به نقل از «ایکنا»

واکاوی اندیشه فقیهان درباره چیستی سحر و جادو/ آیا سحر حقیقت دارد

تاریخ انتشار: ۲۴ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۱۱۲۰۸۶

گروه اندیشه ـ سیدحسن خمینی ضمن اشاره به تعریف فقها از «سِحر» تصریح کرد: سِحر به معنای کارهای خارق‌العاده‌ای است که به سبب یک امر نامعلوم یا غیر‌متعارف پدید می‌آیند که گاه به سبب ریاضت است و گاه با به کارگیری قوانین طبیعی یا هندسی و گاه با تسخیر شیاطین.

به گزارش ایکنا؛ چهل و چهارمین جلسه درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسن خمینی، صبح امروز 24 آذرماه برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی در این جلسه به توضیح درباره مفهوم «سحر» پرداخت و گفت: مرحوم مصطفوی در «التحقیق فی کلمات القرآن» ریشه «س ح ر» را به معنای «صرف عمّا هو واقع و حق الی خلافه و تصرّف الابصار عمّا یشاهدونه فی الظاهر الی خلافه و صرف القلوب عمّا یدرکونه الی الخلاف» آورده است. ایشان اطلاق این ماده بر وقت صبح را هم به همین سبب بر می‌شمارد: «و أمّا إطلاق السحر على وقت قريب من الصبح و متّصل به: فهو من جهة أنّ ذاك الوقت يدلّ الى ضياء و ظهور شفق بالفجر مع ما يشاهد من الليل و الظلمة و يتوقّع امتدادها، فكأنّه يصرف الأبصار الى خلاف ما وقع.» ایشان سپس سحر را به واقعی و ادعایی تقسیم می کند: «ثمّ إنّ السحر إمّا واقعيّ أو ادّعائيّ: فالأوّل كما في: سَحَرُوا أَعْيُنَ النَّاسِ وَ اسْتَرْهَبُوهُمْ وَ جاؤُ بِسِحْرٍ عَظِيمٍ و الثاني كما في: فَلَمَّا جاءَتْهُمْ آياتُنا مُبْصِرَةً قالُوا هذا سِحْرٌ مُبِينٌ.»

وی ادامه داد: ایشان در ادامه سحر را دو نوع بر می‌شمارد: «و السحر على نوعين: إمّا بالتوسّل بأسباب و وسائل و آلات و أدوية مضبوطة في الكتب المربوطة، و إمّا بسرعة اليد في العمل و إعمال حيل تخفى على الناظر، و يطلق على النوع الأخير الشعوذة و الشعبذة، و قد يطلق على مطلق السحر.» وی سپس به فرق سحر و اعجاز پرداخته و می‌نویسد: «و الفرق بين السحر و الإعجاز: أنّ الاعجاز لا يعتمد على أسباب مخفيّة و لا على سرعة حركة في اليد و غيره حتى توجب صرف الذهن عن الواقع. بل هي عمل على خلاف مجرى الطبيعة بقوّة الإرادة و قدرة النفس مستندا الى القدرة الإلهيّة و في حال التسليم، و مقترنا بدعوى النبوّة.

وی افزود: از مجموع آنچه خواندیم، به دست می‌آید که تعریف‌های سحر دو نوع است: نخست؛ ایجاد کارهای خارق‌العاده. این کارهای خارق‌العاده به سبب یک امر نامعلوم یا غیرمتعارف، پدید می‌آیند که گاه به سبب ریاضت است و گاه با به کارگیری قوانین طبیعی یا هندسی، گاه با تسخیر شیاطین و جن‌ها، گاه با دمیدن و یا بستن و یا دود کردن و یا تصرف در آیات و قرار دادن اعداد و گاه از راه‌های غیرمشروع دیگر مثل گفتار و نوشتار و یا هر عملی که در قلب و عقل مسحور اثر می‌گذارد و ممکن است در این امور از استخدام فرشتگان و جن‌ها و شیاطین، بهره گرفته شود.

استاد حوزه علیمه تصریح کرد: دوم؛ آنچه دارای واقعیت نیست و صرفاً به سبب چیرگی حالتی بر حسّ بینایی، شنوایی یا امثال آن، در ذهن مسحور درج می‌شود. به عبارت دیگر، گاه سحر تغییر واقعیت‌های خارجی است که از مسیر علل عادی خود خارج می‌شود و گاه مربوط به روح انسان است. این نوع هم گاه مربوط به درک ناقص ماست که از اختلال در حواس ظاهر ناشی می‌شود؛ مثلاً چشم به طور کامل می‌بیند، گاه به سبب اشکال در حواس باطن و تصرفات غیر ارادی متخیّله و متصرفه در صورت‌ها و مفاهیم جزئی است. همین تفصیل مورد اشاره مرحوم شعرانی واقع شده است: «فَلَمَّا أَلْقَوْا سَحَرُوا أَعْيُنَ النَّاسِ؛ موسى گفت: شما بيندازيد. هنگامى كه انداختند، چشم‏هاى مردم را جادو كردند» و «يُخَيَّلُ إِلَيْهِ مِنْ سِحْرِهِمْ أَنَّهَا تَسْعَى؛ در خيال چنان وانمود شد كه با سرعت به راه افتادند».

وی یادآور شد: برای تعریف سحر می‌توان از طریق علل پیدایش آثار، تعریف را مطرح کرد و می‌توان از طریق معلول آن، تعریف را مطرح کرد و می‌توان از طریق ماهیت ذاتی آن، آن را تعریف کرد؛ اما چون ماهیت آن شناخته شده نیست، کسی از مسیر سوم به تعریف نپرداخته است و لذا یا به عوامل پیدایش یا به نتایج آن را تعریف کرده‌اند. به همین جهت، این تعریف‌ها، همگی تعریف‌های شرح الاسمی هستند و در بسیاری از موارد هم از جهتی اعم از سحر هستند و از جهتی هم اخص است؛ یعنی نه مانع اغیار هستند و نه جامع افراد. به همین جهت به نظر می‌رسد، در مواجهه با مصادیقی که در سحر بودن، شبهه داریم، باید ببینیم آیا عرف آن مصداق را سحر می‌داند یا نه؟ و اگر شک داشته باشیم، اصل، عدم شمول لفظ سحر بر مورد است.

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: ایکنا درس خارج حسن خمینی سحر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۱۱۲۰۸۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فرار «فیلم‌جُستار» از هر تعریف و قاعده

به‌گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، نشست تخصصی «فیلم‌جُستار، نظریه و عمل» به‌عنوان اولین نوبت از سلسله نشست‌های تخصصی ششمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران، روز سه‌شنبه ۴ اردیبهشت‌، با حضور رامتین شهبازی و احمدعلی سجادی‌صدر در محل دانشگاه سوره برگزار شد.

رامتین شهبازی عضو شورای علمی ششمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران در ابتدای این نشست ضمن ارایه توضیحاتی درباره پذیرش قالب «فیلم‌جُستار» در این دوره از همایش، گفت: فیلم‌جُستار یکی از گونه‌های شناخته‌شده در عرصه فیلمسازی و تحقیق در جهان است. امروز در بسیاری از رشته‌های میان‌رشته‌ای از این قالب استفاده می‌شود. در دوره‌ای دانشجویان رشته سینما در ایران هم فیلم‌جُستارهای خوبی را تولید می‌کردند که برخی از آن‌ها امروز در خارج از کشور تحصیلات خود را ادامه می‌دهند. به همین دلیل قالب فیلم‌جُستار را در فراخوان پذیرش آثار در همایش مطالعات فیلم کوتاه، قرار دادیم. در همین زمینه کتابی هم در دست تدوین است که به زودی از سوی انجمن سینمای جوانان ایران منتشر خواهد شد.

وی در ادامه با اشاره به تعداد معدود کتاب‌های منتشرشده به زبان فارسی درباره موضوع «فیلم‌جُستار» افزود: در این کتاب سعی کرده‌ایم علاوه‌ بر مرور تاریخچه فیلم‌جُستار، به شکل‌های مختلف فیلم‌جُستار هم اشاره داشته باشیم. در این کتاب، نظریه مطرح می‌شود و اما در ادامه از نظریه به سمت عمل حرکت خواهیم کرد. به برخی مباحث در قالب یک میزگرد هم خواهیم پرداخت تا مباحث به زبان عملی‌تر هم مورد بررسی قرار بگیرد.

«فیلم‌جُستار» تعریف‌گریز است!

در ادامه این نشست احمدعلی سجادی‌صدر مدیر گروه سینمای دانشگاه سوره گفت: مقوله «فیلم‌جُستار» مقوله پیچیده‌ای است چراکه به‌شدت از «تعریف شدن» گریزان است. «فیلم‌جُستار» از هر تعریف و قاعده‌ای که برای دیگر ژانرها مطرح است، بلافاصله فرار می‌کند و هیچ‌گاه خودش را در معرض محدود شدن قرار نمی‌دهد. همین ویژگی هم باعث پویایی این مقوله شده است.

وی ادامه داد: برای تعریف فیلم‌جُستار باید مستقیم سراغ نمونه‌ها برویم. ۲ نمونه‌ای که برای این نشست آورده‌ام، مربوط به آلن رنه و اورسن ولز است. فیلم‌جُستار، زمانی مربوط به حوزه فیلم مستند بوده است اما امروز خود را از حوزه مستند هم جدا می‌کند. در تعاریفی که از سال ۲۰۰۰ به بعد موجود است، اصطلاح تخصصی فیلم‌جُستار در حوزه‌ای مطرح می‌شود که ما پیش از این در حوزه سینمای مستند به‌کار نمی‌بردیم. آنچه می‌توانیم مطرح کنیم این است که فیلم‌جُستار، داستان ندارد. بر اساس تحقیقات جدید، ما از مرز خیال و واقعیت عبور کردیم و داریم به «رسانه» می‌پردازیم. داریم از تعریف‌نشدن موضوع، به تعریف‌نشدن رسانه و از چندگانگی موضوع به چندگانگی رسانه می‌رسیم. به همین دلیل بد نیست نگاهی به این سیر تحول داشته باشیم.

واقعیتی وجود دارد، اما کجاست؟

سجادی‌صدر در ادامه با ارجاع به بخش‌هایی از فیلم «شب و مه» ساخته آلن رنه گفت: کاری که آلن رنه به‌واسطه توضیح روی فیلم انجام داده این است که ما در مواجهه با آن تردید داریم که آیا کل آن مستند است، یا با یک فضای ساخته‌شده طرف هستیم. گویی ما را در میانه مرز مستند و داستانی نگه می‌دارد. این همان کاری است که آلن رنه در «هیروشیما عشق من» هم انجام داده است. مستند «شب و مه» درباره آسایشگاه‌های‌ آشوویتس است که در آلمان نازی مختص نگه‌داری یهودیان بوده است اما افراد از همین‌جا به سمت کوره‌های آدم‌سوزی فرستاده می‌شدند. رنه به آنجا می‌رود و از آنجا فیلمبرداری می‌کند و با تصاویری که از گذشته باقی مانده است، تلفیق می‌کند. رنه با نگه‌داشتن ما در مرز واقعیت و خیال، به‌گونه‌ای می‌گوید واقعیتی وجود دارد، ولی معلوم نیست همان چیزی باشد که به ما می‌گویند.

وی پس از نمایش سکانس‌هایی از «شب و مه» ادامه داد: در اینجا فیلم‌جُستار، به‌گونه‌ای از فیلم مستند نزدیک می‌شود که به نام مستند انعکاسی می‌شناسیم. در نمونه‌ای که از اورسن ولز خواهیم دید، شاهد مراحل ساخته‌شدن فیلمی هستیم که داریم آن را می‌بینیم. یعنی همه اجزای تولید از گروه فیلمبرداری تا بوم صدا را در تصویر می‌بینیم و به‌گونه‌ای با این مساله مواجه می‌شویم که آنچه در حال دیدن آن هستیم، ساخته‌شده است و این‌گونه نیست که واقعیت محض باشد.

تاثیر اورسن ولز بر گزارش‌های خبری دنیا

مدیر گروه سینما دانشگاه سوره تاکید کرد: اورسن ولز در همان دقایق ابتدایی مستند خود، تاکید می‌کند که این مستند یک دروغ است. فیلم در همان ابتدا روی فاصله میان «فیلم» و «واقعیت» تاکید می‌کند. شیوه ساخته‌شدن یک فیلم، بر تفسیر شما از واقعیت، تاثیر می‌گذارد.

در ادامه نشست و پس از نمایش سکانس‌هایی از مستند اورسن ولز، سجادی‌صدر ادامه داد: اورسن ولز از فیلمسازانی است که روی مقوله مستند دورگه، بسیار تاثیر گذاشته است. دقایق اولیه فیلم «همشهری کین» در آن مقطع روی تولید مستندهای خبری در دنیا، تاثیر گذاشت و بسیاری به تقلید از اورسن ولز، شیوه ساخت فیلم‌های خبری را تغییر دادند. اتفاقا یکی از اولین نمونه‌های مستندنمایی در سینما هم همین سکانس‌های ابتدایی «همشهری کین» است. ولز برخلاف زندگی شخصی‌اش، به‌عنوان یک هنرمند، ذهن بسیار خلاقی داشته است.

وی در بخش دیگر از صحبت‌های خود گفت: از ابتدای قرن بیستم در همه حوزه‌های هنر، شاهد بروز هنرهای تازه هستیم و گویی هنرمند دیگر خود را به مرزهای یک هنر محدود نمی‌کند. نمونه مشهور آن «برج ایفل» است که به‌راحتی نمی‌توان مشخص کرد که مجسمه است یا معماری. گویی هنرمند دیگر خودش را به رسانه محدود نمی‌کند. فیلم‌جُستار هم زمانی که با آپاراتوس سینما مواجه می‌شود، باید از مرز رسانه‌ای خود عبور کند و این رشدی است که در ۲ دهه اخیر در حوزه فیلم‌جُستار شاهد بودیم.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: فیلم‌جُستار در دوران جدید، می‌گوید اگر بخواهی من را بفهمی باید دید خود نسبت به دنیا را تغییر بدهی. این هسته ثابتی است که در سیر تحول انواع فیلم‌جُستار می‌توان آن را در همه انواع، رصد کرد. فیلم‌جُستار نمی‌خواهد مانند یک فیلم هالیوودی، ما را به‌واسطه روایت خود متاثر کند. از این منظر فیلم‌جُستار ذیل روایت پست‌مدرن قرار می‌گیرد.

وی تاکید کرد: فیلم‌جستار در واقع بیان شخصی یک هنرمند است و به همین دلیل هم ذیل هیچ تعریفی قرار نمی‌گیرد. یکی از بهترین مصادیق برای «حدیث نفس» همین فیلم‌جُستار است. ساختاری که هیچ قاعده‌ای ندارد و به همین دلیل هم به‌راحتی قابل‌تفسیر و دسته‌بندی نیست. تنها نکته مهم این است که فیلم‌جُستار، برداشت شخصی یک هنرمند از یک واقعیت است و هیچ‌گاه خود واقعیت نیست.

در «فیلم‌جستار» اصل اول «پژوهش» است

در ادامه این نشست تخصصی رامتین شهبازی عضو شورای علمی ششمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران گفت: طبق گفته دکتر صدر، فیلم‌جُستار، برداشت شخصی هنرمند از یک واقعیت است. آن چیزی هم که در همایش‌هایی همچون مطالعات فیلم‌کوتاه به‌عنوان موضوع و سرفصل مطرح می‌شود، تنها سابجکت و موضوع محسوب می‌شوند و ما به‌هیچ‌وجه نمی‌خواهیم به نگاه‌های تکراری نسبت به این موضوعات برسیم. در هر همایش و در هر کار علمی، شما با موضوع و سابجکت مواجه هستید. در واقع پیشنهاد و فراخوانی است که شما را به پرداختن به یک موضوع فرا می‌خواند.

وی افزود: آنچه خروجی کارها را متفاوت می‌کند، نقطه‌نظر ما به موضوعات است. به همین دلیل از مرحله موضوع عبور می‌کنیم و به مساله می‌رسیم. حتی می‌توانیم نسبت به موضوعات نگاه انتقادی داشته باشیم و همین نگاه انتقادی را در قالب مقاله و جُستار، ارایه می‌کنم. اینجاست که کار ما می‌تواند «خودویژه» شود.

شهبازی در ادامه گفت: در فرآیند ساخت فیلم‌جُستار، اصل اول پژوهش است. ما نباید این اصل را فراموش کنیم. زمانی ما از پژوهش مکتوب به یک خروجی مکتوب در قالب مقاله می‌رسیم اما وقتی می‌خواهیم «فیلم‌جُستار» بسازیم، در واقع داریم رسانه را هم تغییر می‌دهیم. به همین دلیل برای رفتن سراغ فیلم‌ «جُستار»، شما در واقع باید به ۲ رسانه، تسلط داشته باشید.

ادامه این نشست تخصصی به طرح پرسش از سوی حاضران اختصاص پیدا کرد.

ششمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران با شعار «امکانات بومی در ژانرهای آمیخته (هیبریدی) و اهمیت چرخه‌های تولید» برگزار می‌شود و در چهار بخش‌ «مقالات پژوهشی»، «جُستارهای آزاد»، «فیلم‌جُستار» و «ترجمه» پذیرش آثار خواهد داشت.

آخرین مهلت ارسال چکیده مقالات و طرح‌نامه‌ فیلم‌جُستار به ششمین همایش مطالعات فیلم‌کوتاه تهران، یک‌شنبه ۶ خرداد ۱۴۰۳ است و اسامی چکیده مقالات پذیرفته شده روز یک‌شنبه ۳ تیر ۱۴۰۳ اعلام خواهد شد.

کد خبر 6087703