ویکی پدیا چیست؟ + تاریخچه تاسیس
تاریخ انتشار: ۲۴ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۵۱۷۶۱۱
ویکی پدیا ۱۵ ژانویه برابر ۲۵ دی ماه ۲۰۰۱ تاسیس شد. این دانشنامه آنلاین به‌صورت رایگان در اختیار مردم قرار گرفت و در زمان گسترش اینترنت بستری مناسب جهت دسترسی به اطلاعات جامع و کامل ایجاد کرد.
به گزارش ایمنا چند سال پیش برای پی بردن به اطلاعات مختلف و جمع‌آوری آن‌ها نیاز به مراجعه به کتابخانه‌ها بود، مدتی بعد سرویسی به نام ویکی‌پدیا ایجاد شد که به‌سادگی دسترسی سرتاسر جهان و زبان‌های مختلف را به گستره وسیعی از اطلاعات فراهم می‌کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ویکی به سایت‌هایی گفته می‌شود که محتوای آن قابل‌نمایش و ویرایش توسط کاربران خود است. یک ویکی به گروهی از مردم اجازه می‌دهد به‌آسانی اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند و به مشاهده اطلاعات به اشتراک گذاشته‌شده توسط دیگران بپردازند و نیز این توانایی را داشته باشند که تمام این نوشته‌ها را، چه متعلق به خودشان باشد و چه نباشد، تغییر دهند. ویکی‌پدیا از دو کلمه ویکی به معنای سریع در زبان هاوایی و نیز عنوان سایت‌های تعاملی با مخاطبان بود و پدیا هم از انتهای واژه انسایکلوپدیا در (encyclopedia) به معنای دانشنامه یا دایره المعارف گرفته‌شده است.
ویکی پدیا چیست؟ویکی‌پدیا یک دانشنامه است و دانشنامه مجموعه‌ای از نوشتارهای خلاصه برای پوشش دادن اطلاعات تمام عرصه‌های دانسته‌های بشری است. ویکی‌پدیا ویژگی‌های دانشنامه‌های عمومی و تخصصی و سال‌نماها و فرهنگ‌های جغرافیایی را در خود ترکیب کرده است. ویکی‌پدیا نه یک فرهنگ واژگان، نه سکوی سخنرانی، نه روزنامه، نه یک فضای وبلاگ نویسی است. تجربه‌ها و دیدگاه‌های شخصی جایی در ویکی‌پدیا ندارند.
جیمی ولز بنیان‌گذار ویکی‌پدیا می‌گوید: ویکی‌پدیا یک‌چیز خاص است. چیزی شبیه به کتابخانه یا پارک عمومی. مثل معبدی برای ذهن. جایی که همه می‌توانیم به آنجا برویم و بیندیشیم، بیاموزیم، و دانشمان را با دیگران به اشتراک بگذاریم.
در سال ۲۰۰۱ جیمی ولز (Jimmy Wales) و لری سَنگِر ( Larry Sanger) ویکی‌پدیا را بنا نهادند، ساخت دانشنامه‌ای آزاد به بزرگی ویکی‌پدیا پروژه‌ای بود که مدت‌ها ذهن ولز را درگیر کرده بود و اولین تلاش او برای تحقق رؤیایش، راه‌اندازی دانشنامه نوپدیا در سال ۲۰۰۰ (یک سال پیش از راه‌اندازی ویکی‌پدیا) بود، ولز به امید اینکه روزی نوپدیا تبدیل به منبع بی‌همتایی از اطلاعات شود، سنگر را به‌عنوان سرپرست بخش نگارش و ویراستاران استخدام کرد.
ازآنجاکه فرآیند تولید محتوا به‌کندی صورت می‌گرفت نوپدیا نتوانست پیشرفت چشمگیری داشته باشد. در همین زمان سنگر طی ملاقاتی با شخصی به نام بِن کویتز با مفهوم و امکان جدیدی به نام ویکی آشنا شد و سنگر و ولز به فکر استفاده از مدلی مشابه با سایت‌های ویکی برای توسعه و افزایش تعداد مقالات دانشنامه افتادند و بالاخره ویکی‌پدیا با کمک شرکت بومیس در سن دیگو در پانزدهم ژانویه ۲۰۰۱ متولد شد. شرکت بومیس پهنای باند و سرورهای ویکی‌پدیا را در سال‌های آغازین تأمین می‌کرد.
جیمی دونال ویلز بانام مستعار جیمبو متولد ۷ اوت ۱۹۶۶ در هانتویل ایالت آلاباما آمریکا است که از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ ریس بنیاد ویکی‌مدیا بوده است.
لری سنگر نیز در سال ۲۰۰۲ ویکی‌پدیا را ترک کرد و مدعی شد که ویکی‌پدیا به‌اندازه کافی معتبر نیست.
عدم پیشرفت ویکی پدیادر ابتدا سنگر (رئیس بخش نوشتار و ویرایش) و کارمندان شرکت بومیس مطالب سایت ویکی‌پدیا را تهیه می‌کردند اما تا مدت‌ها محتوای این سایت موردتوجه مخاطبان قرار نمی‌گرفت تا اینکه روزنامه نیویورک‌تایمز مطلبی با عنوان ویکی‌پدیا چیست، منتشر کرد. این مقاله انفجاری برای شهرت ویکی‌پدیا بود که پس‌ازآن منجر به ثبت ۱۵۰۰ مقاله در ماه و جمعاً ۲۰ هزار مقاله در اولین سال آغاز به کار ویکی‌پدیا شد. امروزه، به‌طور میانگین در هر ثانیه دو مطلب ویرایش و روزانه حداقل۶۰۰ مطلب جدید در ویکی‌پدیا منتشر می‌شوند.
اصول طراحی ویکیپدیااصول طراحی و مدیریت ویکی‌پدیا در ابتدا این‌گونه تعریف شد:
نرم‌افزار را تا جایی که امکان دارد، باز بگذارید تا امکان هر کاری را به کاربران بدهد.
برای راحتی در مدیریت، تمامی سوابق ویرایشی یک متن را برای همه قابل‌دسترس نگه‌دارید.
از طریق کدهای رنگی، پیگیری آنچه باید تغییر کند را آسان‌تر کنید.
به همدیگر حمله نکنید؛ بحث کنید اما کسی را متهم نکنید.
منابع مالی ویکی‌پدیا فقط از طریق کمک مالی اهدایی افراد به ویکی‌پدیا تأمین می‌شود و اغلب این درآمد صرف مسائل فنی و گسترش نرم‌افزار مدیا ویکی و اموری چون خرید سرورها، پهنای باند و برنامه‌های ارتباط با کاربران می‌شود. در حدود ۴۰ درصد درآمدها نیز صرف نظارت، مدیریت، امور حقوقی و جذب کمک‌های مالی می‌شود.
محبوبیت ویکی پدیاتا سپتامبر ۲۰۱۸، حدود شش میلیون مقاله به زبان انگلیسی در ویکی‌پدیا به ثبت رسیده‌اند و البته با در نظر گرفتن تمام مقالات به زبان‌های مختلف، تاکنون حدود ۴۵ میلیون مقاله در ۲۹۲ زبان مختلف در این دانشنامه آزاد منتشرشده‌اند.
مهم‌ترین دلیل محبوبیت ویکی‌پدیا، گستردگی و تنوع اطلاعات موجود در آن است.
فرزندان ویکی پدیااگر به صفحه نخست ویکی‌پدیا مراجعه کنید، در پایین صفحه لینک‌هایی با عناوین مختلف خواهید داد. این عناوین مربوط به سایت‌های اعضای خانواده ویکی‌پدیا هستند، این‌ها همگی زیرمجموعه‌های ویکی‌پدیا هستند که در هر یک می‌توانید بسیاری از مطالبی که حق انتشار آن‌ها در دانشنامه اصلی ویکی‌پدیا را ندارید، منتشر کنید.
Wikibooks: ویکی کتاب محلی است که می‌توان نقد کتب مختلف، راهنماهای آموزشی و کتاب درسی را در آن منتشر کرد. هدف ویکی کتاب به اشتراک‌گذاری محتوا و کتب آموزشی است که می‌توانند حتی در ویکی دانشگاه مورداستفاده قرار گیرند.
Wikiversity: دانشگاه ویکی همان‌گونه که از نامش مشخص است، محلی برای ارائه دروس، یادگیری پروژه‌ها و منابع است. محتوا و مقالات توسط هر مدرس، دانش‌آموز یا محققی که مایل باشد می‌تواند نوشته و در ویکی دانشگاه منتشر شود.
Wikisource: ویکی سورس یا همان ویکی نبشته درواقع یک کتابخانه آنلاین به شمار می‌رود که مستندات تاریخی، کتاب‌های مرجعی که قبلاً توسط انتشارات دیگر منتشرشده‌اند و ترجمه‌های آن‌ها به زبان‌های دیگر را شامل می‌شود.
Wikivoyage: راهنمای سفر آنلاین به شهرهای مختلف است. این زیرمجموعه از ویکی‌پدیا در زبان فارسی نیز موجود است و تاکنون حدود ۸۵۰۰ راهنمای سفر در آن به ثبت رسیده‌اند.
Wikinews: ویکی خبر یک منبع خبری است که هرکسی می‌تواند اخباری از سیاسی و اقتصادی گرفته تا فرهنگی را در آن ثبت و منتشر کند.
Wikiqoute: ویکی گفتاورد منبعی از نقل‌قول‌های جالب‌توجه از مشاهیر جهان است و حدود ۸۵۰۰ صفحه به زبان فارسی در آن وجود دارد.
Wikispecies: ویکی گونه بانکی از اطلاعات گونه‌های موجودات زنده و طبقه‌بندی‌های آن‌ها است و تاکنون حدود ۶۸۰ هزار مقاله در آن در رابطه با موجودات زنده از گیاهان تا جانوران در آن به زبان‌های مختلف منتشرشده است.
Wiktionary: ویکی واژه یک فرهنگ لغات رایگان است.
Wikimedia Commons: انبار رسانه‌ای ویکی‌پدیا است که مجموعه ویدیوها ، فایل‌های صوتی و تصاویری است که توسط کاربران در آن منتشر می‌شوند و حق کپی‌برداری از آن‌ها برای تمام کاربران اینترنت آزاد است.
Meta-Wiki و Mediawiki و Wikidata: این سه نیز زیرمجموعه‌های دیگری از ویکی‌پدیا هستند که هدف اصلی آن‌ها کمک به پیشبرد سایر زیرمجموعه‌های ویکی‌پدیا که در بالا معرفی شدند و بهبود برنامه‌ریزی و هماهنگی پروژه‌های ویکی‌ها و حتی سایر تارنماهای موجود در وب است.
حتماً تاکنون بارها و بارها عبارت «ویکی‌پدیا که اعتبار ندارد!» را شنیده‌اید. اعتبار هریک از مقالات ویکی‌پدیا به منابع استفاده شدن در تهیه و نگارش آن مقاله وابسته است. بر این اساس ممکن است تعدادی از مقالات به دلیل عدم ویرایش توسط کاربران صاحب‌نظر معتبر نباشند اما آنچه مسلم است این است که با یک تقریب خوب می‌توان با در نظر گرفتن ویرایش‌هایی که جهت بهبود محتوای هر مقاله در زمان‌های مختلف در ویکی‌ها صورت می‌گیرند، به اعتبار اکثر مقالات به‌ویژه مقالات انگلیسی اعتماد داشت. با توجه به منابع استفاده‌شده در تنظیم هر مقاله و نیز سابقه نگارنده مقاله می‌توان میزان اعتبار آن را سنجید.
کد خبر 405792منبع: ایمنا
کلیدواژه: ویکی پدیا شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۵۱۷۶۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اولین دانشکده علوم خانواده ایران در دانشگاه تهران افتتاح شد
به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، منصوره کرمی همسر شهید مسعود علیمحمدی استاد شهید دانشگاه تهران که با دستور رئیس دانشگاه تهران به عنوان مشاور دانشکده علوم خانواده فعالیت می‌کند، در آئین بهره‌برداری از اولین ساختمان این دانشکده که همزمان با روز معلم و استاد برگزار شد، حضور داشت و روبان این افتتاحیه را قیچی کرد.
انسیه خزعلی، معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده، امروز چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت ماه در آئین افتتاح ساختمان دانشکده علوم خانواده که با حضور رئیس دانشگاه تهران و معاون آموزشی وزیر علوم برگزار شد، به اهمیت مسئله خانواده اشاره کرد و گفت: بسیاری از تهاجم‌های دشمن در راستای حذف و انحراف خانواده و فردگرایی و فاصله گرفتن از یک زندگی جمعی و مشارکتی و طبیعی در خانواده است؛ بنابراین رئیس‌جمهور کشورمان عنوان «جنبش تعهد به خانواده» را در سازمان ملل مطرح کردند.
استاد دانشگاه الزهرا (س) با بیان اینکه حرکت غرب در سه حیطه «با نفی جنسیت در سند ۲۰۳۰»، «رواج خانواده‌های تک واحدی» و «با به رسمیت شناختن خانواده‌های انحرافی و هم‌جنس» به خانواده ضربه می‌زند، تاکید کرد: وظیفه داریم مبانی و زیرساخت‌های شناساندن خانواده‌های فطری و طبیعی که اساس تربیت انسان‌ها در آن شکل می‌گیرد را مورد توجه قرار دهیم، بر این مبنا ایستادگی کنیم و پایداری نشان دهیم و در حطیه علمی قوی پیش برویم و تاکید بر خانواده گسترده در فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی را معرفی کنیم.
معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده با ابراز امیدواری نسبت به اینکه دانشکده علوم خانواده دانشگاه تهران به عنوان مرکزیت و محوریت شناساندن خانواده، پشتیبانی از خانواده و انتشار و گسترش فکر در حوزه خانواده عمل کند، گفت: سند تعهد به خانواده آماده شده است و این سند در روز بین‌المللی خانواده رونمایی می‌شود.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، دکتر قاسم عموعابدینی، معاون آموزشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این مراسم گفت: در دوره جاری مدیریتی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موفق شدیم تا در شورای گسترش آموزش عالی مصوب کنیم که دانشکده علوم خانواده در سه دانشگاه تهران، شهیدبهشتی و الزهرا (س) ایجاد شود.
دکتر عموعابدینی، گسترش فعالیت‌های علمی بین رشته‌ای در قالب دانشکده علوم خانواده را مسیر درستی در راستای تقویت خانواده در پرتو تعلیم و تربیت دانست و خاطرنشان کرد: در برنامه تحولی وزارت علوم که سال گذشته به دانشگاه‌ها اعلام شد، ایجاد ۱۵ رشته مرتبط با خانواده مورد تاکید قرار گرفت.
در آغاز این برنامه نیز دکتر فاطمه یزدیان، رئیس دانشکده علوم خانواده دانشگاه تهران، گزارشی از روند تاسیس و راه‌اندازی این دانشکده ارائه کرد و گفت: نیاز بود مبنای تاسیس این دانشکده بر پایه توسعه زیست‌بوم، گفتمان‌سازی، اجتماع‌سازی و ارائه راه حل‌های بر پایه نوآوری اجتماعی داشته باشیم؛ چراکه ضرورت تاسیس دانشکده علوم خانواده بر پایه برخی شاخص‌ها نظیر جمعیت، سلامت اجتماعی، سلامت فیزیکی و توانمندسازی و مباحثی در زمینه حکمرانی است.
وی در ادامه سخنان خود به معرفی ارکان دانشکده تازه تاسیس علوم خانواده پرداخت و گفت: دانشکده دارای چندین رکن از جمله بخش آموزش و پژوهش، اندیشکده کسب‌وکار خانوادگی، مرکز مطالعات زنان و خانواده و خانه خلاق و نوآوری، آزمایشگاه تاثیر، اندیشکده تاثیر و نوآوری اجتماعی و مرکز جامع تعلیم و تربیت خانواده‌محور است.
رئیس دانشکده علوم خانواده دانشگاه تهران همچنین به همکاری دانشگاه علوم پزشکی در این دانشکده اشاره کرد و گفت: این دانشکده با گروه سلامت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی تهران همکاری دارد و یکی از گروه‌های مستقر در این دانشکده به صورت مشترک با دانشگاه علوم پزشکی اجرا می‌شود.
دکتر یزدیان به اهداف راه‌اندازی اندیشکده کسب‌وکار این دانشکده نیز پرداخت و گفت: هدف از راه‌اندازی این اندیشکده، افزایش توانمندی در حوزه کسب‌وکار خانوادگی و کنشگری سالم بین صنعت، دانشگاه و حاکمیت است.
رئیس دانشکده تازه تاسیس علوم خانواده دانشگاه تهران، ضمن معرفی و بیان اهداف مرکز مطالعات زنان و خانه خلاق و نوآوری، از راه‌اندازی آزمایشگاه تاثیر از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری خبر داد و گفت: این آزمایشگاه جامع، نخستین آزمایشگاه در حوزه علوم انسانی است و یک ابرپروژه و یک پروژه پیشران و یک هم‌آفرینی برای آینده است که عملاً فعالیت‌ها، طرح‌ها و سیاست‌ها و برنامه‌هایی که در حوزه زنان انجام خواهد شد را از نظر تاثیرگذاری بررسی می‌کند.
وی هدف از تاسیس اندیشکده بانکداری و نوآوری اجتماعی را ارتقای پژوهش‌ها در زمینه بانکداری و مالی بر پایه نوآوری اجتماعی ولی برای ارتقای تعالی خانواده دانست و در بخش دیگری از سخنان خود به نحوه جذب دانشجو در این دانشکده پرداخت و پذیریش از طریق آزمون سراسری، استاد محوری و معرفی از طریق سازمان‌ها و ارگان‌ها را از جمله روش‌های جذب دانشجو در این دانشکده برشمرد.
وی در پایان به راه‌اندازی سایت دانشکده علوم خانواده به سه زبان فارسی، انگلیسی و فرانسه اشاره کرد و گفت: به زودی زبان عربی نیز به این زبان‌ها افزوده می‌شود.
انتهای پیام/
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند