Web Analytics Made Easy - Statcounter
به نقل از «پارسینه»
2024-04-28@17:18:48 GMT

چند نخ سیگار بکشیم می‌میریم؟

تاریخ انتشار: ۲۷ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۵۴۶۰۲۰

چند نخ سیگار بکشیم می‌میریم؟

محمدرضا مسجدی روز پنجشنبه در نشست هم‌اندیشی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران در محل دفتر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی در مشهد افزود: تقریبا حدود ۲۲ تا ۲۴ درصد مردم در جامعه ایران سیگار می‌کشند که از این تعداد کمتر از چهار درصد بانوان و دختران جوان هستند.

مسجدی ادامه داد: سالانه حدود ۶۰ میلیارد نخ سیگار در کشور مصرف می‌شود که با احتساب مرگ یک انسان به ازای مصرف هر یک میلیون نخ سیگار، سالی ۶۰ هزار نفر به علت عوارض ناشی از سیگار فوت می‌کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران گفت: ۲۰ درصد از فوت شدگان ناشی از مصرف سیگار کسانی هستند که در معرض استنشاق دود آن قرار دارند که شامل همسران افراد سیگاری و کودکان زیر ۱۴ سال می‌شود.

مسجدی افزود: متاسفانه سن مصرف دخانیات در کشور رو به کاهش است و این یک خطر جدی است و بر اساس مطالعات انجام گرفته بین دانش آموزان و دانشجویان ایرانی، سابقه مصرف قلیان بین پسران تا ۶۵ و بین دختران تا ۳۸ درصد گزارش شده است.

وی اضافه کرد: هنوز قبح مصرف سیگار در جامعه ما به طور کامل شکسته نشده و دختران یا پسران جوان از کشیدن سیگار در مقابل والدین خودداری می‌کنند، اما متاسفانه مصرف قلیان به طور دسته جمعی و خانوادگی انجام می‌گیرد که این امر دقیقا بنیان خانواده را نشانه گرفته است.

دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران گفت: مصرف سیگار باعث بروز چندین نوع سرطان در فرد می‌شود و استنشاق دود سیگار و قلیان توسط زن باردار به جنین او منتقل شده و احتمال سقط یا نارس به دنیا آمدن کودک و یا بروز مشکلات جسمی در سال‌های بعدی زندگی کودک را افزایش می‌دهد.

مسجدی افزود: از دود سیگار چهار هزار ماده سمی و از دود قلیان هفت هزار و ۵۰۰ ماده سمی خارج می‌شود و زمانی که سیگار روشن می‌شود نوک قرمز در حال سوختن آن ۹۰۰ درجه سانتی گراد حرارت دارد و سوخت تصعیدی شیمیایی برجای می‌گذارد که مانند اورانیومی است که در سوخت هسته‌ای وجود دارد.

وی ادامه داد: مردم فکر می‌کنند، چون دود قلیان از آب رد می‌شود، قدری جرم‌گیری می‌شود، در حالی که درجه حرارت شعله قلیان هزار و ۱۵۰ سانتی گراد است که سوخت تصعیدی شیمیایی برجای مانده از آن بیشتر از سیگار است.

دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران گفت: مبارزه با مصرف دخانیات در تمام نقاط دنیا به صورت جدی در حال انجام است و نخستین مقابله به صورت رسمی در سال ۱۹۶۸ در آمریکا انجام گرفت که در آن زمان ۵۵ درصد از مردان و ۲۰ درصد از زنان آمریکایی سیگار مصرف می‌کردند، اما از آن سال تاکنون میزان مصرف سیگار در بین مردان آمریکایی به ۲۲ درصد و در زنان آمریکایی به ۱۸ درصد در سال ۲۰۲۰ کاهش یافته است.

مسجدی افزود: هم اینک مصرف دخانیات در کشور‌های در حال توسعه افزایش یافته، زیرا اهرم‌های نظارتی در آن کشور‌ها چندان جدی نیست.

مصرف سیگار در ایران به یک موضوع سیاسی تبدیل شده است

دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران نسبت به استثمار و نفوذ شرکت‌های بین المللی دخانیات در کشورمان هشدار داد و گفت: راهکار اصلی صنایع دخانیات در حال حاضر استثمار همه جانبه کشور‌های در حال توسعه و جهان سوم است.

مسجدی افزود: شرکت‌های بین المللی، دخانیات ایران را برای توسعه سرمایه‌گذاری خود انتخاب کرده‌اند، زیرا در ایران هنوز جوانان زیر ۴۰ سال بیش از ۵۵ درصد از کل جمعیت را تشکیل می‌دهند و مصرف دخانیات در بین زنان ایرانی کمتر از سه درصد است.

وی اضافه کرد: در شرایطی که دولت فعلی آمریکا ایران را از دارو تا لوازم یدکی صنایع نساجی به طور کامل تحریم کرده است سیگار به هیچ وجه تحریم نشده و دولت ترامپ به آن چراغ سبز نشان می‌دهد.

دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران گفت:طی هفت سال گذشته بیش از ۵۰ درصد صنایع کشور ورشکسته یا تعطیل شدند و باقی نیز اغلب با یک سوم ظرفیت خود فعالیت می‌کنند، اما تعداد واحد‌های تولیدی سیگار در این مدت از هفت واحد به ۲۸ واحد و مصرف توتون قلیان از دو هزار تن به ۱۰ هزار تن رسیده به طور قطع موضوع دخانیات در کشور ما موضوعی سیاسی شده است.

مسجدی افزود:طی هفت ماهه ابتدای سال ۱۳۹۸، ۶۱۷ میلیون دلار سرمایه گذاری خارجی در ایران انجام شده و دولت خوشحال است که تحریم‌ها را دور زده، اما از این میزان ۳۱۸ میلیون دلار فقط مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی‌ها برای راه‌اندازی دو کارخانه تولیدی سیگار در استان‌های زنجان و استان گیلان بوده است.

وی ادامه داد: ترامپ که همه چیز حتی نیاز‌های دارویی و درمانی را برای ایرانی‌ها تحریم کرده است دوست دارد که ایرانی‌ها سیگار خوب مصرف کنند، زیرا معتقد است که با ایرانی تنها می‌توان از طریق فقر، بیماری و اعتیاد مقابله کرد نه جنگ و تحریم.

دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران گفت: نخست وزیر ژاپن که اخیرا به ایران سفر کرد هم بنای ایجاد دو کارخانه تولید سیگار را در قشم و بندرانزلی بنیان نهاد و هم اینک ۵۱ درصد سیگار تولیدی در کشور مربوط به برند شرکت جی. تی. آی است.

مسجدی افزود: دولت در زمینه مقابله با تولید سیگار توسط شرکت‌های خارجی در ایران ضعیف عمل کرده و در اینجا نقش آفرینی سازمان‌های مردم نهاد، روحانیت و ائمه جمعه برای آگاه کردن مردم بسیار اهمیت دارد.

تبدیل مشهد و قم به دو شهر بدون دخانیات

دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران گفت: این جمعیت درصدد راه‌اندازی نمایندگی خود در مشهد برای تبدیل مشهد به "شهری بدون دخانیات" و انجام فعالیت‌های مرتبط با مبارزه با مصرف دخانیات در این شهر است.

مسجدی افزود: در زمان تولیت فقید آستان قدس رضوی، مرحوم آیت الله واعظ طبسی، اقدام موثری در حوزه منع استعمال دخانیات در صحن‌های متبرک حرم مطهر انجام شد که انجام این مهم تاکنون ادامه داشته است و هنوز سیگار در صحن‌های شریف استعمال نمی‌شود.

وی اضافه کرد: هم اینک سازمان بهداشت جهانی دو شهر مکه و مدینه را به عنوان دو شهر بدون دخانیات در دنیا اعلام کرده است به طوری که نه تنها در خود اماکن متبرکه این دو شهر بلکه در شعاع یک کیلومتری آن‌ها نیز فروش و مصرف مواد دخانی ممنوع است.

دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران گفت: اخیرا مسوول دفتر برنامه‌ریزی برای مبارزه با استعمال دخانیات در حوزه کشور‌های مدیترانه شرقی که در "قاهره " مستقر است و ایران نیز جزء این کشور‌ها به شمار می‌رود سفری به تهران داشت و در نشستی اعلام کرد شیعیان نیز باید مانند عربستانی‌ها که دو شهر مکه و مدینه را به عنوان دو شهر بدون دخانیات به دنیا معرفی کرده‌اند مشهد و قم را به عنوان دو شهر بدون دخانیات در دنیا معرفی کنند.

مسجدی افزود: در این راستا نشست‌هایی با مدیران حوزه علمیه قم و مشهد برگزار شد و علما از این موضوع استقبال کردند و تحقق تبدیل این دو شهر به شهر‌های بدون دخانیات از قم آغاز شده است.

وی ادامه داد: از آنجایی که در مشهد زمینه برای تبدیل این شهر به شهر بدون دخانیات فراهم شده لذا این جمعیت از امروز با انتخاب اعضای شورای برنامه‌ریزی و همکاری و انتخاب کمیته اجرایی، نمایندگی خود را در مشهد راه‌اندازی می‌کند.

منبع: پارسینه

کلیدواژه: مصرف سیگار دخانیات مرگ

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.parsine.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «پارسینه» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۵۴۶۰۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جزییات طرح وزارت بهداشت درباره قلیان «اکسیژن» / ماجرای گاز «خنده» قلیان‌ها

مجری طرح مطالعاتی بررسی «قلیان اکسیژن» با هشدار نسبت به افزایش استعمال قلیان دخانی در زنان و مردان و عوارض ناشی از آن، در عین حال از طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن با نظارت وزارت بهداشت و با هدف کاهش مصرف قلیان دخانی خبر داد و گفت: دستگاه قلیان اکسیژن هنوز «تایید نهایی» را نگرفته و نتایج تحقیقات ملاکی تصمیم‌گیری در این باره خواهد بود.

به گزارش ایسنا، اخیرا بحث عرضه نوعی خاصی از قلیان تحت عنوان «قلیان اکسیژن» در برخی کافی شاپ‌ها و قهوه‌خانه‌ها خبرساز شده؛ موضوعی که ظاهرا در راستای اجرای طرح مطالعاتی وزارت بهداشت در ۱۰ استان کشور است؛ چراکه متخصصان و مسوولان سلامت همواره نسبت به شکستن قبح استعمال قلیان در میان خانواده‌ها و استعمال آن به صورت گروهی و سرگرمی و نهایتا هم افزایش چندین برابری مصرف آن در زنان و مردان و بروز عوارض قلبی و تنفسی ناشی از آن در سنین پایین‌تر، هشدار داده‌اند.

دکتر غلامرضا حیدری - مجری طرح مطالعاتی بررسی «قلیان اکسیژن» در گفت‌وگو با ایسنا، در واکنش به اخبار  و فضای ایجاد شده درباره این طرح مطالعاتی، با تاکید بر اینکه «قلیان اکسیژن»، استانداردهای وزارت بهداشت را دارد، اظهار کرد: مقدار گازهای اکسیژن و نیتروژن موجود در «قلیان اکسیژن» تنظیم شده و استاندارد است و حدود ۱۰ سال از زمان ثبت اختراع رسمی این دستگاه در کشور می‌گذرد.

ماجرای گاز «خنده» در قلیان اکسیژن

رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اخبار منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی درباره قلیان اکسیژن خاطرنشان کرد: ادعای استفاده از «گاز خنده» در قلیان اکسیژن در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که در پاسخ به ادعاهای مطرح شده باید گفت، استفاده از گاز خنده در قلیان اکسیژن صحت ندارد.  

وی درباره ترکیب گازهای قلیان اکسیژن گفت: سهم اکسیژن از ترکیب گازهای به کار گرفته شده قلیان اکسیژن حدود ۸۰ درصد است و نیتروژن می‌تواند به میزان ۵ درصد به ترکیب گازها اضافه شود.

مجری طرح مطالعاتی بررسی دستگاه پاک‌دم ادامه داد: «اکسید نیتروژن» که با «گاز خنده» شناخته می‌شود در قلیان اکسیژن وجود ندارد. «انتونوکس» که یک گاز بی‌ضرر  به حساب می‌آید که در قلیان اکسیژن استفاده می‌شود. پژوهش‌های متعددی درباره «انتونوکس» در سطح جهان انجام شده، یافته‌های این مطالعات از بی‌ضرر بودن این گاز حکایت می‌کند.

حیدری درباره اعتیادآور بودن انتونوکس به ایسنا اظهار کرد: انتونوکس از  مسائلی مانند «ایجاد وابستگی»، «اعتیادآوری» و «گازهای خنده‌آور» تهی است. با توجه به ویژگی‌های انتونوکس باید گفت ادعاهایی که در ارتباط با قلیان اکسیژن مطرح شده یک بازی رسانه‌ای است.

وی درباره طرح مطالعاتی بررسی دستگاه پاکدم  اظهار کرد: بررسی دستگاه پاکدم که توسط دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام می‌شود یک طرح مطالعاتی به حساب می‌آید. این طرح مطالعاتی مورد تایید وزارت بهداشت واقع شده و «کد اخلاق» دارد.  

نتایج تحقیقات؛ ملاکی تصمیم‌گیری درباره قلیان اکسیژن

رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه در این طرح مطالعاتی افرادی که از قلیان اکسیژن استفاده می‌کنند مورد نظرسنجی قرار می‌گیرند، افزود: هدف از اجرای نظرسنجی این است که مصرف‌کنندگان قلیان‌ اکسیژن را ارزیابی کنیم. این ارزیابی‌ها به منظور بررسی مشکلات و عوارض احتمالی ناشی از مصرف قلیان اکسیژن است. با توجه به مشکلات و عوارض احتمالی ناشی از استعمال قلیان اکسیژن برای آینده این دستگاه تصمیم می‌گیریم.  

وی گفت: در حال حاضر، قلیان اکسیژن در برخی استان‌ها مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است. پاسخ به پرسش‌های «آیا قلیان اکسیژن عوارض دارد؟» و «آیا قلیان اکسیژن می‌تواند به عنوان یک دستگاه بی‌ضرر معرفی شود؟» به عنوان پرسش‌های این طرح مطالعاتی طرح شده‌اند. پاسخ به این پرسش‌ها به گذر زمان نیاز دارد؛ این پروژه تحقیقاتی باید به مدت یک یا دو سال انجام شود که بتوان به پرسش‌های مطرح شده پاسخ داد.  

اجرای طرح مطالعاتی در ۱۰ استان کشور اظهارنظر درباره قلیان اکسیژن منوط به بررسی‌های کامل‌تر

حیدری افزود: طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن در شهر تهران انجام شده و مصرف‌کنندگان این دستگاه با «تست تنفسی» مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. نتایج تست تنفسی مصرف‌کنندگان قلیان اکسیژن نشان می‌دهد وضعیت تنفسی آنها نسبت به افراد عادی، کاملا بالاتر است. نتایج به دست آمده می‌تواند ما را به مسیری هدایت کند که قلیان اکسیژن، مشکلات سلامتی ندارد. البته تاکید می‌کنم که به طور قطع، اظهارنظر نهایی درباره قلیان اکسیژن به بررسی‌های کامل‌تر نیاز دارد. در نظر داریم افرادی که از قلیان اکسیژن استفاده می‌کنند در ۱۰ استان کشور مورد ارزیابی قرار دهیم. بازهم تاکید می‌کنم اخبار مربوط به عوارض و اعتیادآوری قلیان اکسیژن، یک بازی رسانه‌ای و کذب محض است.  

رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی درباره جزئیات اجرای طرح تحقیقاتی قلیان اکسیژن به ایسنا اظهار کرد: مراکزی که قلیان‌های دخانی ارائه می‌دهند به صورت داوطلبانه در طرح تحقیقاتی شرکت می‌کنند. بر اساس استانداردهای وزارت بهداشت، درصد گازهای اکسیژن و نیتروژن قلیان اکسیژن تنظیم می‌شود. طرح تحقیقاتی در ۳ استان تهران، البرز و آذربایجان شرقی آغاز شده، همچنین امور مربوط به این طرح تحقیقاتی در استان بوشهر و شهر جیرفت در استان فارس در حال انجام است.

وی ادامه داد: استان‌های مازندران، زنجان، هرمزگان نیز به طرح تحقیقاتی قلیان اکسیژن اضافه می‌شوند.

حیدری درباره جامعه آماری طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن نیز به ایسنا گفت: تعداد مراکز عرضه قلیان‌های دخانی که در طرح مطالعاتی لیان اکسیژن شرکت کرده‌اند باید به «حجم نمونه» که در طرح علمی برآورد شده، برسند. میزان جامعه آماری باید به نحوی باشد که آمار و ارقام خروجی طرح تحقیقاتی از منظر آماری، «معنی‌دار» و «قابل تایید» باشد. این طرح تحقیقاتی به یک یا دو سال زمان نیاز دارد که میزان داده‌های مورد نظر جمع‌آوری شود. پس از جمع‌آوری داده‌ها، آنالیزهای مورد نیاز انجام می‌شود.  

چرایی اجرای طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن

وی درباره چرایی اجرای طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن گفت: سال‌ها است علیه دخانیات مبارزه می‌کنیم و با اقداماتی در نظر داریم میزان مصرف دخانیات را کنترل و محدود کنیم. برنامه‌هایی با هدف کنترل دخانیات طی سال‌های گذشته  مطرح شده اما شکست‌ خورده‌اند. همچنین ممنوعیت‌های استعمال دخانیات اثربخش نبوده‌اند و جرائم مربوط به تخلفات دخانیاتی به خوبی اجرا نشده‌اند.

افزایش مصرف قلیان در جامعه

حیدری با بیان اینکه متاسفانه قلیان در کشور به ویژه در میان جوانان به وفور استعمال می‌شود، افزود: مصرف قلیان در جمعیت نوجوان در حال افزایش است. بررسی‌ها بیانگر این است تفاوتی در ارتباط با میزان مصرف قلیان در میان زنان و مردان وجود ندارد؛ این در حالیست که میزان مصرف سیگار در میان مردان نسبت به زنان ۱۰ برابر بیشتر است. آمار و ارقام بیانگر این است که حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد افراد بالای ۲۵ سال، چه مرد و چه زن قلیان استعمال می‌کنند.  

رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه قلیان در میان جامعه ایرانی ورود کرده، افزود: قلیان در میان خانواده‌ها، اماکن تفریحی و جمعیت جوان کشور ورود کرده است. میزان دود هر وعده استعمال قلیان معادل استفاده از ۱۰۰ نخ سیگار است.  

حیدری درباره تنباکوهای مورد استفاده در قلیان‌ها گفت: تنباکوها غیراستاندارد به حساب می‌آیند و عمدتاً با آلودگی‌های محیطی، میکروبی و قارچی همراه هستند. زغال‌هایی هم که در قلیان استفاده می‌شوند زمینه‌ساز مسمومیت با مونوکسیدکربن هستند.  

افزایش بیماری‌های تنفسی و قلبی در پی افزایش مصرف قلیان

رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی افزود: متاسفانه در ارتباط با کنترل مصرف قلیان هیچ برنامه‌ریزی کاملی وجود ندارد. با توجه به افزایش استعمال قلیان در میان جوانان و نوجوانان شاید بتوان گفت باید به انتظار افزایش بیماری‌های تنفسی و قلبی_عروقی در سنین جوانی بنشینیم. در حالی که بیماری‌های تنفسی و قلبی_عروقی معمولا در دهه‌های پنجم یا ششم زندگی بروز می‌کنند. شرایط به واسطه استفاده از قلیان به نحوی است که افراد ۲۰ و ۳۰ ساله دچار برونشیت مزمن و بیماری‌های قلبی هستند.

شاید قلیان اکسیژن جایگزینی برای قلیان‌های دخانی باشد

حیدری با بیان اینکه عوارض مصرف قلیان باید در کانون توجه قرار گیرد، افزود: بهره‌ گرفتن از راهکارها و روش‌های علمی در جهت کنترل مصرف دخانیات باید در کانون توجه قرار گیرد. به نظر می‌رسد قلیان اکسیژن شاید بتواند جایگزین قلیان‌های دخانی شود.

وی تاکید کرد: در حال حاضر، دستگاه قلیان اکسیژن «تایید نهایی» را نگرفته است. اگر نتایج تحقیقات و شرایط طوری باشد که این دستگاه جایگزین قلیان‌های دخانی شود، یک گام موثر در جهت حفظ سلامتی جامعه به حساب خواهد آمد. اما در مجموع اظهارنظر درباره قلیان اکسیژن منوط به بررسی‌های کامل‌تر بوده و نتایج تحقیقات؛ ملاکی تصمیم‌گیری در این باره خواهد شد.

انتهای پیام

دیگر خبرها

  • تولید سالانه ۷۰ میلیارد نخ سیگار در کشور
  • ویپ های ۲ میلیون تومانی در کشور/ چرا سیگارهای الکترونیک در ایران ممنوع نمی شود؟!
  • «اسنوس» مواد مخدر جدید فوتبالیست‌های لیگ برتر
  • زخم کاری سیگارهای الکترونیک
  • ماجرای قلیان اکسیژن در کافه‌های تهران چیست؟
  • ماجرای گاز «خنده» قلیان‌ها چیست؟/ جزییات طرح وزارت بهداشت درباره قلیان «اکسیژن»
  • ماجرای گاز «خنده» در قلیان اکسیژن صحت دارد؟/ قلیان اکسیژن اعتیاد آور نیست؟
  • جزییات طرح وزارت بهداشت درباره قلیان «اکسیژن» / ماجرای گاز «خنده» قلیان‌ها
  • گزارش وزارت بهداشت درباره سرطان‌زایی سیگار‌های الکترونیک؛ زیر بار صدور مجوز نمی‌رویم
  • کشف ۷۲ هزار نخ سیگار قاچاق توسط مرزبانان هنگ مرزی تایباد