روایت حماسه در کُنش نیایشی
تاریخ انتشار: ۱۳ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۶۷۴۲۷۹
در تمام حماسه‌ها نیایش وجود دارد، چه گونه اساطیری‌اش، چه عرفانی‌اش و چه ملی‌اش. فقط ذات آنها فرق می‌کند؛ یعنی یک ذات، ذات نفسانی است، یک ذات، ذات الهی است و یک ذات، ذات شخصی، یعنی نیایش شخصی است که هر کسی می‌تواند نیایش شخصی را انجام دهد. ۱۳ آبان ۱۳۹۸ - ۰۲:۴۸ فرهنگی ادبیات و نشر نظرات - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرگزاری تسنیم، سعید تشکری گفت یازدهم:
ماحماسه‌هارادرحقیقتچندگونهتعریفمی‌کنیم: حماسه‌هایاساطیریوپهلوانیکهسینه‌به‌سینهنقلشده‌اند،مردمانمختلفقصه‌گویآنهستندوصاحبندارند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
امادرکناراین،مایکسریحماسۀمذهبیداریمکهاینحماسه‌هایمذهبیازدیدیکسریشخصیتمذهبیبیانمی‌شود. برایمثال،ابن‌حسامخوسفیکتاب«خاوران‌نامه» رادربارۀجنگ‌هایحضرتامیرالمؤمنینعلیه‌السلامنوشتهشدهاست.
دستۀبعدی،حماسه‌هایعرفانیاستکهدرآن‌ها،دیونفْسدرشرایطخاصی،باپلیدی‌هامی‌جنگدوتبدیلمی‌شودبهذاتیقدسیکهنمونۀکاملآنهم«منطقالطیر» عطاراست.
درتماماینآثار،نیایشوجوددارد،چهگونۀاساطیری‌اش،چهعرفانی‌اشوچهملی‌اش. فقطذاتآن‌هافرقمی‌کند؛یعنییکذات،ذاتنفسانیاست،یکذات،ذاتالهیاستویکذات،ذاتشخصی،یعنینیایششخصیاستکههرکسیمی‌تواندنیایششخصیراانجامدهد.
اولیننگاهمابهادبیاتنمایشیدرچهزمانیاست؟
درزبانپهلوی،نیایشیعنینمازبردن،دعاگفتنکهدرخُرده‌اوستاهاهموجوددارد. همینعملوقتیوارددینمبیناسلاممی‌شود،به‌واقعایندعاونیایشازارجومنزلتیبرخوردارمی‌شودکهرابطۀانسانوخداراشکلمی‌دهد.
چگونه در هنر نیایشی به ویژه عاشورایی خون تازه جریان پیدا کند؟هنر نیایشی در آینه دفاع مقدس به روایت سعید تشکریهنر عاشورایی، استراتژی هنر نیایشیارتباط هنر نیایشی با هنر عاشوراییبه روایت رمان‌نویس: هنر نیایشی؛ روایت یا نَقل؟به روایت رمان‌نویس: تفاوت هنر نیایشی در غرب و شرقهنر نیایشی به روایت سعید تشکریحکیمفردوسیازاینرابطه،استفاده‌ایبسیاربدیعمی‌کند: اونیایشراحماسیمی‌کند،نهاینکهنیایشراصرفاًعرفانیکند. یعنیپهلوان،آنجنگاوربرایرسیدنبهآمالمردم،روبهدرگاهخدامی‌آوردومی‌خواهدکهبهاوتوانیبدهد،قدرتیبدهدتابتوانداینکارراانجامدهد. نمونه‌اشآرشکمانگیردرشاهنامهاست،نمونۀدیگرآن،جنگبینایرانوتوراناست: گشتاسبوارجاسببرسرخدابایکدیگرمی‌جنگند. ایرانیاندینتک‌خداییدارندوتورانیاندینچندخداییوتورانیانبهایرانیانحملهمی‌کنند. قهرمانیمثلبستوروزریرازدلاینکنشبیرونمی‌آید. فرقبینبستورکهیککودکاستوزریرکهیکپهلواناست،چیست؟
زریربهمقدارلازم،نیایشحماسیندارد. اوبیشتر،پهلوانصداقتاستکهدراثرحملۀجادویبیدرفش کشتهمی‌شود. امادرکناراو،فردوسیدربستور،کاراکترپاکیزه‌ایخلقمی‌کندکهمامی‌توانیمازآنبه‌عنوانترازنوینجنگ‌هایالهیبهره‌برداریکنیم. جالباستکهبخشادبیاتنیایشیِحماسی،همانادبیاتنیایشی‌ایکهمیلبهحماسهدرآنوجوددارد،کماکاندرادبیاتماناگفتهماندهاست.
نیایشدرایننوعازادبیاتچندکنشدارد: یکاینکهمعنایخاصدارد؛یعنیبهنیرویمافوقبشر،یعنیخداوندرومی‌کنندتانیازشانرامرتفعکنند. یکمعنایعامدارندکهدرآنهرشخصیمی‌تواندستایشهرکسیراکهبرایاوذاتقدسیداردانجامبدهد. امامعتبرترینمأخذمادرکتاباَوستا،نیایشاهورامزداستکهمربوطبهقبلازدیناسلاماست.
جالبتوجهایناستکهقبلازاسلام،نیایش‌هایدیگریراازآدم‌هایدیگرنداریم،فقطیکنیایشاستوهمههمهماننیایشراانجاممی‌دهند؛ولیبعدازاسلام،ایننیایش‌هاچنانگسترشپیدامی‌کندکهدرآغازیککتاب،درمیانۀیککتابودرپایانآن،ادبیاتنیایشیشکلبارزخودشراپیدامی‌کند. مثلاًکیخسرومی‌گوید: «جهان‌دارِهشتمسروتنبشست * بیاسودوجاینیایشبجست.»
بیاییدکمیموشکافانه‌تربررسیکنیم. قبلازاسلام،نیایشمخصوصموبدانبودهاست،نههمۀمردم. یعنیهمۀمردمحقنداشته‌اندآییننیایش‌گریراخودشانانجامبدهندوباخدایخودشانرازونیازکنند. بایدیکموبدمی‌آمدهوآنموبدمردمرابهسمتاهورامزدامی‌بردهاست. دراینبخش،فقدانلوکیشنهموجودداشتهاست.
طبقکتیبۀشاپوریکم،دردورۀساسانیان،گروه‌هایجامعهبهاینشکلتقسیممی‌شده‌اند: 1. شهرداران: فرمانروایانکهازطرفشاهدرمناطقمختلفحکومتمی‌کردند. 2. واسپوهران: رؤسایطوایفکهصاحباملاکوسیعبودند. 3. ورزگان: بزرگانوصاحب‌منصب‌هایمهمدولتورؤسایاداراتووزرا. 4. آزادان: نجیبزادگانکهظاهراًافسرانلشکردراینطبقهجایمی‌گرفتند. 5. واستریوشان: تودهملتشاملروستاییان،صنعتگران،شهروندانودهقانان.
درتمامادبیاتنیایشیدردورهساسانیان،جایگاهمردمدرادبیاتنمایشیغایباست. درحقیقتاگرواقع‌بینانهبنگریم،درآنروزگار،مردمکلاًدوطبقهتقسیممی‌شدند: فرادستانوفرودستان. تاجاییکهفرادستانهمهفرشته‌خوهستندوفرودستانهمهدیوصورت. اینهمانقطعرابطۀنیایشگریبیندوگروهازمردماست.
بعدازاسلام،اساسِایندوگروهکاملاًشکستهمی‌شودوهرکسمی‌توانددرمنظومۀفکریخودش،راهکاریبراینیایشباپروردگارپیداکند. بههمیندلیلاستکهدردورانبعدازاسلام،اخلاقنقشبیشتریبهعهدهداردودرضمن،ادبیاتمردمینیزشکلمی‌گیرد. درمصداق‌هامختلفیکهتاکنونبرایادبیاتنمایشی،درگفت‌هایمختلفعرضکرده‌ام،تمامنویسندگانازهمینطبقاتمختلفمردمهستند؛عشقبهائمهاطهارمالِخودِمردماست. خودِمردمشعرمی‌گویند،خودِمردمداستانمی‌گویند،خودِمردمقصهمی‌گویند. نمونۀکاملآنحدیثسلسلةالذهباست. عده‌ایجمعمی‌شوند. حضرترضابهنیشابورمی‌آیندوکاتبانمی‌نویسند.
چهکسیسلسلةالذهبرابرایمردمعادیبازگومی‌کند؟شبانان. شبانانیکهگوسفندانراازاینشب‌چرهبهشب‌‌چرۀدیگرمی‌بردند،اخباروسخنانحضرترضارابراییکدیگربازگومی‌کردند. درواقعشبانانهمانقصه‌گویانِزمانخودشانبودند: مردمعادیکهخبرمی‌بردندازاینشب‌چرابهآنشب چرا.
«شب‌چره» برایماواژه‌ایبه‌معنایسرگرم‌کنندگیاست؛درصورتی‌کهاصلِاینکلمه«شب‌چرا» بودهاست،یعنی«چراآگاهی».
درشب،آگاهی‌هابهیکدیگرمنتقلمی‌شود. شبانانآگاهی‌دهنده‌هایزمانخودشانبودند. حتیداستانضمانتآهویحضرترضاعلیه‌السلامنیزدرحقیقتیکقصۀشبانیاست.
ردپایاینفاصلۀطبقاتیدرادبیاتنیایشیرادرشاهنامهنیزمی‌تواندید. درداستانپسرکفشگر: کفشگریمی‌رودنزدپادشاهومی‌گوید: «درازایخدمتیکهمندرجنگبهتومی‌کنم،بهپسرماجازهبدهکهدرسبخواند.» وشاهبهدلیلاینکهنمی‌خواهدبرزیگرانبهطبقۀدبیرانراهپیداکنند،اجازۀاینکاررانمی‌دهدوالبتهشکستسختیمی‌خورد.
درآنجاتفکرپادشاهایناستکهدرس‌خواندنمقامومنزلتیاستبرایاشرافجامعهواگرفرودستانبهاینمقامدستپیداکنند،آن‌هانیزواردطبقۀاشرافخواهندشدونظامازهمخواهدگسیخت. همینتفکروهمینتقسیم‌بندی،درفرهنگنیایشآنزماننیزوجودداشتهاست.
بههریکازکاراکترهایشاهنامهنگاهکنید،نگاهنیایشگرخودشرابهنمایشمی‌گذارد. حالاهمینرامی‌گذاریمکنارآثارِدیگرِهنرمندان. یعنیهرهنرمندونویسنده‌ایداردبااینآثار،ادبیاتنیایشیراازآندورانتاهم‌اکنونادامهمی‌دهد. براینمونه‌هایمعاصرآنمی‌توانیدبهنویسنده‌هایکنونیمراجعهکنید. این‌هاداراییکمترومعیاروهارمونیِهزارسالهاست؛یعنییکروزودوروزنیستکهپدیدآمدهاست. درتماماین‌هانیزلوکیشنوجوددارد؛یعنیهیچ‌کداموهمیوذهنینیست. اینهمانکاریاستکهجویسکارولاوتسانجاممی‌دهد. اوتسدرآثارش،ازآبشارنیاگارابه‌عنوانیکلوکیشنبرایخلقاثرنیایشیاستفادهمی‌کند. نویسنده‌هایمانیز،همینصنعترادرآثارخودشاناستفادهمی‌کنند؛برایمثالکوهالبرزمی‌شودمحلنیایش،زابلمی‌شودمکاننیایش،هرجایایرانرانگاهکنیدکهدرآنیکقهرمانوجوددارد،یکلوکیشننیایشیهمدرآنوجوددارد.
فردوسیاینکارراباخردمندیِتمامانجاممی‌دهدتاجاییکهمی‌توانیمشاهنامهرابهچندبخشنیایشیتقسیمکنیمودرهربخشهم،فکت‌هاییبیاوریمکهآنفکت‌هابه‌شدتمی‌تواندراهگشایمادرمعاصرسازیادبیاتنیایشیباشد.
ادامهدارد...
انتهای پیام/
R1013198/P/S4,35/CT4 واژه های کاربردی مرتبط کتاب و ادبیاتمنبع: تسنیم
کلیدواژه: کتاب و ادبیات کتاب و ادبیات
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۶۷۴۲۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
روایت آقای کاراگاه از فجیع‌ترین و بدترین پرونده‌ای که داشت | فیلم
یک کارآگاه ویژه چند نمونه از فجیع‌ترین و بدترین پرونده‌های قتل و آدم ربایی که تا به حال داشته است، را بازگو کرد. منبع: مهر
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت