رمان‌هایی برای دوران قرنطینه خانگی/ شاهکار نویسنده‌های جوان را در این روزها از دست ندهید
تاریخ انتشار: ۲۷ اسفند ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۷۲۹۲۵۸۵
سری سوم از رمان‌های پیشنهادی برای مطالعه در دوران قرنطینه خانگی به ۱۰ کتاب از ۱۰ نویسنده جوان ایرانی که در چند سال گذشته آثار قابل توجهی خلق کرده‌اند، اختصاص دارد.
به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، اخبار مربوط به ویروس کرونا این روزها از همه طرف جامعه را دربرگرفته و از همان اولین روزهای اعلام رسمی ورود ویروس کرونا به ایران و گسترش این بیماری به استانهای مختلف بر میزان استرس و اضطراب ناشی از گرفتار شدن به این ویروس افزایش پیدا کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بدون شک مطالعه کتاب‌های مفید و امیدبخش می‌تواند در این شرایط راهکار خوبی برای دورشدن افراد از وسواسهای فکری و افکار منفی باشد. مطالعه کتاب هر چند اندک هم باشد، می‌تواند تاثیر مثبتی در نگرش و باور افراد ایجاد کند و با ترویج مثبتاندیشی، آرامش روانی را در جامعه تقویت کند.
قرنطینه خانگی این روزها فرصتی است تا برخی آثار و کتاب‌های خوب را بخوانیم. خبرگزاری آنا در چند گذشته دو گزارش مربوط به نسلی از نویسندگان که پس از انقلاب شروع به نوشتن کردند منتشر کرد (این مطالب را اینجا و اینجا بخوانید) اما بسیاری از نویسندگان جوان در طول سال‌های گذشته آثار قابل اعتنای خلق کردند. در این مطلب به معرفی ۱۰ رمان از ۱۰ نویسنده جوان ایرانی پرداخته‌ایم.
«برج سکوت» اثر حمیدرضا منایی
احمد دهقان نویسنده برجسته کشور درباره رمان سه جلدی «برج سکوت» گفته است: «گاهی از زیر خاکستر ادبیات خاموش و نحیف این زمانه، شعله‌ای دیده می‌شود که آدمی را دلگرم می‌کند. برج سکوت نوشته حمیدرضا منایی از آثاری است که از وقتی شروع می‌کنی و تا وقتی آن را تمام می‌کنی و زمین می‌گذاری، در بهت هستی. موضوع اصلی برج سکوت، اعتیاد است اما بسیار فراتر از آن».
به عقیده بسیاری از اهالی ادبیات جوایز ادبی کشور هم به این رمان بی اعتنایی کردند اما مخاطبان جدی ادبیات داستانی به مرور زمان این اثر را کشف خواهند کرد.
کتاب «نمایش مرگ» اولین کتاب از مجموعه‌ی سه‌گانه «برج سکوت» نوشته «حمیدرضا منایی» است. «دیوار شیشه‌ای» و «در مرز دیدار روشنان» عنوان‌های دیگر این مجموعه هستند.
این رمان روایت بکر و تکان‌دهنده‌ای از ساختارهای زیستی معتادان؛ بخشی از ضعیف‌ترین و در معرض آسیب‌ترین طبقه‌های اجتماع را روایت می‌کند که از چند منظر قابل‌توجه است. نخستین مسئله نوع مواجهه راوی با پدیده اعتیاد است. رمان در این زمینه همانند اثری مستند اما معتقد به قواعد درام داستانی، به درون تمامی ساختارهای زیستی که یک عضو اجتماع را به پدیده اعتیاد سوق می‌دهد، سرک می‌کشد. از جمع‌های دانشجویی تا طبقه‌های اجتماعی ضعیف اقتصادی و در معرض آسیب که می‌توانند مخاطب این پدیده شوم باشند، در این نگاه هوشمندانه و ظریف فراموش نشده‌اند و ترکیبی از همه‌ی آن‌ها در قالب روایت داستانی بکری پیش چشم مخاطب به صف کشیده می‌شوند.
«کلت 45» اثر حسام‌الدین مطهری
«کلت 45» نامِ رمانی از حسام الدین مطهری است. محصولِ بیست‌وچهار سالگیِ این نویسنده جوان. داستانی تراژیک از سرگذشتِ مردمِ ایران در دهه پنجاه و شصتِ هجری شمسی که چاپ نخست آن در سال 1391 منتشر شد.
این رمان داستان یک دهه فعالیت‌های سیاسی یک خانواده است و مخاطب در این داستان با فعالیت سازمان مجاهدین خلق (منافقین) آشنا می‌شود. «کلت 45» داستان مواجهه «صالح» و «مینو» خواهر و برادری است که به علت دستگیری پدر و مادر توسط ساواک، در دو خانواده کاملاً متفاوت از لحاظ اعتقادی و سیاسی پرورش می‌یابند که دست تقدیر آن‌ها را در سال‌های بعد با یکدیگر روبه‌رو می‌کند. این داستان شرح مواجهه دو جبهه فکری است که یکی برای استقرار عدالت می‌کوشد و دیگری برای دستیابی به قدرت.
«کلت 45» را می‌توان یکی از مهمترین کتاب‌های داستانی درباره وضعیت منافقین در سال‌های پیش از انقلاب و پس از وقوع انقلاب اسلامی دانست که با وجود مطول بودن، کتابی خوش‌خوان است.
«بی کتابی» اثر محمدرضا شرفی خبوشان
«بی‌کتابی» رمانی تاریخی درباره کتاب است که محمدرضا شرفی خبوشان با زبانی خاص آن را روایت کرده است.
«بی‌کتابی» ماجرای دلال کتابی‌ست در زمان مشروطه که دیوانه‌وار به دنبال کتاب‌های قدیمی و نسخ خطی است. او برای به دست آوردن نسخه باارزشی از یک کتاب وارد رقابت با هم‌صنف‌های خود می‌شود و در این راه خطرهای بسیاری را به جان پذیرا می‌شود. در این بین اما صدای وجدانش لحظه‌ای آرامش نمی‌گدارد. نویسنده با هنرمندی تمام تصویر انسان حریصی را به مخاطب نشان می‌دهد که در تمامی زوایای زندگی‌اش میل به داشتن و بیشتر داشتن بر او حکمرانی می‌کند. شخصیت اصلی کتاب اما انسان باهوشی است که خواننده را با خود همراه می‌کند، مخاطب خود را به جای او می‌گذارد و توصیف‌های فوق‌العاده نویسنده اثر به صورت همه جانبه خواننده را درگیر خود می‌کند.
این رمان جوایز برگزیده دهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد، برنده سی و پنجمین دوره جایزه کتاب سال در سال ۱۳۹۶ و هفدهمین دوره انتخاب کتاب سال شهید حبیب غنی‌پور را برای شرفی خبوشان به ارمغان آورده است.
«پنجشنبه فیروزه‌ای» اثر سارا عرفانی
رمان «پنجشنبه فیروزه‌ای» اثر سارا عرفانی نمونه‌ای موفق از رمان دینی است که با بیانی ظریف و هنرمندانه اثری خواندنی و قابل توجه به خواننده ارائه کرده تا نشان دهد که می‌توان در عین حالی که به جذابیت‌های ادبی و فنی توجه می‌شود اثری با مضامین عالی و ارجاعات فرامتنی خلق کرد.
این رمان سرگذشت یک گروه دانشجوی ممتاز یک دانشگاه است که به منظور گذراندن یک اردوی زیارتی به مشهد رفته‌اند. این سفر محمل اتفاقات رمان است که در آن علاوه بر اتفاقات جاری نویسنده نقبی نیز به گذشته زده و خواننده در جریان سرگذشت شخصیت‌های داستان قرار می‌گیرد.
«آن مرد در باران می‌آید» اثر وجیهه سامانی
«آن مرد با باران می‌آید» یک رمان برای نوجوانان است اما بی‌شک برای بزرگسالان هم حرف‌هایی برای گفتن دارد و مطالعه آن لذت‌بخش خواهد بود.
وجیهه سامانی در «آن مرد با باران می‌آید» قصه پسری نوجوان به نام بهزاد را روایت می‌کند که ناگهان در مسیر انقلاب قرار گرفته است. او دچار ترس‌هایی است که شاید هر نوجوانی در آن سن دارد اما در بهزاد کمی بیشتر هم هست.
از طرفی هم به واسطه سن و تجربه‌اش از خیلی چیزها سر در نمی‌آورد. با این همه، وجود برادر بزرگترش بهروز که رفتار و تفکرات انقلابی دارد، کم کم ترس‌های او را کم می‌کند و بر شناختش می‌افزاید. بهروز برای او از کاپیتولاسیون می‌گوید و دیگر ظلم‌ها و بی عدالتی‌هایی که آمریکایی‌ها و رژیم پهلوی بر سر مردم ایران آورده‌اند. از سویی دیگر سعید، بچه‌محل و همکلاسی بهزاد، که سرِ نترسی دارد، با کارهایش او را ترغیب می‌کند که بیشتر و زودتر به صف انقلابیون بپیوندد.
رونمایی از تقریظ رهبر معظم انقلاب بر این کتاب در دهه فجر امسال سبب شد تا این کتاب پیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.
«مقام گورخانه» اثر اسماعیل حاجی علیان
اسماعیل حاجی علیان در بین نویسنده‌هایی که نامشان در این مطلب آمده است جزء کم نام و نشان‌ها باشد اما آثار بسیاری در قالب رمان و داستان کوتاه منتشر کرده است.
رمان «مقام گورخانه» اثر اسماعیل حاجی علیان گوشه چشمی به بخشی از تاریخ ایران زمین دارد که در آن، برگ‌هایی از زندگی و زمانه شاه عباس اول ورق می‌خورد.
حاجی علیان در این کتاب به آزادسازی عتبات عالیات توسط شاه‌عباس پرداخته با این تفاوت که وی برای ممانعت از روایت تکراری درباره رویدادی تاریخی، از تکنیکهای داستانی پیچیده، موسیقی سنتی ایرانی و نحوه بیان و نثر انتخابی تازه‌ای استفاده کرده است. این رمان در واقع یک نوع قالب‌بندی در روایت دارد؛ به طوری که مخاطب حس می‌کند با یک کار ترجمه روبه‌رو است؛ در حالی که این یک روایت تالیفی است.
ترفندهای نویسنده از همان ابتدا و روی جلد کتاب شروع می‌شود که نویسنده اثر را شاه عباس اول و کبیر معرفی می‌کند (با ضمیمه‌ای از رابرت شرلی) و در کنار این نام‌ها، محمد اسماعیل حاجی علیان به عنوان مترجم معرفی می‌شود. البته در ابتدای صفحات داخلی و شناسنامه کتاب، ساختگی بودن نام‌های شاه عباس اول و کبیر و رابرت شرلی یادآوری می‌شود. با این حال، در بخش پیشگفتار مترجم، حاجی علیان نحوه دسترسی به متن اولیه، با عنوان «یک روز با پادشاه» را توضیح می‌دهد که در سفری به قونیه آن را از یک فروشنده دوره گرد تهیه کرده است.
داستان از زمان حمله ازبک‌ها به ایران در زمان سلطان محمد خدابنده پسر شاه تهماسب آغاز می‌شود. پایتخت ویران شده و شورش همه‌جا را فراگرفته است که مرشد قلی‌خان یکی از سرداران ایرانی، عباس‌میرزا را به قزوین می‌آورد و تاج شاهی بر سر او می‌گذارد. در زمانی که از همه سو در ایران بوی خیانت به مشام می‌رسد، عباس‌میرزا شاه می‌شود و باقی داستان از زبان شاه عباس روایت می‌شود.
«پس از بیست سال» اثر سلمان کدیور
کتابی با موضوع تاریخ اسلام و در حجمی به وسعت «پس از بیست سال» برای اولین اثر از یک نویسنده می‌تواند بسیار سخت باشد. این رمان حجیم اولین اثر سلمان کدیور است که پس از انتشار توجهات بسیاری از اهالی ادبیات را به خود جلب کرد تا جایی که در دوازدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد در بخش ویژه‌ای از نویسنده این اثر تقدیر شد.
«پس از بیست سال» رمان تاریخی مذهبی با محوریت جریانات به خلافت رسیدن امام علی (ع) تا قیام عاشوراست. بستر روایت این داستان اتفاقات جنگ صفین است. کدیور درباره دلیل انتخاب این حادثه توضیح داده است: «برایم مهم بود بر واقعه‌ای تمرکز کنم که محل تضارب تمامی جریان‌های فکری زمان خود باشد؛ صفین چنین حالتی دارد. مهمترین نقطه‌ای از تاریخ است که دو نوع قرائت از اسلام با هم درگیر می‌شوند.»
ابوذر و عدالت‌خواهی این شخصیت تاریخی نقشی کلیدی در این رمان دارد. اما شخصیت اصلی داستان با نام سلیم بن هشام، زاده ذهن نویسنده است. او در جوار معاویه زندگی می‌کند اما کنجکاو عدالت‌خواهی ابوذر می‌شود. تعلیق در رمان پس از بیست سال، از عناصر مهم جذابیت آن است که باعث می‌شود خواننده به رغم آگاهی از پایان قصه، همچنان به مطالعه آن راغب بماند.
این اثر سلمان کدیور همچنین برگزیده هفدهمین جایزه قلم زرین در بخش رمان بزرگسال شد.
«پل» آراز بارسقیان
رمان «پل» یک اثر ویژه در بین رمان‌های معرفی شده در این مطلب است؛ ویژگی اختصاصی این رمان نوشته شدن توسط غلامحسین دولت‌آبادی و آراز بارسقیان به‌صورت مشترک است.
پل رمانی است پر از قطعات جدا. درست عین هر پل بزرگی دارای تعداد زیادی قطعات از پیش بتن‌ریزی شده است که با کنار هم قرار دادنشان یک پل بزرگ را تشکیل می‌دهند.
داستان پل، در یک روز می‌گذرد. روزی که با گرمای غیرقابل تحمل هوا شروع می‌شود ولی به هیچ‌وجه قرار نیست یک روز معمولی باشد. طوفانی قرار است شهر را فرا بگیرد. مقدمه‌اش هم بارانی است که از ساعت شش غروب شروع به باریدن می‌کند و تا ساعت دوازده شب تبدیل به طوفانی بی‌امان می‌شود. اما آدم‌هایی که در تمام سطح شهر پراکنده هستند و هر کدام درگیر روزمرگی‌های خودشانند. اموری به ظاهر عادی که شباهت زیادی به شرایط همین روز تابستانی داستان دارد؛ روز تابستانی، با گرمای هوا شروع می‌شود تا نشان دهد وضعیت عادی است، اما در انتها با طوفان تمام می‌شود. این شرایط بر آدم‌ها و اموراتشان هم صدق می‌کند که هر کدام به ظاهر در شرایطی عادی قرار دارند. وضعیتی که مانند روایت کلی کتاب دچار تغییر و تحول می‌شود.
خرده‌روایات به هم پیوسته این رمان داستان‌هایی ساده با فضایی صمیمی و ملموس‌اند که در مکان‌هایی مانند قهوه‌خانه‌ای زیر پل چوبی، ترافیک زیر پل سید خندان یا روی پل کالج و پل‌های دیگر تهران اتفاق می‌افتند. داستان‌هایی از جنس مردم و درباره مردم.
«زایو» اثر مصطفی رضایی
آثار علمی-تخیلی در ادبیات داستانی ایران سابقه چندانی ندارد؛ اما در بین رمان‌های نوشته شده کتاب «زایو» نوشته مصطفی رضایی کلورزی نویسنده جوان معاصر ماجرای ویروسی واگیردار را روایت می‌کند؛ ماجرایی شبیه شیوع ویروس کرونا که امروز تمام جهان را درگیر خود کرده است.
«زایو» رمانی در ژانر علمی-تخیلی است که حوادث آن در سال ۱۴۲۰ هجری شمسی روایت می‌شود. دورانی که در آن یک ویروس وحشتناک به نام «زی.اُ» یا «زایو» سراسر دنیا را فراگرفته است و رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که هیچ دارویی هم برای مقابله با این ویروس وجود ندارد و نیمی از جمعیت زمین به واسطه گسترش این بیماری مرده‌اند.
از جانب فلسطین گزارشی به ایران می‌رسد که در آن به وجود یک آزمایشگاه مشکوک در اعماق زمین، در منطقه‌ای در فلسطین اشاره می‌شود. دکتر علی پارسا، محقق و میکروب‌شناس ایرانی برای یافتن سرنخ‌هایی از زایو و نجات ساکنان زمین از دست این میکروب کشنده با یک گروه آموزش‌دیده برای رفتن به این آزمایشگاه آماده می‌شوند.
«نخل و نارنج» اثر وحید یامین‌پور
وقتی کتاب «نخل و نارنج» توسط وحید یامین‌پور منتشر و راهی بازار نشر شد؛ بسیاری او را داستان‌نویس ندانستند و گمان کردند با همین یک اثر با دنیای نویسندگی در این حوزه خداحافظی خواهد کرد اما با انتشار دومین اثر یامین‌پور با نام «ارتداد» حالا باید حضور این چهره سیاسی را در بین اهالی ادبیات پذیرفته و آثارش جدی‌تر خوانده شود.
این رمان درباره زندگی و زمانه شیخ مرتضی انصاری نوشته شده است. اثرگذاری شیخ مرتضی انصاری بر جریان فقه شیعه مشهور است و تلاش مثال‌زدنی و ستودنی او در تربیت شاگردانی که ساختار علمی دین را قوت بخشیدند و شاگردان آن‌ها بعدها دنیا را تکان دادند بر همه مشخص است. شاگردانی که این عالم تربیت کرد، پرچمدار مبارزات سیاسی تاریخ‌سازی در خاورمیانه شدند؛ به‌عنوان نمونه میرزا محمدحسن شیرازی عهده‌دار زعامت دینی شیعیان شد وتوانست در برابر قرارداد استعماری عصر ناصرالدین شاه فتوای مهم تحریم تنباکو را صادر کند و مردم را به مقاومت فرابخواند.
پیروزی میرزای شیرازی توانست راه را بر جنبش‌های بعدی فراهم کند و دیگر شاگردان شیخ انصاری در ربع نخست قرن چهاردهم هجری توانستند نخستین انقلاب ۱۰۰ ساله اخیر را در منطقه خاورمیانه رهبری کنند. مکتب علمی و فقهی او شاگردانی چون امام خمینی (ره) داشت که اولین حکومت دینی در دوران غیبت کبری را بنا کردند.
انتهای پیام/4028/
منبع: آنا
کلیدواژه: ادبیات داستانی سارا عرفانی وجیهه سامانی رمان ایرانی پس از بیست سال نویسنده جوان ویروس کرونا شاه عباس برج سکوت
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۲۹۲۵۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
داستانک‌هایی برای فلسفه‌ورزی کودکانه
ایسنا/اصفهان «مجموعۀ ۱۵جلدی ادب ۱» با هدف تقویت تفکر و فلسفه‌ورزی در کودکان روانه بازار نشر شد.
اگر از یُعد مخاطب‌شناسی به دنیای کتاب ایران نگاه کنیم، با نظرگاهی فراگیر اما غلط روبه‌رو می‌شویم که برای اصلاح آن باید کوشید. تصوری اشتباه در بین اکثریت جامعۀ کتاب‌خوان ما وجود دارد مبنی بر اینکه کتاب خوب و باکیفیت را فقط در بین ناشران تهرانی می‌توان یافت. این در حالی است که در شهرهای دیگر کشورمان نیز کتاب‌هایی شایان توجه منتشر می‌شود، همان‌طور که ممکن است در میان انتشاراتی‌های تهران نیز با کتاب‌هایی بی‌قدر و ناقابل مواجه شویم.
«مجموعۀ ۱۵جلدی ادب ۱» یکی از آن آثار غیرتهرانی است که در عرصۀ غامض و هزارتوی کتاب کودک نگاشته شده است. این مجموعه یکی از تازه‌های نشر «یار مانا» از انتشاراتی‌های اصفهان محسوب می‌شود و پدیدآورندگان آن هم خاستگاهشان به همین دیار بازمی‌گردد.
رضاعلی نوروزی، عضو هیئت‌علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان، نویسندۀ اول و فاطمه داوری نویسندۀ دوم این اثر به شمار می‌آید. این مجموعه در اواخر سال ۱۴۰۲ شمسی با تصویرگری فائزه تقی‌یار به جامعۀ کودکان ایرانی و البته پدر و مادرها، مربیان و مراقبان آنان تقدیم شده است.
این کتاب با توجه به اهمیت آموزشی‌اش در «کتابنامۀ رشد» به ثبت رسیده و رویداد ملی یارستان کودکستان نیز خواندنش را پیشنهاد داده است. این رویداد همواره سعی دارد تا کتاب‌های فاخر کودکانه را به جامعه معرفی کند.
جذابیت بصری و اهمیت چندجلدی‌بودن
اگر جلد هر کتابی نخستین دعوتگر خواننده به دنیای آن کتاب باشد، باید گفت «مجموعۀ ۱۵جلدی ادب ۱» با آن رنگین‌کمان شاد و سرزندۀ ۱۵رنگی‌اش موفق بوده است. بدون تردید، به تراکم محتوای نوشتاری بر روی جلد می‌توان انتقاد کرد. بااین‌همه، جذابیت بصری کتاب چه بر روی جلد و چه در صفحات مختلفش انکارشدنی نیست و به نظر می‌رسد، قدرت فراوانی در جلب رضایت مخاطبان اصلی‌اش، یعنی کودکان پیش از دبستان، داشته باشد.
جذابیت بصری کتاب‌های کودک صرفاً در جذب و کشش خواننده به مطالعۀ آن یا شنیدنش تأثیر ندارد. جاذبۀ تصویرگری هر کتابی می‌تواند کامل‌کنندۀ متن نوشتاری و در تقویت و تربیت بصری کودک نیز اثرگذار باشد. تربیت بصری کودک مانند هر مسئلۀ دیگری چون خوب‌شنیدن یا مهارت‌های دست‌ورزی دارای اهمیت است و نباید دست‌کم گرفت.
«مجموعۀ ۱۵جلدی ادب ۱» در کنار این ویژگی‌های ظاهری، به‌خاطر مجموعه‌بودن یا چندجلدی‌بودنش نیز درخور اعتناست. امروزه، اهمیت خرید کتاب‌های دنباله‌دار و تأثیر آن‌ها بر کتاب‌خوان‌شدن کودکان و تبدیل‌شدن فرهنگ کتاب‌خوانی به برنامۀ ثابت روزمره‌شان بر کسی پوشیده نیست.
اگر کتاب و شخصیت‌های یک مجموعه برای کودکی جاذبه نداشته باشد، بحثش جداست، اما اگر جلد نخست یک کتابِ مجموعه‌ای تأثیر کافی و لازم را بر کودک بگذارد، دیگر پدر و مادر مجبور نیستند که مدام برای تهیۀ کتاب و خواندن یک اثر از سوی بچه‌شان به تقلا بیفتند، بلکه خود کتاب مشوق کودک است تا از جلدی به جلد دیگر سفر کند و غرق در جهان داستانی شخصیت یا شخصیت‌هایی شود که به‌راستی برایش جاذبه دارند. در اینجا می‌توان «مجموعۀ ۱۵جلدی ادب ۱» را در مقام نمونه‌ای موفق از کتاب‌های دنباله‌دار و گیرا معرفی کرد.
لذت غرقه در کشمکش‌های خرگوش کوچولو
اما محتوای این کتاب و به بیانی هر ۱۵ جلدش را می‌توان به دو بخش اصلی تقسیم کرد. بخش نخست آن داستانکی شیرین و لذت‌بخش در ۹ یا نهایتاً ۱۲صفحه است. هر دفعه شخصیت اصلی کتاب، یعنی خرگوشِ کوچولو، بازیگوش، شوقمند، کم‌تجربه و با اشتباهات کوچک و بزرگ در یک موقعیت زنده و واقعی قرار می‌گیرد. در چنین موقعیتی کودک پیش از دبستان، یعنی مخاطب اصلی کتاب، می‌تواند همدلانه به آن بنگرد و با اتفاقاتش و شخصیت اصلی‌اش هم‌ذات‌پنداری کند. گفتنی است که نثر این داستان‌ها بر اساس قواعد شکسته‌نویسی فارسی تنظیم شده است.
به‌هرروی، کودک در دریای این مجموعه نه‌تنها می‌تواند خویشتن را در جایگاه خرگوش کوچولو تصور کند و بر آموخته‌هایش برای رویارویی با مسائل زنده و جاری زندگی بیفزاد، بلکه قادر است خانواده، به‌طور مشخص مامان و بابای خود و همچنین دوستان و دیگر شخصیت‌های فرعی هر داستانک را در موقعیتی از زندگی راستین ببیند.
این مسئله کودک را با فکر و ایده و دغدغه‌های بزرگ‌ترها یا گروه‌های هم‌سالش در لایه‌های مختلف داستان آشنا می‌کند؛ در حالی که همین آشنایی ممکن است در وضعیت جاری و ساری زندگی روزمره ممکن نباشد. با توجه به موشکافی شخصیت خرگوش کوچولو در هر داستان و ترسیم آرزوها، ترس‌ها و به‌طورکلی جهان‌بینی او این مسئله برای بزرگ‌ترها نیز مفید است تا بتوانند از زاویۀ این داستان‌ها دنیای کودکان را بشناسند، این شناسایی در وضعیت‌های زنده و پویای زندگی به‌هردلیلی ممکن است میسر نشود.
ابتدای هر داستانک از دل روابط خرگوش کوچولو با خانواده و دیگر اطرافیانش مسئله‌ای مطرح می‌شود که پیوندی نزدیک با چالش‌های روزمرۀ یک کودک دارد. پس از پشت‌سرگذاشتن رویدادها و کنش و واکنش‌های متعدد، در خاتمه به کودک نشان می‌دهد که راه گذار از کشمکش یادشده در سرآغاز داستان و به عبارتی رفع آن مسئله برای رسیدن به وضعیت مطلوب، چگونه محقق می‌شود. بنابراین، کتاب در دل فرازوفرودهای داستانی، به زبانی ساده و به‌طور غیرمستقیم چگونگی مقابلۀ کودک با کشمکش‌هایش را به تصویر می‌کشد.
برای نمونه، در جلد یازدهم و موسوم به «کتاب سبزک» با خرگوش کوچولویی روبه‌رو می‌شویم که شلخته و بی‌نظم است. به‌خاطر این موضوع، هم خودش و هم دوروبری‌هایش با مشکلاتی روبه‌رو شده‌اند. مثلاً پای مامان خرگوش به‌خاطر اسباب‌بازی‌های بچه‌اش که وسط اتاق ریخته است، آسیب می‌بیند. خود خرگوش کوچولو در موقعیتی ضروری نمی‌تواند کلاهش را پیدا کند و کتاب دوستش را وقتی به امانت می‌گیرد، در شلوغی و درهم‌برهمی اتاقش گم‌وگور می‌کند.
این چالش‌های پیش رو به‌مرور کودک را از این مسئله آگاه می‌کند که نظم‌داشتن و مرتب‌بودن چه اهمیتی دارد و چقدر نتایج و پیامدهای مثبتش کمک‌کننده است، البته بدون اینکه نویسندگان مستقیم به زبان بیاورند که منظم باش یا منظم‌بودن خوب است. دو داستان‌نویس فقط سرانجامِ بی‌نظمی و نظم را نشان می‌دهند. اما این پایان داستان نیست.
تقویت تفکر و نهادینه‌شدن تعلیم و تربیت
پس از آمدن داستانکی در نیمۀ اول کتاب، به بخش دوم آن یعنی تمرین‌ها وارد می‌شویم. این تمرین‌ها و بازی‌ها تعدادشان بین ۱۰ تا ۱۱ مورد است. و مخصوص اجرای دو نفرۀ کودک و یکی از والدین یا خانوادگی و برای خانه طراحی شده‌اند. هرچند بر اساس یک فهرست راهنما که خود نویسندگان در کتاب ارائه کرده‌اند، می‌توان در هر تمرین یا بازی تغییراتی ایجاد کرد تا در محیط‌هایی دیگر مانند، مهدهای کودک، پیش‌دبستانی‌ها، خانه‌های بازی و... اجرایی باشند.
اهمیت بخش دوم کتاب این است که از طریق طرح یک پرسش یا پیشنهاد یک بازی و تمرین‌های دیگر، هدف مهمی که در قسمت اول و به‌صورت داستانی بیان شده بود، اکنون چند دفعه و از راه‌ها و جنبه‌های مختلف از نو خودنمایی می‌کند. این تمرین‌ها گاهی بسیار ساده‌اند و از طریق پرسش و پاسخ بین والدین و کودک رخ می‌دهند.
اما گاهی از نظر فکری و قوۀ خیال‌پردازی به قلمرویی پیچیده‌تر وارد می‌شوند و گاهی برای اجرایشان به برخی از ابزارها نیاز است. بدیهی است که این تمرین‌ها از ساده به دشوار ذکر شده‌اند و همگی در حد توان کودکان پیش‌دبستانی هستند. اهمیت اساسی این تمرین‌ها آن است که یک ویژگی مثبت را را در ذهن کودک نهادینه می‌کنند و همین سبب می‌شود که انتظار ظهور و بروزش را در عمل وی هم داشته باشیم. در جلد یازدهمی که ذکر شد، «نظم‌داشتن» همان ویژگی مهم و ارزشمند است.
قسمت تمرینی «مجموعۀ ۱۵جلدی ادب ۱» خواننده را بیش از بخش نخست به تفکر وامی‌دارد و به قلب ماجراها می‌برد. این تمرین‌ها گاهی با تحرک نیز همراه هستند که می‌تواند جنبۀ مثبت دیگری از بخش دوم کتاب باشد. این قسمت موقعیت خوبی فراهم می‌آورد که مادر و پدر یا دیگر نزدیکان کودک وقتشان را در کنار هم بگذارنند.
شکی نیست که اجرای آن‌ها در محیط‌هایی مانند پیش‌دبستانی بر افزایش مهارت‌های کودک در جمع و کارهای گروهی خواهد افزود. این تمرین‌ها از این جنبه نیز که دانش‌آموزمحور یا کودک‌محور هستند، دارای اهمیت بسیار است. در دنیای امروز، همه می‌دانند که آموزش و پرورش معلم‌محور و متکی بر گفتار و سخنرانی و نصیحت راه به جایی نخواهد برد.
بر اساس ویژگی‌هایی که گذشت، باید گفت «مجموعۀ ۱۵جلدی ادب ۱» کتابی نیست که با آن کودکانمان را خواب کنیم. این ۱۵ جلد برای بیداری کودک و همچنین آگاه‌کردن والدین و دیگر همراهان اوست. کتاب اگر از مسیری درست به کودک ارائه شود، فرصتی فراهم خواهد آورد که بازتاب تأثیرات مثبتش را باید در رفتارهای کم‌اشتباه، هوشمندانه و رو به تعالی و ترقی کودک دید.
در پایان، اسامی این مجموعۀ ۱۵گانه به ترتیب جلد ذکر می‌شود: «خرگوش کوچولو و کفش‌های نو»، «خرگوش کوچولوی زرنگ»، «سلام خرگوش کوچولو»، «تولد برفی»، «دوست تازه»، «خرگوش کوچولو و ظرف هویج»، «عروسک خرگوش کوچولو»، «خرگوش کوچولو و آهوی دوره‌گرد»، «این یک راز است»، «خرگوش کوچولوی حواس‌پرت»، «کتاب سبزک»، «پشمالوی عصبانی»، «خرگوش پرحرف»، «درس بزرگ سبزک»، «مغازه‌ی پر از خوراکی».
انتهای پیام
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود