به نقل از «ایکنا»

شکر علم؛ مقدمه جهل‌زدایی

تاریخ انتشار: ۲۵ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۱۱۸۱۳۹

گروه معارف ــ علم، نیازمند به کارگرفته شدن است، «شکر» می‌خواهد، وقتی آن را استفاده نکنی، عملاً خود را به نادانی زده‌ای و به دست خود بر چشم‌ها و گوش‌های خود قفل زده‌ای.

در حکمت شماره 105 نهج‌البلاغه امام علی(ع) آمده است: «رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ وَ عِلْمُهُ مَعَهُ لَا يَنْفَعُهُ؛ چه بسا دانشمندى كه جهلش او را از پاى در آرد و دانش او همراهش باشد اما سودى به حال او نداشته باشد».

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مطابق این سخن، آنچه آن عالِم را می‌کشد، جهل اوست و علم همراه او هست، اما به دردش نمی‌‎خورد و نجاتش نمی‌دهد. حال یا آن علم درحوزه‌ای که کشته می‌شود نیست و جهل او و علمش در دو حوزه مختلف‌اند (که چندان ضرورتی به بیان نداشت و واضح و بدیهی است؛ لذا نمی‌تواند منظور امام بوده باشد) یا این که منظور این است که علم او در همان حوزه‌ای که قتل او رخ داده بوده، اما نتوانسته است از کشته شدن او جلوگیری کند. مثل اینکه آن علم اصلاً حضور نداشته است. یا بهتر است این‌طور بگوییم که وجود داشته و همراه او نیز بوده، اما کمکی نرسانده و در موقعیت مذکور حاضر نشده و موثر نیفتاده است. علم غیر موثر، علم موجود اما غایب و نه حاضر و در صحنه، علم غیر فعال و مرده و نه فعال و زنده.

اکنون سؤال این می‌شود که چرا؟ چه وقت علم ما سودمندی و کارکردش را از دست می‌دهد؟ و حضور و کارکردش از بین می‌رود و ما جسد مرده آن را حمل می‌کنیم؟ ویژگی‌های علم زنده چیست و علائم بالینی علم مرده چیست؟ (منظور از علم مرده، علم تاریخ گذشته و منقضی شده و ابطال یافته نیست منظور علمی است که هرچند درست و به روز است اما علائم حیاطی‌ای از آن درنزد فرد صاحب آن مشاهده نمی‌شود، مثلا فرد از مضرات مصرف چیزی مطلع است، اما باز هم از آن استفاده می‌کند و خود را به سمت نابودی می‌برد یا علائم خطر را در راه می‌بیند، اما رعایت‌شان نمی‌کند و به سمت پرتگاه می‌رود).

سؤال بعدی بر می‌گردد به واژه «قتل»؛ فضا و بستری که این واژگان علم و جهل و نفع و سودمندی در آن به کار رفته‌اند با موضوع قتل و کشته شدن همراه شده؛ به نظرمی‌رسد فضای همراه واژه قتل، در تعریف سایر واژگان این سخن و بستر اجتماعی همراه این مفاهیم نقش اساسی دارد و اگر این بستر و زمینه اجتماعی که این واژگان در دل آن روییده‌اند و در ضمیر و وجدان تاریخی مخاطبان او وجود داشته است را به درستی در نظر نیاوریم، نخواهیم توانست به درستی به منظور این کلام علی(ع) برسیم.

علم نیازمند به کارگرفته شدن است، «شکر» می‌خواهد، وقتی آن را استفاده نکنی، عملا خود را به نادانی زده‌ای و لذ گویی خود به دست خود بر چشم‌ها و گوش‌های خود قفل زده‌ای. «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ(6-7 بقره).این قفل‌ها و بسته شدن راههای ادراک، نتیجه «کفر»ورزی به دانسته‌هاست. علم نیازمند شکر است، ما با شکر و به کارگیری درست دانسته‌های‌مان، آنها را در ساحت داد و ستد با واقعیات و تجربیات قرار می‌‎دهیم و به آنها امکان زاد و ولد و تولید مثل وفزونی و رشد، امکان زندگی و حضور و تاثیر می‌دهیم؛ سره‌ها از ناسره‌ها تفکیک و غربال می‌شوند، شکر(به کار گیری) و بلا(آزمون و تجربه) و تمحیص(غربال گری و جداسازی سره از ناسره)، معرفت‌های ما را بسط می‌دهند همچنان که «کفر و تسویف و عدم تمیز» به قبض آن می‌انجامند. قبض و بسط معرفت‌های ما بیش از همه ناشی از همین عوامل است. افرادی که دارای اطلاعات یکسان‌اند باز هم معرفت‌هایشان یکسان نیست و این فقط به محدوده اطلاعات آنها باز نمی‌گردد، بلکه به میزان کار با آن معرفت‌ها و و به میزان تجربیات‌شان و سنجش‌ها و غربال کردن‌هایشان نیز باز می‌گردد. اینجاست که با شکر و بلا تمحیص، آگاهی‌های علمی، فرد را به حوزه (علم- آگاهی) می‌برد و علم در او حاضر و زنده می‌شود و فعال می‌گردد و تاثیر می‌گذارد؛ چیزی شبیه فرایند نصب شدن علم در وجود انسان رخ می‌دهد، (نصب در مقابل کپی) در فرایند نصب اطلاعات و فایل‌های اجرایی در محل و موقعیت‌های مورد نظر قرار می‌یابند و تغییرات لازم را به‌وجود می‌آورند تا برای اجرا شدن آماده شوند، اما در فرایند کپی کردن هیچ تغییری رخ نمی‌دهد و اطلاعات صرفاً در جایی چه بسا غیر مرتبط، فقط ظبط می‌شوند، لذا آن اطلاعات و فایل اساسا اجرا نمی‌شود و کمکی به فرد نمی‌رساند.

چنین علمی تفاوتی با جهل نخواهد داشت. در مفهوم جهل نیزگروهی آن را در مقابل علم گرفته‌اند و عدم علم را مساوی جهل دانسته‌اند. اما برخی نیز آن را در مقابل عقل بیان کرده‌اند. ایزوتسو، اما «جهل» را مخالف «حلم» دانسته است و چنین آورده که نوع رفتار اعراب پیش از اسلام چنان بوده است که بر خویش تسلطی نداشته اند و با اندک تحریکی بر انگیخته شده و بی آنکه به پیامد عمل خود بیاندیشند، عکس‌العمل‌های تند انجام می‌داده‌اند و این ویژگی آنان، به عنوان جهل شناخته می‌شده است و حلم حالتی بوده که بر این جهل مهار می‌زده و آن را خاموش می‌کرده است. لذا او فرهنگ واژگانی جهل در نزد مخاطبین قرآن را چیزی در مقابل حلم بیان می‌کند البته همین ویژگی در صورت استمرار و تبدیل به ملکه راه عقلانیت و تفکر را نیز خواهد بست و به مفهوم عدم علم و نا آگاهی نیز راه پیدا خواهد کرد. به عقیده ایزوتسو، تقابل جهل و حلم در ارتباط انسان با انسان ویزگی عرب جاهلی بوده که پس از اسلام این رابطه افقی به رابطه عمودی انسان با خدا نیز سرایت کرده و جهل به عناد و کفر انجامیده است. در هر صورت فضای قتل و کشتن ارتباط وثیقی با این مفهوم از جهل خواهد یافت. بی‌تحملی و تحریک سریع و اقدام نسنجیده و عصبانیت کور اینها، راه هر علم و آگاهی موجود را سد می‌کنند و فرد را به مهلکه مرگ می‌کشانند، علمی که وجود این حالت جهل و عصبیت تند از کارکرد خواهد ایستاد؛ علمی که مسیر نصبش در وجود انسان طی نشده چگونه در مقابل چنین جریان تند و ویرانگری توانایی ایستادن دارد؟ جهلی که امروز هم هنوز امت محمد(ص) گرفتار آن است.

یادداشت از داریوش اسماعیلی؛ معاون فرهنگی جهاددانشگاهی واحد اصفهان

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: علم جهل شرح نهج البلاغه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۱۱۸۱۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آبرسانی به ۸۲۰ روستای استان کرمانشاه در قالب پروژه‌های ملی، استانی و قرارگاه محرومیت‌زدایی

رضا داودی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمانشاه زمان آغاز فعالیت‌های پروژه روستایی را از تیرماه سال ۱۴۰۱ عنوان کرد و گفت : آبرسانی به ۸۲۰ روستای استان در قالب پروژه‌های ملی، استانی و قرارگاه محرومیت‌زدایی امام حسن مجتبی (ع) در حال انجام است.

وی در توضیح پروژه‌های قرارگاه محرومیت‌زدایی امام حسن مجتبی (ع)، ادامه داد: آبرسانی به ۸۶۰ روستای استان در قالب ۲ قرارداد با قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) توسط سپاه حضرت نبی‌اکرم (ص) استان و قرارگاه نجف اشرف در حال انجام است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمانشاه با بیان اینکه سپاه حضرت نبی اکرم (ص) استان عهده‌دار پروژه‌های روستایی شهرستان‌های صحنه، هرسین، کنگاور، سنقر، کرمانشاه و اسلام‌آباد غرب است، افزود: پروژه‌هایی ۸ شهرستان شرقی کرندغرب، سرپل‌ذهاب، گیلانغرب، جوانرود، روانسر، پاوه و ثلاث باباجانی برعهده قرارگاه نجف اشرف نیروی زمینی است.

وی با بیان اینکه هم‌اکنون پروژه آبرسانی ۳۲۵ روستا آماده بهره‌برداری است، افزود: ۲۱۰ روستا از این تعداد در قالب قرارداد‌های محرومیت‌زدایی و ۱۱۵ روستا هم از پروژه‌های ملی و استانی انجام شده است.

داووی کرمانشاه را به‌عنوان محروم‌ترین شهرستان در حوزه آب روستایی معرفی کرد و گفت: مهم‌ترین پروژه‌های آن در قالب پروژه امام علی ۱ و امام علی ۲ تعریف شده که پروژه‌های امام علی ۱ در قالب ۱۸ روستا تا پایان اردیبهشت‌ماه جاری وارد مدار بهره‌برداری می‌شود.

داودی اشاره‌ای به اقدامات صورت گرفته در ۲۲ ماه گذشته در حوزه آبرسانی روستایی استان داشت و افزود: در سرتاسر استان ۶۲۵ کیلومتر، ۱۵۰ باب مخزن و ۴۹ ایستگاه پمپاژ احداث، ۴۶ حلقه چاه حفر شده است.

وی تصریح کرد: مجموعه اقدامات صورت گرفته محرومیت‌زدایی طی ۲۲ ماه گذشته به اندازه کار‌های صورت گرفته در ۱۵ تا ۲۰ سال گذشته بوده که این خود تحولی بزرگ در حوزه آبرسانی روستایی استان بوده است.

داودی خاطرنشان کرد: در تلاش هستیم تا پایان نیمه اول ۱۴۰۵ به شرط تأمین اعتبار تنش آبی کل استان به پایان برسد؛ و اما؛ بازدید خبرنگاران از پروژه‌های جهاد آبرسانی شهرستان کرمانشاه که با همکاری سپاه آماده بهره‌برداری است، آغاز شد.

از یک پروژه امام علی به گفته مدیرعامل آبفا استان کرمانشاه، ۱۸ روستا را زیر پوشش دارد که تا پایان ماه جاری به بهره‌برداری می‌رسد. وی با اشاره به اقدامات صورت گرفته، افزود: با حفر یک حلقه چاه عمیق با دبی ۲۵ لیتر در ثانیه و احداث ۲۱ باب مخزن، ۸۰ کیلومتر لوله‌گذاری، ۵ باب ایستگاه پمپاژ؛ بیش از ۲ هزار نفر از اهالی این روستا‌ها از نعمت آب پایدار بهره‌مند خواهند شد.

داووی با بیان اینکه این ۱۸ روستا اصلا دسترسی به آب آشامیدنی سالم نداشته، تصریح کرد: آب این روستا در گذشته به وسیله آبرسانی سیار یا چشمه تأمین می‌شد.

آنگونه که داوودی می‌گوید، مدول اول تصفیه‌خانه فاضلاب کرمانشاه هم‌اکنون فعال است که ۳۲۴ هزار نفر از جمعیت شهر را پوشش می‌دهد.

وی افزود: برای تصفیه کامل فاضلاب شهر کرمانشاه به ساخت مدول دوم و سوم تصفیه‌خانه فاضلاب هم نیاز داریم تا هر کدام بتوانند ۴۰۰ هزار نفر از جمعیت شهر کرمانشاه را پوشش دهند.

مدیرعامل آبفا استان کرمانشاه تصریح کرد: ساخت مدول دوم تصفیه‌خانه فاضلاب کرمانشاه با ظرفیت ۶۷ هزار مترمکعب در شبانه‌روز از نیمه دوم سال ۱۴۰۱ شروع و هم‌اکنون هم در حال انجام است.

داودی با بیان اینکه این پروژه جزء مصوبات سفر رئیس‌جمهور بوده، گفت: اعتبار خوبی برای این پروژه در نظر گرفته که طبق هدفمندی صورت گرفته با پیمانکار پروژه (قرارگاه خاتم الانبیا) سازه آن تا پایان سال ۱۴۰۳ تمام و ان‌شاءالله بعد از آن با نصب تجهیزات، سال ۱۴۰۴ وارد مدار بهره‌برداری خواهد شد.

وی با اشاره به پیشرفت ۲۴ درصدی این مگاپروژه در کرمانشاه، گفت: ۳۴۵ هزار مترمکعب خاکبرداری، ۴ هزار ۶۰۰ تن آرماتور، ۳۵ هزار مترمکعب بتن‌ریزی تا به امروز صورت گرفته است.

داوودی اعتبار لازم برای تکمیل این پروژه را هزار میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: اعتبار مصوب سال گذشته ۳۱۶ میلیارد تومان بوده و در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ پیگیر اعتبار خوبی برای آن هستیم.

وی ادامه داد: این تصفیه‌خانه ۲۴.۵ میلیون مترمکعب پساب تولیدی دارد که این میزان پساب برای واحد‌های صنعتی شرقی مورد استفاده خواهد گرفت و آب‌های زیرزمینی مورد استفاده ذخیره خواهد شد.

مدیرعامل آبفا استان کرمانشاه گفت: مناطق شرق و جنوب به خصوص جنوب‌غربی مشکلاتی داشتیم که دو خط غرب و شرق را طراحی کردیم.

وی با بیان اینکه خط غرب به پایان رسیده، گفت: این خط بین مخزن چمن به جمهوری بود که به اتمام رسیده و وارد مدار بهره‌برداری شده است.

داوودی گفت: اثرات این خط غربی برای مردم شهر کرمانشاه چندان ملموس نیست، چون باید پروژه شرق هم به اتمام برسد.

وی گفت: پروژه شرق و جنوب از سمت فرودگاه شروع تا مخزن کوثر که در جنوب‌شرقی واقع است، ادامه دارد. طول این خط ۹ کیلومتر است که ۷ کیلومتر از آن انجام شده است.

داوودی این پروژه را برای آب کرمانشاه مهم و استراتژیکی دانست و گفت: در تلاش هستیم تا ۲ ماه آینده این پروژه را وارد مدار بهره‌برداری کنیم و تنش آبی کرمانشاه برای همیشه مرتفع کنیم.

مدیرعامل آبفا استان کرمانشاه افزود: برای مناطق شمال کرمانشاه با چاه‌های حفاری شده و مخزن تلاش مشکلات در این منطقه را هم مرتفع خواهیم کرد.

داوودی گفت: با انجام مجموع این پروژه‌ها و همچنین اصلاح و بازسازی صورت گرفته در شبکه و حفر ۲۵ حلقه چاه، سال ۱۴۰۳ بهترین تابستان کرمانشاه از نظر تنش آبی خواهد بود .

باشگاه خبرنگاران جوان کرمانشاه کرمانشاه