دعا؛ شاه‌کلید و روش آموزش سبک زندگی در کلام امام سجاد(ع)
تاریخ انتشار: ۱۱ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۴۲۳۹۷۵
حجت‌الاسلام «محمدجواد فلاح» در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به وضعیت جامعه اسلامی بعد از واقعه عاشورا و شرایطی که امام سجاد (ع) در آن قرار گرفته بود، اظهار کرد: موقعیت امام چهارم شیعیان به شکل خاصی پیچیده بود. خفقان شدیدی در جامعه حکم‌فرما شده و از سوی دیگر حضرت به تازگی داغ شهادت پدر و نزدیکان را دیده و رنج اسارت را تحمل کرده بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مدیرگروه پژوهشی اخلاق اسلامیِ دانشگاه معارف اسلامی قم ادامه داد: برای نیل به این منظور، حضرت در قالب دعا و مناجات، تعالیم فراوانی را به جامعه منتقل کرد. در واقع این ادعیه در کنار مباحث معرفتی، از حیث اخلاقی نیز بسیار قابل توجه بوده و در عین حال الگویی رفتاری را به مردم ارائه می‌کرد. بنابراین در آن شرایط خفقان، تلاش امام سجاد (ع) این بود که در قالب دعا طریق و سلوک زندگی را به شیعیان آن زمان بیاموزد.
حجت‌الاسلام فلاح با اشاره به رساله حقوق امام سجاد (ع) افزود: در این اثر شاهد الگویی جامع برای ارائه یک نظام حقوق‌محور هستیم، شاید پیش از هرچیز امام چهارم را با دعا و مناجات و صحیفه حضرت بشناسیم اما در کنار این مساله، رساله حقوق حضرت ابعاد وسیعی از نگاه جامع امام سجاد (ع) را به جامعه و زندگی نشان می‌دهد. نگاهی که برای امروز جامعه و همه اعصار کاربردی است. در واقع در این رساله از یک سو رابطه با خداوند در قالب مناجات ارائه می‌شود و در ادامه مسئولیت‌ها و وظایف بندگی انسان ترسیم می‌شود. در یک کلام در مورد رساله حقوق امام سجاد (ع) باید گفت که با یک سبک زندگی و معاشرت اسلامی در قالب این رساله مواجهیم. در این اثر مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، معنوی، روابط با افراد مختلف بیان می‌شود، اما نکته جالب توجه این است که همه این حقوق‌ها در پی رسیدن به یک واحد که همان نگرش توحیدی است بیان می‌شود.
این استاد حوزه علمیه در بخش دیگری از مباحث خود با اشاره به سیره شخصی امام سجاد (ع) در طول زندگی گفت: آنچه که از امام چهارم شیعیان به عنوان سبک زندگی می‌توانیم بیان کنیم نوع برخورد آن حضرت با اقشار مختلف به ویژه مخالفان است. روایت شده روزی مردی از خاندان امام (ع) نزد ایشان رسیده و شروع به فریاد کشیدن و ناسزا گرفتن کرد. آن حضرت سکوت اختیار کرد و جواب آن مرد را نداد. وقتی آن شخص رفت رو به همراهان کرده و فرمود: آیا دوست دارید تا پاسخ مرا به این شخص بشنوید؟ همراهان گفتند آری دوست داریم و حضرت را مشایعت کردند. آن امام همام، در طول مسیر همواره آیه «الَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْکاظِمِینَ الْغَیْظَ وَ الْعافِینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ» را زمزمه کرده و گو اینکه خشم خود را فرو می‌خوردند. جالب است که هنگامی نزد آن مرد رسیدند، او در حالی که خشمگین بود قصد برخورد داشت اما حضرت فرمود: برادرم چند لحظه بالای سر من ایستادی و آن سخنان را بر زبان راندی، اگر من همانی هستم که تو گفتی از خدا به خاطر آن ویژگی‌ها آمرزش می‌طلبم و اگر آنچه گفتی در من نیست خدا تو را بیامرزد. در این لحظه آن شخص شرمنده شد و پیشانی حضرت را بوسید و گفت: آنچه بر زبان راندم در تو نیست و من به آن سخنان سزاوارترم.
وی در ادامه گفت: همچنین در نقل آمده است روزی امام سجاد (ع) غلام خود را صدا زد، او جواب حضرت را نداد و نهایتاً امام (ع) برای بار سوم فرمود: فرزندم آیا صدای مرا نشنیدی؟ در اینجا غلام جواب داد: من از وجود شما احساس امنیت می‌کنم و می‌دانم اگر پاسخ ندهم در امان هستم و خطری مرا تهدید نمی‌کند. این سیره عملی امام سجاد (ع) است. عفو و گذشت شاخصه اصلی رفتار آن امام همام بود. امام صادق (ع) در رابطه با سیره جد خود امام سجاد (ع) می‌فرماید: در مدینه مردی بود یاوه گو بود که کار او خنداندن مردم بود. روزی امام سجاد (ع) در حال عبور از گذر بودند و غلامان حضرت نیز همراهشان بودند. ناگهان آن مرد عبای حضرت را از پشت سر برداشت و رفت، حضرت ملتفت نشدند اما غلامان متوجه شده و او را دنبال کرده و عبا را از او گرفته و نزد حضرت آوردند، حضرت فرمودند این که بود؟ پاسخ دادند: این مرد یاوه گو و مزاح کننده‌ای است که مردم را می‌خنداند، فرمودند به او بگویید: «انّ لِلّه یوماً یَخْسُرُ فیه المُبْطِلُون»: «برای خداوند روزی است که افراد یاوه گو در آن روز در خسران و زیانند!»
حجت‌الاسلام فلاح گفت: همچنین از امام صادق (ع) نقل شده است که امام سجاد (ع) در سفرهای خود با اشخاصی همراه می‌شدند که آن را حضرت را نمی‌شناختند، حتی در طول سفر شرط می‌کردند که امور قافله را انجام داده و در آن مشارکت داشته باشند. برای مثال ذیل یکی از همین سفرها، فردی حضرت را شناخت و از اهل قافله سوال کرد آیا می‌دانید او کیست که به شما خدمت می‌کند؟ آنان اظهار بی اطلاعی کردند. او گفت: او علی بن الحسین است. اهل قافله سمت حضرت روانه شدند و دست و پای آن امام همام را بوسیدند و سوال کردند چرا خودتان را به ما معرفی نکردید؟ حضرت پاسخ دادند: من یکبار با قافله‌ای همراه شدم که مرا می‌شناختند و به خاطر جدم رسول الله (ص) مرا احترام کرده و اجازه مشارکت در کارها را به من ندادند. اینجا اما ناشناس بودم و برایم راحت‌تر بود. در واقع حضرت ناشناس بودن را برای خدمت بیشتر به خلق انتخاب کرده بود. سخن این است که امام سجاد (ع) آنچنان در میدان عبادت و این چنین در مسیر خدمتگزاری به مردم زندگی می‌کرد، این سیره عملی حضرت است که الگوی برای امروز به شمار می‌رود.
مدیرگروه پژوهشی اخلاق اسلامیِ دانشگاه معارف اسلامی قم تصریح کرد: امروز که شرایط سختی در کشور ایجاد شده و ویروس کرونا، شیوع یافته باید در کنار حفظ و مراقبت از سلامتی، به خداوند متوسل شویم؛ امام سجاد (ع) در دعای پانزدهم صحیفه سجادیه مطالب متعددی را مطرح می‌کند که در این مجال و با توجه به موقعیت خاصی که وجود دارد به طور کامل به آن اشاره می‌کنم، حضرت در این دعا می‌فرماید:
وَ کانَ مِنْ دُعائِهِ علیه‌السلام اِذا مرضَ اَوْ نَزَلَ بِهِ کَرْبٌ اَوْ بَلیّةٌ
«وقت بیماری یا روی آوردن اندوه و بلا»
اَللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلی ما لَمْ اَزَلْ اَتَصَرَّفُ فیهِ مِنْ سَلامَةِ
بارخدایا، تو را سپاس بر نعمت تندرستی بدن که همواره و پیوسته از آن برخوردار بودم،
بَدَنی، وَ لَکَ الْحَمْدُ عَلی ما اَحْدَثْتَ بی مِنْ عِلَّةٍ فی جَسَدی،
و سپاس تو را بر آن بیماری که در جسمم پدید آوردهای،
فَما اَدْری، یا اِلهی، اَیُّ الْحالَیْنِ اَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ؟، وَ اَیُّ
ای خدای من نمی‌دانم که کدام یک از این دو حال برای شکر به درگاهت سزاوارتر است، و کدام یک
الْوَقْتَیْنِ اَوْلی بِالْحَمْدِ لَکَ؟ اَ وَقْتُالصِّحَّةِ الَّتی هَنَّاْتَنی فیها
از این دو وقت حمد تو را شایسته‌تر؟ آیا زمان سلامت که روزی‌های پاکیزهات را بر من گوارا ساختهای،
طَیِّباتِ رِزْقِکَ، وَنَشَّطْتَنی بِها لِابْتِغآءِ مَرْضاتِکَ وَ فَضْلِکَ،
و به سبب آن برای به دست آوردن رضایت و نعمتهایت به من نشاط بخشیدهای،
وَقَوَّیْتَنی مَعَها عَلی ما وَفَّقْتَنی لَهُ مِنْطاعَتِکَ، اَمْ وَقْتُالْعِلَّةِ
و به سبب آن تندرستی به من نیرو داده تا به طاعتت توفیق یابم، یا به هنگام بیماری که مرا
الَّتی مَحَّصْتَنی بِها، وَالنِّعَمِ الَّتی اَتْحَفْتَنی بِها، تَخْفیفاً لِما
به آن پاک می‌سازی، و نعمتهائی که به من تحفه دادهای، تا گناهانی را
ثَقُلَ بِهِ عَلَیَّ ظَهْری مِنَ الْخَطیئآتِ، وَ تَطْهیراً لِمَا انْغَمَسْتُ
که از آن گرانبار شدهام تخفیف دهی، و مرا از سیّئاتی که در آن فرو رفتهام
فیهِ مِنَ السَّیِّئاتِ، وَتَنْبیهاً لِتَناوُلِ التَّوْبَةِ، وَتَذْکیراً لِمحْوِالْحَوْبَةِ
پاک نمایی، و آگاهیم دهی که پلیدی گناه را به توبه از دل بشویم، و با یادآوری نعمت قدیم، گناه بزرگم را
بِقَدیمِ النِّعْمَةِ؟ وَ فی خِلالِ ذلِکَ ما کَتَبَ لِیَ الْکاتِبانِ مِنْ
از پروندهام محو نمایم، و در خلال این بیماری از جمله تحفه‌ها که به من عنایت می‌کنی این است که فرشتگان به حساب من
زَکِیِّ الْاَعْمالِ، ما لا قَلْبٌ فَکَّرَ فیهِ، وَلا لِسانٌ نَطَقَ بِهِ، وَلا
اعمال پاکیزهای نوشتهاند که فکر آن به خاطری نگذشته، و بر زبانی نرفته، و هیچ
جارِحَةٌ تَکَلَّفَتْهُ، بَلْ اِفْضالاً مِنْکَ عَلَیَّ، وَ اِحْساناً مِنْ
یک از اعضاء در انجامش رنجی نبرده، بلکه این همه از باب تفضل و احسان
صَنیعِکَ اِلَیَّ. اَللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ، وَ حَبِّبْ اِلَیَّ
تو بر من نوشته شده. بارخدایا بر محمد و آلش درود فرست، و آنچه را برایم
ما رَضیتَ لی، وَ یَسِّرْ لی ما اَحْلَلْتَ بی، وَ طَهِّرْنی مِنْ دَنَسِ
پسندیدهای درنظرم محبوب ساز، وتحمل آنچه را برمن وارد نمودهایآسان ساز، و مرا از آلودگی اعمال
ما اَسْلَفْتُ، وَامْحُ عَنّی شَرَّ ما قَدَّمْتُ، وَاَوْجِدْنی حَلاوَةَ
گذشته پاک کن، و شرّ اعمال گذشتهام را از من بزدای، و از لذّت عافیت کامیابم
الْعافِیَةِ، وَاَذِقْنی بَرْدَ السَّلامَةِ، وَاجْعَلْ مَخْرَجی عَنْ عِلَّتی
فرما، و گوارایی تندرستی را به من بچشان، و لطفی کن که از بستر این مرض به سوی عفو و بخشایش
اِلی عَفْوِکَ، وَمُتَحَوَّلی عَنْ صَرْعَتی اِلی تَجاوُزِکَ، وَ خَلاصی
تو راه خلاص یابم، و از این زمینگیری به گذشت تو انتقال یافته، و از این اندوه و گرفتاری
مِنْ کَرْبی اِلی رَوْحِکَ، وَ سَلامَتی مِنْ هذِهِ الشِّدَّةِ اِلی
به راحت تو خلاص یابم، و از این دشواری به فرج و گشایش تو
فَرَجِکَ، اِنَّکَ الْمُتَفَضِّلُ بِالاِْحْسانِ، الْمُتَطَوِّلُ بِالْاِمْتِنانِ،
سلامت یابم، که همانا تو بیاستحقاق ما احسان روا می‌داری، و نعمت بیدریغ نثار می‌کنی،
الْوَهّابُ الْکَریمُ، ذُوالْجَلالِ وَالْاِکْرامِ
و بخشندهای کریمی که عطایت را پایانی نیست، و دارای جلال و اکرامی.
وی ادامه داد: باید مراقب باشیم، این اتفاقی است که افتاده، باید به امور معنوی پناه ببریم، البته این مهم بدان معنا نیست که مسائل پزشکی را تخطئه کنیم، بلکه باید در کنار توجه به این مسائل نسبت به مسائل معنوی توجه کرده و بر خداوند توکل کنیم. فرازهای مختلفی از این دعا حکایت از آن دارد انسان در بدترین شرایط زندگی خود باید بخداوند توکل کند و گشایش کارها به دست حضرت است.
کد خبر 4871804منبع: مهر
کلیدواژه: امام سجاد ع سبک زندگی صحیفه سجادیه شرح صحیفه سجادیه ویروس کرونا کنفرانس بین المللی فلسفه معرفی کتاب مبعث سال جهش تولید دعا و نیایش شیوع کرونا پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عید نوروز قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه تازه های نشر امام حسین ع امام سجاد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۴۲۳۹۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی برابر با زیارت امام حسین (ع) است؟
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی یعقوبی گیلانی، کارشناس مذهبی درمورد عظمت زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی رحمت الله علیه بیان کرد: مهمترین نشانه عظمت معنوى و مقامات باطنى حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه، برابرى فضیلت زیارت مزار آن بزرگوار، با فضیلت زیارت سیّد الشهدا است.
شیخ المحدّثین، صدوق؛ از محمّد بن یحیى عطّار - که یکى از اهالى رى است - این‌گونه نقل کرده است که خدمت امام هادى علیه السلام رسیدم. ایشان فرمودند: «کجا بودى؟».
گفتم: حسین بن على علیه السلام را زیارت کردم. امام هادى علیه السلام فرمودند:
«أما إنَّک لَوزُرتَ قَبرَ عَبدِ العَظیمِ عِندَکُم کُنتَ کَمَن زارَ الحُسَینَ بنَ عَلِىٍّ.» «بدان که اگر قبر عبد العظیم را در شهر خودتان زیارت کنى، مانند کسى هستى که حسین بن على را زیارت کرده باشد.»
معنای برابرى زیارت حضرت عبد العظیم حسنی (ع) با زیارت حرم حضرت سید الشهدا (ع)
این کارشناس مذهبی تصریح کرد: مسئله این است که آیا بر اساس حدیثِ یاد شده، زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه به طور مطلق مىتواند جایگزین زیارت امام حسین علیه السلام شود و یا در شرایط خاصى، از چنین فضیلتى برخوردار است؟
بىتردید، مقصود امام هادى علیه السلام در حدیث یاد شده، این نیست که از فضایل زیارت امام حسین علیه السلام بکاهند و یا در بیان فضیلت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه مبالغه نمایند.
بنابراین، در پاسخ به سؤالى که مطرح شد، مىتوان گفت: برابرى فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه و امام حسین علیه السلام مقید است به فضاى سیاسى ویژهاى که پیروان اهل بیت علیه السلام در آن مقطع تاریخى زندگى مىکردند. زیرا زمانى بود که اختناق شدیدى جهان اسلام را فرا گرفته بود و جامعه تشیّع در دوران زمامدارى افرادى مانند: متوکّل، مُعتَز و معتمد عباسى، سختترین دورانهاى تاریخىِ خود را سپرى مىکرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی گفت: در چنین شرایطى، امام هادى علیه السلام به منظور پیشگیرى از خطرهایى که از طرف حکومتهاى وقت، شیعیان را تهدید مىکرد، فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام را با زیارت امام حسین علیه السلام برابر دانسته اند. به تعبیرى روشنتر، زیارت حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام براى کسانى که آمادگى خطرپذیرى براى زیارت امام حسین علیه السلام را داشته باشند، پاداشى معادل زیارت آن حضرت علیه‌السلام را دارد و حرم حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام شعبهاى از حرم سید الشهدا علیه السلام است و این خود، فضیلتى بزرگ و حاکى از جایگاه بلند حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه نزد اهل بیت علیه السلام و عظمت معنوى ایشان است.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: برابرى فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه با زیارت سید و سالار شهیدان علیه السلام هر چند در شرایط ویژه، بىتردید بدون حکمت نیست و شاید نتوان به حکمت آن پى برد؛ لیکن راز و رمز این فضیلت بزرگ را باید در شخصیت علمى، عملى و جهادى آن بزرگوار، جستجو کرد.
در میان امامزادگان، شخصیتهاى بزرگى وجود دارند؛ امّا در باره هیچ یک از آنها نقل نشده و حداقل به ما نرسیده است که زیارتش با زیارت حضرت سید الشهدا علیه السلام برابرى کند.
عرضه دین بر امام هادی علیه‌السلام
حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی اظهار کرد: این احادیث بیانگر عظمت والای حضرت عبدالعظیم حسنی رحمت الله علیه است ولی نکته‌ای که در زندگی ایشان بسیار جای تأمل و دقت نظر دارد این است که روزی این «امام زاده مجتهد محدث کبیر» به محضر امام هادى علیه وآله رسید.
وقتى نگاه ایشان افتاد، فرمودنذ: «مَرحَباً بِکَ یا أبَا القاسِمِ! أنتَ وَلِیُّنا حَقّاً» «خوش آمدى، اى ابوالقاسم! تو حقیقتاً دوست ما هستى».
گفتم: اى پسر رسول خدا! مایلم دینم را به شما عرضه کنم، اگر مورد پسند بود، بر آن ثابت باشم تا خداوند عزوجل را ملاقات کنم.
امام علیه السلام فرمودند: «اى ابو القاسم، عرضه کن»؛ و بعد حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام همچون طفلی که به مکتب رفته باشند به محضر امام علیه السلام نشستند و به عقاید خویش درباره اصول و فروع دین پرداختند.
گفتارش که تمام شد. در این هنگام، امام هادى علیه السلام فرمودند «اى ابوالقاسم! به خدا سوگند، این [عقاید]، دین خداست که آن را براى بندگانش برگزیده است. پس بر آن، ثابت قدم باشید.
خداوند، تو را بر عقیده ثابت در زندگى دنیا و آخرت پایدار بدارند!».
به کارشناس دینی مراجعه کنیم
این کارشناس مذهبی یادآور شد: این کار یعنى مراجعه به کارشناسان دین که ریشه قرآنى دارد.
خداوند متعال در دو آیه، مردم را به آنان ارجاع فرموده اند: «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛» «اگر نمىدانید، از آگاهان بپرسید.»
حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه از نظر علمى، یکى از بزرگترین محدّثان و فقها بوده و از نظر سنّى، تقریباً دو برابر امام هادی علیه‌السلام سن داشته اند. اما می‌خواهند به ما بیاموزند که‌ای انسان به علم خود و به اصطلاح، به چند کلمه مغرور نشو. لذا، شایسته است وقتى انسان دیندار به محضر دینشناس بالاتر از خود مىرسد، براى تأیید و یا تکمیل معارف دینى خود اقدام نماید.
این بهرهگیرى از نظریه کارشناسان دینى، زمینهساز ثبات و پایدارى انسان در دیندارى است.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری قرآن و عترت
تصادف مرگبار در محور دره شهر-بدره ۴ کشته برجای گذاشت