خطای دید خط فقر/ چگونه باید به نظام داده منسجم در پرداخت یارانه رسید؟
تاریخ انتشار: ۱۲ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۹۴۴۰۰۴
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، حسین راغفر، اقتصاددان در مورد چرایی نبود اهتمام لازم در مورد جمع‌آوری اطلاعات در کشور و همچنین راهکارهایی در این زمینه گفت‌وگو می‌کند:
آیا در همه جای دنیا نظام‌های اطلاعاتی در مورد خانواده‌های محروم کامل و بی‌نقص است؟
خیر. حتی کشورهایی که آمارهای مفصل و تاریخی و نظام‌های حمایتی جا افتاده‌ای دارند نمی‌توانند مدعی باشند که برنامه‌هایی که اجرا می‌کنند دقیق است؛ چرا که همواره این فرصت وجود دارد که عده‌ای بخواهند سوءاستفاده کنند و یا داده‌های غلطی ارائه دهند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
علت اینکه اهتمام لازم برای جمع‌آوری اطلاعات در ایران وجود ندارد، چیست؟
این یکی از معضلات نظام حمایتی در ایران است. به این علت که نگاه نئولیبرالیستی بر اقتصاد کشور حاکم بوده و هست که کاملا مخالف برنامه‌های حمایتی است. همچنین در طول این سال‌ها برنامه‌هایی را به بدترین شکل ممکن در قالب پرداخت یارانه نقدی در دولت یازدهم و پیش از آن اجرا کرده‌اند.
چرا اجرای چنین برنامه حمایتی مطلوب به‌نظر نمی‌رسد؟
پرداخت یارانه‌های نقدی اخیر توسط دولت یک فاجعه برای اقتصاد کشور است که عملا فاجعه قبلی دولت قبلی را عمیق و گسترده‌تر می‌کند و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را از مردم می‌گیرد. ضمن اینکه این کار، سمی است به گلوی فقرا چون درنهایت آنها هستند که بازندگان اصلی خواهند بود. این موضوع را خیلی از کارشناسان در دولت قبلی هم متذکر شدند اما چون گوش نکردند امروز کاملا مشخص شده که هزینه‌های اصلی آن را کسانی می‌پردازند که ظاهرا برنامه‌ها برای آنها طراحی شده.
کمک‌های پرداختی باید به چه صورت باشد؟
عمدتا به‌صورت حمایت‌های خدماتی و کالایی.
در تعهدات حاکمیتی در قانون اساسی، کار به‌عنوان یک حق همگانی تلقی می‌شود. بنابراین دولت‌ها باید برای ارائه یارانه نقدی به مردم تلاش کنند از منابع موجود برای ایجاد شغل و تولید استفاده کنند. در آن صورت مردم نیازی به دریافت یارانه نقدی مستقیم نخواهند داشت. دولت‌ها باید تلاش‌شان را معطوف به خلق شغل و اشتغال کامل کنند. روش پرداخت یارانه‌های نقدی به شکل موجود زمان طولانی است که شکست خورده و همواره هم خطاهای مختلفی را می‌تواند در بر داشته باشد. امکان بررسی آن هم برای دولت‌ها بسیار پرهزینه است درحالی‌که ارائه خدمات عمومی مانند آموزش و پرورش رایگان و خدمات سلامت رایگان و... فرصت‌های بهتری را هم برای مردم و جامعه فراهم می‌کند و هر کدام از این خدمات منجر به تولید شغل در جامعه می‌شود. همچنین می‌تواند موجب رونق اقتصادی کشور باشد، درحالی‌که پرداخت نقدی یارانه مشکلات گسترده‌ای با خود به همراه دارد.
چگونه می‌توان به اطلاعات کامل و کم‌نقصی برای راه‌اندازی نظام یارانه‌ای منسجم و مشخص رسید تا پراکندگی‌ها مدیریت شود؟
شناسایی فقرا باید براساس ویژگی خانوارها، محل سکونت آنها (اینکه صاحب مسکن یا اجاره‌نشین هستند و در کدام منطقه زندگی می‌کنند)، تعدادشان، اینکه معلول و بیمار دارند یا خیر صورت گیرد. براساس آمارهای عینی، نه اینکه صرفا کسی ادعا کند و نتواند ثابت کند. کسانی که ادعا می‌کنند باید شواهد را نشان دهند بنابراین نیازی به هزینه‌های راستی‌آزمایی این داده‌ها وجود ندارد. در این نوع پرداخت، یارانه‌ای که به هر کس تعلق می‌گیرد متناسب با نیاز اوست. از سوی دیگر دریافت چنین اطلاعاتی باید محدود به یک دوره زمانی کوتاه یکساله باشد.
چرا؟
اینطور نیست که در هیچ کجای دنیا یارانه را تا ابد پرداخت کنند و کسی هم نظارت نکند. خیلی از افرادی که یارانه می‌گیرند در طول زمان تغییر وضعیت می‌دهند. موقعیت برخی بهبود پیدا می‌کند و از آن سیستم به‌طور خودکار خارج می‌شوند و وضعیت برخی هم بدتر می‌شود و احتمالا نیازمند دریافت یارانه بیشتری خواهندشد.
کارشناسان دولت و تصمیم‌گیرندگان، چنین اشرافی درخصوص پرداخت یارانه نقدی ندارند؟
اگر هم داشته باشند در محدوده‌های سیاستی رفتار و عمل می‌کنند و به همین دلیل است که پرداخت یارانه در ایران همواره یک اقدام سیاسی بوده تا اینکه بخواهد حمایتی باشد.
هدفمندی یارانه‌ها یعنی منابع به گروه‌های هدف که فقرا باشند اختصاص یابد و جهت‌گیری بایستی کاملا معطوف به خانوارهای فقیر باشد اما می‌بینیم که این اتفاق نمی‌افتد و به تعبیر خود دولت به 75میلیون جمعیت در کشور پرداخت می‌شود و این یعنی یک اقدام سیاسی. بنابراین وقتی در چارچوب‌های سیاسی قرار می‌گیرد دولت‌های بعدی هم به‌دلیل دید کوتاه‌مدت خود آن را ادامه می‌دهند چون می‌گویند چرا این دولت باید این سیاست‌ها را نقد و لغو کند و برای خود هزینه سیاسی بتراشد. بنابراین جرأت نمی‌کنند این کار را انجام دهند که تبعاتش برای نسل بعد و دولت‌های بعدی خواهد بود و به‌صورت یک سیاست غلط منتقل می‌شود. طبیعی است که در این چارچوب کارشناسان قرار نیست کار کارشناسی کنند. قرار است در این چارچوب راه‌های اجرایی این سیاست‌های تعریف‌شده سیاسی را عملی کنند، نه اینکه به راه‌حل درست بپردازند.
آیا با شناسایی فقرا از طریق ثروتمندان موافقید؟
شناسایی فقرا از طریق ثروتمندان یک روش غلط است. البته به هر صورت شاید شناسایی ثروتمندان کار ساده‌تری باشد. اما بحث این است که چه کسانی استحقاق دارند و گروه هدف هستند نه اینکه چه کسانی استحقاق ندارند. در این رابطه در شرایط کنونی ایران 50درصد مردم به درجات مختلف نیازمند انواع حمایت‌ها هستند. البته در زمانی که دولت دهم این کار را شروع کرد شاید این نسبت 40درصد مردم را شامل می‌شد اما همان سیاست‌ها موجب فقیر‌ترشدن مردم شد و گروه‌های بیشتری به جرگه فقرا افزوده شدند. از این‌رو، بهترین روش این است آنهایی که واجد شرایط هستند شناسایی شوند. از جهاتی هم عملی‌تر است تا اینکه بخواهیم خانوارهای متوسط که آنها هم صلاحیت و استحقاق دریافت را ندارند شناسایی کنیم که دامنه پرمناقشه‌ای می‌شود. به‌طور منطقی باید یک برنامه جمع‌آوری اطلاعات درباره خانوارهای کم‌درآمد را ساماندهی و آن را هر چند وقت یک‌بار به‌روز کرد. ضمن اینکه طبقات متوسط چون دستشان به تبلیغات و فرصت‌های حضور در سیاستگذاری‌ها می‌رسد صدایشان بلندتر شنیده می‌شود تا گروه‌های فقیر در جامعه. از این‌رو دولت‌ها همواره احتراز دارند از اینکه این برنامه‌ها را به‌طور منطقی واقعی کنند.
این برنامه‌ها چگونه در کشورهای پیشرفته اجرا می‌شود؟
در خیلی از کشورهای صنعتی، کسانی که استحقاق دارند فرمی در اختیارشان قرار می‌گیرد. براساس مشخصات، آنها به درجات مختلف استحقاق پیدا می‌کنند و دولت به این افراد اعلام می‌کند که چه میزان استحقاق دریافت خواهند داشت. البته پرداخت به یک دوره کوتاه معطوف می‌شود و بعد از آن مجددا باید فرم‌ها را پر کنند. در برخی موارد هم باید ادله لازم را ارائه کنند تا مشمول دریافت شوند.
یارانه سیاسی
هدفمندی یارانه‌ها یعنی منابع به گروه‌های هدف که فقرا باشند اختصاص یابد و جهت‌گیری بایستی کاملا معطوف به خانوارهای فقیر باشد اما می‌بینیم که این اتفاق نمی‌افتد و به تعبیر خود دولت به 75میلیون جمعیت در کشور پرداخت می‌شود و این یعنی یک اقدام سیاسی
منبع: اقتصاد آنلاین
کلیدواژه: حسین راغفر فقر نقدینگی هدفمندی یارانه ها یارانه نقدی معیشت خانوار بسته معیشتی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۹۴۴۰۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هفت روز تا پایان اجرای طرح فجرانه کالابرگ؛ برنامه دولت درخصوص کالابرگ چیست؟
اجرای طرح فجرانه کالابرگ الکترونیک در حالی از ۱۷ بهمن ماه به مدت سه ماه آغاز شد که اکنون تنها هفت روز تا پایان این طرح باقی مانده که هنوز دولت برنامه جدید خود را برای ادامه طرح یاد شده، اعلام نکرده است.
به گزارش ایسنا، با اجرای طرح کالابرگ الکترونیک از خردادماه سال ۱۴۰۲ به صورت سراسری در کشور، ۱۱ قلم کالای اساسی شامل برنج ایرانی، حبوبات، شیر کم‌چرب، پنیر، ماست کم‌چرب، مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی و قند برای حفظ سفره مردم از تورم در سبد غذایی این طرح تعریف شد.
طی چند فاز اجرایی و با گسترش اجرای آن در نهایت، هفت دهک درآمدی تحت پوشش این طرح قرار گرفتند و در صورتی که این هفت دهک درآمدی ۲۰۰ هزار تومان از مبلغ یارانه خود را از میان ۱۱ قلم کالای سبد غذایی تعریف شده خریداری می‌کردند، مشمول دریافت یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی می‌شدند. به عبارتی با استفاده از این طرح، یارانه دهک‌های یک تا ۳ درآمدی به ۵۲۰ هزار تومان و یارانه دهک‌های چهارم تا هفتم درآمدی به ۴۲۰ هزارتومان افزایش یافت.
اما در مرحله جدید اجرایی و شروع دهه فجر، دولت از ۱۷ بهمن‌ماه به مدت سه ماه (تا ۱۸ اردیبهشت ادامه دارد) مرحله جدید طرح کالابرگ الکترونیک را تحت عنوان «طرح فجرانه» اجرا کرد؛ این فاز جدیدی بوده که «شرط ۲۰۰ هزار تومان خرید از یارانه» حذف شد و اعتبار تشویقی آن از ۱۲۰ هزار تومان (اعتبار تشویقی کالابرگی) به ۲۲۰ هزار تومان افزایش یافته است.
به بیانی دیگر در این طرح، یک سبد ۱۱ قلمی برای تامین حداقل کالری، پروتئین، ریزمغذی و ویتامین‌های لازم برای هر فرد (منطبق با نظر انستیتو تغذیه ایران) با قیمت‌های مبنای سال ۱۴۰۱ انتخاب شده است و مابه التفاوت قیمت سبد مبنا سال ۱۴۰۱ با قیمت روز (۱۴۰۲) از محل یارانه جدید دولت تامین می‌شود، به این صورت که قیمت روز سبد مشتمل بر ۱۱ قلم ۷۴۳ هزار و ۷۵۰ تومان بوده که خانوار دهک‌های اول تا هفتم در صورت خرید بسته باید قیمت سال ۱۴۰۱ را به مبلغ ۵۲۳ هزار و ۳۰۰ تومان از جیب خود پرداخت کنند و مابه‌التفاوت آن تا قیمت روز به مبلغ ۲۲۰ هزار و ۴۵۰ تومان از محل اعتبار جدید دولت تامین می‌شود.
اعتبار جدید (۲۲۰ هزار تومانی) علاوه بر یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزارتومانی فعلی بوده و خانوار مشمول طرح به صورت مجزا یارانه نقدی خود را به صورت ماهانه دریافت خواهند کرد. مبلغ حمایتی دولت به صورت اعتبار در حساب سرپرست خانوار تخصیص یافته و در زمان خرید و متناسب با میزان خرید مصرف می‌شود. البته خانوار می‌تواند اقلام طرح را در سقف وزنی و کالایی تعریف شده خرید کند و امکان جا به جایی اعتبار بین گروه‌های کالایی مقدور نیست. به عنوان مثال با اعتبار برنج امکان خرید روغن وجود ندارد.
از همین رو می‌توان گفت با اجرای طرح فجرانه، فردی با دهک درآمدی یک تا ۳ به جای دریافت ۴۰۰ هزارتومان یارانه، ۶۲۰ هزارتومان و فردی با دهک درآمدی چهار تا هفت، به جای دریافت ۳۰۰ هزارتومان، ۵۲۰ هزارتومان یارانه دریافت خواهد کرد.
براساس اعلام وزارت رفاه مرحله سوم طرح کالابرگ از ۲۱ فروردین ماه سال ۱۴۰۳ شروع شده و برابر برنامه‌ریزی انجام شده تا ۲۱ اردیبهشت ادامه خواهد داشت که از زمان شروع طرح تا ۹ اردیبهشت، به صورت میانگین روزانه بیش از ۷۷۰ هزار خرید کالابرگی توسط مردم انجام شده و این یعنی موفقیت بالای طرح در جلب مشارکت مردم و حمایت از سبد غذایی خانوار در مقابل تورم و گرانی. طی ۸۰ روز طرح فجرانه توزیع حدود ۱۳۹ میلیون بسته غذایی صورت گرفته و اثر بسیار خوبی در رونق بازار و تولید کارخانجات صنایع غذایی گذاشته است.
تنها هفت روز تا پایان طرح سه ماهه فجرانه الکترونیک باقی مانده و هنوز دولت برنامه جدید خود را برای ادامه طرح کالابرگ اعلام نکرده است. البته ۱۹ فروردین ماه بود که سیدرضا یحیوی- مشاور معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره تداوم اجرای طرح فجرانه کالابرگ الکترونیک در سال جاری به ایسنا اعلام کرد که در حال حاضر طرح فجرانه کالابرگ الکترونیک در حال اجراست و منابع آن برای مدت سه ماه در نظر گرفته شده بود که در صورت تامین منابع، همین مدل ادامه پیدا خواهد کرد، اما اگر منابع تامین نشود چند مدل طراحی و به دولت ارائه خواهد شد و در صورت موافقت با یکی از مدل‌های ارائه شده، اجرا خواهد شد.
مشاور معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی همچنین اعلام کرده بود که در هر صورت حمایت از معیشت مردم ادامه‌دار است اما بستگی به این دارد که در چه قالب و طرحی ادامه یابد.
اکنون باید منتظر اعلام دولت ماند تا مشخص شود که قرار است پس از برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته چه مدلی برای مرحله جدید کالابرگ الکترونیک اجرایی شود.
انتهای پیام
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان