به نقل از «ایکنا»

«آموزه‌های فلسفه اسلامی» در ایستگاه 24/ دیدگاه ملاصدرا درباره لوح محفوظ

تاریخ انتشار: ۲۴ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۴۷۹۸۵۱

به گزارش ایکنا؛ در این شماره از دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی «آموزه‌های فلسفه اسلامی»، مقالاتی با عناوین «بررسی تحلیلی دیدگاه ملاصدرا درباره لوح محفوظ و لوح محو و اثبات با رویکرد فلسفی» نوشته محمدعلی وطن‌دوست و سیدمرتضی حسینی؛ «ماهیتِ ماهیت لابشرط مقسمی (مطالعه و نقد تطبیقی در اصول و فلسفه)» تالیف سیدمحمد موسوی و غلامعلی مقدم؛ «تبیین شاخصه‌های علم از نگاه قاضی سعید قمی» به قلم زهرا توکلی، مجید صادقی حسن‌آبادی و جعفر شانظری؛ «بررسی نظریه «علم الهی» در اندیشه شیخ اشراق و پل تیلیخ» نوشته محمدحسین کیانی و فاطمه خفری؛ «بررسی انسجام برهان فصل و وصل با نظام حکمت مشاء» تالیف بهزاد پروازمنش و حسین غفاری و «تحلیل انتقادی برهان صدیقین ملاصدرا بر مبنای دو رویکرد» به قلم علی ارشد ریاحی، مجید صادقی حسن‌آبادی و ربابه جلیلی بهابادی منتشر شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

همچنین مقالات «معناشناسی «ماهیت» در مابعدالطبیعه میرداماد» نوشته سیدمحمد منافیان؛ «نقش مسئله بساطت یا ترکب مشتق در شکل‌گیری استدلال شیخ اشراق بر اعتباریت وجود و پاسخ‌های آن» به قلم سیداحمد حسینی سنگ‌چال و محمد سعیدی‌مهر؛ «گونه‌شناسی اسماء حق تعالی در دعای عرفه امام حسین و تطبیق آن با مباحث عرفانی» تالیف سیدمسعود عمرانی؛ «توحید افعالی در پرتو وحدت وجود در دیدگاه آقاعلی مدرس» نوشته محمدرضا ارشادی‌نیا؛ «نقادی دلایل فخر رازی در مورد عدم غایتمندی افعال الهی» تالیف حسن مرادی و «مبادی عمل از دیدگاه فارابی و ملاصدرا» به قلم احمد شه‌گلی از دیگر مقالات منتشر شده در این شماره محسوب می‌شوند.

بررسی تحلیلی دیدگاه ملاصدرا درباره لوح محفوظ

در چکیده مقاله «بررسی تحلیلی دیدگاه ملاصدرا درباره لوح محفوظ و لوح محو و اثبات با رویکرد فلسفی» می‌خوانیم یکی از مسائلی که در فلسفه اسلامی از فروعات مسئله علم خداوند دانسته شده است، علم فعلی او می‌باشد. در متن آیات و روایات، از این مراتب با نامهای گوناگونی مانند قضا، قدر، لوح، قلم و... یاد شده است. ملاصدرا بسان دیگر اندیشمندان اسلامی تلاش نموده است تا با رویکردی فلسفی به وجودشناسی این مفاهیم بپردازد. با جمع‌بندی سخنان ملاصدرا این نتیجه به دست آمده است که وی بر اساس دو اصل فلکیات بطلمیوسی و نگرش عرفانی حقیقت محمدی، دو تفسیر وجودشناختی از حقیقت لوح محفوظ و لوح محو و اثبات ارائه می‌دهد. نگارنده در این جستار ضمن ارائه گزارشی دقیق از دیدگاه ملاصدرا، تلاش نموده است تا با رویکردی فلسفی به تحلیل و بررسی این دیدگاه بپردازد.

ماهیتِ ماهیت لابشرط مقسمی (مطالعه و نقد تطبیقی در اصول و فلسفه)

نویسنده مقاله «ماهیتِ ماهیت لابشرط مقسمی (مطالعه و نقد تطبیقی در اصول و فلسفه)» در طلیعه نوشتار خود آورده است تحلیل امور اعتباری از مباحث مهم معرفت‌شناسی است. اعتبارات ماهیت، در علوم مختلف مورد توجه بوده است. برخی تعدد و تباین این اقسام را حقیقی و عده‌ای آن را اعتبار ذهنی قلمداد کرده‌اند. در این مقاله با روشی تحلیلی ـ انتقادی نشان داده‌ایم که با تفکیک میان مقام اعتبار ذهنی و حیث حاکویت از واقع می‌توان دیدگاه نافیان تعدد را ناظر به تعدد حقیقی و مصداقی، و نظر قائلان به تعدد را ناظر به تعدد اعتبارات ذهنی تفسیر نمود و ادعا کرد که لابشرط مقسمی با ماهیت مهمله و لابشرط قسمی تفاوت حقیقی و واقعی نداشته، لحاظ‌های ذهنی است که با اغراض علمی و تعلیمی پدید آمده و بر اقسام ماهیت، چنان که برخی گمان کرده‌اند، نمی‌افزاید.

تبیین شاخصه‌های علم از نگاه قاضی سعید قمی

در طلیعه مقاله «تبیین شاخصه‌های علم از نگاه قاضی سعید قمی» می‌خوانیم اندیشه‌های قاضی سعید قمی بر مبنای نگاه فلسفی ـ عرفانی خاص وی به مسائل بنا شده است و همین موضوع باعث شده نظریات متفاوتی نسبت به فلاسفه پیش از خود ارائه دهد. تبیین متفاوت قاضی سعید از مسئله علم که می‌توان گفت تا حدود زیادی در مقابل با اندیشه‌های ملاصدرا در باب علم است، اهمیت پرداختن به این موضوع را دوچندان می‌سازد. پژوهش حاضر که با بررسی مستقیم آثار و نظریات قاضی سعید صورت گرفته، تلاشی است برای معرفی شاخصه‌های اندیشه وی در مسئله علم که می‌تواند وجوه تمایز تفکرات قاضی سعید نسبت به سایر فلاسفه به حساب آید و باب‌های تازه‌ای را در وجودشناسی و معرفت‌شناسی علم به روی ما بگشاید.
به اجمال می‌توان گفت که عمده نظریات قاضی سعید در زمینه علم مبتنی بر تفسیری است که از آیت خدا دانستن نفس در جامعیت و کلیت ارائه می‌دهد. او علم نفس را نه حصولی می‌داند، نه حضوری و استفاده از تعبیر حضوری در مورد علم نفس را مَجاز می‌شمرد و معتقد است که علم نفس، بصر عقل بر طبایع کلیه است، بدین‌ترتیب حاضر بودن اشیاء برای انسان به معنای ظاهر بودن آن‌ها برای نفس عاقله است.

بررسی انسجام برهان فصل و وصل با نظام حکمت مشاء

نویسنده مقاله «بررسی انسجام برهان فصل و وصل با نظام حکمت مشاء» در طلیعه نوشتار خود آورده است در میان نظریات متنوع حرکت از انکار تا اثبات مطلق، گام ماندگار و معتدل، نظریه «قوه» ارسطو بود. وی ماده نخستین را نیز جوهری می‌دانست که تنها حامل قوه و در کنار جوهر صوری، جسم را تشکیل می‌دهد. فلسفه اسلامی براهینی بر این مطلب اقامه کرد. گاه این برهان‌ها آن‌چنان نقد شده‌اند که به انکار اندیشه «قوه» انجامیده است. این نوشتار بر آن است تا ضمن جداسازی و دفاع از انسجام اندیشه قوه ارسطویی با حکمت مشاء با بررسی نقدهای وارد بر برهان «فصل و وصل»، ظرفیت بالای آن را برای پذیرش ویرایشی صدرایی در میان براهین اثبات هیولا نشان دهد. اهمیت موضوع در تثبیت جایگاه حکمت مشاء در یکی از مهم‌ترین آموزه‌های فلسفی، یعنی «قوه و فعل» است که از سویی زمینه‌ساز تبیین قلمرو حرکت جوهری و از سویی در تبیین فلسفی برخی از مهم‌ترین آموزه‌های دینی که به سعادت ابدی انسان مربوط است، مانند «تکامل برزخی» مؤثر است.

معناشناسی «ماهیت» در مابعدالطبیعه میرداماد

در چکیده مقاله «معناشناسی «ماهیت» در مابعدالطبیعه میرداماد» می‌خوانیم شناخت دقیق و شفاف مقصود و معنای اصطلاح‌هایی که فیلسوفان به کار می‌برند، یکی از گام‌های اساسی در شناخت نظریه‌ها و فهم متون فلسفی است که راه غلتیدن در مغالطه اشتراک لفظ را سد می‌کند. میرداماد در شمار فلاسفه‌ای است که از یک‌سو، واژه‌های جدیدی را به مجموعه اصطلاحات فلسفه اسلامی افزوده و از دیگرسو، برخی واژه‌های قدیمی و پرکاربرد فلسفه را در معانی جدیدی به کار گرفته است. «ماهیت» یکی از واژه‌های مهم در اندیشه میرداماد است که بدون شناخت مقصود میرداماد از کاربردهای آن، نمی‌توان درک و توصیف درستی از نظام فلسفی میرداماد ارائه کرد. در نظر میرداماد، مقصود از «ماهیت»، «ما به الشیء هو هو» است. لذا ماهیت، ملاک این‌همانی شیء است و هر آنچه در حمل اوّلی بر یک شیء منطبق می‌شود، همان ماهیت آن را شکل می‌دهد. مقام ذات ماهیت، مرتبه تقدیر و فرض است و هنگامی که ماهیت فعلیت دارد، بدون هیچ تغییر و تبدلی، از مرتبه تقدیری خارج شده و حقیقی یا متقرر گردیده است. معنای مصدری وجود، تنها از مرتبه تقرر ماهیت انتزاع می‌شود.

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: خبرگزاری قرآن اندیشه آموزه های فلسفه اسلامی نشریه مقاله

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۴۷۹۸۵۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حکمت الله ملاصالحی مؤسس فلسفه باستان شناسی است

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم بزرگداشت حکمت الله ملاصالحی، استاد تمام دانشگاه تهران و مدرس مدعو دانشگاه آتن عصر دیروز (سه شنبه ۴ اردیبهشت ماه) در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

فرزند صالح و برومند ایران

اولین سخنران این مراسم ژاله آموزگار پژوهشگر ایرانی فرهنگ و زبان‌های باستانی بود. وی گفت: دلیل قبول حضور من در این نشست بخاطر یک زیربنای عاطفی است و وقتی برای این نشست دعوت شدم با خودم فکر کردم اگر دعوت میزبان را قبول نکنم فرزندانم را رنجانده‌م.

وی افزود: آشنایی من با حکمت‌الله ملاصالحی به سال‌های دور برمی‌گردد زمانی‌که ایشان دانشجوی من بود و از آنجایی که من همیشه سعی داشتم معلم خوبی باشم، ایشان را مادرانه دوست داشتم. ملاصالحی دانشجوی جوان، با استعداد و با انگیزه بود و با اشتیاق تمام واحدها را می‌گذراند. او آنچه را آموخته بود به بقیه یاد داد و هیچ گاه از آموختن بازنایستاد.

متخصص فرهنگ و زبان‌های باستانی ادامه داد: مجد و بزرگی این سرزمین کعبه آمال ملاصالحی است و او همواره سعی می‌کند اندیشه‌ای عمیق فرهنگ ایران را در آثارش بیاورد. ملاصالحی فرزند برومند و صالح این سرزمین است و سوالی که من دارم این است که آیا شما استادان هم مثل ایشان نسل چنین فرزندانی را به این سرزمین تحویل خواهید داد؟

درد و دل صدوقی سها با ملاصالحی

منوچهر صدوقی سها محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه و عرفان سخنران بعدی این مراسم گفت: به عقیده من روزی که پدر و مادر آقای ملاصالحی این اسم و فامیل را برای ایشان گذاشتند بی وجه نبوده است و اینکه فامیلی ایشان ملاصالحی است به نوعی نشان دهنده این هم هست که ایشان واقعاً یک ملای صالح هستند.

وی افزود: درست است که ایشان باستان شناسی خوانده اما به نوعی مؤسس فلسفه باستان شناسی هستند. آقای دکتر صالحی در یونان درس خواندند و فلسفه اسلامی هم کمال ارتباط با فلسفه یونان را دارد.

این عرفان پژوه ادامه داد: یک مورخ فلسفه در آلمان که او را پدر تاریخ فلسفه در هیأت جدید می‌دانند سه ادعا درباره فلسفه اسلامی دارد که هر سه واهی هستند. این سه مدعا عبارتند از:

۱- فلسفه اسلامی همان فلسفه یونانی است و فرقش این است به جای اینکه از چپ به راست نوشته شود از راست به چپ نوشته می‌شود.
۲- اگر چیزی به عنوان فلسفه اسلامی وجود داشته باشد، کلام است نه فلسفه اسلامی.
۳- فلسفه اسلامی با مرگ ابن رشد تمام و جنازه اش هم با جنازه ابن رشد تشییع شد.
این سه مدعا هیچ تطابقی با واقعیت ندارد و درست است که فلسفه یونانی یک قدمت تاریخی دارد اما انتقال فلسفه یونانی به فلسفه اسلامی در دوران مامون یعنی قرن سوم صورت گرفته است. در حالی که در قرآن مجید به مباحث اصلی فلسفه اسلامی اشاره شده است. پس فلسفه اسلامی از قبل از فلسفه یونان وجود داشته است.

صدوقی سها ادامه داد: من در کتاب «تاریخ فلسفه اسلامی» هم اسناد و متونی آوردم که نشان دادم متون بنیادین فلسفه اسلامی متأثر از فلسفه یونان است اما عین آن نیست.
خلاصه که من فقط خواستم در این جلسه در حضور اساتید این درد و دل که در همه جا هم بیان می‌کنم بگویم. امیدوارم که افاضات جناب آقای ملاصالحی برقرار باشد.

پاسدار باستان شناسی ایران

کامیار عبدی، انسان‌شناس ایرانی و عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی دیگر سخنران این مراسم گفت: اگر نگاهی به جامعه شناسی باستانی شناسی بکنیم می‌بینیم که سه دسته افراد وجود دارند. دسته اول افراد سیاهی لشکر هستند که بود و نبودشان فرقی ندارد. دسته دوم افرادی هستند که فکر می‌کنند مهم هستند اما نیستند. دسته سوم هم باستان شناسانی که واقعاً مهم و تأثیرگذار هستند و هر روز نسل و تعدادشان کاهش می‌یابد.

وی افزود: افرادی مثل عزت الله نگهبان، یوسف مجیدزاده و آقای ملاصالحی که تعدادشان هم انگشت شمار است جزو دسته سوم هستند و گل سرسبد این دسته هم آقای ملاصالحی است. به خاطر اینکه ایشان علاوه بر باستان شناسی، شعر، ادبیات، فلسفه و فقه هم می‌دانند.

عبدی ادامه داد: به قول خود ایشان باستان شناسی مادی ترین رشته علوم انسانی است اما با این حال ایشان توجه دارند که باستان شناسی فقط توصیف مواد نیست و باید وارد حوزه‌های دیگر هم شد. بنابراین آقای ملاصالحی استاد بزرگی هستند که اندیشه‌های مهمی را در نسل جوان و دانشجو به وجود آوردند. بزرگترین خدمتشان هم پاسداری از باستان شناسی ایران بوده است. باستان شناسی تاکنون بارها تا لب پرتگاه رفته اما ایشان اجازه سقوط آن را ندادند.

این استاد دانشگاه در پایان گفت: در این کشور خیلی‌ها باستان شناس هستند اما کیان باستان شناسی ندارند. آقای ملاصالحی این دغدغه و این افق بلند را در نگاه خودشان دارند.

کد خبر 6087472 سارا فرجی