به نقل از «ایرنا»

صیانت و حفاظت از آثار ملی؛ رسالتی همگانی

تاریخ انتشار: ۱۲ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۶۶۳۲۶۲

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ ایران یکی از نخستین مراکز سکونتی و تمدنی جهان با تنوع فرهنگی و جغرافیایی به شمار می‌آید. این تنوع فرهنگی موجب خلق آثار بی نظیری در طول تاریخ این کشور کهن شده است اما این کشور همواره با تهدیدات و بلایای طبیعی فراوانی از جمله زمین لرزه، توفان، حملات مهاجمان و... روبه رو بوده و آثار ارزشمند مانند بناها، بافت ها و آثار ملی در طول اعصار مورد تهدید این عوامل و پیامدهای ناشی از آنها قرار گرفته اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از طرف دیگر بسیاری از این آثار به دلیل ناآگاهی مردم آسیب دیده اند.

بنابراین برای برون رفت از چنین وضعیتی باید به عموم مردم آگاهی لازم داده شود و همه افراد برای صیانت از این آثار ارزشمند تلاش کنند. البته در دوره های مختلف تاریخی بر پایه شناخت، تجربه و قابلیت های فناوری، مهندسان روش های مختلفی را برای جلوگیری از مخاطرات طبیعی مورد توجه و استفاده قرار داده اند اما مردم در حفظ آثار ملی می توانند نقش بی بدیلی داشته باشد. زیرا حفاظت از این آثار موجب حفظ هویت فرهنگی گذشتگان و عاملی برای تحکیم وحدت و غرور ملی و مذهبی می شود، همچنین پشتوانه ای بزرگ در معرفی هویت ملی خواهد بود، از این رو لازم است امر حفاظت از آثار ملی را به عنوان تضمینی برای تداوم حیات فرهنگ و تمدن مورد توجه قرار گیرد.‌ بدین ترتیب به منظور صیانت از این آثار در ۱۲ آبان ۱۳۰۹ خورشیدی قانون حفظ آثار ملی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز تصویب قانون حفظ آثار ملی به بررسی اهمیت حفظ و صیانت از آثار ملی پرداخته است.

قانون حفظ آثار ملی

مجموعه‌های آثار ملی و تاریخی هر کشوری، نشانه تمدن آن جامعه و شناسنامه‌ای برای بیان موجودیت تاریخ به شمار می رود که نشانگر حرکت انسان در طول زمان و شناسایی هویت و خط فرهنگی هر سرزمینی است.

در ایران نیز هم‌زمان با دوره ناصرالدین شاه نخستین اقدامات در زمینه حفارهای باستان‌شناسی به وسیله فرانسوی‌ها صورت پذیرفت و با انعقاد قراردادی امتیاز انحصاری کاوش‌های علمی در این زمینه در تمام ایران در دوره قاجار به فرانسه واگذار شد تا اینکه در ۱۳۲۷ خورشیدی مرتضی قلی خان صنیع الدوله وزیر معارف و اوقاف به فکر تاسیس اداره‌ای جهت سر و سامان دادن به وضع اسفناک حفریات تجاری و آنچه از این راه نصیب دولت می شد، افتاد اما این طرح سرانجامی نیافت.

تا اینکه در زمان پهلوی اول در ۱۳۰۴ خورشیدی با کمک تعدادی از رجال فرهنگی، انجمن آثار ملی شکل گرفت و اساسنامه آن منتشر شد. برپایه مواد این اساسنامه دولت در ۲۵ مهر ۱۳۰۶خورشیدی آندره گدار فرانسوی را به عنوان مدیر باستان شناسی در ایران استخدام کرد.
سرانجام به منظور حفظ و نگهداری بیشتر از این آثار ارزشمند در ۱۲ آبان ۱۳۰۹ خورشیدی مجلس شورای ملی قانون و نظامنامه حفظ آثار ملی را  در ۲۰ ماده به تصویب رساند که مطابق آن تمام  آثار صنعتی و ابنیه و اماکنی که تا پایان دوره سلسله زندیه در ایران احداث شده اعم از منقول و غیر منقول جز آثار ملی ایران محسوب می شد و در تحت حفاظت و نظارت دولت قرار گرفت. همچنین براساس ماده ششم این قانون افرادی که آثار ملی را منهدم و خراب می کنند، رنگ و نقاشی بر روی این آثار ترسیم کنند و اقدام به عملیاتی در مجاورت آثار ملی که سبب تزلزل بنیان یا تغییر صورت آنها شود، کنند به موجب حکم محکمه قضایی به ادای جزای نقدی محکوم‌ خواهند شد و معادل خسارتی که به واسطه عمل خود بر آثار ملی وارد ساخته‌اند، می‌توان از آنها گرفت. علاوه بر این موارد اگر فردی، مالی را که در فهرست آثار ملی ثبت شده بدون اطلاع وزارت معارف یا نمایندگان او بفروشد، محکوم به جزای نقدی معادل قیمت فروش آن‌ مال خواهد شد و نیز دولت می‌تواند مال را از مالک جدید گرفته و قیمتی را که مالک جدید ادا کرده به او پرداخت کند، خریدار نیز اگر از ثبت‌بودن مال در فهرست آثار ملی مطلع بوده و با وصف این خریده باشد، مانند فروشنده مجازات خواهد شد. مگر اینکه خود او به دولت اعلام کرده باشد. دیگر مواد این قانون بر حق مالکیت اموال منقول و غیرمنقول دلالت دارد که در قانون تصویب حفظ آثار ملی گفته شده است.

یک ماده به این قانون در ۱۲ آذر ۱۳۵۹خورشیدی افزوده شد و برپایه آن به وزارت فرهنگ اجازه داده شد، علاوه بر آثار مشمول قانون حفظ آثار ملی مصوب آبان ۱۳۰۹خورشیدی، آثار غیر منقولی را که از نظر تاریخی یا شئون ملی واجد اهمیت باشد، صرف نظر از تاریخ ایجاد یا پیدایش آن با تصویب شورای عالی فرهنگ و هنر در شمار آثار ملی مذکور در این قانون به ثبت برساند. این آثار در این ماده مشمول تمام قوانین و مقررات مربوط به آثار ملی خواهد بود.

تعریف آثار ملی

تعریف جامع و کاملی از آثار ملی(فرهنگی و طبیعی) در قوانین مدون ارایه نشده است. توجه به این موضوع مهم سبب شده آثار ملی دایره محدودی بیابند به طوری که از میان آثار فرهنگی غیر منقول تنها اشیایی با قدمت بیش از ۱۰۰ سال یعنی همان عتیقه اعم از زیر خاکی و غیر زیر خاکی به عنوان آثار ملی شناخته شود. در صورتی که مطابق ماده یک کنوانسیون ۱۹۷۰میلادی و نیز قانون ثبت آثار ملی ۱۳۵۲خورشیدی به روشنی آثار فرهنگی دارای ارزش و شئون ملی بدون در نظر گرفتن قدمت، جزو آثار ملی کشور محسوب می شوند. مانند کتب و اسناد خطی، تابلوهای نقاشی، ابزار و ادوات زندگی بزرگان، یادگارهای تحولات سیاسی، اجتماعی، علمی، اقتصادی و غیره که بتوانند در اعتلای فرهنگ کشور سهم و نقشی داشته باشند.

دلایل اهمیت حفظ آثار ملی
یکی از مهم ترین ویژگی هایی که باعث دوام تمدن ها می شود، دارا بودن هویت و اصالت است. در این میان ایران یکی از کهن ترین و برجسته ترین تمدن های جهان به شمار می آید زیرا در طول تاریخ توانسته با وجود هجوم اعراب، ترکان، مغولان، تیموریان و بسیاری از حوادث دیگر هویت و تمدن خود را حفظ کند. در این دوره ها علما، فضلا، دانشمندان و اندیشمندان ایرانی آن چنان شهرتی داشتند که هر قومی که به ایران حمله می کرد، مغلوب فرهنگ و تمدن این دیار می شد و مجبور به اقتباس از فرهنگ این کشور می شدند. همچنین باید اذعان کرد که  آثار گران‌بهای دانشمندان ایرانی در زمینه خطاطی، هنرهای مختلف و آثار علمی آن چنان زبانزد عام و خاص بود که دشمنان در ابتدای حمله به ایران کتابخانه‌ها را می‌سوزاندند، آثار خطی و کتب تاریخی را از میان می‌بردند و دانشمندان را به قتل می‌رساندند یا به اسارت می‌گرفتند اما بعد از مدتی هنر و فرهنگ ایران را مورد استفاده قرار می دادند. بنابراین با وجود این مشکلات ایران به خاطر تلاش در حفظ آثار ملی توانسته است، اصالت خود را حفظ کند.  در طول تاریخ، تمدن‌ها گوناگونی ظهور کردند و دوام داشتند اما چون هویت و اصالتی نداشتند بعد از مدتی از میان رفتند و اثری از آنها بر جای نماند اما ایران به دلیل حفظ آثار ملی خود و در نتیجه از دست ندادن هویت و اصالت خود اکنون به عنوان کشوری با تمدن کهن به شمار می آید.

با توجه به مطالب بالا باید اذعان کرد: حفظ آثار ملی از این نظر دارای اهمیت است و برای یک ملت مهم و باارزش تلقی می شود که به آن کشور هویت و ارزش می دهد و باعث افتخار یک ملت در جهان می شود. بدین ترتیب حفظ آثار ملی ارتباطی ارزشی، عاطفی و افتخارآفرین برای یک ملت ایجاد می‌کند، برای نمونه آثار تاریخی و میراث فرهنگی که در موزه‌ها نگه‌داری می‌شوند، همانند میراث خانوادگی خود ما هستند و ارزش زیادی برای ایرانیان دارند و کوچکترین آسیب به این آثار می تواند ضایعه ای جبران ناپذیر به کشور باشد. بنابراین صیانت از آثار ملی باعث می شود که جهانیان با فرهنگ و تمدن غنی ایران آشنا شوند.

همچنین امروزه در جوامع مترقی موضوع حفظ آثار ملی از اهمیت ویژه ای برخودار است. این موضوع برای ایران که دارای یکی از کهن‌ترین فرهنگ و تمدن های جهان است باید از ضروریات همه دستگاه‌ها، نهادها، متولیان و مسوولان باشد. متاسفانه امروزه برخی از آثار تاریخی به ویژه در روستاها با بی توجهی یا کم توجهی مردم و متولیان امر مواجه است و افراد ناآگاه صدمات و لطماتی جبران  ناپذیر بر این آثار وارد می‌کنند. هر چند سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی، گردشگری به عنوان مهم‌ترین نهاد برای حفاظت از آثار ملی در نظر گرفته شده است اما سازمان حفاظت از محیط زیست، وزارت راه و شهرسازی، وزارت نفت، وزارت کشور، سازمان اوقاف و امور خیریه، کتابخانه ملی، ستاد بازسازی عتبات عالیات، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) و دیگر دستگاه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط با همکاری و همگرایی با سازمان میراث فرهنگی مسوولیت مهم حفاظت و حراست از میراث فرهنگی را به عهده دارند.

منبع: ایرنا

کلیدواژه: ریاست سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۶۶۳۲۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

درگیری دو سازمان دولتی در میانکاله

 به گزارش تابناک، اجرای طرح گردشگری و طبیعت‌گردی در میانکاله و شبه‌جزیره آشوراده از ۲۵سال گذشته مطرح شد، اما اجرای این طرح بار‌ها با مخالفت کارشناسان و حامیان محیط‌زیست به تعویق افتاد. در سال ۱۳۹۷دولت وقت این طرح را آغاز کرد، اما کش و قوس میان حامیان محیط‌زیست و مدیران اجرایی استان باز هم سبب توقف این طرح شد.

با روی کار آمدن دولت سیزدهم و پس از سفر استانی رئیس‌جمهور به استان گلستان و بازدید از منطقه، رئیس‌جمهور بر ضرورت رفع مشکلات پیش روی اجرای طرح طبیعت گردی آشوراده تأکید کرد و بلافاصله جلسات مستمری توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست و با همکاری دستگاه‌های مربوطه ازجمله استانداری گلستان برگزار و قرار شد اجرای هرگونه طرح گردشگری در این ذخیره‌گاه مهم زیست‌کره با هماهنگی سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام شود.

مردادماه سال گذشته، سیزدهمین نشست کمیته ملی طبیعت‌گردی که با حضور علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست و معاون حفاظت و امور اراضی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به‌عنوان اعضای کمیته ملی طبیعت‌گردی برگزار شد، موضوع پروژه طبیعت‌گردی جزیره آشوراده منطبق با معیار‌های محیط‌زیستی در محدوده ۲۲ هکتاری به‌عنوان یکی از موضوعات مهم و دارای اولویت از سوی شخص رئیس‌جمهور در سفر استانی گلستان، مطرح شد و مورد تأیید نهایی اعضا قرار گرفت. سفر رئیس قوه قضاییه استان گلستان هم دستور ویژه حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای را برای رفع جنبه‌های حقوقی و قضایی مسائل و مشکلات استان ازجمله مسئله «طرح گردشگری جزیره آشوراده» را در پی داشت و طرح گردشگری آشوراده ضمن توجه به جوانب و ملاحظات زیست‌محیطی، به لحاظ حقوقی و قضایی هم تعیین تکلیف شد.

ماجرا از چه قرار است؟
فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست کشور در این باره گفت: «اداره میراث فرهنگی با مصالح ساختمانی بدون انجام هماهنگی، قصد ورود به منطقه حفاظت شده میانکاله را داشت که با ممانعت محیط‌بانان میانکاله از ورود مصالح ساختمانی به این منطقه جلوگیری و قرار شد اداره میراث فرهنگی استان گلستان پس از اخذ مجوز نسبت به ورود به میانکاله اقدام کند.»

سرهنگ جمشید محبت‌خانی افزود: «یک اثر تاریخی در منطقه حفاظت شده میانکاله قرار دارد که وظیفه حفظ و نگهداری آن برعهده میراث فرهنگی است، اما نیاز است از قبل، مجوزی برای ورود به منطقه گرفته شود؛ محیط‌بانان نیز وظیفه کنترل مجوز را دارند. دستگاه دولتی برای انجام هرگونه فعالیت عمرانی در منطقه حفاظت شده باید مجوز داشته باشد. با توجه به اینکه مسئولان میراث فرهنگی مجوز ارائه نداده بودند، محیط‌بانان میانکاله از ورود مصالح به منطقه ممانعت به عمل آوردند و با احترام از آنان خواستند که پس از اخذ مجوز نسبت به ورود مصالح به منطقه اقدام کنند.»

او ادامه داد: «برخلاف برخی مباحث مطرح شده، وقوع درگیری بین محیط‌بانان و کارکنان میراث فرهنگی به هیچ عنوان رخ نداده است بلکه بحث جزئی بین طرفین به‌وجود آمده بود که درنهایت آقای تقی‌پور، مسئول پناهگاه حیات وحش میانکاله برای بررسی بیشتر موضوع به پاسگاه دریابانی محل رفت و بعد از نیم ساعت حضور در پاسگاه، موضوع با صحبت حل و فصل و قرار شد مجوز لازم از محیط‌زیست استان گرفته و سپس وارد منطقه شوند. تأکید می‌کنم که بحث شفاهی بوده و بازداشت و درگیری رخ نداده است.»

آذرماه سال گذشته نیز انتشار تصاویر درگیری لفظی محمدجوادساروی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان گلستان با یک محیط‌بان در جزیره آشوراده خبر ساز شده بود که واکنش مدیران سازمان حفاظت محیط زیست را به دنبال داشت.

منبع: همشهری آنلاین