به نقل از «ایکنا»

هنوز برای تقلید از «شحات» دیر نیست

تاریخ انتشار: ۲۳ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۴۹۰۷۳۴

گروه فعالیت‌های قرآنی ــ شحات محمد انور، مردی است که هیچ‌گاه گنبد صوت و لحن خود را از گنبد توجه به معنای قرآن بالاتر نبرد. شاید او آخرین نمونه و نماینده از آخرین نسل قاریان حنجره‌ طلایی مصر بود که زنگ، رنگ و برق صدا و قوت نَفَسش، او را برای به رخ‌ کشیدن داشته‌هایش فریفته نساخت.

نقل است زمانی که گوهرشاد بیگم، همسر شاهرخ‌شاه تیموری دستور ساخت مسجد گوهرشاد را داد و از معماران خواست تا گنبد آن را بلند و رفیع بسازند، یکی از معماران گفت: «گنبد را بزرگ و رفیع می‌سازیم اما نه آنگونه که از گنبد علی ابن موسی‌الرضا رفیع‌تر باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

»

23 دی‌ماه 1386، سالروز وفات مرحوم استاد شحات محمد انور، مردی است که هیچ‌گاه گنبد صوت و لحن خود را از گنبد توجه به معنای قرآن کریم بالاتر نبرد. شاید او آخرین نمونه و نماینده از آخرین نسل قاریان حنجره‌ طلایی مصر بود که زنگ، رنگ و برق صدا و قوت نَفَسش، او را برای به رخ‌کشیدن داشته‌هایش فریفته نساخت و از کیسه پربار صوت و لحن خود، جز برای القای معنا، تنبه مخاطب و تأثیر معنوی استفاده نکرد.

سالروز وفات استاد شحات، که بیشترین تأثیر و طرفدار را میان قاریان ایرانی دهه 70 و 80 داشته است، می‌تواند هرساله روز توجه دوباره به سبک و سیره این قاری فقید و شهیر در میان جامعه قرآنی باشد. به این مناسبت پنج ویژگی از تلاوت‌ و شخصیت استاد شحات قابل توجه و تأمل است: 

یک: نبوغ، خلاقیت و پشت‌کار. در دورانی که تلقی می‌شد با ظهور چهره‌هایی همچون عبدالباسط، مصطفی اسماعیل، كامل یوسف البهتیمی، محمود علی‌البنا، محمد صدیق منشاوی و ... دیگر جهان اسلام شاهد پیدایش ظرفیت فنی و هنری جدید نخواهد بود، مرحوم استاد شحات انور، با نبوغ ذاتی خود و با بهره‌گیری از سبك تلاوت‌های اساتیدی همچون «عبدالصمد الزناتی» و «حمدی زامل»، طرحی نو در انداخت و ساختاری بدیع در تلاوت پدید آورد.

دو: بهجت‌آفرینی معنوی و موسیقایی. بنابر آموزه‌های دینی، تلاوت قرآن باید به الحان عربی و حزن‌انگیز باشد، اما حزن با بهجت معنوی و موسیقایی در تعارض نیست. همانگونه که در روضه و مداحی، با وجود حزن فراوان، در وجود عزاداران و سوگواران، بهجت معنوی ایجاد می‌شود، تلاوت قرآن نیز می‌تواند چنین احساسی را برای مخاطب به وجود بیاورد و با الحان بانشاط و زیبای قرآنی، معنا را بیش از پیش در جان مخاطب القا کند. استاد شحات در شروع تلاوت‌های خود، مقام بیات را به گونه‌ای به استخدام می‌گیرد که با بیات‌خوانی مصطفی اسماعيل يا عبدالباسط بسيار متفاوت است؛ او غالباً تلاوت خود را از این بیات مرتفع و بانشاط، به مقام رست انتقال می‌دهد که در اجرای آن نیز، در عین صلابت، لطافت و نشاط معنوی برای اهل فن مشهود است.

ویژگی ممتاز تلاوت او که بهجت‌آفرینی معنوی و موسیقایی را به اوج می‌رساند، اجرای بی‌نظیر مقام سه‌گاه، حجاز و نهاوند است که مقام اول، میان قاریان ایرانی به شدت مهجور است. معلوم نیست چرا بسیاری از قاریان، از اجرا و اشباع مقام سه‌گاه در تلاوت خود طفره می‌روند، اما شحات این جسارت و جرئت را به قاریان جوان جهان اسلام، به خصوص ایرانی‌ها، مالزیایی‌ها و اندونزیایی‌ها اعطا کرد که گام‌های بلند صدا و هیجان معنوی خود از آیات الهی را در مقام سه‌گاه به کار گیرند و زیبایی بسیاری از نعمت‌های الهی و داستان‌های انبیاء که در قرآن، تصویر شده است با این مقام، نشان دهند.

سه: پرهیز از شلوغ‌کاری در عین اشباع مقام‌ها. استاد شحات در عین اینکه در تلاوت‌های خود، حداقل چهار یا پنج و گاهی هر هفت مقام اصلی تلاوت را اجرا می‌کرد، اما از ردیف‌های موسیقی تفکیک‌شده استفاده می‌کرد و مرز میان مقام‌های اجراشده توسط او به راحتی قابل تمییز و تشخیص بود. این اقدام، در توجه مخاطبان شحات به تغییر معنا مهم بود و همین موضوع، تقلید از او را نیز آسان می‌کرد. او عموماً مقام‌های اجراشده توسط خود را به اشباع می‌رساند و حتی از فن ترکیب مقامات نیز استفاده می‌کرد، اما صحنه تلاوت او هرگز شلوغ و گیج‌کننده نبود.

چهار: استفاده مناسب از بم و اوج صدا. استاد شحات به درستی و به موقع از بم و اوج صدای خود بهره می‌گرفت. به گونه‌ای که مخاطب پس از استماع تلاوت او، وقتی می‌خواست تلاوت او را در ذهن مرور کند، هم بم‌خوانی دلنشین او را به یاد می‌آورد و هم اوج‌خوانی او را. بم‌خوانی‌های شحات در تلاوت، از جهت خالی بودن عریضه یا نشان دادن توانایی پایین آوردن صدا نبود، بلکه در سبک تلاوت او، القای معانی و طمأنینه و وقار لازم، گاهی با بم خواندن القا می‌شد. متأسفانه امروز برخی از قاریان، بم‌خوانی در تلاوت را عملاً برای استراحت، نشان دادن توانایی پایین آوردن صدا، تجدید قوت برای اوج‌خواندن! و ... به کار می‌گیرند.

استاد شحات همچنین با وجود توان صوتی بی‌نظیر خود، در اوج‌خوانی افراط نمی‌کرد و به موقع و بنابر ظرفیت معنایی آیه، از اوج‌های طوفانی خود بهره می‌بُرد. اوج‌های او تصنعی، تزئینی و پرفشار نبود و مخاطب را به دلهره نمی‌انداخت، چه اینکه امروز، اوج‌خوانی ناپخته برخی قاریان، مخاطب را به دلهره و تشویش می‌اندازد.

پنج: شخصیت باتقوا و باوقار. یکی از نکاتی که قاری قرآن باید رعایت کند، توجه بیشتر به تقوا، خویشتن‌داری و وقار است. بنابر آموزه‌های دینی، خداوند متعال از قاریان و حاملان کتاب الهی بیش از دیگران انتظار دارد که نسبت به حفظ آداب دینی و اخلاق فردی و اجتماعی کوشا باشند. یک قاری باوقار، تلاوت باوقار خواهد داشت و قدرت بیشتری برای القای معنا در مخاطب پیدا می‌کند. مرحوم استاد شحات محمد انور، به حق، یکی از قرای باتقوا و باوقار جهان اسلام بود که به گفته نزدیکانش، هیچگاه برای تلاوت آیات الهی اجرت تعیین نکرد، همواره با اقشار مختلف مردم و دوستداران تلاوتش، با تواضع و محبت رفتار می‌کرد. احترام فوق‌العاده به فرهنگ ایرانی و شیعی و اظهار محبت به اهل بیت(ع) از مصادیق شکوفایی این قاری شهیر در اخلاق اجتماعی بود.

امید است قاریان کشورمان بیش از پیش، به تلاوت‌های ماندگار استاد شحات، توجه کنند و گمان نکنند که توجه و تقلید از شحات، اصطلاحاً «از مُد افتاده» و دورانش تمام شده است! در هنر معنوی تلاوت، «مُد» معنا و جایگاهی ندارد بلکه اجرای صحیح و تأثیرگذار، حرف اول را می‌زند. هنوز هم تقلید و استماع تلاوت‌های استاد شحات، می‌تواند به تلاوت‌های مسابقه‌ای و بی‌روح که بعضاً میان قاریان جوان کشورمان رایج است، جانی دوباره ببخشد.

البته اقبال به تلاوت‌های اساتید: «انور شحات انور» و «محمود شحات انور»، دو فرزند و یادگار مرحوم استاد شحات، طی سال‌های اخیر، قابل توجه و فزاینده بوده است اما به علت فقدان برخی اصولی که برای شکل‌دهی پایه‌های یک تلاوت خوب و تأثیرگذار لازم است، اساتید پیشکسوت قرآن توصیه می‌کنند که اگر به سبک «مدرسه شحاتیه» در تلاوت علاقه‌مند هستید، این سبک را از آبشخور اصلی آن، یعنی استاد شحات محمد انور(معروف به شحات پدر) پی بگیرید.

مجتبی اصغری، قاری

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: خبرگزاری بین المللی قرآن ایکنا شحات محمد انور

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۴۹۰۷۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برخی برای حج ۳۰ سال در نوبت خواهند ماند | برخی از آنها چشمشان به کعبه نمی‌افتد و از دنیا می‌روند!

به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام و المسلمین سیدعبدالفتاح نواب در دیدارِ قاریان اعزامی به حج ۱۴۰۳ با اشاره به اینکه برخی از زائران ثبت‌نامی تا زمان اعزام به حج حدود ۳۰ سال در نوبت خواهند بود، میانگین سنی ۳۵ سال برای قاریان حج امسال را یادآور شد و افزود: افرادی که در سال ۸۵ برای حج سپرده‌گذاری کرده‌اند همچنان در صف هستند و برخی از آنها چشمشان به کعبه نمی‌افتد و از دنیا می‌روند، ولی شما که با قرآن معامله کرده‌اید برای این سفر انتخاب شده‌اید.

نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت با بیان اینکه این سفر برای بسیاری از افراد دست نیافتنی است، خطاب به قاریان اعزامی به حج گفت: قدردان حضور در سرزمین وحی باشید و از فرصت‌ها استفاده کنید.

او سپس در تبیین نکات و موارد ضروری و اثر گذار در گردهمایی بزرگ مسلمانان، اظهار کرد: با گذشت سالیان، شرایط تغییر یافته و حج امروز نسبت به دوره‌های پیشین با تغییراتی همراه بوده است. یکی از این موارد هم حضور «کاروان قرآنی نور» است که منسجم، هدف‌گذاری شده و ویژه و میزبان معنوی ضیوف الرحمن است.

نواب بیان کرد: حضور در کاروان قرانی نور و خادم قرآن بودن سخت است، ولی حفظ این عنوان با توجه به اینکه در بین مردم چهره می‌شوید سخت‌تر و شرایط برای شما متفاوت خواهد بود.

او همچنین درباره چگونگی بهره‌مندی بیشتر از فضای حج، مسئولیت‌ها و وظایفی که این قاریان در سفر حج به عهده دارند، حضور در گردهمایی‌ها و ارتباط با زائران پیش از اعزام به این سفر توصیه‌هایی داشت و در ادامه تاکید کرد: وقت‌تان را به شکلی مدیریت کنید که بیشترین استفاده را از آن ببرید و صدا و حنجره خود را در کرسی های تلاوت قرآن در سرزمین وحی، وقف خدا کنید. خدا هم به این کار بزرگ برکت خواهد داد.

سرپرست حجاح ایرانی همچنین گفت: اگر در جایی زائری به کمک نیاز داشت این کار را انجام دهید، چونکه بر اساس آیات قرآن، جبران خدمت با ثواب نیست بلکه با خدمت مشابه از جانب مخدوم و خداست. خدا رحمت کند حاج آقا ابوترابی را، او در عین حال که یک خادم بود به دیگران هم کمک می‌کرد حتی دست شکنجه‌گر خود را در اسارت گرفت و با خود هم‌مسیر کرد.

نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت با بیان اینکه اعزام کاروان‌های حج تمتع از ۲۴ اردیبهشت‌ماه آغاز می‌شود و پایان این حضور در دهه اول ماه محرم خواهد بود، از قاریان خواست که برای موسم حج برنامه‌ریزی کنند تا حضوری کاربردی و تاثیرگذار داشته باشند.

محمدتقی میرزاجانی، رئیس دبیرخانه کمیته اعزام این گروه از قاریان گفت: اعضاء این کاروان از برخی استان‌های کشور هستند و تعدادی برای نخستین بار به حج اعزام می‌شوند. این نخبگان قرانی پس از آزمون‌ها و ارزیابی‌های متعدد انتخاب شده‌اند و در مدینه و مکه، قرائت قرآن و اجرای تواشیح خواهند داشت.

او اضافه کرد: متوسط سنی این قاریان در حج امسال، ۳۵ سال است و در این کاروان، سه قاری حافظ کل قرآن، قاری برجسته و گروه تواشیح وجود دارد.

کد خبر 848197 منبع: ایسنا برچسب‌ها حج خبر ویژه حج - سازمان حج و زیارت