به نقل از «دانا»

خربزه ترش و دلمه کلم، پای ثابت یلدا در سفره کردستانی ها/ خوانچه نوعروس در شب چله چیست؟

تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۱۸۴۰۶۷

برای دخترانی که به تازگی ازدواج کرده‌اند یا در مراحل نامزدی و عقد به سر می‌برند شب چله حال و هوای دیگری دارد، در گذشته خانواده‌ داماد هدایایی را روی سینی بزرگی قرار می‌دادند که به آن طَبق گفته می‌شد ...

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از کُردتودی، هرچند جامعه‌شناسان و مردم‌شناسان در این ارتباط بر این باور هستند، طی سال‌های اخیر بعضی از آیین‌ها و سنت‌های قدیمی و به تبع آن یلدا در ایران کمرنگ شده است، اما هنوز هم 30 آذر هر سال در همه مناطق کشورمان ایران و در رأس آنها کردستان، این آیین با حال، شور و شوق و شعور خاصی برگزار می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با این وجود در شب یلدا، کُردها طی رسوم کهن خود، به دور یکدیگر در خانه پدر بزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها جمع می‌شوند و ضمن دید و بازدید و به ویژه با به جای آوردن سنت حسنه صله رحم و دیدار با اقوام خوراکی‌های خاصی مانند هندوانه، انار، آجیل و ... را مصرف می‌کنند.

با توجه به اینکه یک روزی تا این شب باقی مانده است، اما هیاهوی مردم و ازدحام جمعیت در بازار رسیدن این شب را برای هر قشری از مردم نوید می‌دهد.

همه سعی دارند، تا در این شب به هر نوعی که می‌شود، خود را به خانواده برسانند و در این شب به دور از هر گونه غم و غصه، شاد و خوشحال باشند.

شب یلدا را در سنندج "شه‌و چله" می‌گویند، برگزاری شب چله در هر دیار و شهر و روستایی آیین خاصی دارد که در کردستان نیز چنین است. برگزاری شب چله در سنندج با دیگر شهرهای کردستان متفاوت است.

یلدا به ما یاد می‌دهد که زندگی آنقدر کوتاه است که یک دقیقه بیشتر با هم بودن را باید جشن گرفت".

در کردستان عده قابل توجهی از مردم برای شام دولمه درست می کنند و عده ای نیز در این شب به دلیل خوش یمن بودن از بوقلمون، مرغ و ماهی استفاده می کنند.

شب یلدا ، شب اول زمستان ، طولانی ترین شب سال است که فردای آن با تابش خورشید ، روزهای ایزدی افزونی می یابد و مردم کردستان آداب و رسوم خاصی برای این شب دارند.

یلدا و جشن هایی که در این شب برگزار می شود یک سنت باستانی است و در این باور یلدا روز تولید میترا و مهر است . در نقاط مختلف ایران به تبع محیط و سبک زندگی مردم منطقه نوع رسم و رسومات فرق می کند اما هندوانه ، میوه ای است که هیچ وقت از قلم نمی افتد و خوردن مقداری از آن در شب چله به عقیده ی مردمان قدیم ، انسان را از سرما و بیماری در سراسر زمستان حفظ خواهد کرد.

کردستانی ها سه ماه قبل از فرارسیدن شب یلدا با بند کردن انگور و آویزان کردن به در و سقف منازل خود و با تهیه و خرید خربزه و انداختن در خم ترشی به استقبال شب یلدا می روند.

مردم کردستان اهمیت فوق العاده ای برای شب یلدا قایل هستند و در این شب بسیاری از مردم همانند شب نوروز لباس های نو پوشیده و سفره ها را چیده و عود می سوزانند.

گرچه برخی از آداب و رسوم شب یلدا در کردستان اکنون کمرنگ شده و برای نسل جوان چندان آشنا نیست ولی هنوز در بسیاری از محله های قدیمی و خانواده های اصیل استان وجود دارد.

 

سپری کردن یک شب برفی طولانی با شنیدن قصه ها و حرف های شنیدنی

بتول زندی از سالخوردگان اصیل و محلی شهر سنندج در تشریح رسم و رسومات شب یلدای اقوام کرد ایرانی گفت : در شب یلدا که شب اول زمستان و شروع فصل سرد است تمام خانواده ها دور هم جمع می شوند و در این شب که طولانی ترین شب سال است به گفتن قصه های قدیمی و باستانی وتفأل به کتاب حافظ و خواندن غزلیات آن و خوردن آجیل و میوه جات و ...  می پردازند.

وی افزود: تمامی عروسها ، دامادها ، دختر و پسر و ... همه در خانه ی بزرگترها دور هم جمع می شوند و با شادی و سرور به سپری کردن یک شب برفی طولانی به شنیدن قصه ها و حرف های شنیدنی و سرگذشت بزرگتر ها می پردازند.

 

 

وی اظهار داشت : معمولاٌ هر شهر و هر قوم و طایفه ای برای شب یلدا غذای مخصوصی را پخت می کنند و مردم سنندج به پختن دلمه علاقمندند و برای آن شب دلمه های مختلفی از جمله : 1. دلمه ی شیرین 2. دلمه ی ملس 3. دلمه ی ساده  همراه با دوغ محلی درست می کنند و میوه های مختلفی از جمله خربزه ترش ، هندوانه ، انگور ، انار ، سیب ، پرتقال ، موز ، کیوی ، که نشانه ی تندرستی ، فراوانی ، برکت و شادی می باشد و همچنین انواع خشکبار که اصلی ترین آن تخمه می باشد را برای شب باستانی یلدا تهیه می کنند و معمولاٌ همگان آن شب را تا دیروقت بیدار می مانند.

شب یلدای امروزی بهانه ای برای ریخت و پاش های بی مورد

بتول زندی خاطر نشان کرد : در زمان قدیم مردم دور کرسی می نشستند  و در زیر گرمای دلنشین کرسی و با تماشای برف پشت پنجره قصه های مختلفی را برای هم تعریف می نمودند  و به کتاب حافظ تفأل می نمودند و غزلیات حافظ را می خواندند و در عین رعایت سادگی و خودمانی  بودن  ، این شب را به خوشی می گذراندند و تشریفات بی جای کنونی را نداشت . اما در حال حاظر شب یلدا تبدیل به یک بهانه ای برای ریخت و پاش های بی مورد و چشم و هم چشمی فامیلی شده و با صرف هزینه های آنچنانی سعی می کنند برتری مالی خود را در فامیل به رخ بکشانند . در ضمن با ترویج  زندگی شهرنشینی خانواده ها پراکنده شده اند و خیلی ها در غربت به سر می برند و زیاد نمی توانند مثل گذشته اعضای خانواده و اقوام به دور هم جمع شوند.

زندی گفت : در شب یلدا معمولاٌ خانواده هایی که عروس داشته باشند ، خانواده ی داماد برای عروس خنچه می آورند  و این خنچه شامل یک قواره پارچه ، گل ، طلا ، و میوه ( هندوانه ، خربزه ترش ، سیب ، انار ، موز ، و... ) همچنین یک دیس دلمه ساده و شیرین ) و حلوا و در ضمن روی خنچه (طبق ) را با پارچه ی قرمز و کوزه ی سفالی تزئین می کنند و چند نفر آن را بالای سر می گیرند و به خانه ی عروس می برند البته این حالت برای امروز کمرنگ شده و جای خود را به ساکی از کیف ، کفش ، لباس و طلا و جواهرات گران قیمت داده است.

خوردن کاله ک ترش بعد از صرف شام

زندی گفت: "سنندجی‌ها بعد از صرف شام" کاله‌ک ترش" می‌خورند، کاله­ ک ترش نوعی خربزه کوچک، معطر و شیرین است که در پایان فصل برداشت خربزه آن را به درون سرکه می‌انداختند تا ترش شود و داخل خربزه پرآب شده و آب آن را ترش و شیرین داخل ظرف جداگانه ریخته و خربزه را قاچ کرده و می‌خوردند و آخر سر هر کسی مقداری از آب خربزه را سر می‌کشید. پیشینیان عقیده داشتند خربزه ترش کشنده میکروب، ضد آسم و خفگی است، شهد این خربزه معطر است و بعد که ترش می‌شد از سکنجبین معطرتر می‌شد.

اگر دختری تازه عروس باشد، خانواده او هدیه‌ای با مقداری آجیل گندم برشته و میوه و شیرینی جهت شب یلدا به منزل داماد می‌آورند و همچنین اگر پسر و دختری با هم نامزد باشند، خانواده پسر در شب یلدا هدیه‌ای برای این دختر به منزل پدرش می‌برند.

اگر چه شرایط اجتماعی، مهاجرتها و تغییر بافت فرهنگی منطقه تا حدود زیادی آداب و رسوم شب  یلدا را در کردستان کمرنگ کرده، اما هنوز این سنت دیرینه در قالب شب نشینی با نام  شب چله  یا  شب زمستان به قوت خود باقی است.

انتهای پیام/

منبع: دانا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۱۸۴۰۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

(تصاویر) عمارت انگورستان ملک

گذشت زمان قسمت‌های مختلف آن تخریب کرده و بخش‌هایی از آن نیز در سال ۱۳۳۳ هجری شمسی در تعریض خیابان ملک از بین رفته است.

این باغ انگور که در اصفهان قرار دارد در زمان حکومت نادرشاه به‌عنوان مالیات از مردم گرفته شده و در دوره ناصرالدین شاه قاجار به تملک مسئول امور مالی حکومت وقت اصفهان، یعنی پدر حاج محمد ابراهیم ملک‌التجار درآمده است.

حاج محمد ابراهیم خان بعد‌ها بنای خانه‌ی انگورستان را برای برگزاری مراسم عزاداری و تعزیه در باغ بنا کرد. قسمت‌های باقی‌مانده از بنا که استاد حسین‌چی معمار سازنده آن بوده است در شمال یک حیاط وسیع قرار دارد و حیاطی مرکزی و یک سفره‌خانه دارد، تمام سمت جنوبی حیاط را سفره‌خانه تشکیل می‌دهد که به وسیله یک ارسی وسیع به آن مشرف می‌شود.

فضای سفره‌خانه از سوی دیگر توسط یک ارسی هفت دهنه به حیاط جنوبی بنا راه می‌یابد. این مجموعه دو طبقه ارتفاعی دارد و بعد‌ها نیز حیاط مرکزی با سقفی به همین ارتفاع پوشیده شده است.

با باز شدن ارسی‌های سفره‌خانه، فضای یکپارچه‌ای شامل سفره‌خانه و حیاط سرپوشیده به‌دست می‌آید. در گذشته، از پشت بام حیاط و فضا‌های سه جبهه‌ی دیگر آن برای اجرای مراسم تعزیه استفاده می‌شد.