اپیدمیولوژی چه کمکی به جلوگیری از شیوع بیماری‌ها می‌کند؟| از بقراط تا همه‌گیری کرونا

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از لایوساینس حوزه اپیدمیولوژی دانش‌های زیست‌شناسی، پزشکی بالینی، جامعه‌شناسی، ریاضیات و بومشناسی را ترکیب می‌کند تا به درک الگوهای مشکلات بهداشتی برسد و سلامت انسانی را در سراسر جهان بهبود بخشد.

مفاهیم: اپیدمیولوژی چیست؟

اپیدمیولوژی ابزاری برای شناخت گسترش بیماری‌ در جمعیت و عوامل موثر بر شیوع بیشتر یا کمتر بیماری‌ و شیوه‌های پیشگیری از بیماری است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

کلمه اپیدمیولوژی یعنی بررسی اپیدمی از کلمات یونانی epi به معنای «بر روی» یا «روی دادن» و demos به معنای مردم گرفته شده است. بنابراین اپیدمیولوژی به معنای لغوی به معنای بررسی آنچه بر مردم رخ می‌دهد، است.

بقراط، پزشک باستانی یونان را پدر اپیدمیولوژی می‌خوانند. بقراط که در فاصله قرن‌های چهارم و پنجم پیش از میلاد می‌زیست که اغلب درمان‌ها و طبابت‌ها بر خرافات متکی بود، نخستین کسی بود که تفکر عقلانی را در نسبت دادن مشکلات بهداشتی به عوامل محیطی یا طبیعی به کار برد. او درمان‌هایی مانند جراحی، تغییرات رژیم غذایی و داروهای گیاهی را پیشنهاد کرد. او همچنین اصطلاح‌های «آندمیک» (بیماری که مختص یک ناحیه معین است) و «اپیدمیک» یا (بیماری که مختص یک زمان معین است) را ساخت که متخصصان اپیدمیولوژی یا اپیدمیولوژیست‌ها (همه‌گیری‌شناسان) امروز هم به کار می‌برند.

اپیدمیولوژیست‌ها را می‌توان پزشکان توده‌ها نامید. پزشک بالینی از این لحاظ با اپیدمیولوژیست متفاوت است که بر سلامت و بهزیستی بیماران منفرد، تشخیص و درمان هر بیمار بر اساس داوری بالینی، تجربه و دانش علمی متمرکز است. در مقابل، اپیدمیولوژیست بر سلامت همگانی جوامع و گاهی مردم در جمعیت‌های جهانی تمرکز دارد. این متخصصان تلاش می‌کنند منشا بیماری و سایر اثرات منفی آن بر سلامت را دریابند و تخمین بزنند چند نفر از مردم در معرض این بیماری هستند و این بیماری چگونه ممکن است در جمعیت انتشار یابد.

اپیدمیولوژیست‌ها از آمار، مدل‌های ریاضی و زیست‌شناختی و دانسته‌های علمی استفاده می‌کنند تا اقدامات متناسب بهداشت عمومی برای کنترل و پیشگیری از مشکلات بهداشتی را تعیین کنند.

گرچه اپیدمیولوژی با بیماری‌های عفونی و شیوع بیماری‌های واگیر مانند پاندمی کووید-۱۹ مربوط می‌شود، اما متخصصان این رشته همچنین به بررسی بیماری‌های غیر واگیر ماند شیوع شیوع سرطان ریه به علت سیگار کشیدن یا افزایش میزان قتل در یک جامعه هم می‌پردازند. گرچه علت این مشکلات بهداشتی ممکن است متفاوت باشد، بسیاری از ابزارهایی که اپیدمیولوژیست‌ها برای این موضوعات به کار می‌برند، مشابه هستند.

مثلث اپیدمیولوژیکی 

هر اپیدمیولوژیستی مانند یک کارآگاه جستجوگر بیماری لازم است مجموعه گسترده‌ای از ابزار را برای یافتن و بررسی سرنخ‌ها در اختیار داشته باشد. در مرکز این مجموعه ابزارها «مثلث اپیدمیولوژیکی» قرار می‌گیرد.

این مثلث مدلی است که رابطه میان علت بیماری و شرایط اجازه‌دهنده به انتشار یا تکثیر آن را توضیح می‌دهد. این مثلث سه گوشه دارد که بیانگر  سه جنبه هر سوال درستی در این زمینه استک چه کسی، چه چیزی و کجا.

«چه کسی» در اینجا میزبان است یا شخصی که بیماری را دارد. «چه چیزی» عامل یا علت بیماری است. «کجا» به معنای محیط یا عوامل خارجی است که ایجاد بیماری را اجازه می‌دهند یا به انتشار بیماری کمک می‌کنند.

هدف اپیدمیولوژیست این است که اطلاعاتی را کشف کند به قطع رابطه میان گوشه‌های این مثلث کمک کنند، یعنی رابطه میان میزبان، عامل و محیط را قطع و انتشار بیماری را متوقف کنند.

برای مثال،‌در روزگاران گذشته، اگر پزشکی میکروبی را که عامل یک بیماری بود، پیدا می‌کرد، برخی فکر می‌کردند مشکل آن بیماری حل شده است. اکنون می‌دانیم فقط یافتن میکروب عامل بیماری کافی نیست- اپیدمیولوژی به عنوان رشته تلفیقی است به بررسی چگونگی رابطه دوسویه میزبان و محیط که به ایجاد بیماری منجر می‌شود، می‌پردازد. اپیدمیولوژیست‌ها با کاربرد طراحی‌های مطالعات پیشرفته و تکنیک‌های تحلیلی هم اطلاعات مربوط به انسان‌ها یا میزبان‌ها از جمله عوامل زمینه‌ساز ژنتیکی و هم اطلاعات مربوط به میکروب‌ها را استفاده می‌کنند تا شناخت عمیق‌تر از بیماری به دست آورند.

اپیدمیولوژیست‌ها و بحران کووید-۱۹

در بحران اخیر پاندمی کووید-۱۹ نیز می‌توان نقش اپیدمیولوژیست‌ها را دید. اخیرا متخصصان اپیدمیولوژی در ایمپریال کالج لندن به سرپرستی نیل فرگوسن یک مدل ریاضی ارائه دادند که اثرات بالقوه این بیماری را بر حسب اینکه چه روش پیشگیری به کار گرفته شود، نشان می‌داد. انتشار ویروس کرونای جدید که در شهر ووهان چین شروع شد و در همه جهان گسترش یافت، باعث تحت فشار قرار گرفتن بیمارستان‌ها شده است که فاقد پرسنل و تجهیزات کافی برای درمان موج فزاینده بیماران هستند.

پژوهشگران ایمپریال کالج با مدل‌سازی ریاضی خود نشان دادند که راهبردهای سیاست بهداشتی که بر مبنای «تخفیف» (mitigation) شیوع ویروس کرونا هستند، ممکن است شمار مرگ‌ها را به نصف کاهش دهند و میزان اوج تقاضا برای مراقبت بهداشتی را تا دو سوم پایین بیاورند، اما تاثیر آنها برای جلوگیری از اشباع ظرفیت نظام‌ بهداشتی کافی نخواهد بود.

این اپیدمیولوژیست‌ها در عوض پیشنهاد کردند «مداخلات شدیدتری» مانند دوری‌گزینی اجتماعی در ابعاد گسترده انجام شود تا سرعت سرایت ویروس در جامعه کاهش یابد و از مرگ میلون‌ها نفر جلوگیری شود.

پیشنهادات فرگوسن و همکارانش مبنای سیاست‌های عمومی در بسیاری از کشورها شده است که امیدوارند با به کار بستن آنها با پهن کردن نمودار رشد تصاعدی موارد جدید بیماری، بر این شیوع غلبه کنند.

پهن کردن نمودار شیوع ویروس کرونا یعنی چه؟ کد خبر 495941 برچسب‌ها مجله نکته بهداشتی روز كروناويروس

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: كروناويروس مشکلات بهداشتی بیماری ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۴۰۰۳۲۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

هوش مصنوعی یک ابزار کمکی است و جایگزین پزشک نمی شود

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، مرتضی صانعی طاهری در آستانه برپایی سی و نهمین کنگره انجمن رادیولوژی ایران که 18 تا 21 اردیبهشت ماه در محل هتل المپیک تهران برگزار می شود، سخن می گفت با اعلام این خبر افزود: با این که هوش مصنوعی توانسته در قسمت‌های مختلف حوزه سلامت وارد شود، اما به دلایل زیاد از جمله پیچیدگی های حوزه پزشکی باعث حذف پزشک نشده است و از اینکه هوش مصنوعی بتواند، تمام فعالیت های یک پزشک را انجام دهد، فاصله بسیار زیادی داریم.

وی با تاکید بر اینکه درآینده  پزشکانی موفق تر خواهند بود که بتوانند با هوش مصنوعی کارکنند و از این مهارت بهره ببرند، تصریح کرد: میزان تاثیر پذیری رشته های مختلف پزشکی از هوش مصنوعی متفاوت است و برخی رشته ها مثل رادیولوژی بسیار تحت تاثیر هوش مصنوعی قرار گرفته اند. به همین منظور یکی از محورهای اساسی کنگره امسال انجمن رادیولوژی ایران نقش هوش مصنوعی در رشته رادیولوژی است که مورد بحث و بررسی متخصصان این رشته قرار خواهد گرفت. در این کنگره چالش های مربوط به هوش مصنوعی و نیز مباحث دیگر از جمله تصویربرداری سیستم عضلانی/اسکلتی، زنان و بارداری، سر و‌گردن و  همچنین اخلاق پزشکی در رادیولوژی ارایه خواهد شد.

به گفته  صانعی طاهری از هوش مصنوعی می توان در تسریع و افزایش دقت تصویربرداری، کاهش دوز اشعه دریافتی بیماران، پردازش سریعتر و دقیق تر تصاویر، ارتقای کیفیت تصویر برداری قلبی عروقی، تشخیص سریعتر سرطان ها، تصویربرداری سایر ارگان ها و تصویربرداری جنین  می توان بهره گرفت .

وی ادامه داد: از دیگر کاربردهای هوش مصنوعی در رشته رادیولوژی می توان به وقت دهی بیماران، کمک به انتخاب بهترین پروتکل درمانی به منظور تعیین میزان اشعه دریافتی و در روند تصویربرداری بازسازی ها، افزایش کیفیت تصاویر، اندازه گیری ها، مستند سازی، کمک به جمع آوری و استخراج اطلاعات بیماران نام برد.

رئیس انجمن رادیولوژی ایران یادآور شد: یکی از نمونه های بارز مطالعات هوش مصنوعی در رادیولوژی در دوران پاندمی کووید بود که پزشکان سراسر دنیا با حجم بالای کار و کار طاقت فرسا و شرایط بحرانی تشخیصی روبرو بودند. انجمن رادیولوژی نیز تجربه مدیریت موفقی برای ارایه خدمات تله رادیولوژی و ارائه خدمت به هم میهنان سراسر کشور داشت.

وی گفت: کنگره رادیولوژی ایران یکی از بزرگ ترین کنگره های تخصصی پزشکی در کشور به شمار می رود که همه ساله میزبان استادان داخلی و خارجی و نیز رادیولوژیست ها و سایر رشته های تخصصی است. این کنگره با حضور بیش از چهار هزار نفر از رادیولوژیست ها، دستیاران رادیولوژی و رشته های مرتبط و نیز با  حضور بیش از چهار صد سخنران  به ارایه جدیدترین دستاوردهای علم تصویربرداری می پردازد.

انتهای پیام/