به نقل از «ایرنا»

شیوع کرونا؛ جامعه در حال تمرین یک کار جمعی تمام عیار است

تاریخ انتشار: ۱۷ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۴۸۳۷۲۳

هرچند شروع کرونا از چین بود، اما اکنون کشورهای بسیاری با این ویروس و پیامدهای آن درگیر هستند. هر یک از کشورها نیز بنا به سطح توسعه‌یافتگی و تجارب خود اقدمات مختلفی برای مبارزه با این ویروس انجام داده‌اند که در پاره‌ای موارد می‌توان گفت این اقدامات اثربخش بوده و در مواردی دیگر نتیجه مطلوب را نداشته‌است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما آنچه اهمیت دارد، تاثیر این ویروس بر ابعاد مختلف زندگی است. بطوریکه اغلب اقتصاددانان از تاثیر آن  بر میزان بیکاری، درآمد و اشتغال، روانشناسان از تاثیرات آن بر میزان استرس و تنش‌های روانی افراد و سیاستمدارن از تاثیرآن بر میزان مناسبات و روابط کشورها در سطح بین المللی پرداخته‌اند. در این میان بررسی تاثیرات اجتماعی این ویروس خالی از فایده نیست؛ زیرا بخش مهمی از مقابله با این ویروس به ادارک مردم از شرایط و رفتار اجتماعی آنها برمی‌گردد. چه بسا نحوه رفتار مردم در این شرایط  می‌تواند به بحرانی‌تر شدن  و یا حتی به بهبود اوضاع  منجر شود.

بر این اساس به منظور پرداختن بیشتر به ابعاد اجتماعی مساله کرونا، پژوهشگر ایرنا با «اسماعیل جهانی دولت آباد»، استادیار تاریخ و جامعه‌شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، گفت‌وگویی ترتیب داده که مشروح آن در ذیل آورده شده است.

ابعاد اجتماعی شیوع کرونا چه هستند؟

ابعاد اجتماعی شیوع کرونا ویروس در کشور را طبیعتا در تعامل میان عناصر مختلف جامعه باید ردیابی نمود. به عبارت بهتر، رفتارهای مردم، روابط آنها با یکدیگر و نیز روابط آنها با نهادها و سازمان­ها یک نظام ارتباطی را در هر جامعه شکل می‌دهد که تمام رویدادهای آن جامعه ‌باید در بستر این نظام تحلیل شود. شیوع کرونا ویروس در ایران و حتی سایر کشورهای درگیر این مساله نیز از جمله رویدادهایی است که در همین قالب قابل تحلیل است.

اگر روند شروع و پیشرفت این مساله در کشور را مرور کنیم، خواهیم دید که چه در بحث ظهور کرونا ویروس، چه در بحث گسترش و همه­گیر شدن آن در کشور و چه در بحث کنترل و درمان این بیماری فاکتورهای اجتماعی و فرهنگی نقش بسیار پررنگی ایفا کرده‌اند.

همه یادمان هست که در مقطع ورود این بیماری به کشور بحث‌های مختلفی در بین مردم، مسوولین، رسانه‌ها و ... در باره زمان ورود و دلایل ورود بیماری در کشور مطرح شد. اما بالاخره، همه به این واقعیت رسیدند که این ویروس در کشور وجود دارد و روزانه تعدادی از مردم در اثر ابتلا به این ویروس بیمار می‌شوند. یعنی در واقع از اینجا به بعد وارد فاز دیگری شدیم و بحث‌ها به این سمت مایل شد که ماهیت مساله چه هست و خطر تا چه اندازه جدی است؟ در این مرحله نیز شاهد حجم بی‌پایانی از بحث‌ها و تناقض­گویی‌ها و ... هستیم. اینکه این بیماری آن قدرها هم که گفته می‌شود جدی نیست؛ اینکه آمارها به دور از واقعیت است؛ اینکه به دلیل محدود بودن امکانات بهداشتی (ماسک و دستکش و ...) در کشور سعی می‌شود استفاده از آن برای عموم غیرضروری جلوه داده شود، اینکه مبتلا شدن برخی از مسوولین به این بیماری دروغ و عوام‌فریبی است، اینکه تمام امکانات و ابزارهای تشخیصی بیماری صرف آقازاده‌ها می‌شود و مردم عادی از این امکانات بی‌بهره‌اند و ...

در مرحله بعدی، یعنی در بحث کنترل و مقابله با مساله نیز وضعیت به همین منوال است. تمام آمارها و شواهد حاکی از آن است که فقدان یک رویه واحد مبتنی بر اصول علمی در بحث کنترل بیماری یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار در تشدید مساله و افزایش سریع مبتلایان در جامعه بوده است. بی‌اعتمادی به نهادهای متولی، پررنگ‌شدن نقش شایعات و خرافات، عادت‌های رفتاری مبتنی بر هنجارگریزی و نیز نفوذناپذیری رفتارهای نهادینه شده‌ای مانند دست‌دادن و روبوسی و دید و بازدید و ... همه و همه جزو عواملی هستند که توان مقابله جامعه در برابر این بیماری را کاهش داده و بر سرعت انتقال و همه­گیری آن افزوده‌است.

بنابراین، می‌توان اذعان نمود که نظام ارتباطی حاکم بر جامعه با مشکلات عدیده‌ای مواجه است که بویژه در مقاطع حساس مواجهه با بحران‌ها خود را بیشتر نمایان می‌کند. تمام اتفاقاتی که اشاره کردم را شاید در یک مقوله تحت عنوان «ضعف سرمایه اجتماعی» بتوان خلاصه کرد که مهمترین نمود آن را در بی‌اعتمادی مردم به دولت و به تبع آن سازمان­ها و نهادهای جامعه می‌توان مشاهده نمود.

 این بی‌اعتمادی از یکسو هزینه و انرژی لازم برای کنترل رفتارها در شرایط بحران را افزایش می‌دهد و از سوی دیگر باعث ناکارآمدی مکانیسم‌های رسمی کنترل رفتار در جامعه می‌شود. اتفاقی که به سرعت گرفتن شیوع کرونا ویروس در جامعه نیز کمک کرده است. بنابراین، اگر بخواهم پاسخم را به سوال اول شما در یک عبارت کوتاه بیان کنم باید بگویم که در اوضاع کنونی همه جوامع به یک اندازه با خطر شیوع کرونا ویروس مواجه هستند و بنابراین، آنچه که می‌تواند شرایط این جوامع را در مواجهه با این بیماری متفاوت کند، همین ابعاد اجتماعی و بستر فرهنگی آنها است که یک جا ممکن است به عنوان یک مانع در مقابل شیوع بیماری عمل کند و در یک جای دیگر به مثابه یک عامل تسهیل‌کننده. اینگونه اگر به مساله نگاه کنیم می‌توان گفت که محرک‌های اجتماعی تسهیل کننده این بیماری در جامعه ما در مقایسه با برخی جوامع مانند چین و کره جنوبی قوی‌تر و در مقایسه با برخی دیگر مانند ایتالیا و آمریکا ضعیف‌تر عمل کرده­ است.

 رفتار مردم را در ارتباط با کرونا چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در خصوص ارزیابی رفتار مردم ابتدا باید ببینیم معیار ارزیابی ما چه باید باشد. برای مثال، در خصوص کنترل بیماری کرونا تقریبا تمام صاحبنظران اپیدمیولوژیست متفق القول هستند که بهترین راهکار پیشگیری و بهترین ابزار پیشگیری قطع زنجیره انتقال ویروس از طریق قرنطینه خانگی و ماندن افراد در خانه است. در روزها و هفته‌های اخیر هم شاهد این بودیم که شعار در خانه بمانیم به شعار اصلی تمام رسانه‌های صوتی و تصویری و مجازی و ...در کشور تبدیل شده و می‌توان اذعان کرد که تمام مردم به این موضوع واقف‌اند. بنابراین، می‌توان همین موضوع را به عنوان معیار ارزیابی رفتار مردم در مقابله با مساله در نظر گرفت.

اما مساله‌ای که در اینجا باید به آن توجه کرد، این است که از ۲۵ میلیون خانوار ایرانی تنها حدود ۴ میلیون خانوار کارمند دولت و مستمری بگیر تامین اجتماعی‌اند، حالا اگر آن تعداد اندک خانواده‌های مرفه را هم از کل خانوارها کسر کنیم، بیش از ۲۰ میلیون خانوار از قشر کارگر و بخش خصوصی هستند. بخش بزرگی از این خانوارها اگر با تورم حدود ۴۰ درصد حتی یک ماه هم بخواهند در خانه احتمالا با مشکلاتی بزرگتر از کرونا هم مواجه خواهند شد. بنابرین، معیار در خانه ماندن زمانی می‌تواند برای ارزیابی رفتار این گروه معیار مناسبی باشد که دولت در مقطعی که قرنطینه عملیاتی می‌شود خیال این خانوارها را از مسائل معیشتی آسوده کرده باشد (از این دست اقدامات  می‌توان کمک سه هزار دلاری دولت آمریکا به هر خانواده آمریکایی را مثال زد). بدیهی است تا زمانی که راهبرد مناسبی برای عملیاتی کردن «در خانه بمانیم» ایجاد نشده و تامین اقتصادی خانوارها محقق نشود، نمی‌توان رفتار اعضای این خانوارها را در قالب یاد شده ارزیابی نمود.

اما بخش دیگری از خانوارها هستند که با توجه به وضعیت شغلی‌شان مشکل گروه قبلی را ندارند و به راحتی می­توان از آنها انتظار داشت که در خانه بمانند، دید و یازدید انجام ندهند، مسافرت نروند و ... . من رفتار این گروه را تا حد زیادی مثبت ارزیابی می‌کنم و معتقدم با توجه به مقطع زمانی ورود این ویروس به کشور که نزدیک به ایام عید نوروز بود، رفتار و مواجهه مردم با این بحران تا حدودی دور از انتظار بود.

 دور از انتظار از این بابت که مقابله با این شرایط مستلزم تغییر در برخی عادات رفتاری ایرانیان بود که هزاران سال در فرهنگ این مردم نهادینه شده و در نگاه اول تغییر آن حتی در مواقعی غیرممکن به نظر می‌رسید. بنده به شخصه تصور نمی‌کردم مردم به این راحتی بتوانند عادت دست دادن به همدیگر را کنار بگذارند، یا به این راحتی حاضر شوند در روز عید از دیدار با بزرگان فامیل اجتناب کنند، یا به سیاق سال‌های پیش بار سفر به سایر مناطق کشور را نبندند و ....

ولی واقعیت این است که بخش اعظم جمعیت این تغییر رفتار و حتی می‌توان گفت که این تغییر فرهنگ را محقق کردند و این به نظرم بسیار قابل ستایش است. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که این تغییر رفتار انعکاس چندانی در رسانه‌ها و نیز در افکار عمومی نداشته است. یعنی معدود رفتارهای نامناسب شهروندان در مقایسه با تغییرات رفتاری مثبت آنها جلوه بیشتری در افکار عمومی داشته است. شاید این نیز یکی دیگر از ویژگی­های فرهنگی جامعه ماست که لازم است در شرایط کنونی برای تغییر آن نیز فکری کرد.

راهکارهای اجتماعی مواجهه و غلبه بر کرونا چه هستند؟

طبیعی است که راهکار از شناخت مساله حاصل می‌شود. ما در بحث ابعاد اجتماعی شیوع این بیماری به مواردی مانند همچون ضعف سرمایه اجتماعی و بدبینی و بی‌اعتمادی جامعه به مسوولین و ... صحبت کردیم. طبعیتا راهکار نیز معطوف به همین مقولات است. در خصوص این بیماری راهکار همان شفاف‌سازی وقایع مرتبط با بیماری و صداقت در بیان آمار و ارقام و واقعیات از جمله تعداد مبتلایان و توان سیستم درمانی جامعه و ... است.

پیامدهای پیش آمده به واسطه شیوع کرونا در کوتاه مدت, میان مدت و بلند مدت برای جامعه ایران چه خواهد بود؟

این پدیده قطعا مجموعه‌ای از پیامدهای مثبت و منفی را در جامعه ما به دنبال خواهد داشت. پیامدهای منفی را اغلب در حوزه­های معیشتی و اقتصادی و نیز آموزشی احتمالا خواهیم داشت که با توجه به تعطیل بودن مشاغل مختلف و نیز مراکز آموزشی در دوره شیوع بیماری دور از انتظار نیست.

 اما خارج از همه این مسائل و مشکلاتی که جامعه در دوران پساکرونا با آن مواجه خواهد بود، به طور کلی شیوع کرونا ویروس پیامدهای مثبتی نیز در جامعه بر جای خواهد داشت که شاید یکی از آنها بازاندیشی در خصوص برخی عادت‌های رفتاری است که تا دیروز آن را غیر قابل تغییر می‌دانستیم.

 پیامد بعدی اصلاح برخی رفتارهای بهداشتی و اهمیت یافتن مقوله نظافت شخصی در بین گروه‌های مختلف اجتماعی است.

اما شاید یک پیامد بسیار مهمتر شکل‌گیری یک روحیه مشارکت جمعی در جامعه باشد. در واقع، در اثر شیوع این بیماری جامعه ما یک کار جمعی تمام عیار را تمرین می‌کند. ما همین الان در گوشه و کنار مملکت شاهد شکل‌گیری حرکت‌های جمعی مختلفی هستیم که بخشی از آنها به طور کاملا خودجوش و داوطلبانه انجام می­شود. ضد عفونی کردن اماکن عمومی، تهیه و توزیع اقلام بهداشتی و ... به صورت داوطلبانه توسط گروه‌های مردمی از جمله اخباری هستند که در ایام کرونایی بسیار دیده و شنیده می‌شود. این اتفاقات همچنین پیامد دیگری نیز در پی داشته که آن تقویت احساس مسوولیت در افراد جامعه است. به عبارت بهتر، در شرایط کرونایی این احساس به مردم القاء و تقویت شد که تک تک آنها در قبال جامعه مسوول‌اند و بنابراین، حتی اگر مراقب خود نیستند باید مراقب دیگران بویژه گروه‌های ضعیف‌تر باشند. اینها به نظرم پیامدهای مثبتی هستند که از این شرایط بحران حاصل می‌شود.

برچسب‌ها کرونا ویروس کرونا

منبع: ایرنا

کلیدواژه: کرونا ویروس کرونا کرونا ویروس کرونا شیوع کرونا ویروس ابعاد اجتماعی بی اعتمادی رفتار مردم جامعه ما

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۴۸۳۷۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیا تمام مبتلایان به ویروس اچ پی وی به سرطان مبتلا می شوند؟ تفاوت واکسن گارداسیل و پاپیلوگارد

 دکتر طاهره افتخار می افزاید: این ویروس از تماس جنسی و یا تماس های خیلی نزدیک سرایت می کند و ماندگاری بیشتری نسبت به دیگر ویروس ها دارد.

وی توضیح می دهد: ویروس اچ پی وی به مواد شوینده نیز مقاومت نشان داده و در مواردی حتی پزشکان از لمس صورت خود با دست آلوده به این ویروس مبتلا شده اند. بنابراین ممکن است این ویروس از راه غیر جنسی هم انتقال یافته و برای مثال در فردی از طریق نشستن در جایی مرطوب و جایگزین شدن فردی دیگر در آن مکان نیز انتقال یابد؛ اما شایع ترین راه انتقال این ویروس از طریق مقاربت است.

دکتر طاهره افتخار، متخصص زنان و زایمان

این پزشک متخصص زنان و زایمان درباره سن مبتلایان به ویروس اچ پی وی می گوید: بیشترین بیماران سنین ۲۳ تا ۳۰سال هستند که در این باره تفاوتی بین جنسیت وجود ندارد بنابراین ممکن است هم دختران و هم پسران را مبتلا کند.

وی بیان می کند: دلایلی مانند مصرف سیگار یا مصرف قرص های پیشگیری از بارداری، خطر ابتلا به ویروس اچ پی وی را افزایش می دهد؛ اما در افراد زیر ۳۰سال چنانچه فرد رفتار پر خطر نداشته و زندگی، ورزش و تغذیه سالم داشته باشد خود به خود ممکن است این ویروس از بین برود.

افتخار تصریح می کند: ویروس اچ پی وی مانند ویروس تبخال از بین نمی رود و برای همیشه در بدن باقی می ماند بنابراین تشخیص زودهنگام آن در پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم بسیار اهمیت دارد.

همه ویروس ها ریسک سرطان ندارند

وی ادامه می دهد: یکی از شایع ترین علل سرطان دهانه رحم، ویروس اچ پی وی است. هر زگیل در هر جای بدن ممکن است به سبب وجود ویروس اچ پی وی به وجود آید اما همه این ویروس ها ریسک سرطان ندارند و تنها تعدادی از آن ها مانند زگیل تناسلی پر خطرند که شانس ابتلا به سرطان ها را بیشتر می کند.

این پزشک متخصص زنان می افزاید: شایع ترین سرطان های ناشی از ویروس اچ پی وی، سرطان دهانه رحم، واژن، مقعد و قسمت خارجی ناحیه تناسلی است و در برخی موارد، ممکن است حلق و حنجره را نیز درگیر کند.

وی با اظهار تأسف اذعان می دارد: شیوع ویروس اچ پی وی تنها مختص جوامع غربی نیست بلکه متأسفانه بین جوانان جامعه ایران، تعداد مبتلایان به این ویروس بسیار است که یکی از علل آن، وجود رفتارهای پر خطر و کنترل نشده در جامعه است.

افتخار درباره راه های پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم می گوید: افرادی که روابط پر خطر نداشته و ارتباط شان محدود به کانون خانواده است به صورت مداوم نیاز به تست پاپ اسمیر ندارند اما کسانی که محدودیتی در رابط جنسی ندارند بسیار بیشتر از دیگران در خطر ابتلا قرار می گیرند. 

واکسن گارداسیل مطمئن تر است یا پاپیلوگارد؟

وی بر لزوم تزریق واکسن برای کودکان و جوانان تأکید می کند و ادامه می دهد: یکی از راه های ایمن سازی در برابر ویروس اچ پی وی، تزریق واکسن خارجی گارداسیل است. البته از آنجایی که این واکسن گران است و چندان اعتمادی به تاریخ مصرفش نیست، بهتر است از مشابه ایرانی آن به نام پاپیلوگارد استفاده کرد.

افتخار تصریح می کند: در واقع این واکسن ها از عملکرد و ماهیت یکسانی برخوردارند و تفاوت عمده آن ها در کشور سازنده واکسن می باشد. علاوه بر این واکسن پاپیلوگارد هم ارزان تر از گارداسیل است و هم عامل ۷۰درصد از سرطان هایی که مربوط به ویروس اچ پی وی است را پشتیبانی می کند بنابراین نگرانی در این باره وجود ندارد.

وی درباره سن تزریق این واکسن در دختران و پسران می گوید: این واکسن برای هر جنسیتی می تواند از سن ۹ تا ۴۵ سالگی تزریق شود.

این پزشک متخصص زنان، زایمان و نازایی به جوانان توصیه می کند: پرهیز از رفتارهای پرخطر بهترین راه مصون ماندن در برابر ویروس اچ پی وی است تا سلامتی را در تمام طول عمر خود به همراه داشته و به انواع بیماری ها از جمله زگیل تناسلی و ... مبتلا نشوند. چراکه انجام رفتارهای پر خطر علاوه بر تهدید ابتلا به این ویروس، سبب ابتلا به ایدز، هپاتیتB، هپاتیتC و بسیاری از بیماری های خطرناک دیگر می شود.

افتخار درباره نقش ورزش در پیشگیری یا بهبود سرطان های مربوط به زنان می گوید: چنانچه ویروس اچ پی وی وارد بدن سالم شود، سیستم ایمنی بدن به ویژه در سنین جوانی می تواند آن را تا حدود زیادی از بین ببرد. بنابراین ورزش در تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار مؤثر است.

وی درباره بهترین روش های تشخیص زود هنگام سرطان دهانه رحم تصریح می کند: بهترین روش های تشخیص این نوع بیماری استفاده از تست های غربالگری همچون آزمایش پاپ اسمیر، سونوگرافی های زنان و معاینات سالانه است چراکه این ویروس مانند ویروس تبخال در بدن می ماند و قابل رؤیت نیست. بنابراین انجام آزمایش های پی در پی و منظم در تشخیص زودرس و درمان به موقع بسیار مؤثر خواهد بود.

عفت زارع