نقاشی پشت شیشه؛ به ظرافت شیشه، به قدمت نقاشی
تاریخ انتشار: ۱۲ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۹۴۸۰۶۴
«نقاشی پشت شیشه» هنری است که چهره آن در غبار تاریخی نهفته است و به درستی از سرگذشت آن مشخص نیست. قدیمی ترین نمونه ایرانی این هنر که باقی مانده است به دوران صفویه بر می گردد، گویا این صنعت در اواخر دوران صفویه از اروپای شرقی وارد ایران می شود. اما در آثار هنری باقی مانده در ایران آنچنان رنگ هویت ایرانی آثار پررنگ است که هیچ رد و نشانه ای از تقلید آثار غربیان نمی توان در آن ها یافت و همین مسئله وارداتی بودن این هنر و صنعت را در هاله ای از ابهام قرار می دهد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
برای آشنایی بیشتر با هنر نقاشی پشت شیشه به سراغ سعید رضاخان یکی از این هنرمندان شاخص این صنعت رفتیم. رضاخان نقش موثری در زنده نگاه داشته شدن این هنر کهن در فرهنگ امروز ایران دارد و در سال های اخیر تلاش بسیاری برای معرفی آن به نسل جدید داشته است.
هنری که از جزء به کل می رسد
رضاخان در معرفی نقاشی پشت شیشه گفت: نقاشی پشت شیشه یک هنر قدیمی است که در آن باید از جزء به کل کار شود. یعنی در ابتدا ریزه کاری ها و جزئیات کشیده می‌شوند و کلیات در آخر به نقاشی اضافه می‌شوند. این تکنیک، هنری است که با اعتقادات قلبی هنرمندان آن رابطه دارد و پس از ایجاد شمایل نگاری، حالتی مقدس به خود می گیرد. در دوران زندیه گل و مرغ هایی که توسط هنرمندان این رشته به تصویر کشیده می‌شدند، نمادی از حضور روح آدمی در باغ بهشت بود و حالتی روحانی در این هنر دیده می‌شد.
پیشینه ای پر از ابهام
وی درباره پیشنیه تاریخی هنر نقاشی پشت شیشه تصریح کرد: تاریخ نقاشی پشت شیشه به درستی مشخص نیست و چهره حقیقی آن در غبار تاریخی نهفته است. گفته های بسیار متفاوتی در این باره مطرح است. همچنین خاستگاه و مبدا آن هم در هاله‌ای از ابهام است. حتی نام بسیاری از هنرمندان معاصر این تکنیک را هم نمی‌دانیم. در کل باید بگویم که این هنر نکات ناگفته بسیاری دارد که به هر روی از یک زمانی جرقه آن خورده است. بیشتر متخصصین، نقاشی پشت شیشه را یک هنر وارداتی از اروپا می‌دانند و زمان آن را به زندیه منصوب می‌کنند، اما نمونه‌های محدودی از دوره صفویه نیز وجود دارد. همچنین اسنادی از وجود این هنر بر روی آبگینه های غیر تخت (کاسه، بشقاب و ...) متعلق به دوران پیش از ورود اسلام به ایران وجود دارد. همین اختلاف حدود ۱۰۰۰ ساله در یافتن اولین آثار این هنر در ایران خود به خوبی نشن دهنده معماگونه بودن منشا این هنر در تاریخ فرهنگی ایران است.
رضاخان افزود: متاسفانه تحقیق کاملی در مورد پیشینه این هنر صورت نگرفته است. از طرفی در طول تاریخ هنرمندان این رشته هم نظر مساعدی روی مستند کردن آثارشان نداشتند و حتی نام خودشان را پای آثار نمی‌نوشتند. حتی این احتمال وجود دارد که هنرمندان این رشته سواد خواندن و نوشتن چندانی نداشتند تا مسایل مربوط به نقاشی پشت شیشه را ثبت کنند. از طرفی نقاشی پشت شیشه مورد توجه مورخین نیز نبود تا اشاره ای به آن کنند. به همین دلیل هم در مورد خاستگاه و تاریخ ایجاد آن تمامی روایت ها را باید مد نظر قرار داد.
این هنرمند معاصر درباره دروان شکوه هنر نقاشی پشت شیشه خاطرنشان کرد: از قاجاریه به عنوان دوران طلایی این هنر یاد می‌شود. زیرا به یکباره با ایجاد دیدگاه‌های بسیار متنوع در این زمینه روبرو می‌شویم و با آثاری خاص که از نظر کیفیت مثال زدنی هستند، تولید می شود. حتی آثاری در دسترس است کهتوسط شاهزادگان قاجاری تهیه شده و امروز زبانزد خاص و عام هستند. از طرفی نمونه‌های گل و مرغی که در زمان زندیه به عنوان بخشی از معماری داخلی وارد گچ بری خانه های اعیان و اشراف شده بودند؛ به یکباره گسترش یافت. از سوی دیگر برخلاف دوران زندیه که این هنر یک هنر کاملا لوکس و متعلق به قشر مرفه جامعه بود، در دوران قاجار با رواج خیالی سازی و شمایل نگاری، هنر نقاشی پشت شیشه جای خود را در میان توده جامعه باز کرد و مورد استقبال عمومی قرار گرفت و به نوعی انعکاس دهنده اعتقادات جامعه شد. در ابتدا پای داستان های افسانه‌ای، داستان های اسطوره‌ای به این هنر باز شد و با گذشت زمانی اندک، روایت های مربوط به معصومین و اهل بیت نیز در آثار هنرمندان مورد استفاده قرار گرفتند و باعث شد تا نقاشی پشت شیشه در فرهنگ عامه جایگاه خود را پیدا کند و وارد زندگی روزمره افراد شود.
تغییر سبک زندگی عامل زوال
رضاخان درادامه با اشاره به تغییر سبک زندگی ایرانیان پس از استقرار پهلوی، درباره زوال این هنر گفت: نقاشی پشت شیشه هیچ گاه درجایگاه به یک صنعت سودآور برای هنرمندانش نبود و با گذشت زمان و رواج زندگی آپارتمان نشینی و تقلید از سبک زندگی غربی، نقاشی پشت شیشه از خانه ها رخت بست و با حضور رادیو و تلویزیون در خانه ها و قهوه خانه‌ها، رفته رفته نقاشی پشت شیشه و نقالی هم کمرنگ شدند. زیرا یکی از کاربردهای این هنر در نقالی بود. در ضمن شرایط زندگی هم تغییر کرده بود. مردم به دنبال رفاه بودند و برای رفاه بیشتر به پول نیاز داشتند و دیگر کسی برای دل خودش نقاشی نمی کشید تا رایگان به دیگران بدهد یا به امامزاده یا سقاخانه‌ای هدیه دهد یا اینکه به بهای ناچیزی بفروشد. این شد که نقاشی پشت شیشه رو به فراموشی رفت.
تلاش برای بازگشت به شکوه
این استاد نقاشی پشت شیشه با تاکید بر اینکه این هنر همچنان به راه خود ادامه می دهد، اظهار داشت: نقاشی پشت شیشه توسط معدود افرادی از جمله استاد حبیب نقاش به همان صورت سنتی خود حفظ شد. علاوه بر آن بزرگانی مانند مرحوم علی اکبر صنعتی و مرحوم مهیندخت عظیما نیز بودند که به این هنر رنگ و بویی تازه بخشیدند. همچنین آقای عبدالله رحیمی که ایشان هم صاحب سبک شخصی است. البته تلاش های استاد هادی سیف را در نگارش کتاب نقاشی پشت شیشه نباید نادیده گرفت که باعث شدند تا این هنر در میراث مکتوب ایرانیان نیز ثبت شود.
برچسب‌ها هنرهای تجسمی ایران سلسله قاجار نقاشی موزه نقاشی پشت شیشهمنبع: ایرنا
کلیدواژه: هنرهای تجسمی ایران سلسله قاجار نقاشی موزه نقاشی پشت شیشه هنرهای تجسمی ایران سلسله قاجار نقاشی موزه نقاشی پشت شیشه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۹۴۸۰۶۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اجراهای متنوع گروه‌های موسیقی محیطی در خانه هنرمندان ایران
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی خانه هنرمندان ایران، از سه‌شنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۳ خانه هنرمندان ایران از به‌صورت هفتگی میزبان اجراهای متنوع گروه‌های موسیقی محیطی در لابی طبقه همکف خواهد بود.
این مکان از سه‌شنبه با سلسله برنامه‌های اجرای موسیقی زنده و محیطی که «دلکوک» نام دارد، میزبان دانشجویان، استادان، دست‌اندرکاران، نوازندگان، آهنگسازان و فعالان عرصه موسیقی در قالب‌های اجرایی؛ تجربی، کلاسیک، تک‌نوازی، دو نوازی، سه‌نوازی، گروهی، تلفیقی، ترکیبی، اقوام، بینارشته‌ای و ... خواهد بود.
تماشای اجرای آثار در ساعت‌های اعلامی هر برنامه، برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.
کد خبر 6095592
تداوم بارندگیها در کشور / دمای هوا در بعضی مناطق کاهش مییابد