قره‌چهارشنبه، در باور ترکمن‌های خراسان شمالی
تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۵۶۰۴۵۴
به عقیده آنان برای در امان ماندن از این تیرباران بلا و مصیبت، باید ماه صفر و به‌ویژه چهارشنبه آخر آن را با اقامه نماز، خواندن دعا و دادن صدقه سپری و به این وسیله این بلاها را از خود دفع کرد.
یک پژوهشگر فرهنگ ترکمن در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: ریشه تاریخی قره‌چهارشنبه یا چهارشنبه سیاه به سال های طولانی حکومت ترکمن ها در بخش هایی از ایران و آسیای صغیر باز می‌گردد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ناصر رهنما که تألیفاتی نیز در مورد فرهنگ این قوم دارد، افزود: این آیین که جایگزینی برای چهارشنبه سوری پارسیان بود تا زمان صفویه هم در برخی نقاط در نقشه ایران قدیم دیده می شد.
به گفته رهنما پس از دوران صفویه و با رواج آیین های عزاداری شیعی، قره چهارشنبه نیز با این باور شکل گرفت که در این روز هزاران بلا نازل می شود.
وی افزود: با این اعتقاد برخی ترکمن ها هنوز بر این باورند که ماه صفر آبستن مجموعه ای از اتفاقات ناخوش است که باید آنرا با دادن صدقه و خواندن نماز از خود دور کرد.
پاسداشت و حفظ فرهنگ
این پژوهشگر آیین های ترکمن خاطرنشان کرد: برخی از ترکمن های خراسان شمالی هنگامی که ماه محرم و صفر به پایان می رسد با توجه به اینکه آیین های عزاداری نیز به پایان می رسد، می گویند باید خود را برای شادی ها آماده کرد و در آخرین چهارشنبه ماه صفر که روزهای آخر ماه بلا و اندوه است، به برپایی آیین های ویژه نماز و عبادت می پردازند و برای دفع بلایا دعا می کنند و حتی معتقدند نباید در این روز ناخن گرفت که مبادا گرفتن ناخن موجب زخمی شدن تن انسان شود.
رهنما که خود ترکمن است و این قوم را از سنتی ترین اقوام طول تاریخ می داند، اظهار می کند: در طول تاریخ این قوم نشان داده اند که بر پاسداشت و حفظ سنت های خود اصرار دارند و اگر چه ممکن است ماهیت چهارشنبه آخر صفر تغییر کرده باشد، اما همچنان این آیین در میان آنان ماندگار است.
باورها و آیین ها
بسیاری از باورهای مردم به آیین هایی تبدیل می شود که ممکن است قرن ها در بین اقوام مختلف دیده شود و آیین قره چهارشنبه نیز از این آیین هاست.
یکی از ترکمن های راز و جرگلان خراسان شمالی، قره چهارشنبه را از قدیم ترین آیین هایی می داند که در بین ترکمن ها رواج دارد.
جواد درخشان می گوید: این رسم در بین مردم این خطه عمومیت دارد و اهالی ترکمن شهرستان راز و جرگلان معتقدند برای مصون ماندن از بلا باید نماز ویژه این روز را اقامه کرد، دعای دفع بلا خواند و صدقه داد.
وی افزود: به باور ترکمن ها حتی اتفاقات ناخوش تاریخی چون رانده شدن آدم از بهشت، اسارت حضرت یونس در شکم ماهی، بیماری ایوب پیامبر و حوادثی از این دست در ماه صفر رخ داده است و حتی گفته می شود بیماری پیامبر (ص) در آخرین روزهای ماه صفر حادث شده است و این بلاها در چهارشنبه آخر صفر به اوج می رسد و لازم است این روزها را با نماز و دعا از سر گذراند.
وی خاطرنشان می کند که حتی در برخی نقاط جرگلان، مانند شهر «یکه سعود» ترکمن ها در مساجد جمع شده و صدقه و طعام بین نیازمندان توزیع می کنند.
آیینی بدون سند معتبر
اما مدیر مدرسه علمیه اهل سنت هدایتی روستای مرزی کلاته ابریشم در شهرستان راز و جرگلان خراسان شمالی بر این باور است که این آیین ریشه در دین ندارد و برای آن سند معتبری وجود ندارد.
آخوند خال‌محمد سرفراز در این مورد می گوید: حدیثی از پیامبر اعظم (ص) نقل شده که «هر کس مرا به پایان ماه صفر بشارت دهد من نیز بهشت را به وی بشارت می دهم».
وی با بیان اینکه به اعتقاد برخی از ترکمن ها در ماه صفر هزاران بلا در کمین مردم است، اظهار می دارد: برخی از ترکمن ها باور دارند که در آخرین روزهای ماه صفر بیماری بر تن پیامبر خدا (ص) نیز عارض شد که آن بزرگوار در بستر همین بیماری بدرود حیات گفت و به همین دلیل باید در این ایام نماز و دعا خواند اما این موضوع سند معتبری ندارد و در عین حال اقامه نماز و خواندن دعا امری پسندیده است و فرقی نمی کند در چه روزی باشد.
بلاخیزی ماه صفر
یکی شهروند آشنا با رسوم ترکمن های خراسان شمالی نیز مدت مدیدی را در میان آنان گذرانده است، به خبرنگار ایرنا گفت: ترکمن های خراسان شمالی معتقدند در آخرین چهارشنبه ماه صفر هزاران بلا به زمین نازل شده که بدترین آنها بیماری پیامبر اکرم (ص) بوده است.
سلیمان بهروز افزود: به باور ترکمن ها در ماه صفر ۳۲۰ هزار بلا بر مردم نازل می شود و این ماه و این روز سنگین ترین ماه و روز سال است و برای همین به آن چهارشنبه سیاه یا قره چهارشنبه می گویند.
وی خاطرنشان کرد: معتقدان به این امر در این روز حداقل چهار رکعت نماز ویژه آخرین چهارشنبه صفر را می خوانند و پس از نماز دعایی هم خوانده می شود و گاه صدقه و طعام هم به نیازمندان می دهند، تا دفع بلا شود.
وی به برخی از اعتقادات دیگر قوم ترکمن نیز اشاره کرده و گفت: در برخی از فرهنگنامه های ترکمن ذکر شده که در ماه صفر حضرت آدم (ع) از بهشت رانده و در همین ماه نیز درگذشته است و یا خداوند توفان نوح را در ماه صفر برانگیخت و به همین دلیل باید توبه و استغفار کرد و به دعا و نماز روی آورد.
استان خراسان شمالی ۸۶۳ هزار نفر جمعیت دارد که ۱۰ درصد آنان را ترکمنان اهل سنت تشکیل می دهند که عمدتاً در شهرستان مرزی راز و جرگلان و بعضاً در بجنورد و مانه و سملقان سکونت دارند.
از میان آیین های ناملموس ترکمن های خراسان شمالی، تاکنون ۱۵ آیین به ثبت ملی رسیده است.
منبع: ایرنا
کلیدواژه: بجنورد اقوام ایرانی ترکمن خراسان شمالی 28صفر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۵۶۰۴۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
روند کاهشی نرخ بیکاری خراسان شمالی در دولت سیزدهم
مهدی اسلام‌خواه در نشست خبری به مناسبت هفته کار و کارگر اظهار داشت : حدود ۳۰ برنامه محوری طی این هفته در استان اجرا می‌شود که از جمله آنها اعزام جمعی از کارگران استان برای دیدار با مقام معظم رهبری است. اسلام خواه ، عیادت از بیماران و خانواده‌های جامعه کارگری، پیاده‌روی بزرگ خانوادگی کارگران استان ، افتتاح زمین تنیس خاکی، تجلیل از زنان کارگر برگزیده، تجلیل از کارگران و کارآفرینان برتر، برگزاری مسابقات فوتسال و وزنه‌برداری، دیدار با نماینده ولی فقیه و استاندار را از جمله برنامه‌های شاخص این هفته اعلام کرد و افزود: تلاش ما این است که این هفته، شور و نشاط خاصی را برای جامعه کارگری، کار و تولید ایجاد کنیم. مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی در پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران درباره نرخ بیکاری، گفت: روند نزولی نرخ بیکاری در استان و افزایش اختلاف آن با میانگین کشوری ادامه دارد. نرخ بیکاری خراسان شمالی سال ۱۴۰۰ معادل ۹.۷ درصد بود که در پایان سال ۱۴۰۱ به ۸.۷ درصد کاهش یافت. اسلام‌خواه اظهار کرد: روند نزولی نرخ بیکاری خراسان شمالی در سال گذشته ادامه یافت و به ۷.۴ رسید. این در حالی است که میانگین نرخ بیکاری کشور در پایان سال گذشته ۸.۱ محاسبه شد و نشان‌دهنده پایین‌تر بودن نرخ بیکاری در استان نسبت به میانگین کشوری است. وی به نرخ مشارکت اقتصادی استان اشاره کرد و ادامه داد: براساس آخرین آمار، نرخ مشارکت اقتصادی خراسان شمالی در پایان سال گذشته ۴۴.۹ درصد محاسبه شد که بیش از ۳.۵ درصد از متوسط کشوری (۴۱.۳) بالاتر است. او بیان کرد: شعارهای سال انتخاب‌شده توسط رهبر انقلاب در سال‌های اخیر، نشان‌دهنده ضرورت توجه ویژه به حوزه اقتصاد و تولید است. امسال شعار هفته کار و کارگر «مشارکت کارگر، جهش تولید، ایران قوی» انتخاب شد. وی اظهار کرد: باید به مدل مردم‌پایه برای تحول توجه کنیم و این موضوع را در اولویت برنامه‌ریزی‌ها قرار دهیم تا با بسیج امکانات و بهره‌مندی از نیروی انسانی ماهر و متخصص بتوانیم مسائل استان و کشور را حل کنیم. اسلام‌خواه ادامه داد: علم به مردمی‌سازی و ضرورت آن وجود دارد، اما باورمندی لازم در این زمینه همچنان کافی نیست. بنابراین باید به سمت تقویت بخش خصوصی حرکت کنیم. وی گفت: همت مضاعفی در این دولت برای تحقق این موضوع اتفاق افتاده است. در استان خراسان شمالی نیز در دو - سه سال گذشته توجه ویژه‌ای به بخش خصوصی شده است و ما نیز این مسیر را دنبال می‌کنیم. مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان افزود: دولت در حال اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی پس از شش برنامه توسعه و سند چشم‌انداز است. در این راستا، تعدادی از بنگاه‌های صنفی و تولیدی کوچک در رقابت با بنگاه‌های تولیدی قرار گرفته‌اند و دسترسی به اطلاعات اقتصادی شفاف شده است که از جمله توفیق‌های مهم دولت در کشور و استان محسوب می‌شود./ خراسان شمالی _خبرنگار جام جم _اسدالله ابراهیمی
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد