به نقل از «دانا»

راه اندازی موزه محرم، نیاز فراموش شده اردبیل

تاریخ انتشار: ۱۱ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۹۸۹۴۷۳

موزه محرم، نیاز فراموش شده اردبیل به منظور نگهداری و نمایش دائمی اسناد و نمادهای عزاداری این دیار است که تنها هنگام عزاداری ماه محرم در محلات به کار گرفته می شوند و باقی روزهای سال، در عَلَم خانه‌ها و انبارهای حسینیه و مساجد نگهداری می شود.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ سبلان‌ما،  آیین های سوگواری ماه محرم در شهر اردبیل یک پدیده مذهبی ساده ای نیست که بتوان از آن به راحتی عبور کرد چراکه ویژگی های نهفته در آداب و رسوم و فرهنگ عزاداری اردبیل در محرم و صفر، آن را به نمود زنده و فعال فرهنگی و اجتماعی تبدیل کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شهر اردبیل به عنوان خواستگاه سلسله صفویه، ریشه در تاریخ عزاداری ایرانیان برای اهل بیت(ع) به ویژه سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین(ع) و یاران وفادارش دارد، بطوریکه رهبر معظم انقلاب اسلامی در سفر تاریخی خود به اردبیل در سوم مرداد 79 به این نکته اشاره کرده و فرمودند: سرزمین اردبیل در دوران طلوع صفویّه، احیاگر مذهب شیعه، مذهب اهل‌بیت(ع) و ارادت به خاندان پیامبر(ص) بود و مردانی از این سرزمین توانستند با نام امیرالمومنین(ع)، با نام امام حسین(ع) و با نام شهدای کربلا، نام خدا، یاد اهل‌بیت(ع) و آئین مقدس اسلام و فقه متین جعفری را در سرتاسر کشور، مستقر کنند.

سابقه‌ی عزاداری در اردبیل بیش از ۶۰۰ سال است 

بلبلی نویسنده کتاب عزاداری در اردبیل می گوید: پس از ظهور صفویان در گستره ایران زمین و اعلام مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی کشور شاهان صفوی با بهره گیری از تمام ظرفیت های دینی، فرهنگی و هنری آن زمان، تلاش چند صد ساله ای را برای برگزاری هر چه باشکوهتر و تاثیر گذارتر آیینهای عزاداری امام حسین (ع) در این دیار به کار بستند.
وی می افزاید: در دوران صفوی است که شاهد اوج شعر مرثیه در رثای امام حسین (ع) و شکل گیری روش های عزاداری جدید همچون سینه و زنجیر زنی، شبیه گردانی و غیره هستیم.

برخی از مورخان می‌گویند که احداث «جایگاه طشت» در مساجد اردبیل بعد ار به قدرت رسیدن شاهان صفوی انجام شده است و یکی از ویژگی‌های معماری مساجد اردبیل وجود جایگاه‌ و سکوهای خاص برای استفاده در این مراسم است.جایگاه مخصوص طشت در یکی از اضلاع دیوار مسجد به‌صورت «طاق نما» ایجاد می‌شود و در طول سال طشت‌ها روی این سکو قرار می‌گیرد.

 

وجود هفته خوانی ها بعد از عید قربان تا روز طشت گذاری، آیین شاخسی واخسی در مشگین شهر و مراسم طشت گذاری در سه روز متوالی در مساجد شهر، برگزاری برنامه ها و مراسمات ویژه عزاداری شبانه در مساجد، راه اندازی دسته های عزاداری در شش روز  از دهه اول محرم توسط محلات شش گانه اردبیل به همراه دسته های زنجیرزنی و سینه زنی با نوحه سرایی و نواختن طبل و شیپور و حمل علمهای عزاداری ،مراسم شمع گردانی در روز تاسوعا و تعذیه خوانی در روز عاشورا  و اقامه نماز ظهر عاشورا در کنار مقتل خوانی و برپایی عزای حسینی در روز سوم واقعه کربلا و تشییع نمادین شهدای کربلا از جمله برنامه های عزاداری در اردبیل است که هر یک دارای اسناد و ریشه های تاریخی  گران بهایی است.   ضرورت نگهداری از میراث عزاداران حسینی اردبیل برای نسل های آینده

امروز حفاظت از اموال تاریخی، فرهنگی ماه محرم و مستندسازی آنها برای آیندگان مهمترین کار پیش روی مسئولان مربوطه است چراکه علم‌ها، بیرق‌ها و پرچم‌هایی که در تکایا و مساجد اردبیل نگهداری می‌شود همچنین طشت‌های گوناگون، نسخ خطی تعذیه خوانی، آثار شاعران به نام اردبیل ی در گذر زمان که تاریخ برخی از آنها به دوره‌های صفویه، زندیه و قاجار می‌رسد از جمله مهمترین  اسناد و اشیا مرتبط با موضوع است.

 

 مدیر مؤسسه مطالعات و تدوین تاریخ اردبیل با بیان اینکه راه اندازی موزه محرم در اردبیل نیازی است که به فراموشی سپرده شده است گفت: هدف از تشکیل این موزه، نمایش دائمی اسناد و نمادهایی است که تنها هنگام عزاداری ماه محرم در محلات به کار گرفته می شوند و باقی روزهای سال، در عَلَم خانه‌ها و انبارهای حسینیه و مساجد نگهداری می شود.

حسینیه مجتهد اردبیلی، اولین محل اجتماع حسینیان در دارالارشاد

وی از حسینیه مجتهد اردبیلی به عنوان بهترین مکان برای راه اندازی موزه محرم در اردبیل نام برد و گفت: این بنای منحصر بفرد که کارکرد مذهبی دارد، از قدمت تاریخی نیز برخوردار است.

هدایتی در ادامه سخنان خود به معرفی حسینیه مجتهد اردبیلی پرداخته و می گوید: بانی حسنیه، میرزا محسن مجتهد، روحانی دوره ناصری است و به همین خاطر به حسنیه مجتهد معروف شده است.

وی می افزاید: بنای حسینیه  میرزا محسن مجتهد اردبیلی در زمینی به مساحت 1800 متر در  احداث شده، که از بناهای مهم عهد ناصری در اردبیل نیز است. قسمت هائی از حیاط  شمالی (حیاط اندرونی) و هشتی ورودی آن تخریب و ساختمان جدید با مصالح ناهمگون احداث شده است. داخل این فضا مانند فضای تالار بزرگ با گچ سفید کاری شده است.

 

40 روز عزاداری و شبیه خوانی در حسینیه

هدایتی می گوید: معمرین شهر نقل کرده اند از روز عاشورا تا اربعین  هر روز مجالس تعزیه و روضه و شبیه خوانی در این حسینیه  برگزار می شده و شب ها نیز سفره احسان برای مردم و عزاداران گسترده می شد. وی می افزاید: شب های محرم نیز در این حسینیه نذورات توزیع می شد و می توان گفت حسینیه مجتهد یکی از بناهای شاخص شمال غرب کشور به لحاظ برپایی مراسمات تاریخی بوده است.با وجود اینکه در وضعیت فعلی مرمت بخش های مختلف بنا در حال انجام است اما عشق و ارادت به سرور و سالار شهیدان موجب شده تا همه ساله مراسم طشت گذاری حتی به صورت محدود برگزار شده و این آیین با قدمت 600 ساله در قدیمی ترین حسینیه اردبیل اجرا می شود. به گفته پژوهشگر تاریخ اردبیل در زمان رونق، حسینیه مجتهد بزرگ‌ترین حسینیه شمال غرب کشور بود و اولین انجمن ولایتی اردبیل در این حسینیه تشکیل شد.بطوریکه تلگراف‌های مشروطه از جمله تلگراف آیت‌الله آخوند خراسانی از نجف به میرزا عبدالله مجتهد اردبیلی به این مکان ارسال شده و در واقع حسینیه مجتهد، خانه مشروطیت اردبیل است. وی می گوید: حسینیه مجتهد اردبیلی در واقع اولین محل اجتماع عزاداران حسینی در دارالارشاد اردبیل بوده است به همین دلیل بهترین مکان برای راه اندازی موزه محرم در اردبیل نیز است.  

هدایتی زحمات خاندان مجتهد اردبیلی را در این سرزمین یادآور شد و گفت: اگر موزه محرم اردبیل در این مکان تشکیل شود موسسه مطالعات و تدوین تاریخ اردبیل حاضر است تمامی اسناد مربوط به حسینیه مجتهد و خاندان مجتهد را به این مکان اهداء کند.

راه اندازی موزه محرم در اردبیل علاوه بر ایجاد مکانی برای نگهداری آثار تاریخی عزاداری اردبیل می تواند به مکان پژوهشی برای ترویج و گسترش فرهنگ حسینی در کشور یلکه کشورهای همجوار نیز تبدیل شود.

 

انتهای پیام/ج

منبع: دانا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۹۸۹۴۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیا ادعای سید حسین نصر درباره‌ی همکاری شریعتی با ساواک حقیقت دارد؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین‏، به تازگی ویدیویی از یک گفت‌وگوی قدیمی با دکتر سید حسین نصر، رئیس دانشگاه آریامهرسابق(صنعتی شریف) در سال‌های پیش از انقلاب و رئیس دفتر فرح پهلوی در فضای مجازی بازنشر شده که او در آن ادعا کرده «سازمان امنیت پیشتیبانی بسیار قوی از شریعتی می‌کرد در دانشگاه فردوسی. [شریعتی با ساواک] به نحوه‌ای همکاری یا عضویت داشت. او می‌گفت این کار را برای پیشبرد اهداف انقلابی می‌کرد. پول‌های حسینیه ارشاد توسط سازمان امنیت می‌آمد. ثابتی طرفداری عجیب و غریبی از شریعتی کرد. می‌گفت افراد و جوانان را از کمونیسم برمی‌گرداند. آن‌ها [ساواک] گزارش شدیدی علیه من برای شاه فرستادند. من دلایل خودم را برای شاه گفتم. شاه گفت کاری به کار شریعتی نداشته باشید.»

مرکز اسناد انقلاب اسلامی به‌تازگی اسنادی را منتشر کرده که به‌روشنی نشان می‌دهند شریعتی همواره مورد سوءظن ساواک بوده است. در ادامه گزارش مرکز اسناد انقلاب اسلامی در این باره و نیز اسنادی را که در این زمینه منتشر کرده است می‌خوانید:

۱۳ سال قبل پرویز ثابتی، مدیرکل اداره سوم (امیت داخلی) ساواک در کتاب خاطراتش ادعاها درباره هماهنگی و همکاری شریعتی با سازمان اطلاعات و امنیت کشور برای برنامه‌های سخنرانی در حسینیه ارشاد را رد کرده بود: «اینکه ساواک به او کمک کرده باشد که چنین فعالیت‌هایی را انجام بدهد، به کلی بی‌پایه و اساس است. چون او در ابتدا، علاوه بر حمله به شیعه افراطی و اسلام عقب‌مانده، به مارکسیسم نیز حمله می‌کرد و در آن زمان‌ها، هنوز مارکسیسم در بین دانشجویان جذبه داشت، ما موافقت کردیم تا در دانشگاه فردوسی مشهد تدریس کند، منتها او غالبا این‌طرف و آن‌طرف در حال سخنرانی بود… ما او را لانسه نکردیم. صرفا موقعی که می‌خواست در دانشگاه فردوسی مشهد استادیار بشود، صلاحیت وی را تایید کردیم و بعد که خواست برود فرانسه، اجازه خروجش را تایید کردیم. پس از بازگشت، شروع کرد به زیاده‌روی و افراط که بازداشتش کردیم… ۶ ماه بعد قبول کرد که یک سلسله مقالاتی ضد کمونیستی بنویسد و می‌نوشت در پاورقی روزنامه‌ها چاپ می‌شد… او را آزاد کردیم به شرط آنکه به نوشتن مقالات ضد کمونیستی در خارج از زندان ادامه دهد اما او به بهانه مریضی ادامه نداد و بعد دوباره مخفی شد.»[۱]

گزارش‌های پرشماری از ساواک در گنجینه مرکز اسناد انقلاب اسلامی نگهداری می‌شود که گویای سوءظن دائمی، نظارت و مراقبت بر سخنرانی‌ها و آثار دکتر علی شریعتی است.

یکی از این اسناد، کسب تکلیف اداره کل سوم ساواک به ریاست ثابتی، از سازمان اطلاعات و امنیت کشور در خصوص جلوگیری از سخنرانی شریعتی و تحت مراقبت قرار دادن او و کنترل انتشارات حسینیه ارشاد «به دلیل سخنرانی‌های نامبرده علیه مصالح کشور و انتشار کتب ضد رژیم توسط آن» است:

«درباره دکتر علی شریعتی مزینانی

محترما باستحضار می‌رساند.

فعالیت‌های مذهبی حسینیه ارشاد در واقع قائم به وجود دکتر علی شریعتی مزینانی که به طور نسبتا مرتب در این حسینیه سخنرانی می‌نماید می‌باشد، این شخص در گذشته فعالیت‌های خلافی را علیه مصالح کشور انجام می‌داده که بعدا در ظاهر خود را فردی که قصدش مبارزه با عناصر منحرف می‌باشد قلمداد و در زمینه‌های مذهبی شروع به فعالیت کرده و با گام گذاشتن در حسینیه ارشاد در این زمینه تلاش‌های زیادی از خود نشان می‌دهد.

آن‌طوری که نوشته‌ها و اظهارات یادشده نشان می‌دهد در جریان فکری مشارالیه هیچ‌گونه تغییری به وقوع نپیوسته، بلکه وی با هوشیاری کامل مقاصد خود را در پوشش مسائل مذهبی به مستمعین اظهاراتش و خوانندگان کتبی که انتشار می‌دهد، ارائه می‌کند و هر روز گام جدیدی در این راه برمی‌دارد. در طرز تفکر نام‌برده وجوه تشابه بسیاری با عناصر سازمان آزادی‌بخش ایران وابسته به جمعیت به اصطلاح نهضت آزادی مشاهده می‌گردد، و وجه تمایز او با این افراد صرفا عدم اظهار نیات خود به طور آشکار و ارائه آن در قالب‌های خاص مذهبی است و به طور کلی می‌توان نام‌برده را عامل اصلی وقایعی که در حسینیه مذکور می‌گذرد دانست زیرا هیات‌مدیره و گردانندگان حسینیه موصوف نیز تحت تاثیر و نفوذ وی می‌باشند و در واقع آلت بلااراده‌ی وی هستند.

نکته‌ی دیگری که در خصوص وضعیت حسینیه‌ی مورد بحث شایان توجه و امعان نظر است انتشارات حسینیه‌ی مزبور می‌باشد که بدون هیچ کنترل و کسب مجوزی صورت می‌گیرد. قسمت انتشارات حسینیه‌ی مذکور مطالب مذهبی و سخنان نام‌برده را به‌ صورت کتب مختلف و نشریات و جزوات متعدد در اختیار عناصر مذهبی قرار می‌دهد و قبل از انتشار به علت آن‌که مجوز قانونی مانند انتشار سایر کتب از مراجع مسئول اخذ نمی‌نمایند مطالب خود را در پوشش‌های مناسب به خوانندگان تلقین می‌کند و خلاصه‌ی دو کتاب شهادت و از کجا آغاز کنیم که به شرح پیوست از عرض می‌گذرد مؤید این امر می‌باشد.

با عرض مراتب بالا چنان‌چه صلاح دانسته شود نام یادشده از سخنرانان حسینیه‌ی مذکور حذف و شدیدا تحت مراقبت قرار گیرد و انتشارات حسینیه‌ی مزبور نیز به دقت کنترل و ترتیبی اتخاذ گردد قبل از انتشار هرگونه کتاب و نشریه‌ای مطالب آن مورد بررسی و پس از کسب اجازه مبادرت به انتشار آن نمایند. موکول به رای عالیست.»

چهار روز بعد از این گزارش، مکاتبه‌ی دیگری صورت می‌گیرد که دو ماه بعد از آن (۴ر۱۱ر۵۱) منجر به نامه‌ی رئیس ساواک با شهربانی کل کشور در خصوص جمع‌آوری بعضی از آثار دکتر شریعتی می‌شود.

درباره‌ی کتب تالیفی دکتر علی شریعتی مزینانی

پیرو شماره ۹۸۵۴ر۳۱۲ – ۲ر۹ر۵۱

دکتر علی شریعتی مزینانی که از عناصر ناراحت و مخالف دولت می‌باشد و قبلا با سخنرانی در حسینیه‌ ارشاد و برخی از کانون‌های دانشجویی مبادرت به ایراد سخنان تحریک‌آمیز می‌نمود، به موازت این‌گونه اقدامات، و از طریق انتشارات حسینیه ارشاد و با سوءاستفاده از این‌که نشریات حسینیه‌ی موصوف وسیله مقامات مسئول به طور کافی کنترل نمی‌شد، کتب تحریک‌آمیزی تالیف و منتشر نموده بود. اما پس از بسته شدن حسینیه ارشاد تهیه و توزیع این‌گونه کتب و جزوات پایان نگرفت به طوریکه هم‌اکنون جزوه‌ها و کتاب‌های مزبور از تهران به اکثر مناطق کشور ارسال گردیده و می‌گردد. با توجه به این‌که شخص نام‌برده سعی نموده در این‌گونه کتب با قلب حقایق دین مبین اسلام و نتیجه‌گیری‌های گمراه‌کننده، از اعتقادات مذهبی افراد سوءاستفاده نموده و آن‌ها را به سوی فعالیت‌های مضره‌ سیاسی سوق دهد، خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به جمع‌آوری کتب تالیف‌شده وسیله نام‌برده بالا که لیست اسامی آن‌ها به پیوست ایفاد می‌گردد، در تهران و سایر نقاط کشور اقدام و نتیجه را به این سازمان اعلام نمایند.

رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور - ارتشبد نصیری

۱- از کجا آغاز کنیم

۲- شهادت

۳- یکبار دیگر ابوذر

۴- علی، مکتب، وحدت و عدالت

۵- امت و امامت

۶- روش شناخت اسلام

۷- مسئولیت شیعه بودن

۸- شیعه علوی و شیعه صفوی

۹- اسلام‌شناسی (جزوات متعدد)

برآیند اسناد و گزارش‌های ساواک نه تنها موید ادعای دکتر نصر درباره‌ی همکاری شریعتی با ساواک نیست، بلکه برخلاف آن آثار و سخنرانی‌های او را «تحریک‌آمیز» تشخیص داده و درصدد جمع‌آوری و تعطیلی آن برآمدند.

پی‌نوشت:

۱. در دامگه حادثه، خاطرات پرویز ثابتی به کوشش عرفان قانعی‌فرد‏‏‏‏ صص ۲۸۰-۲۷۹

۲۴۵۲۵۹

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1899765