهاست اما این خبر تکذیب شد. او در ۲۲ مرداد ۱۳۸۶ با تشخیص تیم پزشکی از بیمارستان پارس مرخص شد. دانشور پس از یک دوره بیماری آنفولانزا، عصر روز ۱۸ اسفند ۱۳۹۰ برابر در ۹۰ سالگی در خانهاش در تهران درگذشت. قبر سیمین دانشور در قطعه هنرمندان بهشت زهرا است.
الهام قاسمی
کد خبر 6089822 الناز رحمت نژاد