به نقل از «مهر»

مرگ پاشی در شنزارهای خوزستان با هماهنگی محیط زیست

تاریخ انتشار: ۱۱ اسفند ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۷۰۹۳۱۸۴

رضا نیک‌فلک، کارشناس و فعال محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر اعلام کرد: طی پنج روز مالچ پاشی در منطقه بیت کوصر واقع در هشت کیلومتری شهر بستان که در مجاورت منطقه حفاظت شده میشداغ قرار گرفته، هزاران گونه جانوری خاص و منحصر به فرد تلف شدند و هر روز گونه‌های بیشتری تلف خواهند شد.

نیک‌فلک افزود: به گفته معاون فنی اداره کل منابع طبیعی مالچ پاشی بر روی شنزارها با هماهنگی سازمان محیط زیست و در خارج از مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست صورت خواهد گرفت حال آنکه این مناطق دارای تنوع گیاهی و جانوری یکسانی بوده و هیچ تفاوتی بین مناطق آزاد و مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی تصریح کرد: برخی گونه‌های جانوری شنزارهای خوزستان در هیچ نقطه دیگری از جهان یافت نمی‌شود و زیستگاه آنها تنها محدود به شنزارهای خوزستان است. گونه‌ای مانند آگامای اهواز با نام علمی Phrynocephalus ahvazicus در سال ۲۰۱۴ میلادی برای اولین بار معرفی شد. زیستگاه این جانور تپه‌های شنی بزرگ است، متأسفانه این تپه‌های شنی بزرگ و پر از حیات هدف مالچ پاشان قرار گرفته است.

این کارشناس محیط زیست ادامه داد: از دیگر گونه‌های مهم و با ارزش این زیستگاه گکوی ماسه زار پارسی با نام علمی Trigonodactylus persicus است که به تازگی معرفی شده است. این گونه هم بومی و انحصاری ایران است و پراکنش آن تنها مربوط به شنزارهای استان خوزستان است. از دیگر گونه‌های مهم و خاص منطقه می‌توان به آهوی شنی (گونه خاص شنزارهای خوزستان) افعی شاخدار عربی، کورمار خوزستانی، اسکینگ شنزار، روباه شنی، پامسواکی کوچک، جربیل پاسفید، هوبره، خروس کولی اجتماعی که ارزش حفاظتی آن همانند یوزپلنگ و درنای سیبری است و تعداد بسیار زیادی از خرندگان، پرندگان و پستانداران مهم اشاره کرد.

نیک‌فلک یادآور شد: باوجود ارزش‌های بی نظیر زیستی در این مناطق سرتاسر حیات، در کمال حیرت و ناباوری، مالچ سیاه نفتی و کشنده را بر روی زیستگاه این موجودات ارزمشند پاشیده و تمامی حیات منطقه را در زیر مالچ دفن می‌کنند. اما تأسف بارتر آنکه مالچ پاشی بر روی ماسه زاها هیچ توجیه علمی و منطقی نداشته و این کار علاوه بر آسیب‌های فراوان به محیط زیست و گونه‌های جانوری و گیاهی منطقه، نوعی هدر رفت سرمایه‌های ملی و حیف و میل بیت‌المال توسط عده‌ای خاص است زیرا این مناطق هیچ نیازی به مالچ پاشی ندارند، این تپه‌های شنی زیبا و با ارزش دور از مناطق مسکونی هستند و قبل از ظهور انسان‌ها نیز وجود داشته اند.

وی توضیح داد: مالچ پاشی در این مناطق با توجیه غلط مهار کانون‌های گرد و غبار و تثبیت شن‌های روان که به تأسیسات آسیب می‌زنند صورت می‌گیرد، حال آنکه این مناطق به هیچ عنوان کانون گرد و غبار نبوده و ذره‌ای گرد و غبار از این شنزارها بلند نشده و نخواهد شد. همانطور که از نام آن پیداست شنزار، دانه‌های شن سنگین بوده و قابلیت معلق ماندن در هوا را نخواهند داشت. حتی در بادهای بسیار شدید تنها در حد چند متر در محدوده خود جابه جا خواهند شد و به هیچ عنوان کوچک‌ترین ذره‌ای از شن‌ها به مناطق مسکونی سرایت نمی‌کند حال آنکه در خوزستان هیچ شهر یا روستایی در شنزارها احداث نشده و این زیستگاه‌ها از مناطق مسکونی دور هستند، اما مالچ پاشی دقیقاً در همین نقاط دور افتاده و زیستگاه حیات وحش صورت می‌گیرد.

این کارشناس محیط زیست تاکید کرد: دور تا دور تپه‌های شنی پوشش گیاهی بسیار غنی و متنوعی وجود دارد. این پوشش گیاهی که در اطراف تپه‌های شنی قرار دارد، به صورت طبیعی تپه‌های شنی را تثبیت کرده و این تپه‌ها هیچ حرکتی ندارند. اگر اینطور می‌بود در طی این سال‌ها می‌بایست شهرها و روستاهای زیادی در خوزستان خالی از سکنه شده باشد اما در هیچ نقطه‌ای از استان خوزستان نمی‌توان منطقه یا تاسیساتی را مشاهده کرد که حتی در خطر تپه‌های شنی قرار گرفته باشند مگر آنکه این تأسیسات و جاده‌ها در درون این تپه‌ها قرار گرفته باشند که در این صورت مشکل از جانمایی اشتباه و موارد دیگر است نه تپه‌های شنی که جزئی از آفرینش بی نقص خداوند بزرگ است و بی شک خداوند هیچ چیز را بی مورد نیافریده است.

نیک‌فلک ادامه داد: این زیستگاه شنزاری زیبا و غنی از حیات، قدمتی بالغ بر چندین میلیون سال دارد اما مشکل گرد و غبار در خوزستان بیش از دو دهه است که به علت خشکی تالاب‌ها، طغیان نکردن رودخانه‌ها و از بین رفتن پوشس گیاهی دشت‌ها به وجود آمده است. جلگه پهناور و حاصلخیز خوزستان شاهده ظهور اولین تمدن‌های بشری بوده، باستان شناسان خوزستان را گهواره تمدن می‌نامند. طی هزاران سال مردم در این سرزمین زیسته اند، تپه‌های شنی هم جزئی از این سرزمین بوده و پدیده جدید یا نو ظهوری نیستند که به بهانه آسیب به مناطق مسکونی، با استفاده از روش منسوخ شده و قدیمی مالچ نفتی، این مناطق زیبا و با ارزش را نابود کنیم. در بسیاری از کشورهای همسایه ما واقع در حاشیه خلیج همیشه فارس، زیستگاه‌های شنزاری بسیار وسیعی وجود دارد اما حتی یک وجب هم مالچ پاشی نشده اند، بلکه با گردشگری و اکوتوریسم درآمدهای بسیار زیادی از این راه در می‌آورند.

وی تاکید کرد: تپه‌های شنی قابلیت جذب بسیار بالایی دارند و هر چقدر باران در این مناطق باریده شود به سرعت جذب شده و وارد سفره‌های آب زیر زمینی می‌شود. به علت جذب آب بالا، سطح آب‌های زیر زمینی در این مناطق بسیار بالا است و در اطراف این تپه‌های شنی پوشش گیاهی بسیار غنی شامل انواع درختان، درختچه‌ها و گیاهان علفی یکساله و چند ساله وجود دارد.

نیک‌فلک در پایان هشدار داد: در واقع این تپه‌های شنی مخازن بزرگ جذب آب هستند که تمامی آب باران را در خود جای داده و به سفره‌های آب زیر زمینی هدایت می‌کنند اما هنگامی که مالچ سیاه نفتی بر روی این تپه‌های ارزشمند پاشیده می‌شود، جلوی نفوذ کامل آب را گرفته و باعث هدر رفتن آب و خالی ماندن سفره‌های آب زیر زمینی می‌شود و همچنین رنگ سیاه مالچ باعث می‌شود نور بیشتری از خورشید جذب شود و دمای سطح شن و مناطق مجاور آن را بالا ببرد که این امر اثرات منفی بسیاری بر روی پوشش گیاهی و جانوری منطقه خواهد گذاشت.

کد خبر 4866337 مسعود بربر

منبع: مهر

کلیدواژه: محیط زیست خوزستان مالچ پاشی گرد و غبار حیات وحش ویروس کرونا شهرداری تهران شورای شهر تهران وزارت آموزش و پرورش انتخابات 98 شهر تهران تعطیلی مدارس دستگیری سارق محسن حاجی میرزایی قوه قضاییه تعزیرات حکومتی محسن هاشمی نیروی انتظامی آتش نشانی شنزارهای خوزستان تپه های شنی مناطق مسکونی پوشش گیاهی گرد و غبار تپه ها زیر زمینی محیط زیست مالچ پاشی بر روی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۰۹۳۱۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

هفت گوهر نایاب زاگرس در خطر انقراض

طبیعت استان کهگیلویه و بویراحمد، نگینی در زاگرس سرسبز، همواره به عنوان بهشتی از تنوع زیستی گیاهی شناخته شده است. در دامنه‌های پرشیب و دشت‌های حاصلخیز این استان، گنجینه‌ای از گیاهان ارزشمند و منحصر به فرد رویش یافته‌اند که هر کدام نقشی بی‌بدیل در حفظ تعادل اکوسیستم و زینت بخشیدن به طبیعت این خطه بوده‌اند. با این حال، این گنجینه بی‌نظیر، در معرض خطری جدی قرار گرفته است.

هفت گونه از این گیاهان بومی و ارزشمند، در حال حاضر در فهرست سیاه انقراض قرار دارند. بیلهر، تره، جاشیر خوراکی، کرفس کوهی، آنغوزه و باریجه، نام‌هایی هستند که شاید برای بسیاری ناآشنا باشند، اما هر کدام در جایگاه خود، گوهر‌هایی نایاب در طبیعت ایران محسوب می‌شوند.

این چالش زیست‌محیطی، نه تنها تنوع زیستی این استان را به شدت تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند پیامد‌های ناگواری برای اقتصاد و معیشت مردم منطقه نیز به دنبال داشته باشد. گیاهان دارویی و خوراکی در کهگیلویه و بویراحمد، از دیرباز نقش مهمی در زندگی مردم محلی ایفا کرده‌اند و از بین رفتن آنها، می‌تواند به فقر و بیکاری در منطقه دامن بزند.

گیاهان نقش حیاتی در حفظ تعادل اکوسیستم‌ها ایفا می‌کنند. از دست رفتن هر گونه گیاهی، می‌تواند به زنجیره غذایی و چرخه‌های طبیعی آسیب برساند و پیامد‌های منفی برای سلامت انسان و محیط زیست به دنبال داشته باشد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد ضمن هشدار نسبت به تنوع زیستی این استان، از انقراض قریب الوقوع هفت گونه گیاهی نادر خبر داد. سعید جاویدبخت با برشمردن عواملی مانند برداشت بی‌رویه، تخریب زیستگاه و تغییرات آب و هوایی به عنوان تهدیدات اصلی این گنجینه‌های گیاهی، خواستار اقدامات عاجل برای نجات آنها شد.

بیلهر، تره، جاشیر خوراکی، کرفس کوهی، آنغوزه و باریجه نام‌هایی هستند که شاید برای بسیاری ناآشنا باشند، اما هر کدام در جایگاه خود، گوهر‌هایی نایاب در طبیعت ایران محسوب می‌شوند. این گونه‌های منحصر به فرد که در دامنه‌های پرشیب و دشت‌های حاصلخیز کهگیلویه و بویراحمد رویش یافته‌اند، در حال حاضر در فهرست سیاه انقراض قرار گرفته‌اند.

جاویدبخت با اشاره به برداشت بی‌رویه این گیاهان برای مصارف دارویی و خوراکی، این عامل را یکی از متهمان اصلی این فاجعه زیست‌محیطی می‌داند. تخریب زیستگاه‌ها به دلیل جاده‌سازی، چرای بی‌رویه دام و توسعه کشاورزی نیز مزید بر علت شده و نسل این گیاهان ارزشمند را در معرض خطر جدی قرار داده است.

تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین نیز از دیگر عواملی هستند که جاویدبخت به آنها اشاره می‌کند. این پدیده نه تنها بر کمیت و کیفیت این گیاهان تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه آنها را در برابر بیماری‌ها و آفات آسیب‌پذیرتر نیز می‌کند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد در تشریح اقدامات انجام شده برای جلوگیری از انقراض این گونه‌ها، به مسدود کردن جاده‌های فرعی منتهی به مراتع، فرهنگ‌سازی از طریق رسانه‌ها و سازماندهی نیرو‌ها در مناطق بحرانی اشاره کرد. برخورد قانونی با متخلفان نیز از دیگر اقداماتی است که به گفته جاویدبخت در دستور کار قرار دارد.

با این حال، جاویدبخت معتقد است که این اقدامات کافی نیستند و برای نجات این گنجینه‌های گیاهی، نیاز به یک عزم ملی و همکاری همه‌جانبه وجود دارد. او از جمله راهکار‌های اساسی را حمایت از جوامع محلی، افزایش آگاهی عمومی، جلب مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی و همچنین تحقیقات بیشتر برای تعیین دقیق وضعیت این گیاهان و یافتن راهکار‌های مناسب برای احیای آنها عنوان می‌کند.

انقراض این هفت گونه گیاهی نه تنها یک چالش زیست‌محیطی است، بلکه می‌تواند پیامد‌های ناگواری برای اقتصاد و معیشت مردم منطقه نیز به دنبال داشته باشد. از این رو، مسئولان، سازمان‌های ذیربط و آحاد مردم باید با حساسیت و جدیت بیشتری به این موضوع بپردازند و برای حفظ این میراث طبیعی ارزشمند تلاش کنند.

اگرچه اقداماتی مانند مسدود کردن جاده‌های فرعی و برخورد قانونی با متخلفان، گام‌های اولیه و ضروری برای جلوگیری از انقراض هفت گونه گیاهی نادر در کهگیلویه و بویراحمد هستند، اما برخی کارشناسان می‌گویند که برای نجات این گنجینه‌های گیاهی و تضمین بقای آنها در طبیعت، نیاز به راهکار‌های جامع و بلندمدتی است.

در اولین قدم، نیاز به تحقیقات علمی گسترده و دقیق در مورد وضعیت فعلی این گیاهان، عوامل تهدید کننده آنها و راهکار‌های مناسب برای احیای آنها وجود دارد. این تحقیقات باید توسط متخصصان مجرب و با استفاده از روش‌های علمی نوین انجام شود تا اطلاعات دقیقی از وضعیت این گونه‌های ارزشمند به دست آید.

جوامع محلی ساکن در مناطق زاگرس، از دیرباز با طبیعت پیرامون خود زندگی مسالمت‌آمیزی داشته‌اند و از دانش بومی ارزشمندی در زمینه حفاظت از منابع طبیعی برخوردار هستند. حمایت از این جوامع و جلب مشارکت فعال آنها در حفاظت از این گیاهان، می‌تواند نقشی کلیدی در احیای آنها ایفا کند.

افزایش آگاهی عمومی از طریق برنامه‌های آموزشی و رسانه‌ای، یکی از مهم‌ترین راهکار‌های حفاظت از این گونه‌های گیاهی است. با آموزش مردم در مورد اهمیت این گیاهان، تبعات انقراض آنها و راهکار‌های حفظ آنها، می‌توان گامی بلند در جهت نهادینه‌کردن فرهنگ حفظ محیط زیست در جامعه برداشت.

ایجاد و توسعه مناطق حفاظت‌شده در زیستگاه‌های این گیاهان، می‌تواند پناهگاه‌های امنی برای آنها فراهم کند و از آنها در برابر تهدیدات مختلف مانند تخریب و چرای بی‌رویه دام محافظت کند.

سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در زمینه محیط زیست، گنجینه‌ای از تخصص، تعهد و شور و اشتیاق برای حفاظت از طبیعت هستند. حمایت از این سازمان‌ها از طریق تخصیص بودجه و امکانات، می‌تواند به آنها در انجام فعالیت‌های مؤثر در زمینه حفاظت از این گونه‌های گیاهی نادر یاری رساند.

بخش خصوصی نیز می‌تواند با سرمایه‌گذاری در زمینه تولید و پرورش این گیاهان به صورت پایدار، به حفظ آنها و ایجاد اشتغال برای جوامع محلی کمک کند. این امر نه تنها به نفع محیط زیست خواهد بود، بلکه می‌تواند منافع اقتصادی نیز به همراه داشته باشد.

در کنار این راهکارها، اقداماتی مانند استفاده از ظرفیت گردشگری و جذب گردشگران طبیعت‌دوست، توسعه کشت و پرورش این گیاهان در زمین ها، حمایت از پژوهشگران و دانشجویان در زمینه مطالعه و احیای این گونه‌ها نیز می‌توانند در نجات این گنجینه‌های گیاهی و حفظ آنها برای نسل‌های آینده نقش‌آفرین باشند.

با اتخاذ این راهکار‌های جامع و با مشارکت همگانی، می‌توان امیدوار بود که شاهد احیای این هفت گونه گیاهی نادر در کهگیلویه و بویراحمد و حفظ آنها به عنوان میراثی گرانبها برای نسل‌های آینده باشیم.

باشگاه خبرنگاران جوان کهگیلویه و بویراحمد یاسوج