به نقل از «شبستان»

«آوکونوس» و «فال پوست هندوانه»؛ شب چره با «وابشته بِج» گیلان

تاریخ انتشار: ۲۸ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۱۶۳۸۷۵

شب یلدا در گیلان جایگاه ویژه‌ای دارد و فرصت خوبی است تا در کنار پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها، فرهنگ فولکور گیلان بازخوانی شود.

 خبرگزاری شبستان- رشت- مهری شیرمحمدی؛ پاییز آخرین نفس‌هایش را می‌کشد، کوله‌بار برگ‌های خزانش را برچیده تا نه نه سرما بساط کرسی‌اش را علم کند. ذغال‌های سیاه که با هُرم آتش به سرخی می‌نشیند، ظلمت شب را پس می‌زند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

«یلدا» فرا می‌رسد با پشته‌ای از سرخی هندوانه و سبدی از دانه‌های یاقوتی انار و در جای جای ایران نوید می‌دهد که تاریکی و ظلمت پایدار نیست و صبح امید روز به روز فرازمندتر می‌شود، به شرط آنکه تن آسانی را کنار بگذارید و با آمدن سرما سردرگریبان نمانید.

«یلدا» چنان در خاک عمیق این مرز و بوم ریشه دوانده که جزئی از تار و پودش شده است، در اسطوره‌های ایرانی الهه «میترا» یا« مهر» در سیاه‌ترین شب سال متولد می‌شود و با آمدنش نوید پیروزی خیر بر سیاهی شر را داد. امید به روشنایی در ذات شادی‌های یلدا نهفته است، نوید به مهربانی، به شلعه‌های تیغ کشیده خورشید، خورشید مهر و از سر گرفتن زندگی، به اکنون دلخوش بودن و افسوس بر گذشتن ناخوردن و برای تحقق خیال‌پردازی‌های آینده تلاش کردن.

عزیز از یک هفته پیش در تدارک یلدا است چه بسا از تابستان. با هر هندوانه و کدویی که می‌شکست، دانه‌های آن را خشک می‌کرد و می‌گفت: این برای شب یلدا، بچه ها که می‌آیند، «شب چره» مان به‌راه باشد و آقاجان از ابتدای پاییز که به جنگل می‌‌رفت، با سبدی از کنوس و ازگیل به خانه می‌آمد و می‌گفت: این برای شب یلدا، داخل جام بریز تا «آوکنوس» ات برای یلدا جا بیفتد.

عزیز سماور ذغالی جهیزیه‌اش را از پستو به‌در می‌آورد و پس از اینکه برق انداخت برنج آن با سینی و زیر جام کنار کرسی می‌گذارد. آن سو تر پدربزرگ با «ماشه»، ذغال‌های سرد بخاری هیزمی را می‌جورد و می‌گوید: «پارسال سیب زمینی‌هایی که داخل بخاری هیزمی برشته کردی خیلی مزه‌دار شده بود» و عزیز با لبخند سر تکان می‌دهد و چشم و دستش همچنان به‌کار است؛ صدای چَرقُ چَرق تخمه‌های کدویی که در تابه مسی بو می‌داد، موسیقی همیشگی یلدا را در اتاق گلی می‌نواخت.

حالا دیگر همه جمعند، صدای قیل و قال نوه‌ها که سرگرم گردو بازی‌اند و آقاجان تلاش دارد کدورت‌های میان فرزندانش را در آتش هیزم بسوزاند و گرمای دوستی را میان اولادش از سر بگیرد و یادآور می‌شود که سر هیچ و پوچ نباید دلچرکین ماند.

گرمای کرسی، دل‌ها را نزدیک می‌کند. بخار چای از استکان‌های کمر باریک بلند می‌شود و یکی از دخترها می‌گوید: دلم لک زده بود برای این استکان‌ها و زیرجام‌هایش. چایی ساقه درشتی که خودتان عمل می‌آورید، طعم دیگری می‌دهد.

عزیز از شادی این دورهمی فرزندانش جانی دوباره می‌گیرد و با همان زانودردش به تالار می‌رود و هندوانه‌ای را که از آخرای تابستان از تالار آویزان کرده، پایین می‌کشد و می‌گوید: «نوبتی هم باشد، نوبت «فال پوست هندوانه» است» و سرمای هندوانه را با گرمای محبتش فرو می‌نشاند.

آقاجان به عادت همیشگی چاقوی دسته زردی را از جیب کتش بیرون می‌آورد و زبانه آن را بیرون می‌کشد، زیر لب دعایی خوانده و نیت می‌کند و چاقو را درست جایی می‌گذارد که بوته خشکیده هندوانه پیداست. دل در دلها نبود تا پوست هندوانه‌ها را به پشت سر بیندازد تا بقیه ببینند دایره احتمال ریاضیات چند چند سبز و قرمز می‌شود. اگر هرچهار پاره سبز بود، دست و شادی به هوا بود که پس حتما حاجتمان برآورده می‌شود.

وقتی عزیز جان کاسه‌ی بلور انارهای دانه شده را روی قرمزی لحاف کرسی می‌گذاشت، عطر گلپر در هوا می‌پیچید، وسط تند تند خوردنهایمان یادآور می‌شد که آجیل شب یلدا باید به سفره نوروز هم برسد شگونش به همین است.

مگر می‌شد آن همه آجیل را یک شبه خورد؛ از «وابِشته بِجی» که عزیز جان بو داده بود، برنج‌های پفکی با مخلوط شاهدانه و عدس و سویا. «ترشه کُونوسی» که در آب نرم کرده بود ، «ترشه اناری» که لای ماسه تا شب چله سالم نگه می‌داشت، « سنگه خُوج» هایی که لای کُولش برنج می‌نهاد و تا یلدا چقدر آبدار شده بود.

کاش یلدای امسال برف ببارد تا «اَربه دوشوهای» پخته شده از خُمره بیرون آید و« برف دوشو»، شب چره یلدا را کامل کند.

آقاجان سراغ کتاب قدیمی رنگ و روفته‌ای می‌رفت که ورق‌های کاهی‌اش را باید با احتیاط باز می‌کرد، کتابی از دورانی که به مدرسه می‌رفت.

افسانه‌گویی‌اش به عادت همیشگی از قد و قواره «رستم دستان» بود، اندازه چکمه‌هایش را می‌گفت که وقتی خاک ته آن را خالی می‌کرد اندازه یک تپه می‌شد و می‌افزود: رستم هر وقت می‌خواست کباب بخورد، تنه درختی را از ریشه می‌کند و گورخری را که شکار کرده بود به سیخ درخت می‌‌کشید. باور نمی‌کنید، الان اشعارش را می‌خوانم و حماسه‌خوانی‌اش گل می‌کرد بسان نقاله‌خوان‌های قدیمی با همان آهنگ و دست‌هایش را بالا و پایین می‌برد.

سپس، نوبت شنیدن چگونه عاشق شدن «بیژن و منیژه»، «رودابه و رستم»، شیفتگی«کتایون» و دلدادگی« سهراب به گردآفرید» بود و با گذشت قرن‌ها هنوز این داستان‌های شاهنامه فرودوسی عجیب به دل ایرانی‌مان می‌نشیند و سرآخر پندهای «گلستان سعدی» بود که بچه‌ها فقط می‌شنیدند و بزرگترها عمق معنایش را در بزرگسالی می‌چشیدند؛

پاسبانی که یار درویشست / پاسبان ممالک خویشست پادشاهی که طرح ظلم افکند/ پای دیوار ملک خویش بکند با رعیت صلح کن وز جنگ خصم ایمن شو/ زان که شاهنشاه عادل را رعیت لشکرست چو بد کردی مشو ایمن زبدگوی/ که بد را کس نخواهد گفت نیکوی و باب اولش در سیرت پادشاهان را که تمام می‌کرد ، دیگر باب‌ها را هم تورق‌کنان می‌خواند.

عزیز جان بشقاب‌های گل سرخی جهیزیه‌اش را روی سفره می‌چید و می‌گفت: یک شب یلداست و سبزی پلو با ماهی‌اش، شعرخوانی بس است.

شب که به انتها می‌رسید، آقاجان آنقدر قصه و شعر و ضرب‌المثل گیلکی و تالشی به گوشمان خوانده بود که در راه شعرهای «یِه شُو بُوشم روخونه»، «حلیمی جان» و «رعنا» را از بر می‌خواندیم.

پایان پیام/595

منبع: شبستان

کلیدواژه: مسجد کانون های فرهنگی هنری مساجد کانون های مساجد طرح ملی فهما وحدت حوزه و دانشگاه روزنامه فعالیت های مسجدی استان همدان بارندگی و سیلاب مجلس شب چره شب یلدا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۱۶۳۸۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رییس‌جمهور قهرمانی فوتسال ایران در آسیا را تبریک گفت

‌به گزارش‬ خبرگزاری‬ مهر، ‬ آیت‬ الله‬ «سید‬ ابراهیم‬ رئیسی» ‬ رئیس‌جمهور کشورمان در پیامی قهرمانی تیم ملی فوتسال کشورمان در جام ملت‌های آسیا را تبریک گفت. متن پیام رئیس‌جمهور به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

پیروزی مقتدرانه و غرورانگیز تیم ملی فوتسال کشورمان و کسب مقام قهرمانی رقابت‌های جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۴ در تایلند و اهتزاز پرچم پرافتخار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، موجب سرافرازی و شادمانی همه ایرانیان ورزش‌دوست شد.

اینجانب با مسرت، این درخشش را که نشانه‌ای دیگر بر شایستگی‌های جوانان پویا و سرزنده این مرز و بوم است، صمیمانه به ملت بزرگ ایران تبریک می‌گویم و از یکایک اعضای تیم ملی، مربیان، کادر فنی و سایر تلاشگران حوزه ورزش کشور برای کسب این عنوان ارزشمند، قدردانی می‌نمایم و امیدوارم این پیروزی که در سایه اتکال به خدای متعال و تلاش مستمر ورزشکاران عزیز به دست آمد، در سایر آوردگاه‌های ورزشی نیز تداوم یابد.

برای همه ورزشکاران عزیز کشور آرزوی سلامتی دارم و تداوم موفقیت آنان را که مایة سربلندی ملت عزیز ایران هستند، از درگاه خداوند سبحان مسالت دارم.

کد خبر 6091273 نفیسه عبدالهی