سینمای دینی نیازمند خِردورزی جمعی سینماگران و علما
تاریخ انتشار: ۳۰ مهر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۵۴۴۵۲۳
نوزدهمین نشست هماندیشی سینما، گفتمان فرهنگی با موضوع بررسی آیینهای مذهبی در سینمای ایران با حضور کارگردانانی چون داریوش یاری، دانش اقباشاوی، کیانوش دالوند و یزدان عشیری و امیررضا مافی از منتقدان و کارشناسان سینما در محل سازمان سینمایی حوزه هنری برگزار شد.
نیاز به خردورزی جمعی سینماگران و علمای دینی
در ابتدای این نشست یزدان عشیری در خصوص چالشهای موجود در عرصه سینمای دینی، گفت: آمار تولید فیلم با موضوع آئینهای مذهبی بسیار کم است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی افزود: احتمالا مشکلاتی چون محافظه کاری، وجود قرائتهای مختلف از مسائل و مفاهیم دینی، عدم اهتمام و کم توجهی برخی دستگاهها و مسئولان ذی ربط، محدودیت امکانات ساخت این گونه فیلمها در کنار تجربههای ناموفق صورت گرفته و... مهمترین دلایل بیمهری و فاصله سینما از ورود به این عرصه است.
این منتقد سینما خاطرنشان کرد: سالانه فیلمهای زیادی در زمینه تاریخ مذاهب و پیامبران دینی در سینمای غرب ساخته میشود که عموما همراه با تحریف و مبتنی بر فلسفه اومانیسم امروز است ولی سینمای ما از این قضیه غافل است. تقریبا ۱۵۰ فیلم اجتماعی سالانه، در ایران تولید میشود که در این چشم انداز جای موضوعات دینی کمرنگ است. رفع این مشکل نیاز به بررسی موضوع در بخشهای مدیریتی، همراهی جامعه سینمایی و فیلمسازان دارد. معتقدم ریشه یابی مشکلات سینمای دینی اقدامی است ضروری که هم اندیشی و خردورزی جمعی سینماگران و علمای دینی را میطلبد.
وی گفت: دلایل مختلفی منجر به فقر سینمای دینی شده است. کم کاری و فقدان مطالعات پشتیبان و پژوهش فیلمسازان از سویی باعث شده ما شاهد خلق فیلمهای ماندگار و تاثیرگذار نباشیم. همه ما بارها فیلم مصطفی عقاد را دیدهایم و هر بار که از تلویزیون پخش میشود دوست داریم ببینیم. این هم یک اثر دینی است و با مصادیق و مستندات واقعی تاریخ اسلام ساخته شده است. چرا آثار دینی که در سه چهار دهه اخیر در کشور ساخته شده خیلی طرفدار و خاطرخواه ندارد. در این باره، فرافکنی و سوق دادن مشکل به سمت مهندسی اکران و سینمادار شاید نقدی شنیدنی باشد ولی همه علت نیست. البته، نگرانی نسبت به واکنش طیفهای مختلف اجتماعی هم مزید بر علت است و باعث شده است تا جسارت و جرات در زمینه ساخت فیلمهای مذهبی کمرنگ شود.
عشیری اضافه کرد: در جایی خواندم روزانه تنها در تلگرام بیش از ۳ میلیون مطلب منتشر میشود. جالب است بدانید حتی در ساعت ۴ صبح که میزان مطالب منتشر شده به کمترین مقدار خود میرسد نیز ۲۵۰ هزار مطلب نشر مییابد. این میزان تولید محتوا در شبکههای مختلف اجتماعی در طول تاریخ بینظیر و فوق العاده است و منجر به پدیده جالبی شده: «همه ما» راجع به «همه چیز» میدانیم اما با ویژگیهایی خاص.
این منتقد سینما خاطرنشان ساخت: کارل تارو ژورنالیست معروف ژاپنی میگوید «هر وقت هر کسی از هر چیزی سخن میگوید ما وانمود میکنیم که دربارۀ آن میدانیم.» همکارانمان دربارۀ فیلم، کتاب، قیمت ارز، حمله نظامی آمریکا صحبت میکنند سرمان را بالا و پایین میبریم یعنی من هم دربارۀ آن میدانم. این درصورتی است که آنها دربارۀ آن موضوع فقط نظرات کس دیگری را در یک شبکه اجتماعی خواندهاند و آن را بازگو میکنند همان گونه که ما نیز چنین میکنیم. ما به شکلی خطرناک به نوعی کپی برداری از دانایی نزدیک میشویم، که در واقع الگوی جدید نادانی است. ما با سواد مصنوعی روبرو هستیم.
وی تصریح کرد: متاسفانه جامعه روشنفکری امروز ما دچار نوعی بیماری و سوادی مصنوعی شده است و همه گرفتار شبکههای اجتماعی هستند و از دریچه این شبکهها به جامعه و مسائل آن مینگرند.
وی گفت: فیلمسازان ما دیگر به دنبال مطالعات پشتیبان و پژوهشهای گسترده پیرامون مسائل مهم فرهنگی و تاریخی نیستند. و از طرفی با وجود مشکلات چرخه اکران فیلمها، اما در ۴ دهه اخیر فیلمهای آیینی و مذهبی ساخته شده است ولی خاطرخواهی ندارد و هنوز هم به فیلمی مثل روز واقعه دلخوش هستیم. بنابراین نبود مطالعات فرهنگی مشکل بزرگی در عرصه سینمای دینی است. از طرفی دیگر روحیه انقلابی برای بیان مشکلات و ریشه یابی آن در ٩٠ درصد فیلمسازان امروز ما وجود ندارد که منجر به ابتذال و افت کیفی و فرهنگی فیلمها شده است.
این کارشناس سینما همچنین گفت: نگاهی به جداول پروانه ساخت فیلمهای سینمایی در چند ماهه اخیر، بیانگر توجه خاص فیلمسازان به ژانر اجتماعی و عدم وجود تنوع ژانر در تولیدات پیش رو است. فقر مطالعه و ابتلای فیلمسازان به سواد مصنوعی و ترس از برخی قرائتهای شخصیتهای مرجع و مدیران منجر به خالی ماندن سفره سینمای دینی و آیینی از تولیدات مناسب و مطلوب شده است.
برخورد محافظه کارانه فیلمسازان در بیان مشکلات
داریوش یاری کارگردان، اخلاق و حکمت را لازمه جامعه امروز معرفی کرد و اظهار داشت: اساسا همه فیلمسازان و مسئولان نسبت به بیان مشکلات، محافظه کارانه برخورد میکنند تا مشکلی برای فردی ایجاد نشود؛ درحالی که این محافظه کاری منجر به آزار پیشکسوتان و ماهیت سینما شده است. مسائل تئوری مربوط به آیینها و مذهب حوزه بسیارگستردهای است و به قول استاد بلوک باشی «آیین» لباسی بر تن فرهنگ است.
وی افزود: ما سرشار از این آیینها هستیم که به علت عدم آگاهی و شناخت ناکافی به راحتی از آن گذشتهایم. در حالی که بخشی از این آیینها به مراسمهای عزاداری، شور و شادی و ... مربوط میشود که به مراتب در برنامههای تلویزیونی و ایام خاص متناسب با رسوم شهرهای مختلف با آن روبرو شدهایم. مراسم نخل گردانی، تشت گذاری، عزاداری، سینه زنی و زنجیر زنی چیزی است که همه ما به نحوی متفاوت آن را دیدهایم. اینگونه مراسمها از زیباترین و شگفت انگیزترین جلوههای آیینی ایرانیها بوده و به آیینهای جوانمردی در ایران مربوط میشود. جامعه ما نیاز به حکمت و اخلاق دارد.
یاری ادامه داد: اگر ما سینمای آیینی و دینی نداریم به این دلیل است که جامعه به شدت دچار کمبود حکمت و اخلاق است. فقدان حکمت و اخلاق باعث کمرنگ شدن سینمای دینی شده است.
به گفته وی مسائل دیگری بر این کمبودها صحه میگذارد که بخشی از آن به فیلمسازان و بخش دیگر به مسئولان حکومتی و مدیران فرهنگی مربوط میشود.
فیلمسازان در پژوهش تنبل اند
این منتقد سینما در ادامه به مبحث تفاوت سینمای دینی و آئینی پرداخت و عنوان کرد: فیلمهای دینی، آیینی و تاریخی تفاوت بسیاری با هم دارند. چرا همه اصرار دارند که فیلم رستاخیز فیلمی آیینی است؟ بلکه رستاخیز فیلم تاریخی جان دار و با وجود نقدهای زیاد مذهبی به آن، در نوع خود بسیار محکم است. همچنین فیلم روز واقعه فیلمی دینی تاریخی است.
این کارگردان سینما یادآور شد: فیلمسازان برای بیان آیینها وقت نمیگذارند. فیلمنامههایی با مضمون محرمی را به ما میدهند که در حد محدود هم اطلاعات درستی در آن وجود ندارد. ما ۱۴۰۰ سال زحمت کشیدهایم حادثهای را به حماسه تبدیل کرده و شخصیتها را به اسطوره تبدیل کنیم و ایرانیها به واسطه فرهنگها و اعتقادهایشان در این اقدام موفق بودهاند.
وی افزود: در تعزیههای ایرانی با اصالت، شهادت امام حسین (ع) را نمیبینیم و در فرهنگ اصیل نباید کشته شدن قهرمان دیده شود تا تبدیل به اسطوره شود. ما با این بینش امام حسین (ع) را به اسطوره تاریخ اسلام تبدیل کرده و توانستهای در برابر عرب بایستیم.
سینمای دینی هم مثل هیات ها می توان پرشور شود
دانش اقباشاوی در خصوص وضعیت سینمای دینی گفت: سینمای آیینی میتواند نوعی فرم هم محسوب شود. بخشهای آیینی و زیبایی شناسی آثار دیگر کشورها از جمله فیلمهای مارتین اسکورسیزی باعث حسرت آدم میشود و او به نحو احسن از آیینهای کاتولیک برای زیبایی شناسی بهره برده است.
به گفته وی سینمای دیگر کشورها با الهام از آیینها مخاطب داخلی و خارجی را با اعتقادات خود آشنا میکند. در اکثر فیلمهای آمریکایی کلیسا و جزئیات اندیشه کاتولیک به وضوح دیده میشود. ما هم میتوانیم استفاده هویت مندی از اعتقادات در سینما داشتهایم.
این کارگردان سینما اظهار داشت: ما آیینهای دراماتیک بسیار جذاب و خوبی داریم که برای مخاطب ملی و بینالمللی جالب و دیدنی است. بدون بزرگنمایی میتوانیم از آیینها و حکمتها به شکل زیبایی در فیلمها استفاده کرده و فیلمهای شیعی تولید کنیم تا همان قدر که هیاتها پرشور برگزار میشود سینما هم حجم بالایی از مخاطب را به خود اختصاص دهد.
شهدا پرچم دار فتوت و اخلاق
اقباشاوی در عین حال اظهار داشت: سینما هنر جوانی است که در مقابل دیگر هنرها ۱۲۰ ساله است. در این سالها ۵۷ سال آن عملا در بی محتوایی زمان پهلوی و نبود فیلمهای آیینی گذشته است و تنها ۴۰ سال در دست جریانهای مذهبی قرار گرفته و باید خوش بینانه به آن نگاه شود.
وی افزود: در میان فیلمهای دفاع مقدس، تعداد انگشت شماری از آثار به محتوای آیینی و مذهبی میپردازند. مرحوم ملاقلی پور،حاتمی کیا و درویش از جمله فیلمسازانی هستند که در طی این سالها نسبتا آثاری آیینی را به سینمای ما رساندهاند.
او گفت: شعر و ادبیات هنر کم هزینهای است اما صنعت سینما به اندازه مناسب قوام نیافته اما تجربهای همانند روز واقعه را به خود دیده است. باید به سینمای آیینی خوش بینانه نگاه کنیم. نمیتوان انتظاری که از محتشم کاشانی داشته ایم را از فیلمسازان هم داشته باشیم. معتقدم اگر ما بر فن و صنعت سینما مسلط شویم سینمای آیینی و مذهبی کشورمان با همین تک مضرابها به پیشرفت میرسد و من به آن امیدوار هستم.
اقباشاوی تاکید کرد: کشور ما از دل یک انقلاب بیرون آمده و همراه جنگ قادر به رشد سینما بودهایم. پرچمدار سینمای آیینی فیلمسازان، مردمان مبارز در دهه ٦٠ ، رزمندگان و شهدا هستند که خود نمادی از فرهنگ فتوت هستند. ناگفته نماند پرده سینما روایتگر قصهها است. فیلم را پول و زمان میسازد. سینما یک صنعت پیچیده و هزینه بر است که چرخش تنها با تولید فکر و محتوا نمیچرخد. جریان صنعت سازی نیاز به ساختار دارد.
به رنسانس سینمایی نیاز داریم
کیانوش دالوند نیز در این نشست گفت: در جامعه با مشکل بزرگی مواجه هستیم که قبل از سینما و ساخت فیلمهای آیینی و مذهبی باید آن را حل کنیم و هنرمند کسی است که اسطوره را به عصر خود میکشد و آن را متناسب با زمانه خود به روز میکند.
وی افزود: آیینها همیشه دروازهای برای عملی کردن اسطورهها بوده و آن را الگوسازی میکنند. ساختار سینما قدرت تاثیرگذاری بر مخاطب را دارد اما متاسفانه سینماگران از این امکان و اجازه محروم هستند. مگر میشود برخی از چهرهها که قرنها الگوی ماست در فیلمها نشان داده نشود؟ و این الگوها حتی حق دادزدن در فیلم را ندارند و فیلمساز را مجبور به حاشیه کشاندن افراد اصلی و برجسته کردن آدم بدها میشود.
دالوند یادآور شد: هر کس خوانش متفاوتی از مذهب و اعتقادات دارد و بعضا آن را در سینما اعمال کرده است و حتی مداحیها هم قابل استناد نیست و همه مردم ایران فکر میکنند داستانهای مذهبی را به خوبی میدانند اما به علت عدم اطلاع رسانی رسانه ها همه خوانش متفاوتی از مذهب دارند. در حالی که در فیلمهای آمریکایی افراد به واسطه سینما تبدیل به اسطوره شدهاند.
وی اظهار داشت: ما برای اسطوره سازی نیاز به دانش و آگاهی از آیینها داریم. ما به الگوسازی از امام حسین(ع) نیاز داریم.
رشد ابتذال در فیلمها
دالوند ادامه داد: ما ملت کم کاری هستیم و در قلمروی فرهنگی کم کاری میکنیم. باید فیلم ساخته شود، خرابکاریهایی صورت بگیرد که به تجربه برسیم تا به کم و کاستی اشراف پیدا کنیم. تا قبل از انقلاب سیستمی در سینما وجود داشت که بعد از انقلاب دیگر خبری از آن نبود. امروز بدنه سینما از هم جدا شده و همه از جمله فیلمساز، موسیقدان، سینمادار ساز خود را میزنند.
وی ادامه داد: سطح مطالعه برخی فعالان عرصه فیلمسازی و فرهنگ بسیار پایین است و بعضا افرادی هم که مطالعه زیادی دارند رقیبی برای به چالش کشاندن مباحث ندارند. سواد ما در عرصه سینمای آیینی کم است و این بحران جامعه ما را فراگرفته و تا جایی پیش میرود که از انجام فعالیتهای فرهنگی واهمه داریم. تقریبا، الان، ٧٠ درصد فیلمها مبتذل و سطحی است.
کارگردان انیمیشن عاشورایی ناسور ادامه داد: کم کاری جامعه فرهنگی و عدم تعامل فرهنگی بین افراد بر کمبود تولید فیلمهای آیینی و مذهبی در سینمای ایران تاثیر گذاشته و جسارت را از فیلمسازان جوان و اولی گرفته است در حالی که این افراد ذهن جوان و جسوری دارند که در مقابله با نقدهای کوبنده و غیراصولی مسیر رشد را برای آنها دشوار میکنند.
وی تاکید کرد: تقویت زیرساختها مهمتر از کمیت و کیفیت آن است. با وجود کمبودها، ایران جزو ١٠ کشور برتر سینمای دنیا است و در حوزه انیمیشن نیز یکی از سرآمدان محسوب میشویم و جزو معدود کشورهایی تلقی میشویم که از قبل از انقلاب تاکنون توان تولید بالای ١٠٠ فیلم در سینما را داشتهایم. سینمای ایران بسیار نجیب و قوی است اما برای بقا و ماندگاری آن نیاز به زیرساخت، تولید، تجارب، نشستهای دانشگاهی و استفاده از علوم بینابینی داریم.
دالوند سینماگران را دو دسته دانست و تاکید کرد: دو نوع سینماگر وجود دارد. عدهای ضعف را در مشکلات اجتماعی دیده و به تصویر میکشند و عدهای نگاه عمیقتری به موضوعات داشته و با دغدغه و مطالعه بیشتری به بیان موضوعات قبل از وقوع میپردازند. بنابراین، قادر به تشخیص و بیان درمان در قصه است که متاسفانه از این نوع سینماگر محروم هستیم. سینمای دینی و آیینی نیاز به این جنس از آدمها دارد که به دلایل مختلفی نبود آن را احساس میکنیم. امروز باید واقعیتها در داستانهای فیلمها تعریف شود. ما به سینمای آیینی نیاز داریم.
فیلمساز امروز ما از متفکران محروم است
امیررضا مافی نیز گفت: در جامعهای زندگی میکنیم که تقاضای مردم برای دیدن فیلمهای آیینی به تولیدات تلویزیون منحصر شده است.
وی اذعان داشت: خیلی از افراد بر این باورند که محصول دیگری در برابر اینگونه فیلمها وجود ندارد اما من معتقدم که مسئله و پرسش مخاطب امروز علت حادثه کربلا نیست چرا که سالها درباره این موضوع شنیده و میداند.
سینما انعکاسی از احوالات مردم
مافی یادآور شد: ما به لحاظ مطالعات میتوانیم اسوهها را به اسطورهها تبدیل کنیم این در حالی است که هر کدام از اینها ویژگیهایی دارند که بخشی از نیازهای معرفتی یک جامعه را حمل کنند. ما در جامعهای زندگی میکنیم که معناخواهی وجود دارد. در این میان افرادی که معنا را به مردم میدهند، به سلبریتیها تبدیل شده و در دسترس مردم قرار میگیرند.
وی تولیدات سینمایی یک کشور و نمایش آن بر پرده سینما را نشانگر احوالات مردم آن مرز و بوم دانست و عنوان کرد: امروز بر روی پرده سینمای ما چه چیزی دیده میشود؟ حتی آدمهایی که یک دورانی فیلمهای معنادار ساختهاند دیگر نسبت به تولید این آثار اقدام نمیکنند. امروز کمال تبریزی چه فیلمی میسازد؟ چه میساخته؟ این اتفاق در همه فیلمسازان در حال تکثیر است حتی مهدویانی که فیلم رد خون را ساخته است با مهدویان ماجرای نیمروز یکی محسوب میشود؟ این مطالبات وجود دارد اما سر در سینمای ما معنای آن را مشخص میکند. مردم ما به دنبال هزینه برای دیدن آثاری نظیر ستایش هستند و با افتخار هم از بیننده ٨٥ درصدی آن حرف میزنند.
منبع: ایرنا
کلیدواژه: کارگردان سینما و تلویزیون سینما
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۵۴۴۵۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
طرح نور با پشتوانه مردمی و با قدرت ادامه دارد
فرمانده انتظامی جمهوری اسلامی ایران گفت: امروز دشمن در جنگ شناختی، ترکیبی، نرم و ذهنی با حضور مردم خود را شکست خورده دیده است و ما با پشتوانه و حمایت مردم و دعای خانواده شهدا و علما طرح نور را با قدرت ادامه خواهیم داد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از خوزستان سردار احمدرضا رادان امروز _دوشنبه هفدهم اردیبهشت_ در اجتماع بزرگ مردمی اهواز در حمایت از عفاف و حجاب در مصلی اهواز اظهار کرد: خدا را شاکرم در عصری خدمتگزار ملت شدیم که مورد حمایت چنین مردم عزیزی هستیم؛ حضور این جمعیت در اهواز نشان میدهد که پلیس جمهوری اسلامی در انجام ماموریتهایش مستحضر به بصیرت و آگاهی مردم است.
وی افزود: مردم خوزستان در دفاع مقدس در سنگربانی از وطن و پذیرایی از رزمندگان سنگتمام گذاشتند، همت مردم و ایمانشان در دفاع مقدس آن چیزی بود که در دنیا فرهنگساز شد و سنگرهای دشمن را یکی یکی به سقوط کشانده است و این آئین و همت همچنان در میان ملت ما جریان دارد و تمام کشورهای محورهای مقاومت آن را سرلوحه کار قرار دادند.
فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: دشمن دین، خانواده، مکتب، حیا و غیرت ما را هدف گرفته از طرفی حیا و عفت دختران و از طرف دیگر غیرت مردان ما را در تیررس قرار داده است، امروز به پروندههایی رسیدهایم که در آینده نزدیک آنها را نشان خواهیم داد تا ببینید دشمن چه نقشههایی را برای ضربه به حیا و غیرت و خانوادههای ما طراحی کرده است.
سردار رادان با اشاره به اینکه با پشتوانه و حمایت مردم و دعای خانواده شهدا و علما طرح نور را با قدرت ادامه دارد، اضافه کرد: حجاب به معنای چادر نیست؛ هر مقنعه، چادر و روسری برای دشمن پرچمی است که تا بالا باشد سرافرازی شهدا، کشور، خانواده، مردان و زنان را به دنبال دارد و در این مسیر هوشیاری مردم، علما، خانواده شهدا، رؤسای قوا و حمایت از سربازان وطن در این جنگ نرم باعث شد که امروز دشمن کلافه و سردرگم باشد.
وی ادامه داد: با حضور زنان، مردان، دختران، پسران و تمام مردم، استراتژی دشمن در تغییر و سقوط بهم ریخته شده و امروز نفوذش از بین رفته است.
رادان تصریح کرد: امروز در جنگ شناختی، ترکیبی، نرم و ذهنی با حضور مردم دشمن خود را شکست خورده دیده است، ما با پشتوانه و حمایت مردم و دعای خانواده شهدا و علما طرح نور را با قدرت ادامه خواهیم داد.
کد خبر 751209