به نقل از «ایرنا»

در آغاز دهه پنجاه انقلاب با بحران دستاورد رو به رو هستیم

تاریخ انتشار: ۲۲ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۸۶۴۲۵۲

نشست آینده اجتماعی ایران در دهه پنجم انقلاب، روز دوشنبه ۲۱ بهمن‌ماه در تالار گفت‌وگو دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با حضور جمعی از اساتید دانشگاه و متخصصین این حوزه در چهار پنل برگزار شد. در پنل سیاسی جلایی پور، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تهران، «علیرضا شجاعی زند»، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تربیت مدرس و «مجید طبیبی» استاد دانشگاه به بیان نظریات و دیدگاه‌های خود پرداختند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در ادامه گزیده‌ای از سخنرانی جلایی پور  آمده است.

حاکمیت و جامعه مدنی ایران باید از علل  شکل گیری انقلاب ۵۷ درس بگیرد

جلایی پور در ابتدای این نشست اظهار داشت: تحولات آینده جامعه ایران را نمی‌توان به‌صورت دقیق پیش‌بینی کرد، اما با توجه به روندها و کمک گرفتن از جامعه‌شناسی سیاسی تا حدودی می‌توان به نتایجی در این زمینه دست پیدا کرد. یکی از موضوعات مهم در مورد انقلاب ایران این است که، حاکمیت، نیروهای جامعه و شهروندان کشور ما چقدر از علل و پیامدهای خواسته و ناخواسته انقلاب‌ها و انقلاب ۵۷ درس می‌گیرند. با توجه به مطالعاتی که در مورد انقلاب اسلامی انجام‌شده این‌یک متغیر مهم است. اولین سؤال مهم این است که چرا انقلاب ۵۷ در ایران اتفاق افتاد؟ مباحث نظری در مورد شکل‌گیری انقلاب‌ها پیچیده است.

در مورد پیروزی انقلاب اسلامی در ایران چهار عامل زمینه‌ای وجود دارد. این چهار عامل در جامعه ایران باعث شکل‌گیری انقلاب ۵۷ شد. مهم‌ترین مساله توسعه نامتوازن در دهه ۴۰ تا ۵۰ است. در این دوران زمینه‌های اقتصادی کشور تغییر داشت، اما زمینه سیاسی تغییری نکرد. پهلوی دانشجو تولید کرد، اما دانشجویان و مردم در هیچ حزب و تشکل سیاسی دخالت و مشارکت نداشتند که باعث بروز انقلاب شد. جامعه از بافت روستایی، عشایری بیرون آمد و به‌صورت ذره‌ذره و توده‌ای شد؛ زیرا جامعه مدنی تقویت نشد.

زمینه‌های کاریزماتیک رهبری در ایران ایجاد شد که به مردم امید داد و مردم را به شرکت در انقلاب واداشت. پایگاه انقلاب در مساجد، حسینیه‌ها و مراسم آیینی بود. سال ۵۷ در ایران ایدئولوژی ملی‌گرایی باستانی شکل گرفت. پهلوی به مردم اعلام کرد تمام مشکلات شمارا حل می‌کنم، اما زمانی  که در کشور مشکل ایجاد شد  میلیون‌ها مردم مسلمان را در کشور نادیده گرفت، ظهور اسلام را عامل بدبختی در کشور عنوان کرد و از ملی‌گرایی حرف زد.

این استاد دانشگاه تهران در ادامه این نشست بیان داشت: توسعه ناپایدار در ایران این است که تغییرات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی صورت گرفت، اما این تغییرات نامتوازن بود. این‌یکی از عوامل زمینه‌ای است. اگر همراه با توسعه اجتماعی، توسعه سیاسی نیز رخ می‌داد چه‌بسا تغییرات اجتماعی به‌ وسیله انتخابات انجام می‌شد.

زمینه دیگری شکل‌گیری انقلاب در ایران رژیم شخصی، متوهم، غیر پاسخگوی و غیردر برگیرنده پهلوی بود. رژیم گذشته شخصی و غیر پاسخگو بود و همه اقشار جامعه نماینده در حاکمیت نداشتند. عامل زمینه‌ای سوم، هژمونی گفتمانی انقلابی است. این نکته ظریفی است یعنی ما دنبال این نیستیم که حقایق روشن شود و باید واقعیت را تغییر داد.

به لحاظ جمعی مجموعه‌ای از عوامل باعث می‌شود تا گفتمان انقلابی به وجود آید. عامل دیگر فضای مساعد بین‌الملل بود. باید ببینیم چه شرایطی صورت می‌گیرد که مردم معترض و منتقد را بسیج می‌کند و از آن قدرت اجتماعی درست کرده و تبدیل به قدرت سیاسی رسمی می‌شود.

رهبری استثنایی امام خمینی در بسیج مردم به‌طرف تغییر رژیم نقش مؤثری در شکل‌گیری انقلاب ایران داشت. انقلاب ما تا حد امکان از خشونت پرهیز کرد و تلفات خیلی کمی نسبت به بقیه انقلاب‌ها داشت. این عوامل دست‌به‌دست هم داد تا شرایط انقلابی در جامعه مساعد شود.

چه درسی دوباره می‌توان از زمینه‌های شکل‌گیری انقلاب در ایران گرفت؟ اگر دوباره به جامعه نگاه کنیم توسعه ناپایدار هنوز وجود دارد. رژیم ما شخصی نیست ولی دربرگیرنده و پاسخگو هم نیست و اخیراً به سمت‌وسوی توهم پیش می‌رود و این تااندازه‌ای نگران‌کننده است. در شرایط کنونی عامل تغییر انقلاب در ایران هژمونی نیست و فضا برای اینکه بتواند نخبگان طبقه متوسط را تحت تأثیر قرار دهد وجود ندارد و فضای بین‌الملل نیز مبهم است.

پیامدهای انقلاب متفاوت از علل انقلاب است

 جلایی پور با اشاره به علل و دستاوردهای انقلاب اظهار داشت: همه انقلاب‌ها به دلیل ضعف‌هایی در جامعه شکل می‌گیرند اعتراض حق مردم است. زمانی که مردم ایران انقلاب کردند اولین شخصیت جهانی که به رهبر انقلاب تبریک گفت دبیر کل سازمان ملل بود. این نشان می‌دهد که انقلاب یک کار مشروع است.

همه انقلاب‌ها یک پیامد کوتاه‌مدت سخت و یک پیامد بلندمدت محل مناقشه دارند. پیام کوتاه‌مدت جامعه با بی‌دولتی مواجه می‌شود که این دوره خطرناکی است، اما قدرت اجتماعی امام خمینی زیاد بود و جمهوری اسلامی به‌سلامت از این مسیر عبور کرد. بی‌دولتی دوره سخت انقلاب است، زیرا جدال گروه‌های است که باهم انقلاب کردند و درگیر سهم خواهی از قدرت هستند. اوج این دوره اوایل دهه شصت در ایران بود. دوره بی‌دولتی در ایران خیلی زود تمام شد. از این منظر اگر نگاه کنیم این بحث بی‌دولتی در شرایط کنونی تا حدودی در کشور ما دیده می‌شود.

 در شرایط کنونی پیامدهای انقلاب در جامعه ما خیلی موردتوجه قرار می‌گیرد. یکی از پیامدهای بلندمدت انقلاب‌ها که در مورد آن اختلاف وجود ندارد رشد و توسعه اقتصادی است. پیامد دیگر انقلاب ما رشد عاملیت فردی ایرانیان و رشد حضور زنان مخصوصاً مذهبی‌ها در حوزه عمومی است.

ما شاهد تحولات و تغییرات دینی بودیم که باید در مورد آن بحث شود و این تحول بزرگی است. این پارامترهایی که در جامعه  اتفاق می‌افتد قابل مهندسی نیست. اگر انقلاب را بررسی کنیم شعار استقلال آزادی جمهوری اسلامی پرتکرارترین شعار انقلاب بوده است. توسعه عادلانه خواسته همه مردم ایران بوده است، اما در شرایط کنونی بعد از چهل‌ساله این خواسته مهم چه شده است؟ در شرایط کنونی ما با بحران دستاورد روبه‌رو هستیم. ما علاوه بر مشکل توسعه عادلانه با خود توسعه نیز دچار مشکل شده‌ایم اقتصاد ما با مشکل روبه‌رو شده است.

به نظر می‌رسد استقلال‌خواهی مهم‌ترین کارنامه ایران بعد از جمهوری اسلامی است، اما به سمت نامتعادلی پیش می‌رود. به‌اندازه‌ای که جامعه ما نسبت به نفوذ روس و چین حساسیت دارد، نسبت به نفوذ غرب حساسیت ندارد. به خاطر بحران دستاورد اعتراضات ۹۶ و ۹۸ شکل گرفت و این خیزش‌های مردمی معیشتی بود که باید به آن توجه ویژه داشت. تجربه مطالعه انقلاب‌ها نشان می‌دهد که جامعه مدنی و حاکمیت باید از انقلاب درس بگیرند تا بتواند چشم‌انداز مثبتی از سیستم حکمرانی آینده را که موردنظر امام خمینی بوده، در جامعه پیاده کنند.

برچسب‌ها پیروزی انقلاب اسلامی ایران امام خمینی(ره) مشارکت سیاسی جامعه شناسی

منبع: ایرنا

کلیدواژه: پیروزی انقلاب اسلامی ایران امام خمینی ره مشارکت سیاسی جامعه شناسی پیروزی انقلاب اسلامی ایران امام خمینی ره مشارکت سیاسی جامعه شناسی انقلاب در ایران شکل گیری انقلاب شرایط کنونی استاد دانشگاه دانشگاه تهران جمهوری اسلامی بحران دستاورد انقلاب اسلامی انقلاب ۵۷ جامعه مدنی امام خمینی انقلاب ها جلایی پور بی دولتی زمینه ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۸۶۴۲۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

همکاری با آفریقای مرکزی در تمامی زمینه های محیط زیستی

به گزارش خبرگزاری مهر، علی سلاجقه، روز سه‌شنبه در دیدار با تیبولیته انگارته روبارد - وزیر شرکت‌های کوچک و متوسط جمهوری آفریقای مرکزی - با اشاره به پیشرفت‌های علمی کشورمان در حوزه‌های مختلف از جمله محیط زیست اظهارکرد: ایران آماده اعطای بورس به دانشجویان آفریقای مرکزی برای کسب علم در تمامی حوزه‌های فنی مهندسی، پزشکی و بالاخص حوزه محیط زیست است.

وی با اشاره به اینکه جمهوری آفریقای مرکزی از سال ۲۰۱۶ سعی کرده تا از زیر پرچم استعمار غرب خارج شود، افزود: جمهوری اسلامی ایران همواره از ندای آزادی‌خواهی در هرگوشه از جهان حمایت کرده است و در این راستا هر توانی که در حوزه محیط زیست داریم را در اختیار مردم و دولت شما قرار خواهیم داد.

معاون رییس جمهوری تصریح کرد: کشور ما در کلیه زمینه‌های فناوری علمی به‌ویژه انرژی‌های نو، مدیریت منابع آب و پساب، مدیریت پسماند، حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی و توسعه رشته‌های دانشگاهی مختلف در حوزه محیط زیست می‌تواند نیازهای مردم آفریقای مرکزی را تامین کند و در این راستا حتماً پیگیری‌ها و هماهنگی‌های لازم برای دعوت از وزیر محیط زیست این کشور برای حضور در ایران انجام خواهد گرفت.

سلاجقه با تاکید بر اینکه در آموزه‌های دینی و فرهنگی کشور ما ارتباط با ملت‌های جهان مبتنی بر انسانیت و تقوا تعریف شده است و رنگ و نژاد هیچ جایگاهی در تعریف روابط و ارتقای سطح مراودات ندارد، افزود: امیدوارم با توجه به موج جدید استعمارستیزی که در کشورهای آفریقای مرکزی آغاز شده است، استثمار برای همیشه از منطقه قاره کهن آفریقا رخت ببندد و مردم شریف این کشورها در صلح و آرامش باشند.

در ادامه این جلسه تیبولیته انگارته روبارد - وزیر شرکت های کوچک و متوسط جمهوری آفریقای مرکزی - با اشاره به مشکلاتی که کشور فرانسه طی سال‌ها استعمار برای آفریقای مرکزی ایجاد کرده است، اظهارکرد: من امروز به عنوان نماینده کشور آفریقای مرکزی اعلان می‌دارم که متاسفانه فضای رسانه‌های کذب و دروغ ما را از این کشور و ظرفیت‌های عالی پیشرفت آن محروم کرده و رشد چشمگیر جمهوری اسلامی ایران در همه زمینه‌ها و نگاه انسانی شما به ارتباطات سرآمد جهان است. ما به‌صورت جدی در جمع‌آوری و مدیریت پسماندها در شهرها و روستاهای کشورمان دچار مشکل هستیم.

وی با تاکید بر اینکه مشکلات اقتصادی باعث شده تا مردم و جوامع محلی دست به برداشت بی‌رویه از جنگل‌های آفریقای مرکزی بزنند، یادآور شد: این برداشت‌ها به همراه تغییرات اقلیمی باعث شده تا توازن فصل‌های ما که قبلاً شش ماه بارندگی و شش ماه خشکی بوده، تغییر یابد و ما اکنون برخی سال‌ها چهار ماه بارندگی یا چهار ماه خشکی داریم و این آسیب جدی به کشاورزی ما وارد کرده است.

وزیر شرکت‌های کوچک و متوسط جمهوری آفریقای مرکزی گفت: ما نیازمند واردات فنآوری‌های نوین و تربیت نیروی انسانی کارآمد هستیم و در این خصوص از جمهوری اسلامی ایران درخواست داریم تا در این زمینه به ما کمک کند.

کد خبر 6093483