به نقل از «ایرنا»

تشنگانِ آزادی

تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۵۵۶۷۹۵

ده شب را می‌توان در دو ساحت بررسی کرد: اول تأثیر این شب‌ها بر فعالیت‌های سیاسی و انقلابی روشنفکران، و بعد اثرگذاری آن بر کیفیت و اهمیت تشکل‌ها و گردهمایی‌هایی نظیر شب‌های شعر.

مؤثر واقع شدنِ این ده شب بر مبارزات روشنفکران و فعالیت‌های انقلابی پررنگ و واضح است. در واقع همانطور که جلال سرفراز می‌گوید: «تأثیری که آن ده شب در مرحله آغازین دگرگونی‌های اجتماعی – سیاسی آن زمان، به‌ویژه در پیوند با جنبش روشنفکری و دانشجویی ایران داشت غیر قابل انکار است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

کانون نویسندگان توانست گروه بزرگی از مردم را زیر چتر مبارزه با سانسور گرد هم آورد، و این گردهمایی - که ده شب و ده روز به طول انجامید - اگرچه خالی از مخاطرات نبود، اما از جهاتی امیدوارکننده بود. تمرینی بود برای دموکراسی.»

اما در مورد تأثیر ده شب بر کارهای تشکیلاتی نظیر گردهمایی‌ها باید گفت که کانون نویسندگان ایران با برگزاری شب‌های نویسندگان و شاعران توانست پس از سال‌ها رکود و سکوت دوباره جان تازه‌ای به پیکر خشک فضای ادبی ایران بدهد. برای روشن شدن این مسئله باید نحوه برگزاری و چرایی این ده شب را بررسی کرد.

پس از تشکیل کانون نویسندگان ایران، در سال ۱۳۴۷ احمد شاملو که در مجله خوشه فعالیت می‌کرد و در آن هنرمندان و شاعران و نویسندگان زیادی را گرد هم آورده بود جلسات شعری را با عنوان «خوشه» برگزار کرد. این شب‌های شعر که در پنج روز برگزار شد با استقبال زیاد شاعران و نویسندگان همراه بود. در واقع این اولین اقدام بزرگی بود که کانون نویسندگان علیه کنگره نویسندگان و شاعران و مترجمان کرد. این کنگره فرمایشی که فرح حامی آن بود، باعث شد روشنفکران و نویسندگان جمع شوند و علیه این انحصارطلبیِ حاکمیت در فرهنگ بایستند.

در این شب‌ها روز به روز بر تعداد مخاطبان افزوده می‌شد و بارش باران در شب‌های آخر هم نتوانست از میزان آن بکاهد. محوطه انستیتو گوته پر شده بود از دانشجویان و اهالی شعر و ادب و مردمی که در فکر مبارزه بودند. همچنین در این شب‌ها فضای امنیتی نیز بر انستیتو حاکم بود و نیروهای امنیتی گاهاً در بعضی از شب‌ها انستیتو را محاصره می‌کردند و تذکراتی نیز به برگزارکنندگان می‌دادند

پس از شب‌های پنج‌گانه شعر خوشه، مراسم‌های این‌چنینی بیشتر شد. مثلاً در همان سال بزرگداشتی برای نیما در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران با حضور جلال آل‌احمد، رضا براهنی، سیمین دانشور، اسماعیل نوری اعلا، اسماعیل شاهرودی و… برگزار شد که با استقبال پرشوری همراه بود.

اما پس از مدتی شب‌های شعر کم‌کم از رونق افتاد و برخی از نشریات شروع به انتقاد از کیفیت این شب‌های شعر کردند و از ابتذال آن گفتند، تا جایی‌که برخی از شاعران به دعوت این شب‌ها جواب منفی می‌دادند. در واقع پس از واقعه سیاهکل و بیشتر و بیشتر شدن سرکوب و بسته‌تر شدن فضا و دستگیری نویسندگان و شاعران و سانسور، شب‌های شعر ارزش خود را از دست داده بود. البته برنامه‌های جدی‌تری نیز در این بین برگزار می‌شد که با استقبال نسبتاً خوبی هم همراه بود (مثل شب‌های شعر انستیتو گوته در سال‌های ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲) اما در کل مورد انتقاد تندی قرار می‌گرفت.

دیگر خبری از برنامه‌های پرشور و با کیفیتی نظیر برنامه کنگره نویسندگان ایران در سال ۱۳۲۵ در انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی، و یا شب‌های پنج‌گانه شعر خوشه نبود. تا اینکه پس از مدتی کانون نویسندگان ایران تصمیم بر برگزاری ده شب گرفت. کانون پس از مرگ جلال آل‌احمد در سال ۱۳۴۸ و بسته‌تر شدن فضای سیاسی و فشار زیاد بر آن مدتی بسته شد و فعالیت نداشت. اما با روی کار آمدن کارتر و فشار بیرونی و اعتراضات درونی در ایران و باز شدن نسبی فضا در سال ۱۳۵۶ دوباره کانون فعالیت‌های خود را از سر گرفت. جلال سرفراز (یکی از اعضای کانون) پیشنهاد برگزاری این شب‌ها را به کانون داد و در نهایت تصمیم بر آن شد که از ۱۸ تا ۲۷ مهرماه ۱۳۵۶ در انستیتو گوته ده شب شعر و سخنرانی علیه سانسور و ضرورت آزادی بیان برگزار شود.

ده شب ابتدا با سخنرانی و خیر مقدم رئیس انستیتو گوته دکتر هاینس بکر و بعد از آن سیمین دانشور شروع شد و در روز آخر با سخنرانی محمود اعتمادزاده (م.ا.به آذین) و هوشنگ گلشیری به پایان رسید و طی این شب‌ها کسانی چون مهدی اخوان ثالث، منصور اوجی، نعمت میرزازاده (م. آزرم)، کاظم سادات اشکوری، عمران صلاحی، محمدعلی بهمنی، محمد زهری، طاهره صفارزاده، هوشنگ ابتهاج، مفتون امینی، حسین منزوی، سعید سلطان‌پور، علی موسوی گرمارودی، اسماعیل شاهرودی، سیاوش کسرایی، فریدون مشیری، م.آزاد، جواد مجابی، علی باباچاهی، جلال سرفراز، نصرت رحمانی، کیومرث منشی‌زاده، فرخ تمیمی، اصغر واقدی، فریدون تنکابنی، منوچهر شیبانی، منوچهر نیستانی، محمد حقوقی، اسماعیل خویی، جواد طالعی و فریدون فریاد شعر خواندند و باقر پرهام، مصطفی رحیمی، اسلام کاظمیه، داریوش آشوری، هوشنگ گلشیری، باقر مؤمنی، غلامحسین ساعدی، شمس آل‌احمد و بهرام بیضایی به ایراد سخن پرداختند.

در این شب‌ها روز به روز بر تعداد مخاطبان افزوده می‌شد و بارش باران در شب‌های آخر هم نتوانست از میزان آن بکاهد. محوطه انستیتو گوته پر شده بود از دانشجویان و اهالی شعر و ادب و مردمی که در فکر مبارزه بودند. همچنین در این شب‌ها فضای امنیتی نیز بر انستیتو حاکم بود و نیروهای امنیتی گاهی در بعضی از شب‌ها انستیتو را محاصره می‌کردند و تذکراتی نیز به برگزارکنندگان می‌دادند.

هر شب یک یا چند سخنران مقاله‌ای را قرائت می‌کرد و بعد شاعران به شعرخوانی می‌پرداختند. اکثر موضوعات این مقاله‌ها، همانطور که پیش‌تر نیز ذکر شد، درباره سانسور و آزادی بیان بود. اکثر سخنرانان و شاعران از چهره‌های محبوب مردم بودند. البته این را باید گفت که چهره‌های مهمی نیز به این دلیل که در آن زمان خارج از ایران بودند (مثل احمد شاملو، رضا براهنی و محمدعلی سپانلو) در این شب‌ها حضور نداشتند.

پس از برگزاری ده شب کانون تصمیم گرفت این سخنرانی‌ها و شعرها را به‌صورت مکتوب مثل شب‌های شعر خوشه منتشر کند و انتشارات امیرکبیر توانست این ده شب را با سختی و زیر فشار و تا حدودی پنهانی در قالب یک مجلد چاپ کند.

در پایان باید گفت که ده شب پاسخی به نیاز فضای ادبی و سیاسی ایران بود. مسئله اصلی تعهدی بود که کانون نویسندگان به شرایط فضای ادبی ایران داشت که هر روز به دلیل بیشتر شدن سانسور و بسته‌تر شدن فضا جلو انتشار و کار کردن نویسندگان و شاعران را می‌گرفت. بررسی کیفیت مطالب و شعرها بحثی جداگانه است اما اهمیت ده شب و تأثیر آن بر دوباره به حرکت درآوردن فضای روشنفکری و ادبی ایران غیر قابل انکار است.

پوستر شب‌های نویسندگان و شاعران ایران

منبع: ایرنا

کلیدواژه: ایران شناسی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۵۵۶۷۹۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نگرانی از فعال شدن کانون گردوغبار در مرکز ایران

مدیرکل محیط زیست استان قم گفت: ستاد ملی مدیریت گردوغبار کشور اعلام کرده اگر دریاچه نمک آسیب ببیند، فلات بخش مرکزی نیز آسیب خواهد دید و کانون گردوغبار و ریزگردها در منطقه فعال خواهد شد. - اخبار استانها -

محمدحسین بازگیر در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم در قم، در پاسخ به شرایط فعلی دریاچه نمک و وجود ریزگردها در این منطقه اظهار داشت: دریاچه نمک، یکی از فرصت‌های خوب استان قم است که بین سه استان قم، اصفهان و سمنان قرار گرفته و وسعتی حدود 200 هزار هکتار دارد و از دشت مسیله پشتیبانی می‌کند و خوشبختانه هنوز به وضعیتی که گرد و غبار و ریزگرد ایجاد کند نرسیده است.

وی افزود: بخشی از آن به دلیل قرار گرفتن در محیط مناسب است که در سمت استان سمنان، کویر مرکزی ایران واقع شده و وجود پارک ملی، خود یک زون حفاظتی برای دریاچه به حساب می آید، در سمت استان اصفهان هم پناهگاه حیات وحش یخاب وجود دارد و در سطح استان قم، شرایط مناسب‌تری از لحاظ میزان رطوبت و آب دریاچه را داریم.

مدیرکل محیط‌زیست استان قم با بیان اینکه متأسفانه به دلیل قطع حقابه ها و خشکسالی گسترده، اکوسیستم این منطقه به شدت شکننده شده است، گفت: متأسفانه کم کم با تهدید این فرصت گرانبها روبه‌رو می‌شویم و حق آبه هایی که باید به تالاب‌های اقماری دریاچه، مثل؛ تالاب مُرّه، تالاب حوض سلطان، تالاب بند علی خان در استان تهران و ...  برسد، نرسیده و رودخانه‌ها، ورودی و آوردهای گذشته را ندارد، در بالادست، هم سدهای زیادی و هم برداشت‌های زیادی داشتیم.

بازگیر عنوان کرد: آبی که هم اکنون در رودخانه شور، تالاب مُرّه به استان می‌رسد، با خودش آلودگی همراه دارد و آب سالمی نیست، اما کارهای خوبی هم در دست اقدام است، از جمله؛ دریاچه نمک که در پایین دست یک حوزه آبخیز بزرگ قرار گرفته، یکی از زیرحوزه های فلات مرکزی ایران است که 9 استان در این حوزه آبخیز مشترک و سهیم هستند که به دریاچه نمک منتهی می‌شود.

وی تصریح کرد: لازمه مدیریت و ساماندهی آن کارهای فرااستانی است که در سفر قبلی رئیس جمهور به استان قم، موضوع دریاچه نمک در یک کارگروه ملی به تصویب رسید و بیش از یک سال کار انجام شد و یک برنامه جامعی برای مدیریت این حوزه تهیه و با دستگاه‌های مختلفی که مرتبط با این حوزه اند، همچون وزارت کشور، وزارت نیرو و جهاد کشاورزی، وزارت صمت و ‌... تبادل اطلاعات صورت گرفت و در این راستا طرحی نوشته شد که در ششمین جلسه ستاد ملی تالاب های کشور به تصویب رسید.

مدیرکل محیط‌زیست استان قم اظهار داشت: جایگاه این ستاد در ذیل قانون حفاظت و مدیریت تالاب‌های کشور است و با حضور 10 عضو کابینه به ریاست معاون اول رئیس جمهور برگزار می‌شود و شأن مصوبات این ستاد شبیه مصوبات ستاد هیئت دولت است.

بازگیر درباره پروژه‌های الویت دار طرح جامع دریاچه نمک گفت: کارهایی که باید در سطح کل حوزه صورت پذیرد، مشخص شده و برنامه 5 ساله برای آن تصویب و از اسفند ماه ابلاغ شده که در دستور کار همه دستگاه‌ها باید قرار گیرد.

 وی افزود: برای تحقق پیدا کردن این اقدامات، یک کارگروه ویژه تخصصی باید شکل گیرد که ستاد، مسئولیت این کارگروه را به استاندار محترم قم داده و استانداران سایر استان‌های حوزه و دستگاه‌های مرتبط هم در این کارگروه حضور دارند.

مدیرکل محیط زیست استان قم تصریح کرد: ستاد ملی مدیریت گردوغبار کشور  اعلام کرده اگر دریاچه نمک آسیب ببیند، فلات بخش مرکزی نیز آسیب خواهد دید و کانون گردوغبار و ریزگردها در منطقه فعال خواهد شد.

انتهای پیام/