آشنایی با موسیقی نواحی خراسان
تاریخ انتشار: ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۹۶۱۹۳۳
همشهری آنلاین – محمدرضا ربیعیان: خراسان که به سه استان خراسان شمالی، رضوی و جنوبی تقسیم شده است، زمانی مهد فرهنگ و ادب بود و بزرگانی چون رودکی، فردوسی، ابوریحان بیرونی، ناصرخسرو، خیام، منوچهری و عطار در آن پا گرفتند و به زبان فارسی نوشتند و سرودند. به این سرزمین خراسان بزرگ می‌گویند. خراسان بزرگِ تاریخی از جنوب به شمال سیستان می‌رسید، از شرق به مرزهای کوه‌های هندوکش و بلخ و هرات و غزنین و رود جیحون، از شمال به سمرقند و مرو و خوارزم و بخارا و از غرب تا کرانۀ شرقی دریای خزر و دامغان و سبزوار گسترده بود و در واقع بخشی عمده از کشورهای ترکمنستان، افغانستان و تاجیکستان و قسمتی از قرقیزستان و ازبکستان را در بر می‌گرفت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
گنجینۀ موسیقی خراسان، برخلاف خیلی از مناطق ایران، وحدت سبک ندارد و این موسیقی چه از نظر تنوع آوازها و چه از نظر خصایص ملودی سبک‌های متفاوتی دارد. مضامین آوازها هم می‌توانند از نقطه‌ای به نقطۀ دیگر فرق کنند. وجود فرم‌های چندصدایی در موسیقی خراسان چشمگیر است. موسیقی آوازی این دیار مثل همۀ نقاط ایران دست بالا را دارد، اما موسیقی سازی هم به علت تکنیک یا امکانات اجرایی سازها ویژگی‌هایی متمایز با آوازها دارد.
خراسان اقلیمی گسترده است و نواحی متفاوت آن، به زعم اهل موسیقی، موسیقی متفاوتی دارد که منطقه به منطقه فرق دارد و با وجود تمام اشتراکات، تفاوت‌هایی ظریف –حتی در نحوۀ نواختن یک نوع ساز- دارند. به طور کلی، موسیقی نواحی خراسان را به سه بخش اصلی شمال (قوچان، شیروان، بجنورد، اسفراین و درگز)، شرق (تربت جام و منطقۀ باخرز با مرکزیت تایباد و سرخس)، و جنوب (قائن، گناباد، فردوس، طبس و بیرجند) تقسیم می‌کنند. موسیقی و فرهنگ دو ناحیۀ شرق و جنوب ارتباط بیشتری با هم دارند، اما شمال خراسان با آنها اختلاف بیشتری دارد. کانون موسیقی شمال خراسان شهرهای قوچان، شیروان و بجنورد است، کانون موسیقی شرق خراسان تربت جام است و در جنوب هم بیرجند از نظر کمیت و کیفیت تنوع بیشتری دارد.
در این میان، یادآوری این نکته مهم است که در تقسیم‌بندی خراسان به شمالی، رضوی و جنوبی، استان خراسان رضوی بخش شرقی، قوچان و درگز در شمال و گناباد در جنوب را پوشش می‌دهد و اتفاقاً محدودۀ قوچان یکی از نقاط پراهمیتی است که در تقسیم‌بندی استانیِ موسیقی نواحی از شمال خراسان جدا می‌ماند. نوازندگان و خوانندگان بزرگی مثل محمدحسین یگانه و حاج قربان سلیمانی از این منطقه سر برآورده بودند. در واقع، می‌توان گفت که خط‌کشی‌های استانی در موضوعی مانند موسیقی نواحی، به این دلیل که مناطق با هم آمیختگی و پیوستگی دارند، گاهی جای توجیه چندانی نمی‌تواند داشته باشد.
موسیقی شمال خراسان
در یک نگاه کلی، می‌توان موسیقی مقامی شمال خراسان را به چهار بخش کلی تقسیم کرد: کُرمانجی، ترکی، ترکمنی، و فارسی. این تنوع و تکثر موسیقایی که باورها، آیین‌ها و رسوم سنتی را در بر می‌گیرد، آیینه‌ای برای بیان احساسات، غم‌ها و شادی‌های این مردم است.
موسیقی نواحی شمال خراسان در کنار آداب و رسوم و نگاه آیینی، بیشترین تاثیر خود را از اقلیم جغرافیایی این سرزمین گرفته است که موجب شده موسیقی این منطقه به دو بخش عمدۀ کوهپایه‌ای و جلگه‌ای تقسیم شود.
موسیقی شرق خراسان
موسیقی شرق خراسان (تربت جام، باخرز، خواف، سرخس و تا حدودی کاشمر) مبتنی بر غزل و دوبیتی و به طور کلی، شعر فارسی است.
موسیقی جنوب خراسان
موسیقی جنوب خراسان (قائن، گناباد و بیدخت، بیرجند، طبس و فردوس) بر پایۀ شعر فارسی است، اما از نظر کمیت و کیفیت به گستردگی موسیقی شرق خراسان نیست و از سوی دیگر، با موسیقی سیستان پیوند دارد. سازهای جنوب خراسان شامل دوتار، دهل، سرنا، دایره و نی چوپانی است.
منابع: موسیقی تربت جام، محمدتقی مسعودیه، سروش، چاپ اول، ۱۳۵۹؛
آشنایی با موسیقی نواحی ایران (کتاب اول)، هوشنگ جاوید، سورۀ مهر، چاپ دوم، ۱۳۸۴؛
مجتبی قیطاقی، «نوای نوایی خراسان»، کتاب ماه هنر، ۱۳۸۷، شمارۀ ۱۱۵.
کد خبر 475461 برچسب‌ها مجله موسیقی نواحی خراسان مجله موسيقي نواحي-استان هامنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: موسیقی شرق خراسان موسیقی نواحی شمال خراسان تربت جام
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۹۶۱۹۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هواشناسی ایران ۴۰۳/۰۲/۰۵؛تداوم بارش درمرکز، شرق و جنوب کشور
سازمان هواشناسی اعلام‌کرد: امروز (چهارشنبه) به‌تدریج ابرناکی و بارش در شرق سواحل دریای خزر، تهران و استان‌های سمنان و خراسان شمالی کاهش یافته و در مرکز، شرق، جنوب شرق و جنوب کشور ادامه خواهد داشت. - اخبار اقتصادی -
به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از سازمان هواشناسی، در شمال شرق فارس، غرب کرمان، شمال سیستان و بلوچستان، جنوب خراسان رضوی و خراسان جنوبی، رگبار و رعد و برق و وزش باد شدید رخ می‌دهد و در سایر مناطق بارندگی خفیف است.
پنجشنبه در شرق، شمال شرق کشور و استان فارس، رگبار ضعیف و پراکنده همراه با افزایش نسبی دما پیش‌بینی می‌شود و در جنوب شرق کشور شامل استان کرمان، نیمه جنوبی خراسان جنوبی و شمال سیستان و بلوچستان رگبار و رعد و برق و وزش باد شدید رخ می‌دهد.
جمعه در ارتفاعات جنوب کرمان و شرق یزد، رگبار پراکنده و وزش باد انتظار می‌رود و در نوار غربی کشور روند افزایش نسبی دما مورد انتظار است.
برپایه این گزارش، شنبه در چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و ارتفاعات غرب فارس، افزایش ابر و رگبار پراکنده رخ می‌دهد. همچنین ساعات بعد از ظهر در شمال آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی افزایش ابر و رگبار و رعد و برق انتظار می‌رود.
یکشنبه در ارتفاعات خوزستان و ایلام، کهگیلویه و بویر احمد، غرب فارس و شمال بوشهر، افزایش ابر و رگبار پراکنده پیش بینی می‌شود.
قابل ذکر است تا روز جمعه وزش باد در نوار شرقی کشور تداوم خواهد داشت در برخی از ساعات روز شدید و گاهی با گردوخاک همراه خواهد بود.
چهارشنبه و پنجشنبه خلیج‌فارس و تنگه هرمز مواج است.
هوای امروز تهران ابری همراه با بارش پراکنده است، اما به‌تدریج کاهش ابر و گاهی وزش باد را شاهد خواهیم بود.
بیشینه دمای امروز پایتخت 20 و کمینه دمای آن 11 درجه سانتی‌گراد خواهد بود.
انتهای پیام/
تصادف مرگبار در محور دره شهر-بدره ۴ کشته برجای گذاشت