فوبیای کشاورزان اصفهانی نسبت به مدیران/ تا اطلاع ثانوی زاینده‌رود در شرایط بحرانی است
تاریخ انتشار: ۳ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۶۲۸۱۹۱
اخیراً گزارشی با عنوان ترس یا همان فوبیای جدید بشری منتشر شده، یکی از این ترس‌ها «اضطراب زیست‌محیطی» است، اما به نظر می‌رسد کشاورزان اصفهانی از فوبیای دیگری هم رنج می‌برند.
به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، روزنامه تایمز هند که پرتیراژترین روزنامه این کشور محسوب میشود اخیراً گزارشی با عنوان ترس یا همان فوبیای جدید بشری منتشر کرده که در بین انسان‌های این عصر به طور فزاینده‌ای شایع شده است، یکی از این ترس‌ها، «اضطراب زیست‌محیطی» است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به معنای دیگر تغییرات زیست‌محیطی که یکی از دلایل عمده آن را اثرات زندگی صنعتی امروز می‌دانند، به حدی زیاد شده که مردم دنیا را همواره نگران آنچه قرار است روی دهد کرده، نمونه دم دستی این روزها آتش سوزی وسیع در استرالیا بود که طی آن بیش از یک میلیارد جاندار سوختند و تعدادی از گونه‌ها به کلی منقرض شدند.
از جمله این تاثیرات در محدوده جغرافیایی ما، خشکسالی است که در این سال‌ها به طور محسوسی تأثیر گذاشته است، بحران آب بارها و بارها شنیده شده و سال‌های پر آب مثل یک سالی که گذشت هم نمی‌تواند تغییر چندانی در پیامدهای پیش روی آن داشته باشد.
خشکسالی استان اصفهان، تأثیر خود را بیشتر از همه بر زندگی کشاورزانی گذاشته که از صدها سال قبل اجدادشان در حاشیه زاینده‌رود به زراعت مشغول بوده‌اند و حتی برای آب پول پرداخت کرده‌اند که از اختصاص آن در آینده هم مطمئن باشند، اما آنچه مدیران در این سال‌ها رقم زدند بر خشکسالی مضاعف شد و شرایط را به کلی دگرگون کرد.
در دهه هفتاد قرار شد همزمان با احداث تونل سوم و بهشت‌آباد، آب بیشتری به زاینده‌رود بریزد تا برای استان یزد که مشکل آب شرب داشت از زاینده‌رود آب منتقل شود، اما مدیران وقت به دلایلی ابتدا طرف دوم معادله را اجرایی کردند و همین شروعی بر خشک شدن زاینده‌رود طی سال‌های متوالی شد.
کشاورزان از حدود 10 سال قبل که زاینده‌رود به طور کامل خشک شد اعتراض خود را بارها و بارها نشان داد، همان کشاروزانی که پدرانشان پول آب را پرداخت کرده و اصطلاحاً حقابه زاینده‌رود را قانونا داشتند، تراکتورها که نمادی از کشت و کار بودند به جای زمین کشوری به کنار خیابان آمدند و بعضاً در شهر!
تا این که از پاییز 97 لطف خداوند شامل حال مردم ایران شد، بارندگی قابل توجهی در سطح کشور آغاز شد و تا بهار سال 98 هم ادامه پیدا کرد و ان قدر آمد تا در گلستان، لرستان و خوزستان سیل به راه انداخت، همه سدهای کشور به جز زاینده‌رود پر از آب شدند و زمین‌های کشاورزی سیراب.
به گفته استاندار اصفهان از برکت همین بارش‌ها بود که امسال پس از 12 سال دوباره کشت بهاره داشتیم و 270 هزار تن گندم برداشت کردیم درحالی که همین میزان در سال گذشته 148 هزار تن بود.
رحمت الهی آن قدر کشاورزان را مشغول کرد که تنور تراکتوردارها و کامیون‌دارها در منطقه حسابی داغ شد به طوری که به گفته امینی دبیر نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان فقط 130 میلیارد تومان درآمد کامیون‌داران و 120 میلیارد تومان دشت صاحبان تراکتورها از این کشت بوده است.
جریان آب باعث شد تا کشاورزان زمین‌هایشان را دو و سه کشته زیر کشت ببرند تا سود بیشتری به دست بیاورند و بدهی‌های سالیان گذشته ماحصل خشکسالی‌ها را تلافی کنند؛ کار آن قدر بالا گرفته بود که تابستان امسال کارگر بیکار در منطقه به سختی گیر می‌آمد.
به گفته دبیر نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان در حالی بیش از 2 هزار میلیارد تومان محصولات کشاورزی کشاورزان به فروش رفت که سال گذشته تنها 42 میلیارد تومان به آنها خسارت داده شد و همین موضوع بدهی انباشته برای آنها در این مدت ایجاد کرده بود که بخشی از کشت و کار پر رونق امسال آنها نیز صرف تسویه این بدهی‌ها شد.
با وجود سال آبی پررونقی که پس از مدت‌ها نفس کشاورزان را تازه کرد گویی امسال دوباره قرار است شرایط به گذشته برگردد، هم خکشسالی ادامه یابد و هم سو مدیریت‌ها؛ بارش‌های امسال نسبت به گذشته کاهش قابل توجهی داشته و از سوی دیگر به قول رئیس صنف کشاورزان شرق اصفهان، حاتم بخشی‌هایی که در این مدت شده و پروژه‌هایی که در حال بارگذاری جدید روی زاینده‌رود است از آینده روشنی حکایت ندارد.
حسن محسنی رئیس صنف کشاورزان شرق اصفهان در این رابطه به خبرنگار فارس گفت: حاتم بخشی‌هایی در این مدت انجام شد و بارندگی هم مثل سال قبل در سرچشمه وجود نداشته، اگر بهار 99 وضعیت بارندگی به همین شکلی که تا الان بوده ادامه پیدا کند نگران این هستیم که آبی برای کشت تابستان پیش رو برای کشاورزان اختصاص پیدا نکند.
وی با اشاره به شرایط مناسبی که کشاورزان در تابستان امسال داشتند یادآور شد: وقتی زاینده‌رود دائمی جریان داشته باشد می‌توان در کنار غله صیفی هم کاشت مثل تابستان امسال که صیفی‌جات کاشته شد و واقعاً برای کشاورزان مناسب بود هم از جهت مالی و هم این که مدام در حال کار است، اما وقتی نوبتی آب بدهند فقط می‌توان غله کاشت و منتظر ماند تا سال آینده که موقع برداشت شود.
محسنی در خصوص بازگشایی زاینده‌رود در دی ماه اظهار داشت: آب رها شده همان 20 میلیون مترمکعب آبی است که استاندار با پیگیری محیط زیست از وزیر نیرو درخواست کرده و بیشتر هدفش حفظ محیط زیست، زنده ماندن تالاب گاوخونی و زیبایی شهر است.
رئیس صنف کشاورزان شرق اصفهان در خصوص آب مورد نیاز کشاورزان در روزهای آینده نیز گفت: اگر باران ببارد به آب رودخانه نیاز نیست اما اگر بارندگی لازم را تا آخر بهمن نداشته باشیم باید آب بار دیگر برای کشت کشاورزان در اسفندماه رها شود.
اسفندیار امینی دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان نیز با اشاره به کشت اقتصادی برای کشاورزان عنوان کرد: کشت اقتصادی، ترکیبی از کشت غله، صیفی‌جات و اشجار است که هر کدام زمان کشت و نیاز آبی خود را دارد و می‌طلبد اگر آب کم باشد به طور دائم در اختیار کشاورز باشد تا بتواند اشتغال خود و خانوار را در طول سال ایجاد کند و هم درآمدزایی کرده باشد.
وی با بیان اینکه سرانه زمین در شهرستان اصفهان به ازای هر خانوار زیر 2 هکتار است، گفت: اگر کشاورز صد در صد زمین را کشت کند، 11 تن گندم می‌کارد که 30 تا 40 درصد آن هزینه است و مابقی آن عددی نیست که بتواند معاش خانواده را با این هزینه‌ها تأمین کند؛ اگر دو هکتار متوسط زمین باشد و تنها غله بکارد، 11 تن محصول می‌دهد به شرطی که صد در صد آن کشت شود.
امینی با بیان اینکه 11 تن گندم حداقل 3 تا 4 تن آن هزینه میشود و 7 تن 15 میلیون کل درآمد ناخالص است، بیان کرد: یک خانوار به طور متوسط 4 نفری با هزینه‌های امروز اگر آب در اختیارش بود، 50 درصد زمین را غله می‌کاشت و مابقی را پیازکاری، علوفه‌کاری و قسمتی هم صیفی و بخشی را هم به دام سبک اختصاص می‌داد و در طول سال خود و خانواده مشغول به کار بودند.
با شیوه تخصیص آب مشکل داریم
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با بیان اینکه درآمد صیفی با درآمد غله متفاوت است اما با این شیوه آب دادن کشاورز فقط می‌تواند غله بکارد، بیان کرد: کشت غله در پاییز است و خرداد و اوایل تیر برداشت میشود، ما با شیوه آب دادن مشکل داریم، وزارت نیرو هیچگونه توجهی به مصوبات شورای عالی آب، قانون و طومار و سند ندارد، همچنان مشابه سال‌های قبل عمل می‌کند و به تشخیص خود یک برنامه می‌دهد و حق آبه‌های مردم را برمی‌دارد.
وی با بیان اینکه در سال‌های گذشته شورای هماهنگی زاینده‌رود بود و صنف هم در آن حضور داشت که منحل شد، عنوان کرد: کشاورزان از عملکرد دولت و وزارت نیرو در مقوله آب راضی نیستند.
امینی با اشاره به اینکه در سال گذشته بارندگی خوبی اتفاق افتاد که در 52 سال گذشته بی‌سابقه بود، اضافه کرد: این بارندگی را وزارت نیرو نمی‌تواند به حساب خودش بگذارد، در سالی که بالاترین بارش را در 52 سال گذشته داشتیم باز هم ماه‌هایی از سال رودخانه خشک بود و نمی‌دانیم چه توجیهی وازرت نیرو برای این کار دارد.
با وجود 2 هزار 144 میلی‌متر بارندگی باز هم زاینده‌رود خشک بود
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با بیان اینکه 2 هزار 144 میلی‌متر بارندگی داشتیم با این حال چند ماهی از سال رودخانه خشک بوده است، ادامه داد: در سال‌هایی که مشابه این بارندگی بوده 12 ماه سال رودخانه دارای آب بوده و بالای یک میلیارد مترمکعب آب فقط وارد تالاب گاوخونی می‌شده است.
وی خاطرنشان کرد: اگر سال گذشته مردم این آب را گرفتند، نمی‌شود آن را به حساب مدیریت دولت گذاشت، این لطف خدا بود، اگر این روند بخواهد ادامه پیدا کند، غیرقانونی است، همچنان از حق‌آبه‌های مردم برمی‌دارند بدون حضور خودشان، بر اساس قانون اگر بخواهند از حق‌آبه مردم بردارند باید با تک تکشان توافق کنند، این قانون است اما اجرا نمی‌شود.
امینی با اشاره به وضعیت کشت کشاورزان در 10 سال گذشته گفت: در این مدت کشاورزان هزینه‌های بسیاری کردند، از جمله ایجاد استخر کشاورزی، آبیاری تحت فشار و کشت‌های هدایت شده که به خاطر انجام این اقدامات با آب کم، بهره‌برداری بیشتری میکنند؛ امسال با وجود اینکه حق‌آبه آنها را کامل ندادند اما چون توانستند غله و صیفی کشت کنند، رضایت بیشتری داشتند.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با اشاره به اینکه در حوزه زاینده‌رود بیش از 3 هزار میلیارد تومان دریافتی کشاورزان بوده است، افزود: شهرستان اصفهان در حدود 2 هزار و 400 میلیارد تومان دریافت انواع محصولاتشان بوده است، به طور میانگین 120 هزار هکتار زمین در شهرستان اصفهان وجود دارد که بعضی زمین‌ها یک کشت، بعضی دو و بعضی دیگر سه نوبت کشت شده است.
وی ادامه داد: بر اساس محاسبه‌ای که شده، اگر در همه زمین‌ها یک نوبت کشت شده باشد و به طور متوسط 20 تن در هکتار انواع محصول بوده و قیمت را هر کیلو 800 تومان محاسبه کنیم، 2 میلیون و 400 هزار تن انواع محصولات تولید شده بوده که یا خوراک دام سبک و سنگین و یا خوراک انسان یا مواد اولیه کارخانه‌جات شده است و حدود 2 هزار میلیارد تومان قیمت محصولات تولید شده است.
شرط موثر بودن افتتاح تونل سوم کوهرنگ
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با اشاره به افتتاح تونل سوم در دهه فجر و تأثیر آن بر کشت کشاورزان گفت: تا سد آن زده نشود تونل کاربردی نیست، ده‌ها طرح برای این تونل گذاشته‌اند، اگر طرح جدیدی برای آن دیده نشده باشد، تأثیر دارد و اگر بارگذاری جدید بخواهند بکنند، هیچ تأثیری ندارد.
وی با اشاره به حجم آب موجود و وضعیت کشاورزان در سال آینده، عنوان کرد: بارندگی سال گذشته با امسال تفاوت بسیاری دارد، سال گذشته هزار و 970 میلیون مترمکعب آب وارد سد زاینده‌رود شد که سهم چهارمحال و بختیاری 80 میلیون مترمکعب و سهم یزد 62 میلیون مترمکعب بود، امسال که هزار و 300 میلیون مترمکعب پیش بینی کردند، سهم چهارمحال و بختیاری 100 میلیون مترمکعب و سهم یزد 70 میلیون مترمکعب شده است، این تقسیم‌بندی‌ها سبب ناراحتی میشود، انتظار می‌رفت با وجودی که سهمیه آب یک سوم کاهش پیدا کرده، سهم همه کاهش پیدا می‌کرد، اما دوباره کل کاهش را برای کشاورزان قرار داده‌اند.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با اشاره به وضعیت کشاورزان غرب استان اصفهان خاطرنشان کرد: به صورت طبیعی وقتی رودخانه مشکل پیدا می‌کند در کل حوزه مشکلات پیش می‌آید، این یک بحث تاریخی است، مشکلات نجف‌آباد بیشتر از لنجان و مشکلات خمینی‌شهر بیشتر از مبارکه است و مربوط به اقلیم است؛ وقتی درباره حوزه زاینده‌رود صحبت می‌کنیم منظورمان 6 شهرستان است که آنها هم نتوانستند حق‌آبه خودشان را بگیرند.
تمهیدات کشاورزان برای سازگاری با خشکسالی
امینی با اشاره به اقدامات کشاورزان برای بهره‌برداری بیشتر از آب عنوان کرد: کشاورزان در دو دهه اخیر کانال کشی‌ها بسیاری در مزارع و در روستاها انجام داده‌اند و جوی‌های خاکی تبدیل به کانال شده و زمین‌ها گود و بلند که آب بیشتری مصرف می‌کردند، شیب‌بندی شده و استخرهای ذخیره آب زده شده است.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان با اشاره به مشارکت کشاورزان در لایروبی قنوات بیان کرد: کشاورزان سیستم‌های آبیاری کم فشار، قطره‌ای و تیپ استفاده کردند و آموزش‌های بسیاری دیدند و کشت‌های گلخانه‌ای را توسعه دادند، کشاورزان با تعامل با شرکت آب منطقه‌ای برای لایروبی و ساماندهی رودخانه‌ها اقدام کردند تا پرت رودخانه کمتر شود، همه این عوامل سبب شده با حجم کمتر آب استفاده بیشتری را ببرند.
این صحبت‌ها مروری بود بر آنچه طی این سال‌ها بر کشاورزان اصفهانی گذشت، همان ها که نجابت به خرج دادن و با کمبودها ساختند، همان‌ها که به گفته یکی از نمایندگانشان، روزی زکات‌ده بودند و امروز صدقه‌بگیر شده‌اند.
در مجموع می‌توان گفت سال آب گذشته سال خوبی برای کشاورزان بوده شاید نه به اندازه سال‌هایی که زاینده‌رود پرآب بود، اما همین که مشغول کسب حلالی بودند و بدهی‌هایشان را تسویه کردند، راضی‌اند.
آنها سعی کردند در این سال‌ها شیوه آبیاری خود را تغییر داده و با شرایط جدید تطبیق پیدا کنند، با این وجود فوبیای کشاورزان اصفهان که با پوست و استخوانشان خشکسالی را درک کرده‌اند بیشتر از آن که از جنس «اضطراب زیست‌محیطی» باشد این است که مسؤولان هنوز خود را برای شرایط خشکسالی آماده نکرده‌اند و نمی‌دانند با این وضعیت، تا اطلاع ثانوی زاینده‌رود در شرایط بحرانی است حتی اگر یک سال کل اصفهان سیل بیاید!
انتهای پیام/63064/م20/
منبع: فارس
کلیدواژه: خشکسالی محیط زیست استان اصفهان آب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۶۲۸۱۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سهم اصفهان از حقابه زاینده‌رود؛ تقریباً صفر/ بارگذاری بیش از اندازه آب در سد زاینده‌رود مشکل‌ساز میشود
خبرگزاری علم و فناوری آنا - حسین بوذری؛ میانگین بارش سالاانه در ایران حدود یک سوم میانگین بارش در جهان است و از دیرباز اکثر مناطق ایران با کمبود آب مواجه بوده‌اند، اما با سیری در تاریخ به این نکته پی می ایرانیان به‌خوبی خود را با شرایط کم‌آبی سازگار کرده‌اند.
در حالی که با تغییر الگوی زندگی و حرکت به سمت توسعه شهری، صنعتی و کشاورزی، کمبود آب بیشتر خودنمایی می‌کند و زاینده‌رود یکی از این نمونه‌هاست.
استان اصفهان به‌لحاظ فرهنگی، سیاسی، تاریخی، گردشگری و صنعتی در رتبه‌‌های نخست کشور قرار دارد و و وقوع بحران آب در آن به‌خصوص زاینده‌رود می‌تواند کشور را با تهدید مواجه کند.
عمق فاجعه زاینده‌رود به‌حدی است که نیازمند عزم و اراده ملی است تا این بحران را مرتفع کند، اینگونه کشور هم از بحران آب خلاصی پیدا می‌کند.
خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا در ادامه بررسی دلایل بحران آب در کشور به‌خصوص حوضه زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی در قالب پرونده «آب در مسیل بحران» این بار با موضوع زاینده‌رود و تالاب گاوخونی گفت‌وگویی را با علی خوش‌فطرت، مهندس عمران (گرایش مدیریت منابع آب)، مجری برنامه علمی مهندسی و مدیریت منابع آب دانشگاه آزاد اسلامی، پژوهشگر حوزه آب و استاد دانشگاه ترتیب داده است که مشروح بخش دوم این گپ و گفت در پی می‌آید: (بخش نخست گفت‌و‌گو را اینجا بخوانید)
آنا: اصفهان با بیش از ۹ هزار واحد صنعتی و بزرگترین کارخانجات ازجمله فولاد مبارکه، ذوب‌آهن و ... براساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران، در جایگاه سوم صنایع کشور قرار دارد، از سویی بیش از ۴۳۰ شهرک، ناحیه صنعتی یا واحد کارگاهی در این استان مستقراست که بخش زیادی ازآن درحوزه آبریز زاینده‌رود قرار دارد یا درنزدیکی آن احداث شده است، وابستگی صنایع به زاینده‌رود چقدر در خشک شدن این رودخانه و تالاب بین‌المللی گاوخونی مؤثر بوده است؟
خوش‌فطرت: البته توسعه صنعت در استان اصفهان و نیاز آبی تحمیل شده از سوی آن بر زاینده‌رود در بحران فعلی زاینده‌رود تأثیر داشته است؛ اما تأثیر آن کمتر از آبرسانی به اکثر شهر‌های استان اصفهان از طریق زاینده‌رود و به مراتب کمتر از توسعه کشاورزی و باغی بوده است.
در حقیقت بیشترین بار تحمیلی بر زاینده‌رود از سوی کشاورزی زراعی و باغی در استان‌های چهارمحال و بختیاری و اصفهان بوده است. خوشبختانه در سال‌های اخیر صنایع بزرگ استان اصفهان با اجرای طرح‌های بازچرخانی آب مصرفی و همچنین استفاده از پساب‌های شهری مناطق مجاور خود، میزان برداشت خود از زاینده‌رود را کاهش داده‌اند.
آنچه درمورد صنایع اصفهان باید به یک دغدغه ملی تبدیل شود آنکه ادامه فعالیت این صنایع که برخی از آنها مانند صنعت فولاد و پالایشگاه و نیروگاه نقش حیاتی در فعالیت دیگر صنایع کشور دارند، مستلزم وجود نیروی انسانی متخصص است و این نیروی انسانی باید محل زندگی مناسبی داشته باشد.
وضعیت شهر اصفهان از نظر اقلیم و آلودگی هوا و فرونشست زمین به گونه‌ای در حال تغییر است که در آینده‌ای نه‌چندان دور دچار مهاجرت معکوس شده و جذابیتی برای سکونت نیروی انسانی متخصص برای اداره صنایع نخواهد داشت.
دلایل تأمین‌نشدن حقابه سنتی کشاورزان شرق اصفهان
آنا: سهم حقابه‌ای کشاورزان شرق اصفهان از زاینده‌رود ۴۰۰ میلیون مترمکعب است، اما در سال‌های گذشته این میزان به کشاورزان اختصاص نیافته، شما احداث سد زاینده‌رود را در به بحران رفتن رودخانه زاینده‌رود تأثیرگذارمی‌دانید؟
خوش‌فطرت: احداث سد ابزار اصلی اعمال سیاست‌های مدیریت منابع آب در رودخانه‌ها است و اصولاً بدون وجود سد نمی‌توان جریان رودخانه را مدیریت کرد. اگر سد زاینده‌رود وجود نداشت امکان تأمین آب شرب مطمئن و پایدار حتی برای شهر اصفهان نیز وجود نداشت و هیچ توسعه صنعتی و کشاورزی در استان اصفهان رقم نمی‌خورد و توسعه بیش از ظرفیت منابع آبی موجود را نمی‌توان به وجود سد زاینده‌رود نسبت داد.
حجم آب تنظیم شده توسط سد زاینده‌رود مقدار مشخصی است و بارگذاری بیش از اندازه برروی آن اشتباه مدیریتی بوده است. مانند آن که اگر شما ساختمانی بسازید و بار اضافی بر آن تحمیل کنید و بر اثر این بار اضافی، ساختمان تخریب شود بگویید که علت تخریب، وجود ساختمان بوده و اگر ساختمان ساخته نمی‌شد، ساختمان تخریب نمی‌شد، بنابراین باید از ابتدا ساختمان ساخته نمی‌شد! این استدلال را هیچ عقل سلیمی نمی‌پذیرد.
علت تأمین‌شدن حقابه سنتی کشاورزان شرق اصفهان آن است که محل این حقابه‌ها در پایاب یا همان انتهای مسیر رودخانه بوده و برداشت‌های جدید در سراب یا همان بالادست رودخانه موجب شده آبی برای پایین‌دست باقی نماند.
درصد قابل توجهی از این برداشت‌ها در بالادست سد زاینده‌رود بوده است. در حقیقت سد زاینده‌رود تنها عامل امکان تأمین آب شرب، صنعت و باغات پایین دست سد بوده که در صورت تأمین‌شدن آنها با چالش‌های جدی مواجه می‌شدیم.
تنها راه نجات حقابه‌داران شرق و همچنین تالاب گاوخونی که حقابه زیست‌محیطی آن سال‌هاست فراموش شده، اینکه اولاً مدیریت یکپارچه رودخانه از سراب تا پایاب و ثانیا اعمال تخصیص‌ها از زاینده‌رود بر مبنای یک نظام تقدم و تأخر حقابه‌ها است.
طراحی علمی، عادلانه نظام تقدم و تأخر تأمین حقابه‌ها از اهمیت فوق‌العاده زیادی برخوردار است و باید براساس مبانی حقوقی متقن و در مراحل بعد براساس مبانی فنی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی صورت پذیرد. دراینصورت قرارگیری در سراب و پایاب تأثیری بر تأمین حقابه‌ها نخواهد داشت و اگر حقابه‌ای در پایاب دارای تقدم بالاتری باشد، نظام مدیریت رودخانه ملزم میشود که آن را تأمین کند.
به نظر می‌رسد در صورت رجوع به مبانی حقوقی و شرعی بتوان احقاق حقوق حقابه‌داران سنتی و حقابه زیست‌محیطی تالاب گاوخونی را محقق کرد، اما متأسفانه هنوز پژوهش‌های کافی در زمینه حقوق آب و محیط زیست برای تدوین مبانی حقوقی مربوطه براساس اصول حقوق ایران و اسلام انجام نشده، به‌خصوص آنکه این مبانی، قابل اقتباس از کشورهای دیگر نیست، چراکه هر کشوری مبانی حقوقی خود را دارد.
همچنین می‌توان جریان آب رودخانه موردنیاز در شهر اصفهان برای تغذیه آب‌های زیرزمینی شهر برای پیشگیری از فرونشست را به‌عنوان یک حقابه تعریف کرد که تمام ساکنان شهر اصفهان باید بتوانند آن را از مراجع قانونی مطالبه کنند؛ چراکه در زمانی که رودخانه در این شهر جاری بوده و وضعیت خاک شهر قابل اعتماد بوده در این شهر سرمایه‌گذاری کرده‌اند و اکنون برداشت‌های جدید در بالادست موجب تهدید سرمایه آنها شده است، اما متأسفانه هنوز مبانی حقوقی کافی برای چنین پیگیری‌هایی در نظام قضائی کشور تعریف نشده که باید پژوهشگران علم حقوق در این زمینه فعالیت کنند.
آنا: آیا اجرای سیستم آبیاری نوین و گلخانه‌ای به‌تنهایی دررفع مشکل آب استان اصفهان و کشاورزان پاسخگو خواهد بود؟
خوش‌فطرت: اظهارنظر درباره سیستم‌های آبیاری نوین را به متخصصین علوم و مهندسی آب (آبیاری و زهکشی سابق) در دانشکده‌های کشاورزی ارجاع می‌دهم، اما در مورد واژه «به تنهایی» که در سؤال آورده‌اید، اینکه متأسفانه بارگذاری‌های بیش از اندازه بر زاینده‌رود فراتر از آن است که سیستم‌های آبیاری نوین به‌تنهایی بتواند مشکل آب استان اصفهان را رفع کند به‌خصوص اینکه برخی کشت‌های با نیاز آبی زیاد مانند کشت برنج نیازمند سیستم‌های آبیاری سنتی هستند.
درباره اجرای گلخانه نیز در صورت جایگزینی کشت‌های با نیاز آبی زیاد با گلخانه می‌توان اثرات مثبت را انتظار داشت؛ اما آنچه در عمل شاهد هستیم بارگذاری‌های جدید در اثر احداث گلخانه‌ها است.
به نظر می‌رسد آنچه در کاهش آب موردنیاز در بخش کشاورزی می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد، اصلاح الگوی کشت است که تنها در صورت وجود عزم و اراده جدی در کشاورزان قابل انجام است.
متأسفانه شاهد آن هستیم که کشاورزان شرق اصفهان هنوز در صورت تخصیص آب محدود از زاینده‌رود اقدام به کشت محصولات با نیاز آبی زیاد مانند برنج برای تحصیل سود بیشتر میکنند که باید با اقدامات ترویجی توسط متخصصین علوم کشاورزی، این رویه را اصلاح کرد.
رواج استفاده از محصولات کشاورزی با نیاز آبی زیاد دوام ندارد
آنا: نگاه غیرعلمی و ناعادلانه به مسئله آب حوضه آبریز زاینده‌رود چقدر در ایجاد بحران این حوضه دخیل بوده است؟
خوش‌فطرت: همانطور که پاسخ به سؤالات قبلی گفته شد، قطعاً نگاه غیرعلمی در اجرای طرح‌های توسعه شهری، صنعتی و کشاورزی عامل اصلی بحران زاینده‌رود بوده است و همچنین عدم در نظر گرفتن حقوق حقابه‌داران سنتی و حقوق زیست‌محیطی تالاب گاوخونی و آب‌های زیرزمینی شهر اصفهان ناعادلانه بوده است.
آنا: و کلام آخر...
خوش‌فطرت: ما در سرزمینی زندگی می‌کنیم که عبور از بحران آب در آن معنا ندارد و باید همیشه بحران آب را در کنار خود بدانیم و مدیران، نحوه مدیریت خود و سایر شهروندان، سبک زندگی خود را بر مبنای سازگاری با بحران آب تنظیم کنند، موضوعی که پیشینیان ما در طول تاریخ به‌خوبی آن را دریافته و هزاران سال با افتخار تمدن ایران را در کشوری کم‌آب به شکوفایی رسانده بودند.
اما اکنون سبک زندگی غالب ایرانیان به‌گونه‌ای است که گویا در کشوری با منابع آب نامحدود زندگی میکنند که علت آن، توسعه کشور، دسترس بودن آب شرب و انواع محصولات غذایی در تمامی فصول سال بوده است.
رواج استفاده از محصولات کشاورزی با نیاز آبی زیاد و حتی صادرات آن به کشورهای همسایه در کشوری با اقلیم خشک نمی‌تواند خیلی دوام داشته باشد و متأسفانه به‌زودی با نابودی منابع آبی زیرزمینی که احیای آنها به هزاران سال زمان نیاز دارد، اکثر مناطق ایران غیر قابل سکونت خواهد شد که تهدیدی جدی برای کشور به حساب می‌آید؛ بنابراین وظیفه نخبگان و به‌خصوص فعالان رسانه آن است که با آگاهی‌بخشی عمومی، فرهنگ مصرف بهینه آب و سبک زندگی و تغذیه متناسب با آن را ترویج کنند.
انتهای پیام/
تصادف مرگبار در محور دره شهر-بدره ۴ کشته برجای گذاشت