نصراللهی: رسانه‌های داخلی در موضوعات راهبردی جریان‌ساز نیستند
تاریخ انتشار: ۴ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۲۵۰۱۱۲
نصراللهی گفت: رسانه‌های ما در موضوعات راهبردی تقریباً هیچ جریانی را رقم نزده و شکل نداده‌اند؛ به موضوعات متفرق و متعدد و متکثر از بورکینافاسو گرفته تا آمریکا و غیره پرداخته‌اند ولی عملاً قدرت تحلیل مخاطبان را افزایش نداده‌اند. ۰۴ مهر ۱۳۹۸ - ۱۵:۲۱ رسانه ها خواندنی نظرات - اخبار رسانه ها -
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، تغییر رویکرد تولید، انتشار و توزیع اخبار توسط رسانهها از اطلاع‌رسانی صرف به سوی استفاده از گزاره تحلیل و بازخوانی علمی در خبرها، روشی مبتنی بر اثرگذاری ذهنی بر افکار عمومی و مخاطبان است که می‌تواند علاوه بر جلوگیری از تک‌بعدی‌نگری بر هر آنچه که در فضای مجازی می‌گذرد و هم‌چنین عدم اشاعه اخبار منفی و شایعه، به رشد نگاه واقع‌بینانه یک اجتماع کمک کرده و هم‌سویی مناسبی جهت تدوین سند آرمان‌گرایانه جامعه که از سوی مسئولان و نهادهای فرهنگی و اجرایی ارائه می‌شود، داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در این بین استفاده از ظرفیت ژورنالیسم علم یا خبرنگار علم می‌تواند این فرآیند را تسهیل کرده و بستری باشد بر آگاهی‌سازی عمومی نسبت به اخبار پیرامونی و هر آنچه که در ارتباط با رسانه و خبر در جامعه می‌گذرد.
برای شناخت بهتر ژورنالیسم علم و استفاده از توان و ظرفیت آن در رسانهها و بنگاه‌های خبری به سراغ اکبر نصراللهی رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی رفتیم؛ ویعلاوه بر نوشتن مقالات و کتاب‌های مختلف در حوزه رسانه و روزنامه‌نگاری، مدیرکلی اطلاعات و اخبار شبکه خبر، آموزش و پژوهش و نظارت و ارزیابی اخبار و برنامه‌های سیاسی صدا و سیما را در کارنامه خود دارد.
تفسیر و تبیین گزاره ژورنالیسم علم و تفاوت آن با دیگر رویکردهای خبرنگاری، چالش‌ها، مشکلات و دلایل عدم تحقق ژورنالیسم علم در رسانهها، دلایل عدم نیاز جامعه به طرح مسائل علمی وچگونگی تعامل رسانهها با مراکز علمی و دانشگاهی برای پرورش خبرنگاران علماز جمله مقوله‌هایی بود که در گفتگوا با نصراللهی خواهید خواند:
اگر بخواهیم به‌طور خلاصه بازتعریفی از کارکرد روزنامه‌نگاری داشته باشیم، در حال حاضر روزنامه‌نگاری در کشور به چند مدل تقسیم‌بندی می‌شود؟
نصراللهی:روزنامه‌نگاری و کارکرد رسانهها نه تنها در کشور ما بلکه در دنیا تقسیم‌بندی‌های مختلفی دارند که از جمله آنها تقسیم‌بندی روزنامه‌نگاری بر اساس رسانه، محتوا، منطقه فعالیت موضوع و ژانر است که می‌توان هرکدام را جداگانه بررسی کرد؛ از نظر محتوا، می‌توان روزنامه‌نگاری را به سطحی و عمقی تقسیم کرد. به‌لحاظ موضوعی می‌شود روزنامه‌نگاری را به انواع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی، اقتصادی و ورزشی تقسیم‌بندی کرد. از نظر نوع رسانه هم روزنامه‌نگاری رادیویی، تلویزیونی، مطبوعاتی و فضای مجازی داریم و به لحاظ منطقه‌ای هم می‌توان روزنامه‌نگاری را به روزنامه‌نگاری محلی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی تقسیم کرد، البته انواع دیگری را نیز می‌شود برای روزنامه‌نگاری قائل شد مثلاً روزنامه‌نگاری توسعه، روزنامه‌نگاری محیط‌زیست، روزنامه‌نگاری پزشکی ،تحقیقی، روزنامه‌نگاری حوادث و روزنامه‌نگاری بحران.
روزنامه‌نگاری علم در این میان در کدام شاخه قرار می‌گیرد؟
نصراللهی:شاید بتوان 30 تا 40 نوع روزنامه‌نگاری را از منظرهای مختلف تقسیم‌بندی کرد که به برخی از آنها اشاره شد؛ یکی از انواع روزنامه‌نگاری می‌تواند روزنامه‌نگاری علم باشد که از یک منظر در گروه روزنامه‌نگاری به لحاظ موضوعی قرار می‌گیرد. وقتی می‌گوییم روزنامه‌نگاری علم یعنی روزنامه‌نگاران در حوزه مربوط به علم، مراکز پژوهشی، مراکز آموزشی، مراکز تحقیقاتی، و رابطه بین رسانهها با این حوزه‌ها، فعالیت می‌کنند و مأموریت اصلی‌شان تولید و انتشار خبرهای حوزه‌های دانشگاهی، حوزه‌های آموزشی و حوزه‌های تحقیقاتی است. به‌عنوان‌مثال وقتی می‌گوییم روزنامه‌نگاری اقتصادی، یعنی کسی که در حوزه‌های اقتصاد، تجارت و بازرگانی فعالیت می‌کند و تولید و انتشار اخبارش و سایر پیام‌هایش مرتبط بر حوزه اقتصادی است. یعنی نخ تسبیح فعالیت‌های روزنامه‌نگار اقتصادی، اقتصاد، بازرگانی و تجارت است که همین شاخصه در روزنامه‌نگاری سیاسی یا در حوزه روزنامه‌نگاری محیط‌زیست و ورزش مورد استناد قرار می‌گیرد.
یعنی فرقی میان روزنامه‌نگاری علم و دیگر انواع روزنامه‌نگاری نیست؟
نصراللهی:بله، تفاوت دارد؛ به لحاظ نوع نگاه و هم‌چنین از نظر رویکردها و راهبردها و عمق و میزان اثرگذاری و مسئولیت‌پذیری تفاوت اساسی بین روزنامه‌نگاری علم و دیگر انواع روزنامه‌نگاری وجود دارد اما از منظر دیگر یعنی به لحاظ مراحل و روش‌های تولید و انتشار اخبار و ارزش‌ها و عناصر خبر، میان روزنامه‌نگاری علم و روزنامه‌نگاری در موضوعات و در حوزه‌های مختلف، تفاوت اساسی وجود ندارد. همه‌شان به‌لحاظ اصول، تاکتیک‌ها و فرآیند کار به یک شکل هستند؛ یعنی این‌طور نیست که ارزش‌های خبری و عناصر خبری که مبنای کار روزنامه‌نگاران در همه جای دنیا است، در روزنامه‌نگاری علمی یا روزنامه‌نگاری علم، با سایر انواع روزنامه‌نگاری مثل اقتصادی، ورزشی متفاوت باشد.
در روزنامه‌نگاری علم هم حتماً روزنامه‌نگاران و خبرنگاران باید به ارزش‌های خبری توجه کنند و برای شناخت خبر از غیرخبر و در حوزه جمع‌آوری اطلاعات که مرحله دوم کار خبر است باید به عناصر خبری توجه کنند؛ در مرحله سوم هم مرحله انتشار اخبار است، حتماً باید به سبک‌های مختلف نگارش خبر توجه کنند و از این منظر واقعاً هیچ تفاوتی بین روزنامه‌نگاران در حوزه‌های مختلف وجود ندارد.
به‌طور واضح اگر بخواهیم بگوییم خبر سه مرحله دارد که شامل شناخت خبر، جمع‌آوری اطلاعات و انتشار اخبار است، بین روزنامه‌نگاران مختلف در این سه مرحله خبر، یعنی در شناخت خبر، جمع‌آوری اطلاعات و انتشار اخبار، هیچ تفاوتی وجود ندارد. همه‌شان ارزش‌های خبری مشترک دارند، عناصر خبری مشترک دارند و سبک‌های مشترکی برای انتشار اخبار دارند اما در نوع رویکردها، در نوع پرداخت و در نوع نگاه تفاوت اساسی وجود دارد.
بنابراین میان روزنامه‌نگاری علم به‌لحاظ مراحل مختلف خبر، یعنی شناخت خبر، جمع‌آوری اطلاعات و انتشار اخبار و هم‌چنین از نظر شیوه، نوع و ابزارهای کاری، با سایر انواع روزنامه‌نگاری هیچ تفاوتی وجود ندارد. روزنامه‌نگاری علم یا روزنامه‌نگارانی که در حوزه علم هستند، در درجه اول روزنامه‌نگار هستند، مثل بقیه، مثل همه کسانی که خبرنگار و روزنامه‌نگار هستند و باید ارزش‌های خبری، عناصر خبر، اصول و تاکتیک‌های کار رسانه‌ای و تولید و انتشار اخبار را بدانند. تفاوت اساسی بین روزنامه‌نگاری علم و دیگر انواع روزنامه‌نگاری در نوع نگاه و هم‌چنین از نظر رویکردها و راهبردها و عمق و میزان اثرگذاری و مسئولیت‌پذیری است.
این تعریف جامع از ماهیت ژورنالیسم علم یا خبرنگار علم بود؛ حالا به لحاظ حیطه کاری چطور عملیاتی می‌شود و چه بایسته‌ها و تفاوت‌هایی دارد؟
نصراللهی:در روزنامه‌نگاری علم، رویکرد خبرنگار و رسانه‌ای که در این حوزه وارد فاز عملیاتی شده است بیشتر کیفی است تا کمّی و بیشتر به روند موضوع می‌پردازد نه به خود رویداد. رویکرد روزنامه‌نگاری علم تعاملی است، نه سنتی و نه قانون طبیعی. پس به‌لحاظ نوع رویکرد، روزنامه‌نگار علم کسی است که رویکردهاش قطعاً کمّی‌محور نیست بلکه کیفی است. فرآیندی و روندی است نه رویدادی، تعاملی است نه سنتی، دوطرفه است نه یک‌طرفه، درحالی‌که در روزنامه‌نگاری سایر حوزه‌ها تأکید خبرنگاران و همکاران رسانه‌ای،کمّی‌محور است.
به‌عنوان مثال خبرگزاری دولتی ایرنا حدود یک‌هزار و 200 نفر خبرنگار و کارمند دارد یا صداوسیما در 24 ساعت، حدود 150 ساعت فقط خبر پخش می‌کند اما شاخص‌های ارزیابی غالب در این رسانهها، تعداد بسیار زیاد خبرنگاران و کارمندان و حجم انبوه پخش اخبار کمی و بر اساس تعداد خبر و زمان پخش است. به همین دلیل اگر خبرهای‌شان، تحلیل محتوا و از مردم پرسیده شود کدام جریان خبری را از ایرنا یا صداوسیما مطلع شده‌اند، با نتیجه و پاسخ منفی روبه‌رو خواهیم شد . رادیو، تلویزیون و سایر خبرگزاری‌ها و مطبوعات داخلی با انتشار موضوعات متفرق و متعدد، مخاطبان را بمباران خبری می‌کنند اما جریان‌ساز نیستند؛ این رسانهها تقریباً به همه موضوعات خبری ورود و آنها را زخمی می‌کنند ولی غالباً در مورد آنها جریان‌سازی نمی‌کنند و به مردم تحلیل جامع نمی‌دهند.
البته این آسیب را در فضای مجازی هم داریم؟
نصراللهی:حتماً همین‌طور است. بنده بخش‌های مختلف را می‌گویم تا ببینید این مشکل و آسیبی که در کشور وجود دارد، مربوط به یک رسانه خاص نیست و اتفاقاً بر همین اساس هم رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به‌درستی این ماجرا را متوجه شده است و اعتقاد دارد دانشگاه آزاد اسلامی با ظرفیت‌های رسانه‌ای که دارد باید رویکردهایش را از کمّی به کیفی، از رویدادی به فرآیندی و روندی و از پرداخت سطحی به عمقی تغییر دهد.
اکنون صداوسیما و انواع خبرگزاری‌های رسمی و روزنامه‌های داخلی در حجم انبوه، خبر و گزارش منتشر می‌کنند اما واقعیت این است که اگر به‌صورت شفاف و منصفانه بخواهم بگویم؛ اثرگذاری آنها ناکافی و در بسیاری موارد بی‌اثر و کم‌اثر هستند. در مقابل اگر به آرایش و عملکرد خبری رسانه‌های فارسی‌زبانِ تلویزیونیِ بیگانه توجه شود؛ هم مردم را در پایان هر بسته خبری، از مهم‌ترین اخبار جهان و به‌ویژه مرتبط با ایران مطلع می‌کنند و هم اینکه در مورد موضوعات راهبردی مورد نظر خودشان تحلیل و اطلاعات به مردم می‌دهند.
در این رسانهها اغلب مردم با انبوه رویدادها بمباران نمی‌شوند بلکه به موضوعات مهم توجه و در مورد آن جریان‌سازی می‌شود. با توجه به نکات مذکور، سؤالم از همکاران رسانه‌ای این است؛ کدام یک از رسانه‌های ما جریان‌ساز هستند؟ جریان خبری دیروز رسانه‌های جمهوری اسلامی چه بوده؟ جریان خبری یک هفته قبل رسانه‌های جبهه انقلاب چه بوده؟ کدام موضوع را توانستند به‌گونه‌ای منتشر کنند که مخاطب به اطلاعات و تحلیل کافی برسند؟
یعنی شما معتقدید رسانه‌های ما جریان‌ساز نیستند؟
نصراللهی:دقیقاً؛ رسانه‌های ما در موضوعات راهبردی تقریباً هیچ جریانی را رقم نزده و شکل نداده‌اند؛ به موضوعات متفرق و متعدد و متکثر از بورکینافاسو گرفته تا آمریکا و غیره پرداخته‌اند ولی عملاً قدرت تحلیل مخاطبان را افزایش نداده‌اند؛ حالا ممکن است گفته شود فلان بخش خبری یک گزارش پخش کرد، فلان روزنامه یا فلان خبرگزاری چند تا مقاله و یادداشت منتشر کرده است اما این‌ها همانند آن نخ تسبیح نیستند که همه بخش‌ها و ظرفیت‌های مختلف رسانه‌ای را تجمیع کرده باشد و جریان‌سازی بکند. سرمقاله، یادداشت و تفسیر روزنامه باید با تیتر اول مرتبط باشد تا بتواند آن تیتر و آن محور خبری را تقویت کند؛ البته محدود به همان روز نباشد، و در روزهای دیگر هم به بهانه‌های مختلف به آن بپردازند؛ یعنی اگر موضوع تیتر اول مهم است که با این فرض در صفحه اول آمده است، حتماً در موردش سرمقاله، یادداشت، تفسیر و گزارش نوشته، از کارشناسان مختلف مصاحبه گرفته شود تا مردم در مورد آن خبر اطلاعات کاملی داشته باشند. استفاده از مجموعه ظرفیت‌های رسانه‌ای برای پوشش هوشمندانه، روندی و هنرمندانه موضوعات مورد نیاز مردم، رسانه را جریان‌ساز می‌کند؛ ما عملاً چنین پدیده‌ای را یا در رسانه‌های داخلی نمی‌بینیم یا بسیار ناچیز است .
منبع:آنا
انتهای پیام/
بازگشت به صفحه رسانهها
R41383/P/S9,1299/CT12منبع: تسنیم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۲۵۰۱۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
روایت روزنامه جمهوری اسلامی از مدارا با طالبان بدون خط قرمز/ جازدن سیل به جای دادن حقابه!
به گزارش خبرآنلاین روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله امروز خود نوشت: رواداری برای دولت‌ها یک راهبرد مفید و موثر برای دست‌یابی به موقعیت در سیاست‌های داخلی و خارجی است. اِعمال این راهبرد در زمینه سیاست داخلی هر قدر بیشتر باشد بهتر است ولی در مورد سیاست خارجی اگر مرز مشخصی رعایت نشود، قطعاً زیان‌های فراوانی به همراه خواهد داشت.
از حکمرانان یک نظام سیاسی دینی همچون نظام جمهوری اسلامی انتظار اینست که حداکثر رواداری را در سیاست داخلی اِعمال کنند و به این فرموده پیامبر خدا صلی‌الله علیه وآله پای‌بندی نشان دهند که اگر حاکم در عفو اشتباه کند بهتر است از اینکه در عقوبت کردن گرفتار خطا شود. «...فان الامام لان یخطئ فی العفو خیر له من ان یخطئ فی العقوبه». متاسفانه سیاست داخلی ما بر این توصیه رسول‌الله مبتنی نیست و بعضی از حکمرانان ما تصورشان اینست که با سختگیری و فشار حداکثری در کیفر دادن می‌توانند مردم را به مسیری که می‌خواهند سوق دهند. عجیب است که علیرغم تجربیات متعدد و مستمری که در زمینه کارآمد نبودن سیاست زور و فشار وجود دارد، این دسته از حکمرانان همواره بر استمرار این سیاست شکست‌خورده اصرار می‌ورزند.
عجیب‌تر اینکه همین حضرات که اِعمال فشار حداکثری در سیاست داخلی را می‌پسندند، در زمینه سیاست خارجی به ویژه درباره بعضی کشورها که خطرناک بودنشان برای منطقه و آینده منافع ملی ایران اظهر من‌الشمس است، به رواداری کامل و بدون قید و شرط معتقدند! با اینکه طبق ضرب‌المثل معروف «مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد» حکمرانان ما باید از کسانی که بدترین سابقه تروریستی، تکفیری، بدعهدی و پای‌بند نبودن به قوانین و مقررات بین‌المللی را دارند برحذر باشند، آنها را به راحتی تحمل می‌کنند، تخلفاتشان را نادیده می‌گیرند و امتیازات زیادی در اختیارشان قرار می‌دهند.
امیرخان متقی، وزیر خارجه حکومت خودخوانده طالبان که از سران بدسابقه این گروه تروریستی تکفیری است، اخیراً ضمن انکار حضور داعش در افغانستان گفته است این گروه تحت حمایت سه کشور منطقه قرار دارد و این سه کشور داعش را حمایت می‌کنند و باعث ناامنی منطقه شده‌اند. هرچند امیرخان اسمی از این سه کشور نیاورده ولی آشنایان با تفکر او گفته‌اند منظورش سه کشور تاجیکستان، ایران و پاکستان هستند که طبق ادعای این طالب متوهم، اولی نیروی انسانی داعش را تامین می‌کند، دومی راه عبور را برایشان باز می‌گذارد و سومی بودجه و مراکز برنامه‌ریزی آنها را برعهده دارد.
جالب است که دولتمردان تاجیک و پاکستانی همواره از وجود گروه‌های متعدد تروریستی ازجمله داعش در افغانستان تحت حاکمیت طالبان خبر می‌دهند و این کشور را کانون ناامنی می‌دانند. از طرف دیگر، هر وقت قتل و غارت و جنایتی در افغانستان اتفاق می‌افتد حکومت خودخوانده طالبان آن را به گردن داعش می‌اندازد در حالی که همه می‌دانند طالبان با داعش تقسیم کار کرده و جنایت‌های خود را به گردن داعش می‌اندازد و داعش هم که با طالبان همدست است، این تقسیم کار را پذیرفته و جنایات را گردن می‌گیرد. با اینکه این واقعیت کاملاً قطعی و روشن است، امیرخان متقی با وقاحت تمام ادعا می‌کند داعش در افغانستان حضور ندارد و این سه کشور حامیان داعش هستند.
پاکستان و تاجیکستان در حال تسویه حساب با طالبان هستند و آنچه مایه تاسف است اینست که ایران هنوز به سیاست مدارا با این گروه تروریستی تکفیری ادامه می‌دهد و این گروه علیرغم بدعهدی‌ها و تخلفاتی که از قوانین بین‌المللی دارد دائماً از ایران امتیاز می‌گیرد. در نزدیک سه سالی که طالبان بر افغانستان سلطه دارد هنوز حاضر نشده حقابه ایران از هیرمند را بدهد و اخیراً که سرریز سیل به سیستان رسید، طالبان آن را به عنوان حقابه ایران جا زد! امتیازات سیاسی و تجاری زیادی نیز از ایران می‌گیرد و مهم‌تر اینکه خطر ناامنی در ایران به دلیل ورود عناصر وابسته به طالبان هر روز افزایش می‌یابد ولی حکمرانان ما به هشدارها اعتنا نمی‌کنند. حالا که امیرخان هم ایران را به همکاری با داعش متهم کرده آیا باز هم سیاست مدارا با طالبان جایز است؟ خط قرمز کجاست؟
311311
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1901685
استرداد ۸۵ میلیون ریال به حساب زائران حج تمتع ۱۴۰۲