دلم برای کارگردانی تنگ شده است

شهرام کرمی از نویسندگان و کارگردانان قدیمی تئاتر است که اگر او را از نزدیک ملاقات کنید قطعاً با انسانی خون‌گرم و میهمان‌نواز مواجه خواهید شد و کلی هم با او گپ خواهید زد.

  کرمی تاکنون ۲۵ نمایشنامه نوشته است و دو سالی هم می‌شود که مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس شورای سیاستگذاری جشنواره تئاتر فجر است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند! این روزها هم جشنواره سی‌وهشتم تئاتر فجر رسیده و این اتفاق باعث شده است که شور و شوق فراوانی در فضای تئاتری ایران شکل بگیرد. سؤال‌های زیادی از شهرام کرمی داشتیم که باید جواب آنان را می‌گرفتیم و به همین بهانه به ملاقات او رفتیم. آنچه در ادامه می‌خوانید بخش‌هایی مهم از گفت‌وگوی ماست.    به‌عنوان اولین سؤال درباره جشنواره تئاتر فجر اجازه بدهید بپرسیم چرا به سمت اقتباس از الگوهای غیررقابتی جشنواره‌های مهم اروپایی نمی‌روید؟ تئاتر، شکل و قالب و هنر خاصی است که وقتی تحت عنوان جشنواره برمی‌گردد با تعریف مشخصی مواجه می‌شود. ما از یونان باستان تا امروز با برگزاری جشنواره‌های گوناگون تئاتری روبه‌رو بوده‌ایم. جشنواره هم اغلب به معنای گردهمایی هنرمندان تئاتر تعریف می‌شود. گاهی اوقات این گردهمایی‌ها جنبه عمومی‌تری دارند و با حضور گسترده مردم شکل می‌گیرند. جشنواره‌ها از هند تا اروپا با تفاوت‌های چشمگیری برگزار می‌شوند. جشنواره تئاتر در ایران از دهه هفتاد دگرگون شده و مدیران ذی‌ربط هم تلاش کردند الگوهایی از جشنواره‌های معتبر اروپایی بگیرند. در دوره آقای محسن شریف‌ خدایی؟ بله در همان دوران بود. جشنواره‌های تئاتری در اروپا خیلی زیادند و حتی بیشتر شهرها دارای جشنواره هستند. کمپانی‌های تئاتر هم به شکل رپرتوار، اجراهایی را همیشه آماده دارند و در جشنواره‌های گوناگون در کشورها و شهرهای مختلف اجرا می‌روند و درآمد آنها نیز از این طریق تأمین می‌شود. ما از اوایل دهه هفتاد الگوی جشنواره و رقابت را پیاده کردیم و این اتفاق تبدیل به تعریف اصلی جشنواره در ایران شده است. معنای تئاتر، گروه‌های تئاتری، کمپانی‌های تئاتری و هزار چیز دیگر در ایران با تعریف‌های اروپایی همخوان نیست. اعتقاد دارم وقتی مدیران جشنواره تئاتر فجر به سراغ الگوهای اروپایی رفتند به تفاوت‌های تعریفی، شناختی، اجرایی، فرهنگی و ذهنی ما در برابر اروپا توجه نکردند. هنرمندان ما ذهنیتی دارند که با ذهنیت هنرمندان اروپایی تفاوت دارد.  البته اگر به ۱۰ روز محرم در سال‌های دور نگاه کنیم که تعزیه‌های گوناگون در ایران برگزار می‌شد با شباهت‌هایی نسبت به گردهمایی‌های تئاتری در یونان باستان مواجه می‌شویم. جشن‌های یونانی هم دینی بودند و اگر به جشنواره آوینیون هم نگاه کنیم این شباهت‌ها را بهتر متوجه می‌شویم. آنان ماه مه را هم به منظور برگزاری جشنواره انتخاب کردند که هوای بهاری در جریان است. فکر می‌کنم ما در سنت‌های نمایشی خودمان رقابتی نداشتیم و هنرمندان و تعزیه‌خوانان ما در عزاداری‌های جمعی و با شکوه شرکت می‌کردند. احتمالاً یکی از معین‌البکاها هم مورد توجه دربار قرار می‌گرفت. تناسب رفتاری و فکری را هم باید در نظر بگیریم. مراسم آیینی ایرانی با آنچه در ذهنیت ماست، تناسب دارد. وقتی هنرمندان ما قرار است در مکانی جمع بشوند و آثار خود را ارائه بدهند با ماهیت دیگری مواجه می‌شویم. شرکت‌کنندگان دنبال موضوع‌ها و ساختاری ارزشمند هستند. فکر می‌کنم جشنواره تئاتر فجر در دورانی به سمتی رفت که ارزش‌های ماهیتی خود را از دست داد و هنرمندان هم رغبتی به منظور شرکت در آن نداشتند. ما هیچ رده سنی‌ای برای هنرمندان نداریم. خیلی‌ها می‌گویند که نباید حد و مرزی مشخص شود و گروه‌های دیگری هم می‌گویند جشنواره جای حرفه‌ای‌های تئاتر است. خود شما هم از جمله افرادی هستید که تأکید دارید جوانان باید در جشنواره‌ها همه کاره بشوند. ما جشنواره را برای شرکت همه گروه‌های سنی برگزار می‌کنیم چون از جوان ۱۸ ساله داریم تا پیرمرد ۸۰ ساله؛ پس انگیزه‌های این گروه‌های سنی متفاوت است. ما امسال روی بخش غیررقابتی حساب کردیم ولی شاهد بودیم کم‌ترین گروه شرکت‌کننده وارد این بخش شد. هنرمندانی که گفته بودند باید بخش رقابتی حذف بشود دنبال حضور در این بخش بودند! این برای خودم چیز غریبی نبود چون با ذهنیت بچه‌های هنری آشنا هستم. من ایرادی به این کنش‌ها و واکنش‌ها نمی‌گیرم چون تابع سنتی خاص هستیم. من به نادر برهانی‌مرند هم گفتم هیچ اشکالی ندارد که در جشنواره شاهد تولید‌های تازه و جدید باشیم و می‌توانیم مثل گذشته عمل کنیم. این تولیدها بخش زیادی از انرژی گروه‌های هنری را به سمت خود جذب می‌کند و انگیزه‌ای در جهت تولید می‌شود. جالب است که گروه‌ها یک انگیزه مهم دارند و آن هم حضور در بخش رقابتی است. ما حتی در بخش غیررقابتی دو برابر بخش رقابتی کمک هزینه گذاشتیم ولی باعث ایجاد انگیزه نشد. ما در این بخش ۳۰ میلیون تومان کمک هزینه گذاشتیم ولی گفته بودم که تا ۱۰۰ میلیون هم می‌توانیم کمک هزینه بدهیم چون با این پول درآمد یک دور اجرا شکل می‌گیرد. با این کار الگوی دیگری شکل می‌گرفت که قطعاً مفید بود. اعتقاد دارم بسختی می‌شود ذهنیت هنرمندان را تغییر داد و اینکه رویکرد ما در جشنواره‌ها رویکرد اجرامحور است.  البته آقای مهندس‌پور تلاش کرد در چندین دوره جایزه ندهد و شاید این کار مثبت بود. نه فقط یک سال اینگونه بود! چون انگیزه‌ها از دست رفت پس روش هم تغییر کرد. من اعتقادی ندارم که جایزه مهم است ولی باید انگیزه ایجاد کنیم.  جشنواره‌های اروپایی اغلب یک وحدت موضوع و یک یونیفورم مشخص دارند مثلاً می‌گویند که موضوع امسال جشنواره آموزش است یا مهاجرت. حتی در جواب آنان که می‌گویند چرا پوسترهای فجر، تئاتری نیست باید بگوییم که پوسترهای آوینیون هم موضوع‌محور است نه تئاتری. پوستر وابسته به موضوع است و البته که پوستر جشنواره فجر هم به فرهنگ ایرانی و اسلامی و انقلاب توجه دارد. یک دوره آقای امیررضا کوهستانی در جشنواره آوینیون با نمایش بی‌تابستان شرکت کرد و این نمایش هم سفارش آنان بود چون موضوع جشنواره درباره آموزش بود. چرا ما نمی‌توانیم مثل آوینیون بشویم؟ جشنواره آوینیون وسعتی متفاوت دارد چون آنان شعار و یونیفورم خاص خود را دارند. جشنواره ما در اروپا نیست و در ایران برگزار می‌شود و اگر بخواهیم موضوع‌محور بشویم با مشکل‌های بیشتری دست به گریبان خواهیم شد. اگر ما موضوع محیط زیست را انتخاب کنیم با چند تا کار درباره این موضوع روبه‌رو خواهیم شد؟! البته من با صحبت شما در زمینه تولید جدید موافق هستم. موضوع مشخص شود و اجراهایی هم بر آن اساس تولید شود. ما در جشنواره‌ای به نویسندگانی پیشنهاد دادیم که درباره دفاع مقدس و جنگ آثاری تولید کنند پس مفهوم مشخصی را در نظر گرفتیم که منجر به تولید شد و با استقبال نویسندگان هم روبه‌رو شد. اگر ما به سمت تولید تئاتر برویم براحتی قادر خواهیم بود جشنواره را با موضوعی خاص هدایت کنیم و آثار جدیدی هم تولید کنیم. البته کشور ما دارای مردمی احساساتی است و موضوع‌های وسیعی هم در اطراف ما وجود دارد. رهبر معظم انقلاب هم هر سال موضوعی سالانه انتخاب می‌کنند. من هم اعتقاد دارم که امکان دارد برای هر سال یا پنج سال تئاتر ایران موضوع و هدف مشخص کرد. مشکل اساسی ما این است که مدیران ما ثابت نیستند. من دو ماه با نادر برهانی‌مرند گفت‌وگو کردم تا امسال هم دبیر جشنواره باشد چون دبیران ما آنچنان سختی و فشار سنگینی را تحمل می‌کنند که دیگر توانایی ادامه کار را ندارند. امسال هم او خیلی سختی کشید و فکر کنم دیگر رویم نشود به او بگویم دبیر جشنواره بشود ولی خواست قلبی من این است که او دبیر جشنواره بماند. جامعه تئاتر یک جامعه احساساتی است و رفتارمان بشدت وابسته به هیجان و احساسات پاک خودمان است پس دبیران و سیاست‌های ما براساس این احساسات تغییر می‌کنند. چند دوره از جشنواره تئاتر فجر خیلی با شکوه برگزار شد چون من از سال ۱۳۷۱ در جشنواره بودم. من همیشه با خودم فکر می‌کنم چرا جشنواره هر سال دچار تفاوت‌های اساسی می‌شود؟ چرا برخی از دبیران سیاست‌های متفاوتی دارند؟ در زمانی این جشنواره خیلی وسیع شد و گسترش عجیبی پیدا کرد چون در یکی از جشنواره‌ها شاهد ۲۰۰ اجرا بودیم. دوره آقای مجید سرسنگی هم خیلی شلوغ شده بود. مشکل دیگر ما متقاضی فراوان به منظور حضور در جشنواره است. اغلب هنرمندان خود را محق می‌دانند که در جشنواره باشند پس دبیران هم خود را مجاب می‌کنند تا تعداد بیشتری در جشنواره حاضر باشند. در این رابطه ما هنوز نتوانستیم هویت خاصی را ایجاد کنیم و حتی الگوی مشخصی هم به منظور شرکت هنرمندان در جشنواره نداریم. یعنی هر هنرمندی با هر کاری که دارد دوست دارد در جشنواره باشد که یکی از مشکل‌هاست. اینگونه است که خیلی‌ها فکر می‌کنند چون در جشنواره نیستند پس حقشان خورده شده است.  شاید به خاطر این است که جشنواره موضوع‌محور نیست. شما اگر به جشنواره‌های تئاتر کودک و تئاتر عروسکی نگاه کنید با این مشکل‌ها مواجه نیستند. بله. یکی از راهکارها این است که جشنواره موضوع‌محور شود که در صحبت‌هایم عرض کردم.   همیشه جشنواره‌ها دارای مشکل‌هایی منحصر به فرد نسبت به زمانه خودشان هستند. امسال هم شاهد بحران‌هایی بودیم ولی چون خود شما تئاتری هستید و دبیر جشنواره هم تئاتری است و عوامل اصلی و اجرایی جشنواره هم تئاتری هستند با مشکل‌های عجیب و غریبی روبه‌رو نشدید. ما در جشنواره سی‌وهشتم با چالش‌هایی مواجه شدیم که جدید بود. همیشه گروه‌هایی معترض بودند یا گروه‌هایی از حمایت‌ها ناراضی بودند. کلاً همیشه جشنواره‌ها با حاشیه همراه هستند که امسال برخی از گروه‌ها تصمیم گرفتند در جشنواره نباشند و اتفاق تازه‌ای بود. گروه‌های کمی این تصمیم را گرفتند که من و نادر برهانی‌مرند هم در ابتدا سکوت کردیم. ما اجازه دادیم این جو احساساتی بگذرد. کشور ما در چند سال اخیر با فشارهای شدید استکبار جهانی روبه‌رو شده است و این شرایط شبیه به جنگ است. تحریم‌های اقتصادی و سیاسی ظالمانه‌ای بر ما تحمیل شده است و شهید سلیمانی، سردار بزرگ ایران هم شهید شد. ما در میان این مشکل‌ها با سانحه هواپیمایی هم روبه‌رو شدیم که برخی از هنرمندان حوزه‌های دیگر اعلام کردند از حضور در جشن‌ها و جشنواره‌ها انصراف می‌دهند که این اتفاق به تئاتر هم رسید. من جلسه‌هایی با دوستان هنرمند داشتم و از آنان خواستم تا جشنواره را به مثابه رویدادی ملی درک کنند. عموم دوستان هم استقبال کردند و گفتند قصد تحریم نداشتند بلکه نسبت به حوادث چند ماه اخیر دچار تأثر روحی شده بودند. نادر برهانی‌مرند در ادامه دو نامه نوشت و بخشی از گروه‌های نمایشی بازگشتند. برخی دیگر هم اعلام آمادگی کردند که اگر کارشان در جشنواره نیست در بخش‌های دیگر خواهند بود که اینچنین هم شد. من از خانواده تئاتر هستم و تمام توان خود را گذاشتم تا باشکوه‌ترین جشنواره ممکن را داشته باشیم. ما چیزی در حدود ۱۰ ماه وقت گذاشتیم و برنامه‌ریزی کردیم و همین حالا هم چیزی در حدود ۱۲۵۰ هنرمند در جشنواره حاضر هستند. خدا را شکر می‌کنم که جشنواره به نحو شایسته‌ای پیش می‌رود و بیش از ۱۰۳ گروه اجرایی در جشنواره هستند.   فارغ از این بحث‌ها واقعیت امر این است که ما خیلی دوست داریم از آقای شهرام کرمی اجرای جدیدی ببینیم. مدت‌هاست که هنرمند خوبی مثل شما کار تئاتر روی صحنه نداشته است. کار و دغدغه من هنر است. وقتی که به کلاس دانشگاه می‌رفتم خیلی دوست داشتم شور و اشتیاق خودم را به دانشجویان هم نشان بدهم و به آنان می‌گفتم که بچه‌های من از جانم مهم‌تر هستند ولی باید اعتراف کنم که تئاتر برای من از بچه‌هایم مهم‌تر است. به صراحت هم پیش شما اقرار می‌کنم که تئاتر برای من از هر ضرورتی مهم‌تر است. من از نوجوانی وارد فضا و هنر تئاتر شدم. تئاتر به من کمک کرد تا زندگی کنم. تئاتر را تنها یک فعالیت مشارکتی نمی‌بینم بلکه تئاتر فضایی مهم به منظور درک زندگی است. من سال‌ها نوشته‌ام و سال‌های سال کارگردانی کرده‌ام. من هیچ دغدغه‌و تلاشی نداشتم که وارد حوزه مدیریت تئاتر در مرکز هنرهای نمایشی بشوم. در گذشته احساس می‌‌کردم نباید در این مسئولیت باشم چون دو بار پیشنهاد مدیریت مرکز هنرهای نمایشی را رد کردم. همیشه دوست دارم در تئاتر رضایت خاطر داشته باشم و کاری برای تئاتر بکنم. هدف و نیت من این است. متأسفانه امروز از دغدغه و عشق اصلی خودم که نوشتن و کارگردانی تئاتر است دور شدم و دلم برای کارگردانی تئاتر تنگ شده است.  شما چند نمایشنامه موفق دارید چون «لطفاً با مرگ من موافقت کنید!» و «پوکه‌های برنجی» که مثلاً همین نمایشنامه دوم سال‌ها اجرا رفته و مخاطبان فراوانی هم داشته است. بله. ممنونم. نمایشنامه «پوکه‌های برنجی» بیش از ۵۰ بار در شهرهای مختلف ایران اجرا شده است حتی دو بار در سالن ایرانشهر روی صحنه رفت و یکی از کارهای قدیمی من است. با کمال تأسف این سال‌ها از علایق شخصی خودم دور شده‌ام و مدت‌هاست که نمی‌توانم کتاب بخوانم و بنویسم. حتی از کارگردانی هم دور شده‌ام و خیلی به کارگردانان دیگر حسودی می‌کنم چون من هم دوست دارم کارگردانی کنم. باور بفرمایید لحظه شماری می‌کنم تا زودتر مسئولیت من در اینجا به پایان برسد و به نوشتن و کارگردانی بپردازم. شاید شما به‌کارهای من نقدهایی هم داشته باشید ولی من عاشق تئاتر هستم و تئاتری‌ها را دوست دارم و همیشه جانب تئاتری‌ها را گرفته‌ام. من با تمام وجودم حامی تئاتری‌ها بوده‌ام، هستم و خواهم بود. حتی برخی از دوستان تصمیم گرفتند از جشنواره امسال انصراف بدهند و شاید این کار به تئاتر لطمه بزند ولی من تلاش کردم و از همه تئاتری‌ها حمایت کردم چون هدف من حمایت از تئاتر و همه تئاتری‌هاست.  سؤالی که همیشه در ذهن ما بوده این است که آیا امکان ندارد یک نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر که حالا مدیر شده درگیر و دار مدیریت خود، کارگردانی هم بکند؟ یعنی می‌گویند که برای خودش رانت ایجاد کرده و از این حرف‌ها؟ این موضوع مشکلی اساسی است که برای هنرمندانی پیش می‌آید که مدیر هم می‌شوند. طبیعی است چون الآن از هر سالنی بخواهم که در آنجا اجرا بروم سریع قبول خواهند کرد (خنده). من دوست ندارم از این شرایط سوءاستفاده کنم و قطعاً خیلی دوست داشتم کارگردانی کنم و خیلی هم به این موضوع فکر کردم چون تئاتر حالم را خیلی خوب می‌کند اما چه کنیم که این نگرانی‌ها وجود دارد. من همیشه احتیاط کردم که از جایگاه خودم سوءاستفاده نکنم. همین الآن به هر سالنی بروم قطعاً عده‌ای می‌گویند آن سالن را با رانت و قدرت گرفته است. ترجیح می‌دهم از این دغدغه‌ها برای خودم درست نکنم ولی دلم پیش نوشتن نمایشنامه و کارگردانی تئاتر است. من وقتی این مسئولیت را قبول کردم از تمام دغدغه‌های شخصی خودم گذشتم. یک خطر جدی هم وجود دارد چون امکان دارد عادت به نوشتن و کارگردانی تئاتر در درون من نابود شود چون آنقدر در این دو سال اذیت شدم که میلم به تئاتر لطمه دیده است.  علاقه دارید روزی دبیر جشنواره فجر شوید؟ جالب است بدانید که دبیر بیش از ۱۹ جشنواره تئاتری بودم و تجربه فراوانی هم کسب کرده‌ام چون از جشنواره تئاتر خیابانی بوده‌ام تا جشنواره تئاتر کودک و نوجوان. بگذارید اعتراف کنم خیلی دوست داشتم تجربه دبیری جشنواره تئاتر فجر را داشته باشم و خیلی دوست داشتم به جای اینکه مدیر کل هنرهای نمایشی بشوم دبیر جشنواره تئاتر فجر می‌شدم. یک وقتی آقای مهدی شفیعی مدیر کل وقت هنرهای نمایشی را دیدم و به او گفتم ای کاش من را دبیر جشنواره فجر می‌کردید چون دیگر اینجا نبودم و تجربه‌های دیگری کسب می‌کردم. آقای شفیعی هم گفت به این موضوع فکر کرده بودم و من هم گفتم ای کاش دبیر شده بودم. واقعیت امر این است که آنقدر در این سال‌ها تحت فشار قرار گرفته‌ام که با خودم می‌گویم نباید دیگر مدیر بشوم. البته هیچ کس از آینده خبر ندارد و همیشه اتفاق‌هایی می‌افتد که مسیر زندگی را عوض می‌کند.

منبع: ایران آنلاین

کلیدواژه: کارگردانی تئاتر جشنواره تئاتر فجر نوشتن و کارگردانی نادر برهانی مرند جشنواره آوینیون خیلی دوست داشتم هنرهای نمایشی جشنواره ها ما در جشنواره دبیر جشنواره جشنواره فجر اعتقاد دارم هم به منظور شهرام کرمی بخش رقابتی جشنواره هم موضوع محور روبه رو شد فکر می کنم کمک هزینه دوره آقای تئاتری ها دوست دارم امسال هم گروه ها مشکل ها هم گفت مهم تر سال ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۷۲۷۳۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جشنواره سراسری تئاتر دانشگاه آزاد اسلامی فراخوان داد

به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، دانشجوی متقاضی، صرفاً میتواند در یکی از بخش‌های جشنواره (بخش صحنه‌ای و بخش نمایشنامه نویسی) یا به عنوان کارگردان حاضر شوند (به غیر از بخش نمایشنامه نویسی)

جشنواره دارای ۲ بخش رقابتی است:
الف: بخش رقابت دانشجویان هنر‌های نمایشی (این بخشِ بر کارخلاق  و ایده‌های اجراییِ نوین و تجربی تاکید دارد)
ب: بخش رقابت دانشجویان سایر رشته‌ها 

دانشجویان متقاضی در هنگام ثبت نام، ملزم هستند گواهی اشتغال به تحصیل، مجوز نویسنده، مترجم و ناشرِ اثر پیشنهادی خود را در به دبیرخانه جشنواره ارائه کنند.  
پس از اعلام نتایج اولیه، هرگونه تغییر در شرایط درخواستی تنها با هماهنگی و موافقت دبیرخانه امکان پذیر است.

ستاد برگزاری جشنواره سراسری تئاتر دانشگاه آزاداسلامی به هر یک از آثار منتخب، کمک هزینه پرداخت خواهد کرد.

برای ثبت نام آثار خود را تا ۱۰ خرداد ۱۴۰۳ به نشانی    https://eas.iau.ir/fa/form/۲۸    ارسال کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره تماس ۷۳۶۸۱۶۸۹ -۰۲۱ تماس گرفته و یا به نشانی پیام‌رسان ما در بله bashgahe_roshd@ مراجعه کنید.

انتهای پیام/