علل شکست مصدق به روایت آیت‌الله طالقانی
تاریخ انتشار: ۱۴ اسفند ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۷۱۳۸۳۸۳
گروه‌هایی که اغلب در یک امر اشتراک نظر داشتند: ضرورت تراشیدن یک نماد وحدت در کنار امام. احساس نگرانی از رابطه عاطفی امام با مردم و قدرت بسیج کنندگی عمومی این رابطه، قدرتی که عملا آنها را در معادلات سیاسی کم اثر کرده بود. برای مردمی که انقلابی بر علیه پهلوی، حافظ منافع آمریکا و انگلیس به سرانجام نشانده بودند و هنوز اثرات پیروزی خون بر شمشیر بر جای جای شهر دیده می‌شد، سابقه مبارزه دکتر مصدق با انگلیس آن قدر جذاب بود که آنها را به تحمل سختی مسیر و حضوری پر شمار بر مزار نخست وزیر به زیر کشیده شده در کودتای آمریکایی- انگلیسی بکشاند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تیتر روزنامه اطلاعات با غلوی آشکار، حضار در مراسم را یک میلیون نفر بیان کرده بود؛ غلوی که اگرچه در متن به حضور چند صد هزار نفری تقلیل یافته بود، اما بیانگر اجتماعی کم نظیر بود.
سخنران این مراسم آیت‌الله طالقانی بود. چهره دیگری که گروهک‌ها برای تبدیل او به نمادی دیگر برای شکاندن انحصار مرجعیت اجتماعی امام تلاش بسیار می‌کردند. سخنان آیت‌الله طالقانی اما بسیار هوشمندانه بود، او به بررسی چرایی پیروزی و سپس شکست دکتر مصدق پرداخت: «وقتی که وحدت نظر بود، همه نیروهای ملی و دینی در یک مسیر حرکت کردند . مراجع دینی مانند آیت الله خوانساری ، آیت الله کاشانی ، فداییان اسلام، باهم شروع کردند و ملت را به حرکت در آوردند. هرکدام براه خود و فدائیان اسلام جوان پرشور و مومن، آنها راه را باز می کردند ، موانع برطرف شد و انتخابات آزاد شروع گردید، صنعت نفت در مجلس ملی شد. فتوای مراجع و علما برای انتخابات و پشتیبانی از دولت ملی در تمام دهات و روستاها و در میان کارگران یک شعار شد ، یک حرکت ویک هدف بود. بعد چه شد و از کجاضربه خورد؟ ضربه از درون خودمان خوردیم. این یک تذکراست بیان واقعیات است تا موقع کنونی خودمان را درک کنیم.» (روزنامه اطلاعات، 15 اسفند 1357، ص 8)
اولین ضربه به رهبرتراشان در کنار امام که سعی به بت سازی از مصدق داشتند؛ در این سخنان که انتظار می‌رفت به تجلیل مصدق منحصر شود، تذکر او به نا دیده گرفتن متحدانی بود که به برکشیدن دولت مصدق کمک کرده بودند. یادآوری میثاقی که میان دکتر مصدق، آیت الله کاشانی و جمعیت فدائیان اسلام بسته شده بود و هدفی که از سوی مراجع تقلید مورد حمایت قرار گرفته بود.
دومین هشدار آیت الله طالقانی اما یادآوری وابسته بودن وحدت شکنان به دشمنان بود. «عوامل استعمار و استبداد داخلی جاسوسها [در] اطراف نیروها شروع به بررسی کردند، نقطه ضعفها را پیدا کردند و به فدائیان اسلام گفتند که [...] دکتر مصدق بی دین است و به دین توجه ندارد و نمی خو اهد خواست‌های شما را برآورده کند. به دکتر مصدق می گفتند که فدائیان اسلام جوانهای پرشور و تروریست هستند، از آنها باید بپرهیزید. من که خودم میخواستم بین اینها تفاهم ایجاد کنم دیدم نمی‌شود [...] جاسوسها و کارکشته‌ها، درون گروه‌ها و افراد می‌گردند و [...] مقابل هم قرار می دهند. اینها همه تذکار است.»
سومین فراز از تذکر پدرانه آن پیر مبارز، رمز شکست مصدق بود: « دکتر مصدقی که با یک حرکتش، بایک فرمانش مردم اجابت می‌کردند وقتی از درون، این نیرو ها متلاشی شد؛ با یک ضربه ۲۸ مرداد، چنان فاجعه‌ای برای ملت ایران پیش آوردند، یک عده لات و لوت، یک عده بدکارها براه افتادند و در مقابل چند دینار اساسش را از بین بردند، خانه نشین کردند و به محاکمه‌اش کشاندند و به زندانش افکندند؛ به این هم اکتفانکردند [...] یادم هست وقتی در زندان بودم، احوال ایشان را می‌پرسیدم، می‌آمدند ، می‌گفتند دکتر تنهاست [...] گفته بود، یک کاری بکنید که مراهم بیاورند پیش شما که با شماها باشم.» (همان)
بخشی از کسانی که برای دعوت به این مراسم اطلاعیه داده و اتوبوس راه انداخته بودند؛ جماعتی نبودند که به این تذکرهای دلسوزانه گوش دهند. چه حزب توده که وابستگیش به شوروی موجب رفتارهای خلاف امنیت ملی بود، چه سازمان مجاهدین خلق (به تعبیر سال‌های بعد مردم، گروهک منافقین) که اگرچه ادعای مردمی بودن داشت، اما وابستگی به فرانسه و آمریکا آنها را تا جایی برد که چند سال بعد متحد صدام در جنگ نظامی علیه میهن شدند و چه دیگر گروه‌هایی که وابستگی عاطفی یا سازمانی‌شان به غرب یا شرق، مانعی در برابر فهم عمق این نگاه راهبردی بود. همین عدم درک بود که دو سال پس از آن، جرقه براندازی نظام را از مراسم بزرگداشت دکتر مصدق در دانشگاه تهران و با سخنرانی بنی‌صدر زدند؛ سخنرانی که به جای دعوت به وحدت، دعوت به خشونت علیه انقلابیون کرد.
اگر نیک بنگریم، همه عوامل شکست مصدق در وحدت شکنی خلاصه نمی شود. درک کامل‌تری از واقعیت نیازمند مشاهده دیگر ادوار عملکرد مصدق پیش و پس از نخست وزیری نیز هست. دیدن کارنامه مصدق در روزهای پایانی سلسله قاجار، از عملکرد او در وزارت مالیه تا وزارت خارجه؛ سکوت‌های نابهنگام او و پرداختن به تجارت یا کشاورزی در روزهای بحرانی، شیوه تعامل او با انگلستان در دوره فرمانفرمایی ایالت فارس، فرصت سوزی او در فرمانفرمایی آذربایجان آماده قیام علیه رضاخان، سکوت او در سفر 4 ساله به برلین در روزهایی که آن شهر کانون مبارزه علیه رضاشاه بود، سکوت او در دوره آزادی‌های پس از سقوط رضاشاه تا قبل از ورودش به مجلس و ... از جمله بخش‌های کمتر خوانده شده پرونده دکتر مصدق است که نشان می‌دهد چرا او پس از علم از کودتا، به جای اتکاء مردم و متحدان مردمی دیروز، به سراغ سفارت آمریکا رفت.
اما همه این بخش‌ها نیز، حاصلش همان نقطه عطفی است که آیت الله طالقانی از آن یاد کرده بود. نقطه‌ای که امروز نیز برای انقلابیون همچنان در خور دقت است.
1717
کد خبر 641703منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: محمد مهدی اسلامی محمد مصدق آیت الله طالقانی فدائیان اسلام دکتر مصدق
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۱۳۸۳۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اسلام‌آباد: سفر رئیس جمهور ایران فرصتی برای تعمیق همکاری‌ها بود
ممتاز زهرا امروز در نشست خبری هفتگی خود در اسلام‌آباد با اشاره به اهداف سفر رسمی رئیس جمهوری اسلامی ایران به پاکستان گفت: دو کشور در این بازدید طیف گسترده‌ای از موضوعات مهم دوجانبه، همکاری در حوزه‌های تجاری، اقتصادی انرژی و همچنین همفکری پیرامون مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی را مورد بررسی قرار دادند.
وی تاکید کرد که توسعه روابط با همسایگان از جمله جمهوری اسلامی ایران در راستای منافع ملی پاکستان است و هر دو کشور عزم قوی برای تبدیل مرز‌های مشترک به مرز صلح، دوستی و رفاه دارند.
ممتاز زهرا در واکنش به مواضع آمریکا پیرامون گسترش همکاری‌های تهران و اسلام‌آباد از جمله کارشکنی واشنگتن در بحث پروژه مشترک گازی ایران و پاکستان، گفت: اسلام‌آباد معتقد است که توسعه روابط با کشور‌ها هرگز به قیمت روابط موجود با سایر کشور‌ها نیست و ما این مواضع خود را به واشنگتن منتقل کرده‌ایم.
وی اظهار داشت که در جریان سفر آیت‌الله رئیسی دو کشور تمامی گزینه‌های انرژی از جمله درباره خط لوله گاز گفتگو کردند و پاکستان مصمم است که از تمامی گزینه‌های موجود برای تامین نیاز‌های گسترده خود به انرژی استفاده کند.
سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان گفت که تجارت دوجانبه با ایران در قالب توافق تجارت ترجیحی، مراودات در مرز‌های مشترک به ویژه بهره‌برداری از ظرفیت‌های بازارچه‌های مرزی ادامه دارد و همزمان دو کشور به مذاکرات درباره توافق تجارت آزاد ادامه می‌دهند.
وی تاکید کرد: پاکستان از طریق کانال‌های مختلف به آمریکا منتقل کرده است که تقویت روابط با همسایگان برای ما اهمیت بالایی دارد و در این زمینه ایران و پاکستان مشتاق به همکاری نزدیک برای تثبیت صلح و دوستی در مرز‌های مشترک هستند.
ممتاز زهرا افزود که تهران و اسلام‌آباد بر همکاری میان بنادر چابهار و گوادر، مقابله با تروریسم، قاچاق مواد مخدر و انسان و نیز مقابله با پولشویی به توافقات مطلوبی دست یافته‌اند.
وی با اشاره به همسویی جمهوری اسلامی ایران و پاکستان درخصوص مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی گفت: هر دو کشور با حمایت قوی از فلسطین و آتش‌بس در غزه خواستار توقف جنایات اسرائیل و همچنین ارسال فوری کمک‌های بشردوستانه برای مردم غزه هستند.
براساس این گزارش، آیت الله سید ابراهیم رئیسی در اولین سفر خارجی خود در سال جدید، روز دوشنبه سوم اردیبهشت وارد اسلام‌آباد شد. رئیس جمهور ایران همچنین از شهر‌های لاهور و کراچی نیز بازدید کرد.
وی در اسلام‌آباد روز پرکار و فشرده‌ای داشت. وزیر خارجه پاکستان با حضور در هتل محل اقامت رئیس جمهور، با وی دیدار و سپس آیت‌الله رئیسی راهی کاخ نخست وزیری شد؛ جایی که محمد شهباز شریف نخست وزیر پاکستان رسما از وی استقبال کرد. پس از آن دیدار‌های دوجانبه و سپس رایزنی میان هیات‌های بلندپایه به ریاست سران دو کشور برگزار شد.
مقامات ایران و پاکستان همچنین در حضور آیت الله رئیسی و شهباز شریف ۸ تفاهم نامه همکاری نیز امضا کردند.
آیت الله رئیسی سپس با آصف علی زرداری همتای پاکستانی خود دیدار کرد و طرفین طیف گسترده‌ای از موضوعات مهم دوجانبه، تحولات منطقه و بین المللی به ویژه جنایات رژیم غاصب اسرائیل علیه نوار غزه و فلسطین را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
باشگاه خبرنگاران جوان بین‌الملل خاورمیانه
تصادف مرگبار در محور دره شهر-بدره ۴ کشته برجای گذاشت