به نقل از «ایسنا»

عارفی که بزرگان عرفان را به وجد آورد...

تاریخ انتشار: ۶ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۲۶۳۴۰۵

یک متخصص زبان و ادبیات فارسی در دانشگاە کردستان عقیده دارد، شمس تبریزی از زمرۀ عارفانی است که در ادبیات ایران زمین از چند منظر بسیار حائز اهمیّت است، یکی آنکه خود، عارف و مُرادی است که با سخنان و گفتارش، شیفتگان زیادی را دور خود جمع کرده است و دیگر آنکه، نقشی اصلی و اساسی در شکوفایی مولانا و خلق شاهکارهای او داشته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

همین مایه از شمس، ارزش و جایگاه او را میان عارفان نشان‌ می‌دهد.

"هیواحسن پور" در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفت: ظاهراً شمس سخنان خود را ثبت و ضبط نکرده و همین مقدار از سخنان او نیز که در کتاب مقالاتش باقی مانده است، حاصل سخنرانی‌ها و جلساتی بوده که برای مریدانش برگزار کرده است و مریدان، آن را به رشتۀ تحریر در آورده‌اند. پریشانی و عدم سامان مقالات شمس نیز دلیلی جز این نمی‌تواند داشته باشد. شمس، خود به نارسایی نوشته اقرار می‌کند، شاید دلیل اینکه سخنان خود را مکتوب و مضبوط هم نمی‌کرده، است همین اعتقاد و دلیل باشد: « من عادت به نبشتن نداشته‌ام. هرگز! چون نمی‌نویسم در من می‌ماند و هر لحظه مرا، روی دگر می‌دهد.»

به گفته وی،  این خاصیّت تجربه‌ها و جهان‌های معرفتی عارفان است؛ زیرا عرفان، زبان گریز است و نمی‌توان در قالب الفاظ نارسا و با دایرۀ مدلولی محدود، آن را بیان کرد. به همین دلیل است که عارفان برای بیان اندیشه‌های خود همواره از نماد و نمادپردازی بهره برده‌اند. شاید انتخاب تعبیر «واژه‌های سایه‌دار» برای زبان عرفان، پُر بیراه نباشد یعنی واژه‌هایی که دایرۀ مدلولی آن ها بسیار گسترده می‌شود و هیچگاه معنای ظاهری و روزمرّۀ واژه به تنهایی مورد نظر نبوده است، بلکه دایره‌ای از معانی که حول این واژه می‌تواند شکل بگیرد کە این نکته نیز میسّر نمی‌شود به جز با پردازش زبان به صورت بسیار هنرمندانه، چرا که ماهیّت تجربۀ عرفانی عارف برای دیگران روشن نیست به همین دلیل، گاه معنا وارونه جلوه می‌کند و شالوده‌های منطق حاکم بر کلام نیز در زبان عرفانی شکسته می‌شود.

از نظر این استاد دانشگاه، زبان عرفان، زبانی است نمادین که تجربه‌های زیستی و روحی عارفان را نشان می‌دهد. فهم این زبان بدون درک و دریافتی صحیح از نمادها و نمودهای عرفانی ممکن و میسّر نیست. هرچند که عارفان در آثار خود از اینکه نمی‌توانند معانی و مفاهیم خود را آنگونه که شایسته و بایسته است به رشتۀ تحریر در آورند، بسیار نالیده‌اند و اصولاً می‌توان گفت که تجربۀ عرفانی، زبان گریز است؛ اما همین مقدار از متون عرفانی نیز بدون آگاهی و احاطه بر زبان عرفان و فهم نمادها، تأویل‌ها و تفسیرها امکان‌پذیر نیست.

 حسن پور افزود: خود شمس راجع بە نارسایی لفظ در بیان معنی می‌گوید: «اندکی دال است بر بسیار، یعنی لفظ، اندک است و معنی، بسیار؛ مثلاً جوالی شکر آنجا نهاده است، یک شاخ آورده‌اند آن اندک، دال است بر آن بسیار. راستی مرد، دال است بر بسیار و اندکی کژی و نفاق مرد دال است بر بسیار !».

وی ادامە داد: سپهسالار در مناقب العارفین شمس را صاحب حال و قال معرّفی می‌کند. او عارفی است که در زمان خود، بزرگان عرفان را به وجد آورد و موجد خلق آثار گرانبهایی شد و سخنان او نیز در مقالات شمس، نمونه‌هایی از یک متن عرفانی ناب است که هم تفسیرها و تأویل‌های زیبایی از آیات قرآنی و احادیث در آن دیده می‌شود و هم به عنوان یک متن پراکنده و فاقد انسجام، تفسیرهای زیادی از سخنان او می‌توان به دست داد و هم از رهگذر آن می‌توان نمودهایی از اندیشه و جهان‌بینی شمس را در مورد عرفان، عارف، سالک بازیافت.

این صاحب نظر ادبیات فارسی تصریح کرد: اظهار نظرهای او در مورد أناالحق گفتن حلاج، دقیقاً نقطه مقابل اعتقادی است که عطار نیشابوری در تذکره‌الاولیاء در مورد او بیان کردەاست؛ زیرا شمس معتقد است که أناالحق گفتن حلاج به معنای دور بودن او از حقیقت است و نه تنها حقیقت معرفت را که همانا شکستن نفس است، در نیافته؛ بلکه صلای انانیّت نیز زده است. شمس طریق عجوزه‌ای را که از در تسلیـم و نیستـی و انکـسار خاطر درآمده، بر حلاج و دعوی او ترجیح داده است و مقام عجوزه را از حلاج بالاتر می‌داند «من عرف نفسه، چون نفس را شکست، عرف این است، عرف این است. علیکم بدین العجایز. یعنی عجوز گوید: ای تو؛ ای همه تو. آخر چو همه گفت عجوز نیز داخل است. پس این به بود از اناالحق گفتن. اگـر به حق رسیده به حقیقت حق نرسیده، اگر از حقیقت حق خبر داشتی اناالحق نگفتی. ای دلیـل و دستگیـر می‌گوید، پس علیکـم بـدین العجایز، از پیـرزنی بیـاموز».

وی خاطرنشان کرد: شمس، معتقد است طایفه‌ای هستند که از عالم روح اندک ذوقی می‌یابند و مفتون آن ذوق شده و در مواقف سلوک متوقف می‌شوند. آنان بـی خبر از ایـن حقیقت، خود را کـامل شده در عـالم ارواح می‌دانند و از عالم ربانی، که عالمی برتر از آن است،سخن می‌گویند.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: از منظر شمس، حلاج نیز از این طایفه بود «در عالم روح، طایفه ای ذوقی یافتند، فرو آمدند مقیم شدند و از ربّانی سخن می‌گویند. امّا همان عالم روح است که ربانی می‌پندارند. مگر فضل الهی درآید، یا جـذبه‌ای از جذبات، یا مردی که او را بغل گیرد و از عالم روح به عالم ربـانی کشـد که در متـابعت درآی که اینجا لطیفه‌ای دیگر است، چه فروآمدی آن جا؟ منصور را هنوز روح تمام جمال ننموده بود اگر نه اناالحق چگونه گوید؟ حق کجا و أنا کجا؟ این أنـا چیست؟ حـرف چیست؟ در عالم روح نیز اگر غرق بودی حرف کی گنجیدی؟ الف کی گنجیدی؟ نون کی گنجیدی؟».

وی در پایان یادآور شد: این اظهارنظرها و تفسیرهایی که از سخنان و اقوال مشایخ و عرفا در مقالات شمس دیده می‌شود، درخور تأمّل هستند و نگاه یک عارف وارسته را به دیگر عرفا و اقوال آن‌ها نشان می‌دهد.

منبع: ایسنا

کلیدواژه: مولانا استانی فرهنگی و هنری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۲۶۳۴۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سند سومین حرم اهل بیت (ع) رونمایی می‌شود

شهردار شیراز، از رونمایی سند سومین حرم اهل بیت (ع) در آینده‌ای نزدیک خبر داد. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، محمدحسن اسدی در آیین نکوداشت روز شیراز که شامگاه گذشته با حضور هنرمندان، فرهنگوران و مدیران شهری و استانی برگزار شد، اظهار داشت: فروردین شیراز در حالی گذشت که پذیرای میلیونی مسافران و زائران از سراسر کشور و حتی دنیا بودیم.

وی از حضور هنرمندان و فرهنگوران در این مراسم تقدیر کرد و افزود: شیراز چهار مرتبه در طول ادوار، پایتخت ایران بوده که آخرین آن مربوط به دوران زندیه است و امروز هم هر گردشگری که وارد شیراز می‌شود از آثار دوران زندیه همچون؛ حمام وکیل، ارگ کریمخان، آب انبار وکیل، مسجد وکیل و بازار وکیل بازدید می‌کند.

شهردار شیراز تصریح کرد: مردمان خوب و اعتدال و میانه روی شیراز، دو مولفه‌ای است که موجب شده بسیاری از هم‌وطنان علاقمند به زندگی در این کلانشهر باشند.

اسدی تاکید کرد: شیرازی‌ها مصداق و چکیده تمام افکار بزرگان حوزه شعر و ادب هستند و این وظیفه ما را در قبال مردم و این شهر سنگین‌تر می‌کند.

وی در بخش دیگری از سخنانش به پتانسیل‌های شیراز و نقش مدیریت شهری اشاره و خاطرنشان کرد: ما میراث دار فرهنگی اصیل و غنی هستیم. 

شهردار شیراز با اشاره به این موضوع که این کلانشهر به عنوان قطب پزشکی و گردشگری وظیفه ما را دوچندان می‌کند، اعلام کرد که تفاهم‌نامه مثلت گردشگری بین شهرداران شیراز، یزد و اصفهان در آینده‌ای نزدیک مبادله خواهد شد.

اسدی از تهیه و اجرای سفمونی، دانشنامه و موزه بلدیه شیراز سخن گفت و افزود: امسال موزه بلدیه به بهره برداری می‌رسد.

وی همچنین از رونمایی سند سومین حرم اهل بیت (ع) طی روز‌های آینده خبر داد و گفت: اتفاقات خوب عمرانی و فرهنگی در شیراز در حال اجراست. به عنوان مثال؛ هم‌اینک سه خط مترو در دست عملیات عمرانی قرار دارد.

شهردار شیراز با اشاره به بودجه 31 هزار میلیارد تومانی شهرداری این کلانشهر در سال جاری نیز عنوان کرد: 25 هزار میلیارد تومان از این میزان، مربوط به حوزه عمرانی است. همچنین 700 میلیارد تومان بودجه عمرانی به پروژه‌های محرومیت‌زدایی و 700 میلیارد تومان دیگر هم به به محله محوری و مسجد محوری اختصاص داده شده است. 

اسدی ادامه داد: پروژه پارک بزرگ آبی در شیراز به صورت شبانه روزی در حال اجرای عملیات عمرانی است. آکواریوم شیراز هم در حال ساخت است. قرارداد ساخت تله کابین و شهربازی نیز منعقد شده و قراداد ساخت باغ پرندگان هم در نیمه نخست امسال منعقد خواهد شد.

 وی به انتخاب شیراز به عنوان پایتخت محیط زیست آسیا، شهر جهانی صنایع دستی عضویت در متروپلیس، و عضویت هیئت مدیره شهر‌های تاریخی جهان به عنوان بخشی از افتخارات این کلانشهر اشاره کرد و گفت: مدیریت شهری به صورت شبانه روزی در تلاش است تا بخشی از دین خود را نسبت به به مردم شیراز ادا کند.

شهردار شیراز در خاتمه سخنانش خواستار همراهی بزرگان این شهر شد و تاکید کرد: شیراز 1404 با شیراز امروز قطعا متفاوت خواهد بود.

وظیفه داریم برند بودن و یگانه بودن شیراز را پاس بداریم

رئیس شورای اسلامی شهر شیراز نیز در این مراسم با استناد از کتاب «فاطمه، فاطمه است» از دکتر شریعتی، گفت: اگر بخواهیم بگوییم شیراز محل شعر و ادب، شهر باغ‌ها، بوستان‌ها، بهار نارنج، مردمان خوب و خوش ذات و میهمان نواز، خاستگاه شعر و شعور حکمت و فلسفه، مرکز همه علوم، معلم همه شهر‌ها و…است اگرچه صحیح است، اما شیراز، شیراز است و این همه شیراز نیست.

سید ابراهیم حسینی تصریح کرد: شیراز یگانه است و ما وظیفه داریم برند بودن و یگانه بودن آن را پاس بداریم.

وی ادامه داد: امروز شورای اسلامی و شهرداری شیراز تمام همت خود را به میدان آورده تا آنچه به عنوان زیرساخت برای رفاه و آسایش و امید و آینده مردم لازم است، فراهم کند و در این راستا به کمک فکری هنرمندان، بزرگان و صاحبان اندیشه نیاز داریم.

رئیس شورای اسلامی شهر شیراز خاطرنشان کرد: در کمتر از سه سال گذشته بودجه این شهر پنج برابر شده، اما بودجه فرهنگی بیش از 12 برابر شده و تصور می‌کنیم هنوز کم است.

فراهم شدن مقدمات راه‌اندازی دفتر تاریخ شهر شیراز

رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و فرهنگی شهرداری شیراز نیز در این مراسم اظهار داشت: شیراز، شهر مکتب‌ها، مکتب‌خانه‌ها، حجره‌ها و حوزه‌ها، گلستان‌ها، بوستان‌ها و هنرمندان زیادی است؛ هنرمندانی که در طول تاریخ جور این شهر را کشیده‌اند.

محمدعلی چوبینی ادامه داد: این شهر با همه شهرتش، همچنان راز و رمز‌های کمتر شناخته شده‌ای دارد و بعضی مردم آن هنوز در کوچه پس کوچه‌ها قدم نزده‌اند و از همین باب با هدایت مدیریت محترم شهری، راهنمایی بزرگان، فرهیختگان این شهر و شورای شهر شروع کردیم که بتوانیم این اتفاق را رقم بزنیم.

وی با بیان اینکه ما اتفاقات خوبی را برای معرفی هرچه بیشتر شهر شیراز خواهیم داشت، اعلام کرد: دائره المعارف و سمفونی شیراز به عنوان آثاری ماندگار در دست اجرا قرار دارد.

معاون شهردار شیراز، از فراهم شدن مقدمات راه‌اندازی دفتر تاریخ شهر شیراز سخن گفت و افزود: در سال‌های گذشته توجه ویژه‌ای به حفظ و احیای بافت تاریخی شیراز شده است، اما از طرفی کمتر به گردشگری باغات توجه شده که این مهم با رویکرد احیای باغات قصردشت نیز در دستور کار قرار گرفته است.

چوبینی اضافه کرد: از آنجا که ادبیات، سوغات کلانشهر شیراز محسوب می‌شود، حوزه شعر را امسال بازگشایی خواهیم کرد تا این جهانشهر به تراز واقعی خود برسد.

وی همچنین با بیان اینکه ساخت بیش از 17 هزار مترمربع فضای ورزشی امسال در شیراز آغاز شده و تا سال آینده به نتیجه می‌رسد، گفت: بزرگترین دارایی و سرمایه این شهر، مردم بلندنظر، سخاوتمند و با فرهنگ و قدرشناس آن هستند.

جلد نخست دانشنامه شیراز تابستان امسال به اتمام می‌شود 

مصطفی ندیم، مدرس دانشگاه شیراز و گردآورنده دانشنامه شیراز نیز در آیین نکوداشت روز شیراز بیان کرد: پیشینه دائره المعارف نویسی در ایران سابقه کهنی دارد و نخستین کتاب در دوره ساسانیان به میزان هشت جلد نوشته شد.

وی با بیان اینکه طی چند دهه اخیر به دانشنامه نویسی توجه جدی شده است، افزود: عنوان جلد نخست دانشنامه شیراز، مربوط به مفاخر و بزرگان است.

این مدرس دانشگاه شیراز خاطرنشان کرد: به جز افرادی که در شیراز زاده شدند و در این خاک آرمیدند، افرادی زیادی داریم که از شهر‌های دیگر وارد شیراز شدند، چون این شهر را امن می‌دانستند و روحیه مدارا جویی مردمان آن، حتی حکام را تحت تاثیر قرار می‌داده است.

ندیم یادآور شد: شیرازی‌هایی که به خارج از ایران رفتند به ویژه در دوره صفویه جزو ادبیان و اطبا بودند. البته هفت شهر هم در جهان داریم که هم نام شیراز هستند.

وی با بیان اینکه در خصوص بزرگان در دانشنامه شیراز، تقسیم بندی انجام شد، گفت: تا کنون بیش از 900 مدخل در خصوص ادیبان نوشته شده است.

به گفته ندیم، جلد نخست این دانشنامه تابستان امسال به اتمام می‌رسد.

وی با بیان اینکه بخش اول جلد نخست این دانشنامه به مفاخر و بزرگان، و عنوان جلد دوم به خوراک و فرهنگ اختصاص داده شده، گفت: چهار فصل بودن شیراز موجب شده تا تنوع خوراکی در آن بالا باشد..

ندیم، عنوان جلد سوم را آرامستان‌های شیراز معرفی کرد و افزود: بیشتر آرامستان‌های شیراز گلگشت و تفرجگاه بوده است. همچنین یکی از مشهورترین قبرستان‌های جهان اسلام به نام دارالسلام در شیراز است که قدمتی 1400 ساله دارد و همین امر که می‌طلبید که عنوانی از این دانشنامه، به این مهم اختصاص داده شود.

وی همچنین عنوان جلد چهارم را فرهنگ عامه، عنوان جلد پنچم را ادبیات شفاهی و عنوان جلد ششم را آثار تاریخی شیراز معرفی کرد و گفت: شیراز بدون هیچ تعصبی در ایران جایگاه نخست از نظر آثار تاریخی دارد، چرا که چند دوره مرکز حاکمیت بوده است.

ندیم، عنوان جلد هفتم را هم جغرافیای تاریخی اعلام کرد.

مسئولان از خدمت به مردم شیراز خسته نشوند

محمود پاک‌نیت، بازیگر شیرازی نیز در این مراسم حضور داشت و با تاکید بر اینکه مردم شیراز همیشه قدردان کسانی هستند که قدمی برای آسایش و آبادانی آنها برداشته‌اند، گفت: بنابراین مسئولان هم نباید از خدمت به چنین مردمانی خسته شوند.

وی از تمام کسانی که تلاش می‌کنند نام این شهر بر تارک تمام شهر‌های ایران بدرخشد، تقدیر کرد و افزود: معتقدم شیراز باید الگویی باشد برای همه شهر‌ها و شهرداری‌های ایران و این مهم با کمک همه شهروندان و مسئولان شهری و استانی رقم می‌خورد.

محمد فیلی، دیگر بازیگر شیرازی حاضر در این مراسم نیز بیان کرد: افتخار بنده این است که در شیراز به دنیا آمدم و زیر سایه احمد بن موسی (ع) بزرگ شدم.

وی با بیان اینکه مدیون بزرگان پیشکسوتی، چون محمود پاک‌نیت، مهدی فقیه، استاد هودی و …هستم، عنوان کرد: هنر همه مدیران باید این باشد که آثار ماندگاری از خود به جای بگذارند که خوشبختانه مدیریت شهری شیراز آوازه ایران است.

انتهای پیام/424/.