به نقل از «ایرنا»

اروپا؛ تسلیم یک‌جانبه‌گرایی امریکا

تاریخ انتشار: ۱۳ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۳۵۰۳۱۱

 روزنامه اعتماد در گزارشی که گزیده آن در ادامه می آید، آورده است؛ آیا تاریخ در رابطه ایران و سه کشور اروپایی در حال تکرار است؟ آیا باز هم تروئیکای اروپایی (فرانسه، بریتانیا و آلمان) توافق با تهران را رها و جانب ایالات‌متحده امریکا را می‌گیرند؟ آیا برنامه جامع اقدام مشترک به سرنوشت توافقنامه سعدآباد مبتلا خواهد شد؟ شاید تنها چند ماه با پاسخ به این پرسش‌ها فاصله داشته باشیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

گره به جان برجام افتاده و این در حالی است که 1+4 و در راس آنها سه کشور اروپایی همچنان نتوانسته‌اند انتظارهای ایران از برجام را برآورده سازند. تکلیف تهران و واشنگتن در برجام تقریبا مشخص است؛ دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا بیش از یک سال قبل از توافق هسته‌ای چندجانبه با ایران کنار کشیده و البته هزینه بازماندگان در توافق با تهران را هم برای ادامه مسیر بالا برده برده است. تحریم‌های امریکا با توانایی تنبیه فرامرزی به جان توافق هسته‌ای افتاده و بهره‌مندی اقتصادی ایران از برجام را تا حد قابل‌توجهی کاهش داده است. اردیبهشت 1397 درست چند دقیقه پس از آنکه وزیر خارجه کابینه ترامپ اعلام کرد ما دیگر به قواعد برجام پایبند نخواهیم بود. فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پشت تریبون قرار گرفته و اعلام کرد که بازماندگان در برجام، آن را ادامه خواهند داد. حسن روحانی، رییس‌جمهور کشورمان نیز در نخستین واکنش به این اقدام همتای امریکایی اعلام کرد که عضو مزاحم توافق از توافق کنار کشید. با این همه17 ماه پس از این موضع‌گیری‌ها، موگرینی در حال وداع با اتحادیه اروپا و سپردن برجام به جانشین خود است، آن هم در حالی که برخلاف آنچه او یک سال و اندی پیش ادعا کرد بازماندگان در توافق نتوانستند کاری بدون امریکا برای برجام پیش ببرند و همزمان کاهش تعهدات برجامی ایران طبق مفاد موجود در برجام نیز آغاز شده و تاکنون سه مرحله را پشت‌سر گذاشته است.

سه کشور اروپایی تا پیش از آغاز روند کاهش تعهدات برجامی ایران، شعارهای پرطمطراق سیاسی برای حفظ برجام را همچنان تکرار می‌کردند. این شعارها اندک‌اندک جای خود را با اشاره به سازوکاری به نام «اینستکس» داد. سازوکاری که اروپایی‌ها می‌گویند باید تبادل مالی و بانکی با ایران در روزگار نبود امریکا در توافق هسته‌ای را ممکن سازد اما با گذشت یک سال و پنج ماه از غیبت امریکا در توافق، اینستکس همچنان اندر خم یک کوچه است. اروپایی‌ها یک سال و نیم گذشته را با دو رویاپردازی گذراندند: چند ماه اول با این خیال خام گذشت که ایران باوجود نبود امریکا در توافق همچنان به دلیل فواید سیاسی و امنیتی برجام برای این کشور، ماندن در برجام را به ترک آن ترجیح می‌دهد. پس از آن اروپایی‌ها با مشاهده جدیت ایران در مطالبه‌های اقتصادی روند تلاش برای معافیت تحریمی گرفتن از خزانهداری امریکا برای کار محدود با ایران را آغاز کردند. روندی که از همان ابتدا مشخص بود مانند تلاش‌های فرانسه پیش از کناره‌گیری دونالد ترامپ از برجام، راه به جایی نخواهد برد.

درنهایت در سه ماهه اخیر، اروپایی‌ها به امانوئل ماکرون، رییس‌جمهور فرانسه برای شکستن بن‌بستی که تهران و واشنگتن در آن قرار گرفته‌اند نمایندگی دادند. می‌توان گفت که اروپایی‌ها با این اقدام در حقیقت به ناتوانی خود در برابر امریکا اعتراف کردند. همان ناتوانی اقتصادی و سیاسی که دولت‌های متفاوت امریکا با علم به آن، تحریم‌های خود را به ابزاری برای همراه کردن اروپایی‌ها با سیاست‌های خود در عرصه بین‌المللی تبدیل کرده‌اند. هر چند که ایران از همان ابتدا اعلام کرد راهکار اروپایی‌ها برای وفای به عهدشان در برجام به تهران ارتباطی ندارد اما همچنان پنجره دیپلماسی را باز نگه داشت. با این همه گام سوم تهران نیز به میانه بازه زمانی خود رسید و نه تنها تلاش‌های فرانسه برای راضی کردن دونالد ترامپ ره به جایی نبرد، بلکه اخیرا شاهد تند شدن زبان سه کشور اروپایی درقبال ایران هم بودیم.

اروپایی‌ها هر چند هیچ‌گاه تمایل خود برای محدود کردن فعالیت‌های منطقه‌ای ایران یا به پای میز مذاکره کشاندن تهران درباره برنامه موشکی‌اش را پنهان نکرده بودند اما در یک سال نخست کناره‌گیری امریکا از برجام، ترجیح دادند این خواسته را جدا از برجام مطرح کرده و تاکید کنند که برجام، توافقی صرفا هسته‌ای و در خدمت نظام منع اشاعه است.

با این همه با آغاز کاهش تعهدات برجامی ایران پس از یک بازه زمانی یک ساله «صبر راهبردی»، اروپایی‌ها با علم به ناتوانی خود در برابر امریکا ترجیح دادند زمین بازی را تغییر داده و با امریکا در مسائل غیربرجامی همراه شوند. نخستین نشانه‌های این سیاست همزمان با حضور حسن روحانی، رییس‌جمهور و محمدجواد ظریف، وزیر خارجه در نیویورک و به منظور شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد رخ داد. در حالی که حسن روحانی با ابتکار ایران با عنوان «ائتلاف امید» برای برقراری امنیت و ثبات در خلیج‌فارس به مجمع عمومی ملل متحد رفته بود، سه کشور اروپایی حاضر در برجام در بیانیه‌ای که بعدها معلوم شد سایر کشورهای اروپایی در جریان آن قرار نداشتند، تهران را به دخالت در عملیات حمله به تاسیسات نفتی سعودی (آرامکو) مقصر شناختند و همچنین در حالی که هنوز تعهدات اروپا در برجام بر زمین مانده، از ایران خواستند مذاکره بر سر توافقی جامع درباره فعالیت‌های منطقه‌ای، برنامه هسته‌ای و موشکی خود را آغاز کند؛ مطالبه‌ای که بلافاصله با واکنش تند وزیر خارجه ایران روبه‌رو شد و محمدجواد ظریف ضمن محکوم کردن این موضع اروپایی‌ها به آنها توصیه کرد به جای تبعیت طوطی‌وار از امریکا به تعهدات خود در برجام عمل کنند.

 این موضع‌گیری سه کشور اروپایی با استقبال امریکا روبه‌رو شد و چهره‌ای مانند برایان هوک، رییس گروه اقدام علیه ایران ادعا کرد اروپایی‌ها به شکل محسوسی با سیاست‌های امریکا علیه ایران همراه شده‌اند.

می‌توان گفت که این همراهی و چرخش ولو در کلام، تحولی بود که دونالد ترامپ برای موفقیت در سیاست فشار حداکثری‌اش علیه ایران، به آن بسیار نیاز داشت. بسیاری از کارشناسان مسائل اقتصادی و سیاسی از همان ابتدا به تیم تندرو نشسته در کاخ سفید توصیه کرده بودند که تحریم‌های امریکا علیه ایران زمانی به بار می‌نشینند که سایر کشورها نیز یا داوطلبانه به آن بپیوندند یا با اعمال قوانین سختگیرانه تنبیه فرامرزی امریکا وادار به همراهی با آن شوند.

بیانیه سه کشور اروپایی درباره ایران با دو محور محکوم کردن تهران به دخالت در حمله به آرامکو و درخواست از ایران برای توافقی جامع از سوی بسیاری از تحلیلگران به چرخش اروپا در قبال ایران تعبیر شد. الجزیره در تحلیلی در این باره نوشت: «چرخش اروپا به سمت کاخ سفید، دورنمای موفقیت ایران در دور زدن تحریم‌های امریکا را کمرنگ‌تر از پیش کرد. در حالی که کاخ سفید این چرخش را نشانه موفقیت سیاست فشار حداکثری خود علیه ایران می‌داند، تهران این اقدام اروپا را به ناتوانی بروکسل در حفظ استقلال در برابر هژمونی سیاسی و اقتصادی امریکا تعبیر خواهد کرد.»

این اقدام اروپا در حالی صورت گرفت که تهران کاهش تعهدات برجامی خود را ادامه می‌دهد و به نظر نمی‌رسد باتوجه به مخالفت دونالد ترامپ با متوقف کردن روند تحریمی مقابل ایران و ناتوانی اروپا در تامین مطالبه‌های اقتصادی ایران (فروش نفت، اعاده پول آن و عادی‌سازی رابطه‌ای بانکی و مالی) ترمزی مقابل این اقدام تهران وجود داشته باشد. با این همه رسانه انگلیسی گاردین اخیرا در گزارشی اختصاصی به نقل از دیپلمات‌های اروپایی اعلام کرده که سه کشور اروپایی به ایران هشدار داده‌اند اگر روند کاهش تعهدات برجامی را ادامه بدهد، آنها از برجام خارج خواهند شد.

در حالی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش‌های خود، اجرایی شدن گام‌های هسته‌ای ایران در مسیر معکوس تعهدات برجامی را تایید کرده برخی کارشناسان مسائل ایران و اروپا پیش‌بینی می‌کنند که از این به بعد باقی ماندن اروپا در برجام هر چند اقدام ایران در چارچوب برجام تعریف شود، آسان نخواهد بود.

الجزیره در بخش‌هایی از گزارش خود در این باره می‌نویسد: «با وجود اختلاف سیاسی میان ایران و اروپا، به نظر نمی‌رسد که تهران بدون محقق شدن مطالبه‌هایش از برجام، صرفا به دلیل چرخش اروپا به سمت امریکا، روند کاهش تعهدات برجامی را متوقف کند. به گزارش «اعتماد»، وزیر خارجه کشورمان نیز روز چهارشنبه در آخرین موضع‌گیری خود اعلام کرد که اگر اروپایی‌ها تعهدات خود طبق برجام را انجام دهند، تهران روند کاهش تعهدات را ادامه خواهد داد.» اروپا در حال حاضر با انتخاب‌های چندانی روبه‌رو نیست و گزینه‌های معدودی روی میز دارد: اروپا یا باید در مسیر اجرای تعهدات برجامی منهای امریکا قرار بگیرد که به نظر نمی‌رسد از توانایی کافی برای انجام آن برخوردار باشد یا باید در کنار امریکا و مقابل ایران قرار بگیرد که ریسک چنین انتخابی برای بروکسل کم نیست و نخستین ماحصل آن پایان برجام و تکرار بحران پیرامون برنامه هسته‌ای ایران است.

دامنه این بحران به فعالیت‌های هسته‌ای ایران محدود نخواهد شد و اروپا باید خود را برای قطع رایزنی‌های منطقه‌ای با تهران در پرونده‌های بحرانی چون سوریه، افغانستان، یمن و امنیت و ثبات در خلیج‌فارس و تنگه هرمز آماده کند. الی گرانمایه، کارشناس مسائل ایران و اروپا در یکی از تازه‌ترین نوشتارهای اخیرش در این باره نوشته بود: در وضعیت فعلی، اروپا باید هم به ایران و هم به امریکا تاکید کند که اگر این دو کشور به وضعیت فعلی در تنش ادامه بدهند، جنگ و گزینه نظامی محتمل‌ترین گزینه خواهد بود. دیپلمات‌های اروپایی باید در رایزنی‌های شخصی با رییس‌جمهور امریکا به او یادآوری کنند که در حال حاضر تنها او می‌تواند با باز کردن پنجره‌ای برای دیپلماسی، جهان را از یک بحران امنیتی دیگر نجات بدهد. سیاسیون در راس قدرت در اروپا باید به همتای امریکایی خود هشدار بدهند که اگر به سیاست فشار حداکثری علیه ایران ادامه بدهد، هزینه این سیاست نه فقط برای اروپا و امریکا بلکه برای شخص ترامپ خواهد بود. همزمان با نزدیک شدن به انتخابات امریکا، اگر تنش با تهران ادامه پیدا کند هم بهای نفت سیر صعودی خود را طی می‌کند و هم غرب آسیا در چند قدمی بحران نظامی قرار می‌گیرد.

چه بیانیه‌های انفرادی یا چندجانبه کشورهای اروپایی ترفند موقت آنها برای محک اراده سیاسی ایران در کاهش تعهدات برجامی بوده باشد چه مقدمه‌ای برای فاصله گرفتن بیشتر و بیشتر از تهران، اروپا در حال حاضر زیر ذره‌بین همزمان حاکمیت و افکار عمومی در ایران قرار گرفته است. نگاهی به موضع‌گیری‌های اخیر ایرانی‌ها در فضای مجازی نشان می‌دهد که اروپا در چشم مردم به بازیگر دست چندمی در عرصه بین‌المللی تبدیل شده که استقلال سیاسی و اقتصادی کافی از امریکا برای پیشبرد سیاست‌هایش در حوزه روابط خارجی را ندارد. یک سال صبر ایران و فرصت دادن به اروپا برای وفای به عهد عملا حجت را بر کشورهای اروپایی تمام کرد و اکنون توپ برجام نه در زمین ایران و نه امریکا بلکه اروپاست. پایان برجام به دلیل ناتوانی اروپا در وفای به عهد، درس عبرتی برای سایر کشورها خواهد بود تا بدانند که در هر مذاکره‌ای نباید قدرت 27 کشور عضو اتحادیه اروپا را جدی بگیرند، بلکه باید کمپانی‌ها، بانک‌های و نهادهای اروپایی را زیرمجموعه‌ای از خزانه‌داری امریکا بدانند که برای انجام امور تجاری با سایر کشورها چشم به دهان واشنگتن دوخته‌اند نه پایتخت‌های خود در اروپا.

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرانسه تهران نيويورك دونالد ترامپ اينستكس ایالات متحده آمریکا آرامکو روحاني برجام امانوئل ماکرون ائتلاف امید اروپا خلیج فارس تنگه هرمز محمد جواد ظريف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۳۵۰۳۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

هشدار رئیس جمهور فرانسه به اروپا: نباید دست نشانده آمریکا باشیم

به گزارش جماران به نقل از یورونیوز، امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه از رهبران اروپا خواست تا کشورهای تحت رهبری خود را در برابر چالش‌های یک جهان تغییر و تحول یافته بیش از پیش تقویت کنند.

رئیس جمهوری فرانسه که در دانشگاه سوربن در حضور ۵۰۰ میهمان از جمله سفرای بیست و شش کشور دیگر عضو اتحادیه اروپا سخن می‌گفت در این خصوص هشدار داد: «اروپای امروز ما فانی است و ممکن است از بین برود.»

وی در این مراسم که در آن دانشجویان، محققان و اعضای دولت فرانسه حضور داشتند خواستار تقویت دفاع قوی و یکپارچه اروپا در برابر تهدید‌ها و چالش‌های جدید شد.

رئیس جمهوری فرانسه با تاکید بر «فانی بودن اروپا و هویت اروپایی و این که چنین سرنوشتی فقط به انتخاب‌های ما بستگی دارد»، هشدار داد که اروپا در دنیایی که قوانین و قواعد آن تغییر کرده، برای مقابله با «خطرات پیش روی خود» به اندازه کافی مجهز نیست.

آقای ماکرون ضمن ترسیم چشم‌انداز خود از یک اتحادیه اروپای قوی و با رویکردی قاطعانه‌تر در عرصه جهانی تاکید کرد که این قاره نباید به دست نشانده‌ای برای ایالات متحده تبدیل شود.

وی خطاب به حاضران در رویدادی که از آن به عنوان چشم‌انداز رئیس جمهوری فرانسه برای آینده اروپا یاد شده بود، هشدار داد: «طیِ دهه‌ی آینده ... خطر تضعیف [اروپا] یا حتی تنزل آن، بسیار زیاد است.»

به اعتقاد امانوئل ماکرون، اروپا باید خود را از وابستگی بیش از حد به روسیه در بخش انرژی و نیز در زمینه تامین امنیت، رها کند. 

او رفتار روسیه را پس از حمله به اوکراین «رها و غیرقابل مهار» توصیف کرد و هشدار داد که دیگر مشخص نیست مرزهای تحرکات مسکو تا کجاست.

تهدید حیاتی

رئیس جمهوری فرانسه سپس تاکید کرد شرط لازم برای امنیت اروپا این است که «روسیه در جنگ تجاوزگرانه علیه اوکراین پیروز نشود.»

آقای ماکرون ضمن هشدار نسبت به این نکته که اروپا با تهدید حیاتی ناشی از تجاوز روسیه مواجه است، از رهبران اروپایی خواست تا یک استراتژی دفاعی «معتبرو یکپارچه» را در پیش گیرند که کمتر به ایالات متحده وابسته باشد؛ وی در این خصوص تاکید کرد که اروپا نمی تواند «دست‌نشانده» ایالات متحده باشد.

وی همچنین زنگ خطر را در خصوص آنچه «بی‌توجهی روسیه و چین به قوانین تجارت جهانی» خواند به صدا درآورد و از اتحادیه اروپا خواست تا در راهبرد تجاری خود تجدید نظر کند.

امانوئل ماکرون در همین راستا خواستار «بازنگری» در سیاست تجاری اتحادیه اروپا برای دفاع از منافع کشورهای عضو شد و چین و ایالات متحده را متهم کرد که دیگر برای قوانین تجارت جهانی احترام قائل نیستند.

او بدین ترتیب بار دیگر به همان مضامین سخنرانی سوربن خود در سپتامبر ۲۰۱۷، چندین‌ ماه پس از به دست گرفتن قدرت در کشورش بازگشت.

این در حالیست که هفت سال بعد، جهان با برگسیت، کووید-۱۹ و تهاجم نظامی روسیه به اوکراین به کلی متحول شده است.

آقای ماکرون گفت که در هفته‌های آینده از شرکای اروپایی درخواست خواهد کرد که پیشنهادات خود را برای چشم‌انداز آینده اروپا ارائه دهند.

وی در همین راستا افزود که اروپا همچنان نیاز دارد ظرفیت‌های دفاع و امنیت سایبری خود را بیش از پیش تقویت کند.

در همین حال، در خرید تجهیزات نظامی باید به تامین کنندگان اروپایی اولویت داده شود. ماکرون از ایده وام اروپایی برای تامین مالی این تلاش حمایت کرد.

«مانیفست چشم‌انداز آینده اروپا»

پس از برکسیت و کنار رفتن آنگلا مرکل، صدراعظم پیشین آلمان از قدرت، رئیس جمهوری ۴۶ ساله فرانسه اغلب توسط مفسران به عنوان رهبر شماره یک اروپا شناخته می شود.

با این حال، حزب تحت ریاست امانوئل ماکرون در انتخابات اروپایی ماه ژوئن بر اساس نظرسنجی‌ها وضعیت مناسبی ندارد و ممکن است با شکستی سنگین روبرو شود.

حزب «جمهوری به پیش» در نظرسنجی‌ها به طور قابل توجهی از احزاب راست افراطی عقب افتاده و حتی این احتمال وجود دارد که پس از سوسیالیست‌ها در رتبه سوم قرار گیرد.

امانوئل ماکرون در سخنرانی خود هیچ اشاره ای به انتخابات اتحادیه اروپا نکرد، اگرچه تحلیلگران نطق روز پنجشنبه او را در سوربن نوعی «مانیفست برای آینده اروپا» قلمداد می‌کنند و معتقدند که او نخستین گام‌ها را برای ورود با کارزار انتخاباتی برداشته است.