به نقل از «مهر»

آیا به امام معصوم می توان اعتراض و انتقاد کرد؟

تاریخ انتشار: ۲۳ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۴۶۶۰۷۲

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام و المسلمین مقدسی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم وحیانی معارج در قالب یادداشتی به این سؤال که «آیا می توان به معصوم(ع) نیز اعتراض و انتقاد کرد؟» پاسخ گفته است. وی دراین یادداشت با بیان فرازهایی از فرمایشات آیت الله جوادی آملی به تشریح سخنان وی در خصوص این موضوع پرداخته و ضمن بیان دلائل عقلی و نقلی، در پایان اثبات می نماید که اعتراض و انتقاد در گفتار و رفتار معصومان راه ندارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

یادداشتی دربارۀ اعتراض و انتقاد به معصوم(ع)

پرسش:

انتقاد که به معنای بررسی گفتار و رفتار فرد و سنجش آن با معیاری است که خالص را از ناخالص جدا می‌کند، در عرصه زندگی امر رایج است. در این راستا این پرسش مطرح می شود که آیا گفتار و رفتار معصوم مانند پیامبر(ص) یا امام هم انتقادپذیر است و به آنان می‌توان اعتراض کرد؟
 

پاسخ:

این پرسش می تواند پاسخ های متفاوتی داشته باشد. به نظر می رسد کوتاه ترین و شیواترین آنها پاسخی است که از بررسی بیان و بنان حکیم فرزانه علامه جوادی آملی(دام عزه) به دست می آید و آن چنین است:

یکی از راه های مهم جواز کاری، صدور آن از معصوم(ع) است و غیرمعصوم تنها می تواند برای فهمیدن مطلب، از پیامبر(ص) یا امام(ع) سؤال استفهامی داشته باشد؛ چنانکه قرآن می فرماید: ﴿وَ یسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ﴾؛ از شما دربارۀ روح می پرسند.  ﴿یسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَهِلَّةِ﴾؛ از شما دربارۀ ماه ها می پرسند.  ﴿وَ یسْأَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ﴾؛ از شما دربارۀ عادت ماهانه زنان می پرسند که این پرسش ها برای فهمیدن مطلب و دریافتن پاسخ درست است؛ اما سؤال توبیخی و اعتراضی که آیه: ﴿فَلَنَسْأَلَنَّ الَّذِینَ أُرْسِلَ إِلَیهِمْ وَ لَنَسْأَلَنَّ الْمُرْسَلِینَ﴾  بدان اشاره دارد، درباره معصومان(ع) راه ندارد. به دو دلیل:

۱. دلیل عقلی که به دو صورت کوتاه و تفصیل بیان می شود:

سخن کوتاه این است، اساسا جایز بودن یا ممنوع بودن مطلبی، از گفتار و رفتار معصومان(ع) به دست می آید؛ زیرا با وجود عصمت و صدق جمله «الحق یدور مع النبی حیثما دار النبی(ص)» در بارۀ ایشان، معلوم می شود این کار از نظر فقه، حق و جایز است و دست دیگران از قانون حق خالی است. سخن تفصیلی این است، انسان ها دو گروه اند: ۱. معصوم؛ ۲. غیرمعصوم. برای افراد معصوم ـ که انسانهای کامل اند ـ فقه یا قانون مدوّنی که معیار سنجش باشد و بتوان اعمال آنان را با آن سنجید در میان نیست؛ زیرا خودِ «قول، فعل و تقریر(امضا)» معصوم حجّت و معیار سنجش است. اما غیرمعصوم ـ که حجت الهی نیستند، مانند امتها و عالمان ـ باید کارها و رفتار آنان را با فقه و قوانین تنظیم شده سنجید. این نکته به این معناست که رفتار و گفتار معصومان(ع) حق است و متوقف بر قانون دیگری نیست تا افراد غیرمعصوم، حقّ پرسشِ اعتراضی و انتقادی از آنان داشته باشند.

توضیح بیشتر:

توضیح بیشتر این جمله این است، همانگونه که قرآن، کتاب صامت الهی و منبع دین است، معصومان(ع) هم که مفسّر آن هستند، هرگز از همدیگر و قرآن جدا نیستند  و ذات اقدس الهی آنها را معصوم آفرید و همه علوم لازم را بدون واسطه یا با واسطه، به آنان عطا کرده است؛ بنابراین قول و فعل و امضای ایشان تفسیر قرآن و به عنوان سنّت، منبع دین است؛ پس خود آن بزرگواران مدار حق هستند و به همین دلیل رسول خدا(ص) دربارۀ امیرمؤمنان(ع) فرمود: «عَلِی مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِی یدُورُ حَیثُمَا دَار»  که این جمله در بارۀ خود رسول الله(ص) و قرآن نیز صادق است.  پس قانون مدوّنی؛ جز قرآن و معصومان(ع) که مفسر آن هستند، در میان نیست تا آنان با آن سنجیده شوند؛ زیرا خود آن بزرگواران منشأ دین، «صراط اقوم»  و مرجع شناخت حق هستند. پس اگر بنا شود نسبت به رفتار و گفتار معصوم شناختی پیدا شود و دانسته شود که چیزی بر آنان جایز است یا جایز نیست، باید از باب«یا مَنْ دَلَّ عَلَی ذَاتِهِ بِذَاتِه‏»  به خود آن بزرگواران توجه کرد.

البته اگر معصومان(ع) درباره موضوعی، نخست چیزی فرمودند، پس از آن، سخن دیگری اظهار داشتند یا به ظاهر، به شکل دیگری عمل کردند، باید آن سخن ها و کارها را در حوزه داخلی سنجید و نباید در صدد بود سخن و عمل آنان را با قانون یا سخنی که معیار سنجه دیگران است مقایسه کرد؛ چون خدای تعالی حجّتی غیر از خود آن بزرگواران قرار نداده است.

یعنی هرگاه دلیل عقلی معتبر بر مسئله ‏ای اقامه شد؛ ولی ظاهر دلیل نقلی مخالف آن بود، باید ظاهر دلیل نقلی، با قرائن مرتبط اصلاح شود؛ زیرا ذات اقدس الهی ـ که خالق عقل است ـ و پیشوایان دینی(ع) ـ که عقل اوّل و رئیس عقلا هستند ـ هرگز خلافِ برهان عقلی سخن نمی ‏گویند. پس این تعارض ابتدایی، ناشی از تقیه، سهو و نسیان راوی، حذف قرینه لفظی یا قرینه حالی و مانند آن است.

برای مثال: حضرت امیرمؤمنان(ع) پس از بیان حقوق متقابل رعیت و والی و مواجه¬شدن با تمجید یکی از اصحاب خود، جملاتی را در پاسخ آن صحابی بیان فرمود: «فَلَا تَکُفُّوا عَنِّی مَقَالَةً بِحَقٍّ أَوْ مَشُورَةً بِعَدْلٍ فَإِنِّی لَسْتُ فِی نَفْسِی بِفَوْقِ مَا أَنْ أُخْطِئَ وَ لَا آمَنُ ذَلِکَ مِنْ فِعْلِی‏ إِلَّا أَنْ یکْفِی اللَّهُ مِنْ نَفْسِی مَا هُوَ أَمْلَکُ بِهِ مِنِّی»

می توان گفت: منظور آن حضرت اولا: فروتنی و خود را در برابر خدا کوچک دیدن است؛ نه اینکه خود را با دیگران مقایسه کند و رفتار خود را همانند آنان خطاپذیر و قابل انتقاد بداند و از خود نفی عصمت کند؛ چنانکه جمله «نَحنُ أَهلُ بَیتٍ لا یقاسُ‏ بِنا غَیرُنا»   نیز از این نکته حکایت دارد. ثانیا: منظور این است، اگر الطاف الهی نبود و پیامبر اکرم(ص) مبعوث نمی‏ شد، همه ما بت‏ پرست می‏ شدیم. مؤید این سخن قید «فی نفسی» در همین خطبه حضرت امیرمؤمنان(ع) است. آن حضرت با این قید، استقلال را از خودش سلب کرده و می‏ فرماید: اگر هدایت و صیانت الهی نباشد، من نیز بشری عادی همانند شما هستم و از این جهت در معرض خطر قرار دارم؛ چنان‏که همانند دیگران زندگی عادی و معمولی دارم. پس با قید «فی نفسی» اشاره به جنبه شخصی و بعد مُلکی خود و با قید «إلاّ أن یکفی اللَّه من نفسی... » اشاره به جنبه شخصیتی و بُعد ملکوتی و عصمت خود دارد. با آن قید، از خود نفی استقلال و با این قید، برای خود اثبات ارتباط با خدای متعالی و نفی خطا کرده است.

مشابه این سخن، در مواردی از قرآن نیز آمده است: ۱. خدای والا به رسول اکرم(ص) فرمود: (و وجدک ضالاًّ فهدی).  منظور این آیه، ضلالت بر فرض عدم هدایت الهی است، نه ضلالت در ظرف تشریع و هدایت عمومی؛ یعنی خدای سبحان نخواسته به آن حضرت بگوید تو ضلالت یا کفر داشتی و خدا هدایتت کرد؛ بلکه خواست بگوید اگر هدایت و اصطفای الهی (اعم از درون و برون) نبود، تو نیز همانند دیگران در معرض ضلالت قرار داشتی. ۲. پیامبر اکرم(ص) برای هدایت کفار، از یک نکته ظریف اجتماعی و معاشرتی استفاده کرده است و فرمود: یکی از ما و شما بر سبیل هدایت و دیگری در طریق ضلالت است: «إنا أو إیاکم لعلی هدی أو فی ضلال مبین»  با آنکه خود آن حضرت بدون تردید در مسیر هدایت بود. این گونه سخن گفتن، نشان کمال ادب و خضوع گوینده و احترام او به مخاطب است.

۲. دلیل نقلی، قرآن در بارۀ پیامبر(ص) فرمود: ﴿مَا ینْطِقُ عَنِ الْهَوَی٭ إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْی یوحَی ﴾؛ او تنها با فرمان خدا کار می‌کند و تا امر خدا نباشد، کاری از ایشان سر نمی‌زند. همین مضمون دربارۀ امامان معصوم(ع) با جمله «لایسبِقُونَهُ بِالقَولِ وَهُم بِأمرِهِ یعمَلُونَ»  نیز آمده است. آنان نه تنها با امر غیر خدا کار نمی‌کنند؛ بلکه در بیان اوامر و نواهی الهی، خودسرانه عمل نکرده و در مقام عمل با میل خود نیز کار نمی‌کنند؛ چون تمام خواسته‌های آنان، فانی در اراده خدا و مشیت الهی است. آنان بندگان مکرَّمی هستند که در هیچ چیز از ذات اقدس الهی سبقت نمی‌گیرند و جز با امر و اراده او کار نمی‌کنند».

در زیارت آل یاسین به تمام حالات حضرت حجت مانند نشستن، ایستادن و... سلام داده می شود: «اَلسَّلَامُ عَلَیکَ حِینَ تَقْعُدُ، اَلسَّلَامُ عَلَیکَ حِینَ تَقُوم‏، اَلسَّلَامُ عَلَیکَ حِینَ تَقْرَأُ وَ تُبَین‏» ؛ چون معصوم؛ تمام قیام و قعودش به اذن حق است؛ یعنی حضرت رسول(ص) همان گونه که در جریان وحی ﴿مَا ینْطِقُ عَنِ الْهَوَی ٭ إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْی یوحَی﴾ است، در رفتارهای دیگر نیز، بدون اذن حق و دریافت هدایت‌های وحیانی اقدام نمی کنند.

نتیجه

 نتیجه آنکه غیرمعصوم معیاری غیر از قرآن و خود معصومان(ع) ندارد تا رفتار معصومان را با آن بسنجد و بر او اعتراض و انتقاد کند. اما نسبت به قرآن و گفتار و رفتار معصومان(ع)، خود معصومان(ع) بیش از دیگران آگاهی دارند، پس اعتراض و انتقاد در گفتار و رفتار معصومان(ع)، راه ندارد.

کد خبر 4747136

منبع: مهر

کلیدواژه: بنیاد اسراء آیت الله جوادی آملی اربعین 98 اربعین حسینی کنفرانس بین المللی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی فعالیت های قرآنی علوم انسانی اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی امام حسین ع قرآن فلسفه معرفی کتاب قرآن کریم خانه اندیشمندان علوم انسانی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۴۶۶۰۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دعا برای زیاد شدن نور چشم | دستورالعمل برای زیاد شدن نور چشم

لذت زندگی همراه با عافیت بر کسی پوشیده نیست عافیتی همه جانبه که همه گونه درد و بیماری و رنج را از بدن انسان را در بر بگیرد، بخشی از این عافیت و سلامت مربوط به سلامت چشم می‌شود. 

شفاء در پناه قرآن و اسلام

آیه‌ای در قرآن کریم داریم که می‌فرماید: «وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَهٌ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ لا یزِیدُ الظَّالِمِینَ إِلَّا خَساراً؛ واز قرآن، آن چه شفا و رحمت است برای مؤمنان نازل می‌کنیم؛ و ستمگران را جز خسران (و زیان) نمی‌افزاید. خدا که خودش طبیب و شفا دهنده‌ی همه بیماری‌ها و رنج‌ها هست، در این آیه قرآن را مایه شفا و رحمت معرفی می‌کند.

همچنین حضرت امیرالمومنین علیه السلام می‌فرماید: واستشفوا بنوره فإنه شفاء الصدور؛ از نور آن شفا بجویید که شفابخش سینه هاست. از طرف دیگر برای سوره‌های قرآن خاصیت‌هایی ذکر شده که در صورت تلاوت آنها اثراتش در زندگی مادی و معنوی ما کاملا مشهود خواهد بود. اینها را گفتیم که بگوییم هر دردی در پناه اسلام و قرآن قابل درمان هست از جمله زیاد شدن نور چشم.

دعا برای زیاد شدن نور چشم

بسیاری از ما که به بیماری‌های چشمی مبتلا هستم حداقل برای یکبار هم که شده سراغ یک دعا برای زیاد شدن نور چشم رفته ایم. بزرگان دینی ما توصیه‌هایی داشته اند برای اینکه نور چشم مان زیاد شود در این فرصت اول می‌خواهیم سراغ سوره‌ها و آیه‌هایی برویم که برای نور چشم توصیه شده اند و بعد از آن به سراغ دعا‌هایی که در این زمینه آمده است.

نگاه به قرآن

اولین توصیه قرآنی برای زیاد شدن نور چشم همین نگاه کردن به قرآن است. امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «هر کس قرآن را از روى آن تلاوت کند چشم وى نیز از قرآن بهره بردارى مى نماید و از عذاب او و پدر و مادرش هم کاسته مى شود گرچه با کفر از دنیا رفته باشند» همچنین از پیامبر گرامی اسلام روایت شده که فرمودند: «هر کس پیوسته به قرآن بنگرد، تا زنده است، از بهره بینایی برخوردار می‏‌شود» پس خود نگاه کردن به قرآن باعث زیاد شدن نور چشم می‌شود.

خواندن آیت الکرسی

در آثار و خواص خواندن آِیت الکرسی همین زیاد شدن نور چشم را عنوان کرده اند. از حضرت علی روایت شده که فرمودند: «زمانی که کسى مبتلا به چشم درد شود آیه الکرسى را به نیّت شفا بخواند و [اگر]به دل یقین داشته باشد که خوب می‌شود به راستى، إن شاء اللَّه، درمان یابد» در بحث دعا برای زیاد شدن نور چشم به آیت الکرسی زیاد اشاره شده است ولی در روایات تنها به خواندن آیت الکرسی برای نور چشم اشاره شده است ولی میان مردم هم رایج است که بعد از نماز دست‌ها را روی چشم می‌گذارند و آیت الکرسی می‌خوانند هر چند در روایات خواندن آیت الکرسی با این کیفیت نیامده ولی از سید بن طاووس نقل شده که: نور چشم شخصى ضعیف شد.

در خواب، شخصی را دید که به او می‌گوید این کلمات را بخوان: «أُعِیذُ نُورَ بَصَرِی‏ بِنُورِ اللَّهِ الَّذِی لَا یُطْفَى‏؛ پناه می‌دهم روشنى چشم خود را به نور خدا که خاموش نمی‌شود» سپس دست‌هاى خود را بر چشمان خود بمال و به دنبال آن آیه الکرسى را بخوان. راوى گوید: پس، آن مرد چنان کرد، چشم‌هایش خوب شد و به دفعات، دیگران نیز این را تجربه کرده و از آن نتیجه گرفتند»

سوره حمد؛ شفای چشم

برای سوره حمد خواص بسیاری ذکر شده و در واقع سوره حمد نسخه‌ای هست برای همه آلام و درد‌هایی که ممکن است داشته باشیم در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمودند: «چنان‎چه بر مرده‎ای ۷۰ بار سوره حمد خواندید و زنده شد تعجب نکنید.»، اما یک از خواص عجیب این سوره در باره نور چشم هست چرا که پیامبر فرمودند: «چون کسی را درد چشم باشد یا در بینایی او ضعفی باشد در اول ماه، چون هلال ماه را ببیند دست بر چشم خود بنهد و سوره فاتحه را ۱۰ بار با نیت خالص و توجه به معنی آن بخواند و در آخر سوره مبارکه «توحید» را ۳بار بخواند بعد از آن ۷بار بگوید: «یا ربِّ قَوِّ بَصَری».

سپس بگوید: «اللهم اکف انت الکافی، اللهم عاف انت المعافی». درد چشم و ضعف بینایی به صحت مبدل می‌گردد. (خواص آیات قرآن کریم، محمدتقی نجفی، ص۱۰)

دعا برای زیاد شدن نور چشم در روایات

امام رضا علیه السلام توصیه‌های بسیار مفیدی برای تقویت چشم و زیاد شدن نور چشم دارند که به کار بستن آنها براحتی می‌تواند ما را از بیماری‌های چشمی برهاند. از جمله مواردی که امام رضا علیه السلام به آن دستور داده اند کوتاه نمودن ناخن‌ها هست.

در کتاب کافی آمده است که علی اسباط از امام رضا علیه السلام نقل می‌کند که ایشان مرا در خراسان دید در حالی که چشم درد داشتم. حضرت به من فرمودند: می‌خواهی تو را به کاری دعوت کنم از این وضع خلاصی یابی. او گفت بله! حضرت فرمودند: هر روز ۵شنبه‌ها ناخن هایت را کوتاه کن. من هر هفته چنین کردم و تاپایان عمر به چشم درد مبتلا نشدم.

همچنین حضرت مسواک کردن را موجب تقویت بینایی می‌دانند و می‌فرمایند: «اَلسِّواکُ یَجْلُو الْبَصَرَ وَ یُنْبِتُ الشَّعْرَ وَ یَذْهَبُ بِالدَّمْعَهِ؛ مسواک زدن، نور چشم و رشد مو را زیاد و آبریزش چشم را برطرف مى‏کند.»

توصیه بعدی امام رضا علیه السلام سرمه کشیدن است «من اصابه ضعف فی بصره فلیکتحل سبعه مراود عند منامه من الاثمد؛ هر کس ناراحتى و ضعفى در چشم خویش احساس مى کند به هنگام خواب هفت بار سرمه اثمد بکشد، چهار بار در چشم راست و سه بار در چشم چپ»

همچنین فرمودند: «من کان یؤمن باللّه و الیوم الاخر فلیکتحل؛ کسى که ایمان به خداوند و روز قیامت دارد پس سرمه بکشد»؛ و در نهایت در نسخه شفابخش امام رضا علیه السلام برای چشم آمده است که: «هرکس بعد از طلوع آفتاب ۱۰۰۰ مرتبه بگوید «الظاهر» ایزد تعالی او را از نابینائی نگاه دارد.

tags # دعا سایر اخبار آیا انسان می‌تواند در فضا تولید مثل کند؟ | رابطه جنسی و زایمان در فضا چگونه است؟ بعد از فضا چه چیزی وجود دارد، جهان کجا تمام می‌شود؟! (تصاویر) مرکز واقعی جهان کجا است؟ فضانوردان چگونه در فضا دستشویی می‌کنند؟ | سرنوشت مدفوع انسان در فضا چه می‌شود؟