ترکیه و ورود به آسیای‌مرکزی با قطار فرهنگ

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، سران آنکارا با اظهار علاقه برای برقراری روابط بسیار نزدیک با کشورهای تازه استقلال یافته قفقاز و آسیای میانه، این کشورها را برادران ترکیه خواندند. آنکارا طی سالیان دهه ۹۰ و پس از آن به موفقیت‌هایی هم برای گسترش نفوذ در این مناطق دست یافت و توانست به بازیگری موثر تبدیل شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دولت ترکیه با تکیه برفرهنگ بومی این کشورها توانست دیدگاه‌های خود را از طریق دیپلماسی عمومی و قدرت فرهنگی، فراتر از مرزهای جغرافیایی به نمایش بگذارد. دولت آنکارا آژانس همکاری کشورهای ترک‌زبان را با اهداف سیاسی و اقتصادی در کشورهای تازه استقلال یافته تاسیس کرد و پس از روی کارآمدن حزب «عدالت و توسعه» تلاش کرده‌است نفوذ و نقش خود را در آسیای مرکزی در بُعد اقتصادی به طور ویژه گسترش دهد. ترکیه در مسیر توسعه و رشد اقتصادی به‌ویژه در بخش‌های خدمات و حوزه‌هایی مانند گردشگری توانسته بر عمق نفوذ خود در کشورهای آسیای مرکزی بیافزاید.

در مورد وضعیت حضور ترکیه در آسیای مرکزی، «ولی کوزه‌گر کالجی» کارشناس ارشد مسایل این منطقه با پژوهشگر ایرنا گفت‌وگو کرده که متن آن در ادامه آمده است.

ترکیه و نفوذ گام به گام در قلمرو سابق شوروی

کوزه‌گر کالجی در تشریح گام‌های ترکیه برای آغاز نفوذ در آسیای مرکزی بیان داشت: ترکیه از ابتدای فروپاشی شوروی به دنبال نفوذ درحوزه فرهنگی و اجتماعی در آسیای مرکزی بود. بعد از پیدایش چهار کشور ترک‌زبان در آسیای مرکزی و جمهوری آذربایجان در حوزه قفقاز، ترکیه شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان را تاسیس کرد. همه کشورهای جدید عضو این شورا شدند. دولت آنکارا سعی کرد از طریق تشکیل این شورا، تفکر سنتی پان‌ترکیسم را فراتر از قلمرو خود گسترش دهد. ضعف اقتصادی، فرهنگی و سیاسی و انزوای جمهوری‌های آسیای مرکزی و جمهوری آذربایجان یا به عبارتی انفکاک این کشورها از سایر مناطق جهان، سیاستمداران و احزاب سیاسی ترکیه را تشویق کرد تا درصدد جذب این کشورها برآمده و اتحاد آنها در چارچوب یک حوزه بزرگتر را دنبال کنند. نگرانی از احتمال واکنش تند جهان غرب و کشورهای قدرتمند منطقه نظیر چین، روسیه و ایران، برخی از نظریه‌پردازان پان‌ترکیسم را نیز به جانب احتیاط کشاند و باعث شد آنها مساله اتحاد سیاسی کشورهای ترک‌تبار منطقه را در زمره اهداف درازمدت خود در نظر گرفته و بر اتحاد فرهنگی و اقتصادی این کشورها تاکید کنند.

در زمانِ فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دولت‌های لائیک و ملی‌گرا در ترکیه روی کار بودند و  همزمان جنبش «فتح الله گولن» نیز به دنبال  گسترش اندیشه و شبکه‌های آموزشی خود در آسیای مرکزی بود. جنبش گولن از اوایل دهه ۱۹۷۰ سرمایه‌های عظیم و میلیون‌ها هوادار و هزاران نهاد ، موسسات آموزشی و رسانه‌های متعدد در ترکیه و کشورهای مختلف جهان داشت. در دهه های اخیر، عناصری همچون دموکراسی، تساهل و گفتگوی بین‌دینی در گفتمان این جنبش گنجانده شده و به تبع آن چالش های عمده‌ای برای دولت ترکیه ایجاد کرده است که کودتای جولای۲۰۱۶ یکی از مصادیق برجسته آن بود. بعد از کودتای نافرجام در ترکیه شبکه «فتح الله گولن» به شدت در آسیای مرکزی و قفقاز محدود شده است و یکی از پیش‌شرط های ترکیه برای توسعه مناسبات با این کشورها تعطیلی مدارس گولن در این مناطق می باشد. 

هدف دیگر ترکیه از ورود به منطقه آسیای مرکزی، بحث منافع اقتصادی  این کشور است. این منطقه بخش وسیعی از حوزه مبادلات اقتصادی را در اختیار بازرگانان ترک قرار می‌دهد و در بحث ساختمان‌سازی، توریسم و مبادلات اقتصادی فرصت خوبی را برای ترکیه ایجاد کرده است. ترکیه در حوزه فعالیت خود در این مناطق در مقابل ایران، روسیه و چین از حمایت غرب برخوردار  و موفق عمل کرده است. در سال‌های اخیر ترکیه همان روندهای گذشته را در سیاست خارجی خود نسبت به آسیای مرکزی دنبال می‌کند.

ترکیه همچنان جهت تقویت شورای کشورهای ترک‌زبان در آسیای مرکزی فعالیت دارد. رویکرد کنونی ترکیه در کشورهای آسیای مرکزی بیشتردر حوزه اقتصاد است و در بخش اجتماعی و فرهنگی نیز فعالیت‌هایی دارد. در مسایل امنیتی نیز همکاری ارتش و آموزش پلیس بین دولت ترکیه و کشورهای آسیای مرکزی وجود دارد.

 طی سال های اخیر و پس از تحریم روسیه، ترکیه تبدیل به یکی از مقاصد مهاجران کاری کشورهای آسیای مرکزی شده است. روسیه بعد از بحران اوکراین دچار تحریم اقتصادی شد. با پایین آمدن سطح درآمد در روسیه، فضا برای مهاجران کشورهای آسیای مرکزی در روسیه کمتر شد  و کشورهایی همانند تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان که عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا هم نیستند بخشی از نیروهای کار را به کشورهای عربی از جمله قطر و امارات منتقل کردند و بخشی هم به ترکیه مهاجرت کردند. هم اکنون بخش وسیعی از نیروهای مهاجران کار کشورهای آسیای مرکزی که اکثریت آنان از کشور ترکمنستان هستند در ترکیه مشغول به کار و فعالیتند.

ترکیه و معادلات غربی- شرقی در آسیای مرکزی

کوزه گر کالجی با اشاره به رقابت کشورهای منطقه در آسیای مرکزی اظهار داشت: ترکیه در زمان فروپاشی شوروی هم یکی از مسیرهای ترانزیت انرژی به اروپا بوده است. در این زمینه می‌توان به خط لوله «ترانس‌خزر» اشاره کرد. این خط لوله امکان انتقال گاز ترکمنستان به اروپا را با دور زدن روسیه از طریق خاک آذربایجان، گرجستان و ترکیه فراهم می‌کند. این خط کریدور مورد حمایت اتحادیه اروپا  و حتی آمریکا است و نیاز اروپا برای خرید گاز از روسیه را کم می‌کند. انرژی یکی از پیوندهای ترکیه با کشورهای آسیای مرکزی است. ترکیـه بـا توجـه بـه موقعیت ژئوپلیتیک خود از نقش مهم و وزن قابل‌توجهی در رقابت‌های غرب با روسیه در آسیای مرکزی یافت و با سیاست‌های کلان خود و حرکت در مسیر توسعه اقتصادی، کوشید نقش برجسته‌ای را در تحـولات منطقـه آسـیای مرکـزی ایفا کند.

برچسب‌ها آسیای مرکزی آنکارا کشورهای مشترک الامنافع

منبع: ایرنا

کلیدواژه: آسیای مرکزی آنکارا آسیای مرکزی آنکارا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۰۵۷۲۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اقدام ترکیه در تعلیق روابط تجاری با رژیم صهیونیستی بر دیگر کشورهای اسلامی تاثیرگذار است؟

کارشناس مسائل ترکیه اقدام اخیر دولت آنکارا در تعلیق فعالیت‌های تجاری و بازرگانی خود با رژیم صهیونیستی را حرکت مثبتی عنوان کرد و گفت: می‌بایست این حرکت به دیگر کشورهای اسلامی که همچنان با رژیم صهیونیستی دارای ارتباطات اقتصادی و تجاری هستند، گسترش پیدا کند.

به گزارش ایسنا، در هفته گذشته مقامات ترکیه به صورت رسمی از تعلیق روابط تجاری خود با رژیم صهیونیستی خبر دادند و در همین ارتباط وزارت بازرگانی این کشور روز پنجشنبه تایید کرد که تجارت با رژیم صهیونیستی را به طور کامل به حالت تعلیق درآورده‌اند و این تصمیم تا زمانی که از ارسال بی وقفه کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه اطمینان حاصل نشود، لازم الاجرا خواهد بود.

اوایل روز جمعه نیز، عمر بولات، وزیر بازرگانی ترکیه نیز گفت که اقدامات محدودکننده تنها پس از آتش‌بس در غزه لغو خواهد شد.

در همین زمینه رجب طیب اردوغان نیز در سخنانی گفت: آنکارا به پایان دادن به تجارت ۹.۵ میلیارد دلاری خود با اسرائیل متوسل شد، زیرا دولت یهود در حال حاضر از حمایت کل غرب، به ویژه ایالات متحده، برخوردار است تا به اقدامات نظامی خود علیه فلسطینیان در غزه ادامه دهد.

رییس‌جمهور ترکیه در این زمینه ادامه داد: ما می‌خواستیم بدون عجله روند را ارزیابی کنیم و این گام را برداشتیم. کل غرب برای اسرائیل کار می‌کند. آنها برای اسرائیل کار می‌کنند، به ویژه ایالات متحده. همانطور که آنها سرمایه‌های خود را بسیج کردند، مردم فلسطین محکوم به این شدند که در برابر بمب‌های اسرائیلی بمیرند. ما نتوانستیم در مقابل این امر کاری نکنیم، بنابراین گام‌هایی برداشتیم و این در را بستیم.

بر اساس آمار تجارت خارجی ترکیه که توسط اسپوتنیک تحلیل شده است، این کشور در سال ۲۰۲۳ به ارزش ۵.۴ میلیارد دلار کالا به اسرائیل صادر و ۱.۶ میلیارد دلار کالاهای اسرائیلی وارد کرده است.

کارشناسان مسائل بین‌الملل معتقد هستند که فشار افکار عمومی جهان اسلام و مردم ترکیه در اتخاذ این تصمیم از سوی دولت اردوغان موثر بوده است و آنها بعد از هفت ماه از وقوع جنگ بر اثر این فشارها ناچار به اتخاذ این تصمیم شدند.

«رضا عابدی گناباد» در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد اقدام اخیر ترکیه در تعلیق فعالیت‌های تجاری و بازرگانی خود با رژیم صهیونیستی تا زمان ایجاد آتش‌بس در غزه  و تسهیل ارسال کمک‌های انسان دوستانه به این منطقه تصریح کرد: اینکه ترکیه بخشی از تجارت خود را با رژیم صهیونیستی به حالت تعلیق درآورده امر مثبتی است و باید از اقدام ترکیه حمایت شود.

 این کارشناس مسائل ترکیه با بیان اینکه ترکیه در بین کشورهای مسلمان بیشترین ارتباط تجاری و اقتصادی را با رژیم صهیونیستی دارد، اظهار کرد: این اقدام ترکیه باید به دیگر کشورهای اسلامی نیز که با این رژیم دارای چنین ارتباطی هستند گسترش پیدا کند و کل تجارت کشورهای اسلامی با این رژیم متوقف شود.

او  همچنین در مورد اینکه چرا در هفت ماه گذشته علیرغم برخی از فشارهای داخلی و افکار جهان اسلام، ترکیه اقدام به تعلیق روابط تجاری و بازرگانی خود با رژیم صهیونیستی نکرده بود، گفت: باید توجه داشت که در حال حاضر نیز ترکیه بخشی از تجارت خود را با این رژیم به تعلیق درآورده و هنوز حرکت برخی از کشتی‌ها از سمت این کشور به سمت رژیم صهیونیستی ادامه دارد.

این کارشناس مسائل ترکیه با بیان اینکه اردوغان در حال حاضر در داخل ترکیه وضعیت خوبی ندارد، خاطرنشان کرد: او در انتخابات شهرداری‌های ترکیه با شکست مواجه شد و جریان اسلام گرا که منتقد سیاست‌های اردوغان در ارتباط با غزه بودند به حزب عدالت و توسعه رای ندادند و به حزب رفاه نو که توسط پسر نجم الدین اربکان اداره می‌شود رای دادند و این نشان دهنده این است که وضعیت اردوغان وضعیت خوبی نیست و با اینگونه اقدامات به دنبال این است که وضعیت خود را سر و سامان بدهد.

عابدی گناباد با بیان اینکه بخشی از مردم ترکیه که در انتخابات شهرداری‌ها به آقای اردوغان و حزب او رای ندادند بخاطر این بود که سیاست‌های اردوغان در مورد فلسطین را تایید نمی‌کردند، ادامه داد: در حال حاضر به نظر می‌رسد که اردوغان با این تصمیم به دنبال این نیز هست که با کارت فلسطین بازی کرده و محبوبیت برای خود در داخل ترکیه ایجاد کند.

این کارشناس مسائل ترکیه با اعتقاد بر اینکه بعد از عملیات تنبیهی ایران علیه رژیم صهیونیستی محبوبیت ترکیه در جهان اسلام کمرنگ تر شده است، افزود: ترکیه با اینگونه اقدامات سعی می‌کند که به نوعی انتقادات موجود در جهان اسلام در ارتباط با روابط تجاری و بازرگانی این کشور با رژیم صهیونیستی در زمان جنگ را کاهش دهد.

عابدی گناباد تصریح کرد: علی رغم این مسائل باید در مجموع گفت" حرکت ترکیه در این زمینه مثبت بوده و باید مورد حمایت و تشویق قرار بگیرد. "

انتهای پیام