ردي از كاپيتولاسيون در سرنوشت ايران
تاریخ انتشار: ۸ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۶۱۶۹۷۵
چند هفته پيش، نخست وزير و وزير خارجه بريتانيا، از دولت امريكا تقاضا كردند كه ضمن استرداد همسر يك ديپلمات آمريكايي، مصونيت وي (بر اساس قرارداد وين) را معلق كند تا به اتهام او در محاكم بريتانيا رسيدگي شود؛ دولت امريكا نپذيرفت و همين بسياري را در بريتانيا آزرده خاطر كرد. پليس انگليس، «آنا ساكولاس» همسر يك ديپلمات امريكايي را مقصر يك حادثه مي شناسد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تعريف كاپيتولاسيون در جامعه ايراني، نسبتي با كليدواژه هاي اين ماجرا دارد. امريكا، مصونيت قضايي و تصادف رانندگي، يادآور توصيفي است كه آيت الله خميني از مصوبه جنجالي مربوط به گسترش دامنه شمول قرارداد وين داشت. در ٤ آبانماه ١٣٤٣ آيت الله خميني چنين گفت:
«اگر چنانچه کسی سگ امریکایی را زیر بگیرد، بازخواست از او می‌کنند؛ لکن، اگر شاه ایران یک سگ امریکایی را زیر بگیرد باز خواست می‌کنند؛ و اگر چنانچه یک آشپز امریکایی شاه ایران را زیر بگیرد، مرجع ایران را زیر بگیرد، بزرگتر مقام را زیر بگیرد، هیچ کس حق تعرض ندارد... اگر ما زیر اتومبیل رفتیم، کسی حق ندارد به امریکایی‌ها بگوید بالای چشمت ابرو!»
دولت وقت ايران ضمن پيگيري الحاق به كنوانسيون وين، طي تقديم لايحه اي، ماده واحده شمول مصونيت هاي ديپلماتيك بر اعضاي هيات هاي مستشاري امريكايي را پيشنهاد داده بود. مجلسين لايحه را تصويب كردند و آيت الله خميني در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) اعلام كرد كه «عيد ايران را عزا كرده اند، عزا كردند و چراغاني كردند... استقلال ما را فروختند و باز هم چراغاني كردند؛ پايكوبي كردند...»
سخنراني آن روز كه بعدها به اعلام مخالفت با كاپيتولاسيون معروف شد، نهضت امام خميني در برابر آمريكا را معتبر كرد. روز تجلي اين نهضت، همزمان با جشن ميلاد شاهنشاه و مصادف با سالروز تولد امام خميني به تقويم قمري است. چند روز بعد در ١٣ آبان ماه، آيت الله خميني را از ايران تبعيد كردند.
سابقه اعطاي حق كاپيتولاسيون در ايران، چندان از تاريخ ظهور آن در قراردادهاي ميان عثماني و اروپا دور نيست. ابتدا شاه عباس صفوي چنين كرد و حتي كريم خان زند هم طي توافق با اجنبي، حقي مشابه به اتباع انگليسي داد. اما كاپيتولاسيون از دوران قاجار رنگ ديگري گرفت و به نماد تحقير مبدل شد. بر اساس آنچه طي عهدنامه تركمانچاي به ايران تحميل شده بود، كاپيتولاسيون نه تنها شامل حال روس هاي پيروز شد، بلكه در جايگاه حقي قابل مطالبه براي ديگر دول هم نشست. (به اعتبار اصل دول كامله الوداد) در پايان جنگ جهاني اول، ايران بر آن شد تا از فرصت كنفرانس پاريس استفاده كند، شايد كه با جلب احترام به حاكميت ملي ايران، تمناي برچيدن كاپيتولاسيون را نيز به ثمر برساند. آنجا نشد اما درِ ديگري گشوده شد. انقلابيون روسيه از طلبكاري دست برداشتند و چندي بعد ايرانيان در پايان دوره ٩٩ ساله تركمانچاي، الغاي كاپيتولاسيون را جشن گرفتند. روسيه تزاري تنها دارنده حق كاپيتولاسيون در ايران نبود، با اين وجود نقش موثري در برچيدن آن ايفا كرد. محمد مصدق طي نطق٣٠ شهريور ١٣٢٩ در مجلس شوراي ملي درباره چگونگي برچيده شدن كاپيتولاسيون چنين جمع بندي كرد كه: «ما مرهون دولت شوروی هستیم که اول دولتی بود از حق کاپیتولاسیون از مطالباتی که داشت از امتیازاتی که افراد دولت شوروی در ایران داشتند صرف نظر کردند». مرتبط با الغاي كاپيتولاسيون، رضاشاه پهلوي بر تقويت دستگاه قضايي تمركز كرد تا متناسب با لوازم داوري ميان ايرانيان و بيگانگان سازماندهي شود و بهانه اي براي مطالبه حق قضاوت كنسولي برجا نماند. يكي از محصولات اين تلاش، كتاب «قانون مدني» ايران است كه تا امروز (با تغييراتي جزيي) اعتبار دارد. آنچه حكومت محمدرضا شاه طي احياي كاپيتولاسيون مرتكب شد، به تمسخر كشيدن دستاوردي بود كه پدرش آن را جشن مي گرفت و حتي براي اثبات وطن پرستي خود به آن ارجاع مي داد.
علي رغم تسليم شدنهاي دربار ايران به زور و زياده خواهي اجنبي، مردم ايران هيچ گاه با اين ننگ كنار نيامدند.
-خشم بي مهار ايرانيان از خفت نتايج كاپيتولاسيون، ابتدا در قتل سفير روسيه تزاري به ظهور رسيد. با وجود تعهد ايران به حفاظت از همه اتباع و اماكن روسي، الكساندر گريبايدوف در يكسالگي معاهده تركمانچاي، طي هجوم مردم تهران به سفارتخانه روسيه كشته شد.
- پس از انقلاب اسلامي، علي رغم لغو قانون مربوط به كاپيتولاسيون، در پانزدهمين سالگرد تبعيد آيت الله خميني، نوبت به تنبيه سفارت امريكا رسيد. با تسخير سفارت امريكا، ديپلمات هاي امريكايي به اتهام توطئه و اقدامات غير ديپلماتيك، در خاك ايران به بند كشيده شدند.
- اگر چه حمله به سفارت بريتانيا در ٨ آذرماه سال ١٣٩٠ اقدام قابل دفاعي محسوب نمي‌شود اما از باب نگاه تاريخي به كاپيتولاسيون، نمونه‌اي ديگر از تسويه حساب‌هاي عبرت آموز روزگار به شمار مي‌آيد. انگليسي‌ها يكي از پيشگامان تحميل كاپيتولاسيون بر ايران بودند، لذا از چشيدن طعم مجازات، گريزي نداشتند.
منبع: الف
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۶۱۶۹۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
واکنش کاربران به دروغ‌های بی‌بی‌سی درباره فوت نیکا شاکرمی
بی‌بی‌سی در روز‌های اخیر که اخبار مقابله خشن پلیس امریکا با معترضان به جنایات رژیم خبیث صهیونیستی در صدر اخبار جهان است، تلاش کرد با یک خبرسازی غیرحرفه‌ای، اخباری پیرامون فوت نیکا شاکرمی منتشر کند. اخبار و سند منتشر شده از سوی بی‌بی‌سی، اما با تمسخر کاربران شبکه‌های اجتماعی همراه بود. جعل سند انجام شده آنقدر غیرحرفه‌ای است که کاربران ده‌ها نکته از این جعل به اشتراک گذاشتند. در ادامه بخش‌هایی از واکنش‌های کاربران را مرور کرده‌ایم.
محمد اکبرزاده:
سوتی و تناقضات بی‌بی‌سی در خبرسازی جدید اونقدر مضحک و فاحش هست که مجبور شده یه راه در رو برای خودش بذاره! سؤال اینه که با این خبرسازی دنبال چی بوده که حاضر شده به این بی‌آبرویی بزرگ تن بده؟ [در متن خبر بی‌بی‌سی آمده است: «بی‌بی‌سی نمی‌تواند ۱۰۰ درصد در این باره مطمئن باشد.]»
مهدی محمدی:
ضرورت فوری لطمه زدن به تأثیر شگفت عملیات وعده صادق بر افکار عمومی ایران و سپس آغاز مناقشه برانگیز عملیات پلیس در مقوله حجاب، اجرای یک پروژه جدید روانی برای تحریک جامعه در حوزه زنان را کاملاً پیش‌بینی پذیر کرده بود. قدم بعدی ممکن است یک واقعه فیزیکی برنامه‌ریزی شده کف خیابان باشد.
محمدجواد اخوان:
هر چقدر هم سند درست کنید و فوت نیکا شاکرمی را گردن نظام بیندازید، فایل‌های جعلی و فتوشاپی نمی‌تواند آن چه را در روز روشن در دانشگاه‌های امریکا و اروپا رخ می‌دهد، از چشم جهانیان پنهان کند.
علی چاهخوزاده:
انتشار گزارش BBC درباره نیکا شاکرمی در بحبوحه تظاهرات دانشجویان در امریکا، جنگ غزه و پاسخ ایران نشان از آن دارد که انگلستان قصد دارد تمام تلاش خود را به کار گیرد تا مخالفت با صهیونیست‌ها از صدر رسانه‌ها کنار رود و البته بتواند جایگزین امریکا شود که امری محال خواهد بود.
امین میمندیان:
حالا همین جماعت، سر آرمیتا گراوند حرف هیچ شاهد و هیچ دوربین و والدین طرف و هیشکی رو قبول نداشتند. الان سر گزارش بی‌بی‌سی که نه شاهد داره، نه سند داره، نه عکس داره، نه حتی همون نامه کذا نسخه اصلیشه، نه حتی خود BBC گفته ازش مطمئنم؛ اینا میگن درسته و جمهوری اسلامی داره دروغ میگه. #نیکا_شاکرمی
سید علیرضا آل‌داود:
خودکشی نیکا شاکرمی ابعاد زیادی دارد که بسیاری از آنها به دلیل رعایت شأن این فرد و خانواده وی گفته نشده است. نجابت نظام در صیانت از آبروی افراد همراه با صبر است. فریب نارسانه بی‌بی سی را نخورید!
کاربری با نام «ایلجان»:
نیکا شاکرمی رو اول بازداشت کردن، بعد بهش تجاوز کردن، بعد کشتنش و بعد چندساعت بعد از این ماجرا‌ها مادرش ساعت ۱۱:۳۰ شب باهاش تلفنی حرف زده؟! بی‌بی‌سی به صورت مستند بازگشت مردگان رو اثبات کرد. سبحان‌الله!
علی علیزاده (با اشاره به توییت آذر منصوری):
هیچ خبر غیرمستندی از BBC و اینترنشنال به تنهایی توان ایجاد بحران امنیتی در فضای ایران را ندارد. آنچه اجازه می‌دهد این اخبار بحران‌ساز شوند، تأیید ضمنی، ضریب دادن و مشروعیت بخشیدن به این اخبار توسط نیرو‌های داخلی است. از این منظر، بخشی از اصلاح‌طلبان رسماً مکمل پروژه‌های ایران ستیزانه رسانه‌ای غرب شده‌اند.
محمد رستم‌پور:
از سه نویسنده گزارش بی‌بی‌سی فقط یک نفر شناخته شده است، «برترام هیل». برترام، آوریل سال پیش، جایزه مستند تحقیقی سازمان عفو بین‌الملل را از آن خود کرده است. سازمان عفو بین‌الملل در اتهام‌زنی و پرونده‌سازی علیه ایران، سابقه‌ای طولانی دارد. #نیکا_شاکرمی
محمد فراهانی:
در سندی که بی‌بی‌سی به نقل از مأموران منتشر کرده آمده که نیکا شاکرمی ساعت ۸:۱۵ شب بازداشت شده، اما مادر نیکا همان موقع در مصاحبه با رادیو فردا گفته بود آخرین بار حدود ساعت ۱۱:۳۰ با نیکا صحبت کرده. چطور نیکا ساعت ۸ بازداشت شده، اما ساعت ۱۱:۳۰ با مادرش تماس داشته؟
منبع: روزنامه جوان
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردی
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند