توصیه‌های ضروری راهبردی و اجرائی برای مقابله با همه گیری ویروس کرونا
تاریخ انتشار: ۱۸ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۵۰۴۷۵۵
پیشنهادات راهبردی فرهنگستان علوم پزشکی در فوریت‌های عملیاتی همه گیری بیماری COVID-۱۹ که در جلسات کارشناسی با حضور متخصصان، صاحبنظران، و مدیران مرتبط فرهنگستان علوم پزشکی، به اجماع رسیده و تدوین شده است توسط مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر شد.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، خلاصه سیاست‌های پیشنهادی که دکتر سید علیرضا مرندی رئیس فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران طی نامه‌ای به رئیس دفتر مقام معظم رهبری، سران قوا، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران ارسال کرده است، در ذیل آمده است:
بسم الله الرحمن الرحیم
خلاصه سیاستی ۲
پیشنهادات راهبردی فرهنگستان علوم پزشکی
در فوریت‌های عملیاتی همه گیری بیماری COVID-۱۹
موضوع
«ادامه توصیه‌های ضروری راهبردی و اجرائی برای مقابله با همه گیری ویروس کرونا [۱]»
مقدمه
در این خلاصه سیاستی، در ادامه خلاصه قبلی، ضروری‌ترین موضوعات راهبردی و اجرائی، در شرایط تداوم طغیان ویروس SARS-COV-۲ (منبعد ویروس نامیده میشود)، و شیوع بیماری ناشی از آن، COVID-۱۹ (منبعد بیماری نامیده میشود) و همه گیری، که در ادامه جلسات کارشناسی با حضور متخصصان، صاحبنظران، و مدیران مرتبط، به اجماع رسیده، بصورت اجمال ارائه شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اهداف
اعتقاد، باور و عمل به تحقق اصل اولویت پیشگیری در سلامت و از جمله همه گیری فعلی و جبران غفلت‌های گذشته
کنترل بیماری از در جامعه ایران از طریق قطع زنجیره انتقال انسان-به-انسان، شامل «کاهش انتشار عفونت در تماس‌های نزدیک (بین بیماران و نزدیکان آنها و کارکنان سلامت)»، «جلوگیری از وقایع تقویت کننده انتقال»، و «کاهش انتشار بیشتر در کشور» (۱)
شناسائی زود هنگام، ایزولاسیون و مراقبت بهینه از بیماران [۲]یافتن پاسخ برای ابهامات و موارد ناشناخته در مورد ویروس و بیماری، تسریع در روش‌های معتبر پیشگیری، تشخیص و درمان، و دستیابی به واکسن
شفافیت در اطلاع رسانی به جامعه در مورد راه‌های ابتلا و نحوه پیشگیری از بیماری و جلوگیری از اطلاعات نادرست و مقابله با آنها
تأمین و تدارک بهنگام داروها، تجهیزات و ملزومات ضروری برای مقابله با همه گیری
به حداقل رساندن آثار و عوارض سوء روانی، معنوی، اجتماعی، و اقتصادی ناشی از همه گیری
ثبت علمی دستاورد‌های ملی حاصله از مقابله با همه گیری جاری برای استفاده مطلوب در آینده
توصیه‌های راهبردی
مدیریت کلان، هدایت و فرماندهی، هماهنگی در سطح ملی، رصد کلان، مداخلات ضروری فعالیت‌های مدیریت بحران در همه گیری جاری و موارد مشابه در آینده، با بهره گیری از تجارب عظیم و فاخر نظام سلامت تنظیم و تدبیر شود. بطور خاص مزایای منحصر بفردی همانند «ساختار منسجم و فراگیر شبکه بهداشت و درمان کشور»، «ساختار قدرتمند ادغام یافته خدمات و مراقبت‌های سلامت در نظام آموزش عالی و پژوهش سلامت»، «دستاورد‌های عظیم نظام سلامت در دفاع مقدس»، «طرح ژنریک داروئی»، «تجارب عظیم و احاطه و تسلط کامل دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی در سراسر کشور بر همه امور سلامتی در محدوده‌های جغرافیائی و جمعیتی حوزه‌های مسئولیتی مرتبط»، «طرح‌های ملی و پر افتخار نظام سلامت در ۴۱ سال گذشته» و استفاده بهینه از همه ظرفیت‌های آنها، مورد تآکید است (۲).
اولویت بهداشت و پیشگیری در تمام سیاست ها، برنامه ها، آموزش ها، اقدامات و نیز در اختصاص منابع و پایش و رصد کلان باید رعایت شود و مورد غفلت قرار نگیرد. فاصله گذاری اجتماعی در سطح خانه و خانواده، ادارات، اماکن عمومی، حمل و نقل عمومی، پایانه‌های مسافرتی، مراکز آموزشی، مراکز سلامتی، و کلیه مصادیق دیگر، با اتخاذ سیاست‌های قاطع و برنامه‌های آموزشی و ترویجی نافذ و اقدامات اجرائی متقن، در اولین مرتبه اهتمام ستاد فرماندهی و مسئولین کشوری و لشکری قرار داشته باشد.
توصیه‌های فوری اجرائی
با در نظر گرفتن معیار‌های علمی روزآمد، آینده نگاری همه گیری، امکانات و منابع نظام سلامت، صرفه و صلاح ملی، نیروی انسانی ورزیده، مراکز معتبر موجود در کشور، سرعت عمل و دقت عمل، دستورالعمل پیشگیری و تشخیص بیماری توسط ستاد مسئول در وزارت بهداشت تدوین و بازنگری مستمر شده، بصورت یکپارچه در سطح ملی تبعیت شود (۳)
بر اساس جمع بندی ستاد علمی مسئول در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دستورالعمل‌های درمان سرپائی و بستری، معیار‌های پذیرش و ترخیص و درمان در بخش مراقبت ویژه و سایر دستورالعمل‌های درمانی ضروری تهیه و بطور مستمر بازنگری شود و ملاک درمان بیماران در مراکز مختلف سراسر کشور باشد. از درمان‌های خارج از پروتکل، جلوگیری شود و نحوه دسترسی مراکز درمانی به منابع دارویی، درمانی، حفاظتی، و تجهیزاتی ضروری و سایر موارد مهم مشخص شود. همچنین منابع مالی مورد نیاز این مراکز در اولین اولویت تأمین و ابلاغ شود.
تدابیر مؤثر و قابل اجرای آموزش مستمر کادر سلامت و مراقبین بیماران در مورد آشنایی با دستورالعمل‌ها و سایر وظایف حرفه‌ای خود، و ضوابط محافظت از خود، همکاران، بیماران و مردم، در شرایط همه گیری، اتخاذ و اجراء شود
مدیریت مدبرانه نیروی انسانی فعال در همه گیری، جلوگیری از خستگی مفرط و فرسایش نیروهای خط مقدم ارائه کننده خدمات و مراقبت ها، تأمین ابزار و وسائل محافظت کامل از آنها، پرداخت حقوق و مزایا و پاداش مناسب به آنان و نیز تأمین و ابلاغ اعتبارات لازم برای مراکز فعال در همه گیری.
ارتباط مستمر و مؤثر بین بخش‌های مختلف فعال در درمان بیماران، با استفاده از فضای مجازی و سایر طرق مقتضی برای تبادل تجربیات، انجام مشاوره، هماهنگی فعالیت‌های بین بخشی و سایر موارد ضروری طراحی و مدیریت شود
معاون تحقیقات و فناوری و مدیر کل مرکز مبارزه با بیماری‌ها نیز از اعضای اصلی ستاد مدیریت بحران باشند و در تصمیم گیری‌ها با حق رای مشارکت داشته باشند
سایر توصیه‌های اجرائی
هدایت تحقیقات ضروری همه گیری بیماری COVID-۱۹، بصورت ملی و بر اساس اولویت‌های سلامت جامعه، و با ترجیح تحقیقات چند مرکزی و بین بخشی و با رعایت صرفه و صلاح ملی انجام شود. اخلاق در پژوهش در همه موارد رعایت شود (۴).
کارآزمایی بالینی [۳]در همه گیری ها، خاصه روش‌های درمانی متفاوت از پروتکل اصلی، منحصراً زیر نظر مراکز دانشگاهی مادر (به تشخیص و پس از اخذ مجوز از وزارت بهداشت) و با رعایت جمیع مقررات و ضوابط مربوطه انجام شود و روش‌های درمانی ناشناخته و تجربی و ادعایی و احتمالی و نظایر آن اکیدا ممنوع شود. دستورات طب ایرانی در مورد بهداشت و تغذیه و سلامت روان و نظایر آن نیز مشمول همین بند است و قابل جایگزینی با پروتکل اصلی نیست
تفاوت «قرنطینه [۴]» با «ایزولاسیون [۵]»، و «فاصله گذاری فیزیکی [۶]»، مشخص و به مردم و مسئولین اعلام شود و دستورالعمل‌های پیشگیری در شرایط همه گیری بصورت شفاف برای عموم مردم، خانه‌ها و خانواده ها، مراکز حساس و راهبردی کشور، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، مراکز اداری، مراکز خرید، مراکز فرهنگی و آموزشی، پارک‌ها و سایر مراکز تفریحی، مساجد و سایر اماکن مذهبی، مراکز ورزشی، مراکز نظامی، خانه‌های سالمندان، مراکز بهزیستی، مراکز نگهداری کودکان معلول و نظایر آنها تنظیم و به شکل صحیح آموزش داده شود. برای افراد آسیب پذیر مانند بی خانمان ها، کودکان کار، معتادان، زندانیان و مانند آنها دستورالعمل‌های مناسب تهیه و مسئولیت‌های مربوطه مشخص شود.
کادر پزشکی مشمول نظام وظیفه و کادر پزشکی و پرستاری داوطلب، و سایر افراد، تنها بعد از آموزش‌های مرتبط و ضروری متناسب با وظایف تعیین شده برای آنها، توسط مراجع ذیصلاح برای مشارکت در فعالیت‌های بهداشتی-درمانی بکار گرفته شوند
ضوابط استاندارد راه اندازی و بکارگیری و اداره نقاهتگاه برای بیماران مبتلا به کرونا با جزئیات بصورت استاندارد و علمی تهیه شود و حتی المقدور از مراکزی که استعداد محدود آسایشگاهی دارند برای نگهداری و ادامه درمان استفاده نشود. نیروی انسانی واجد شرایط و تجهیزات و تاسیسات استاندارد و داروها و لوازم ضروری بصورت استاندارد مشخص و تامین شود.
ضوابط بهداشت اماکن و محیط‌های زندگی بصورت علمی و استاندارد، تهیه و ملاک عمل قرار گیرد. از اقداماتی نظیر سمپاشی معابر و فضا‌های باز، بدون مجوز بهداشتی و رعایت اصول علمی اکیدا اجتناب شود
تب سنجی در معابر و مبادی ورود و خروج برای غربالگری یا اهداف مشابه، همراه با توصیه‌های لازم بهداشتی انجام شود، چه در غیر این صورت با ایجاد ذهنیت کاذب ناقل نبودن، ممکن است باعث اشاعه بیماری شود
ضمیمه:
۱-اصلی‌ترین راهبرد مقابله با همه گیری از طریق ترکیبی از اقدامات بهداشت عمومی، نظیر شناسائی زود هنگام [۷]، تشخیص و اداره بهینه مبتلایان، ایزولاسیون زودهنگام مبتلایان، شناسائی و پیگیری تماس ها، پیشگیری و کنترل عفونت در شبکه مراقبت‌های بهداشتی، اجرای اقدامات بهداشتی برای مسافران، افزایش آگاهی بخشی جامعه و اطلاع رسانی مخاطرات به مردم و سایر اقدامات معتبر قابل انجام خواهد بود.
۲-بعضی از طرح‌های ملی و فراگیر دیگر نظام سلامت که دستاورد‌های فاخر و عظیم سلامتی بدنبال داشته است و تجارب مربوطه قابل استفاده در سیاست گذاری‌ها و فعالیت‌های راهبردی بعدی نظام سلامت و دستیابی به آرمان مرجعیت علمی می‌باشند عبارتند از: «تجربه واکسیناسیون عمومی بر علیه بیماری‌های عفونی واگیر دار [۸]»، «ریشه کنی فلج اطفال [۹]»، «واکسیناسیون عمومی بر علیه سرخک و سرخجه [۱۰]»، «ریشه کنی مالاریا»، «ترویج تغذیه با شیر مادر»، «طرح سراسری پایش فشار خون»، «بیمه همگانی سلامت»، «پرونده الکترونیک سلامت»، «طرح غربالگری الکترونیکی کرونا».
۳- در دستورالعمل‌های پیشگیری و تشخیص و درمان، اولویت ها، روش هائی نظیر تشخیص بالینی محض، تشخیص آزمایشگاهی، تشخیص رادیولوژی، تلفیق روش‌های بالینی و پاراکلینیک، ضوابط تکرار آزمایشات و رادیولوژی، و نیز آزمایشگاه‌های مرجع و هر نوع مسائل ضروری باید با شفافیت ارائه شود
۴- اولویت تحقیقات در درجه نخست بر روش‌های مناسب پیشگیری، در درجه بعد اطلاعات و آمار صحیح و ثبت دقیق موارد بیماری، کارائی روش‌های درمانی، عوارض درمان، جنبه‌های روانی و اجتماعی و معنوی ناشی از همه گیری، شناسائی و گزارش تجربیات موفق مراکز مختلف و سایر مواردی باشد که وزارت بهداشت تعیین می‌نماید
[۱]SARS-COV-۲
[۲]Early detection, isolation and care for patients
[۳]Clinical trials
[۴]Quarantine
[۵]Isolation
[۶]Physical Distancing
[۷]Rapid identification / Early detection
[۸]واکسیناسیون ترکیبی بر علیه سه بیماری عفونی دیفتری، سیاه سرفه و کزاز (diphtheria, pertussis, and tetanus , DPT)
[۹]ریشه کنی فلج اطفال از طریق مایه کوبی سراسری با واکسن خوراکی (OPV)
[۱۰]واکسیناسیون ترکیبی بر علیه سرخک و سرخجه (Measles-Rubella , MR)
منبع: خبرگزاری دانشجو
کلیدواژه: کرونا کووید 19 مبارزه با کرونا فرهنگستان علوم پزشکی شورای عالی انقلاب فرهنگی فرهنگستان علوم پزشکی مقابله با همه گیری دستورالعمل ها وزارت بهداشت همه گیری نظام سلامت بر علیه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۵۰۴۷۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حـذف کودکان مهاجر از سلامت
حتی وقتی پانزدهم اسفندماه سال گذشته، سخنگوی وزارت بهداشت خبر داد که خدمات درمانی برای کودکان زیر ۷ سال در مراکز درمانی دولتی رایگان شده، باز هم این کودکان مهاجرند که نادیده گرفته و حذف شدند.
به گزارش هم‌میهن، سل می‌گیرند، بیماری‌های عفونی و پوستی به جان‌شان می‌افتد، سرماخوردگی و بیماری‌های فصلی همراه همیشگی‌شان است، دچار سوختگی می‌شوند و عفونت‌ها رهای‌شان نمی‌کند. بیماری‌های تالاسمی، هموفیلی و سرطان‌ها هم در میانشان دیده میشود. کودکان مهاجر، افغانستانی‌هایی فراری از جنگ، طالبان، فقر و تنگدستی، با وسایل‌شان بغچه شدند و با خانواده‌های آشفته و سرگردان‌شان راهی ایران. گروهی سر از خیابان‌ها درآوردند، گروهی از کارگاه‌های زیرزمینی و در کشور غریبه، نه در مدارس صندلی دارند، نه در مراکز درمانی، تختی برای‌شان خالی شده. آنها شهروندان غیرقانونی هستند که حتی به وقت بیماری، اگر پولی نداشته باشند که اغلب هم کارگرند و ندار، چاره‌ای جز رنجوری ندارند.
فعالان حقوق کودک و آنها که در زمینه آموزش و درمان کودکان مهاجر به‌ویژه افغانستانی‌ها فعالیت می‌کنند، می‌گویند که وزارت بهداشت در یک دوره، بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های درمان این کودکان و به‌طور کلی بیماران افغانستانی و مهاجر را پرداخت می‌کرد، اما حالا که اوضاع اقتصادی به هم ریخته و بیمارستان‌ها فقیرند، حمایت‌ها هم قطره‌چکانی شده و بخش مددکاری بیمارستان‌ها خدمتی برای این گروه ندارد. حتی وقتی پانزدهم اسفندماه سال گذشته، سخنگوی وزارت بهداشت خبر داد که خدمات درمانی برای کودکان زیر ۷ سال در مراکز درمانی دولتی رایگان شده، باز هم این کودکان مهاجرند که نادیده گرفته و حذف شدند.
رایگان‌شدن خدمات درمانی برای کودکان زیر ۷ سال از مهرماه سال گذشته مطرح شد. آن زمان وزیر بهداشت اعلام کرد، کودکان در این گروه سنی، در بیمارستان‌های دولتی خدمات رایگانی دریافت می‌کنند. بهرام عین‌اللهی، این کودکان را آینده‌سازان کشور خوانده و گفته بود که این طرح، به اجرای بهتر قانون جوانی جمعیت کمک می‌کند. چراکه به گفته سخنگوی این وزارتخانه در نیمه اسفندماه، موضوع رایگان‌شدن همه خدمات سرپایی و بستری کودکان زیر ۷ سال در راستای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، در هیئت‌دولت تصویب شده است.
پدرام پاک‌آیین گفته بود: «با ابلاغ مصوبه خدمات درمانی رایگان کودکان، همه بیمه‌های پایه، مکلف به پرداخت ۱۰۰ درصد تعرفه دولتی برای همه خدمات درمانی، سرپایی و بستری کودکان زیر ۷ سال هستند.» خدماتی مانند معاینه، آزمایشگاه، تصویربرداری، توانبخشی، همچنین استفاده از کیت غربالگری نوزادان در مراکز دولتی دانشگاهی کشور، تحت پوشش این طرح قرار دارد.
این مسئول در وزارت بهداشت این را هم گفته بود که: «آن بخش از خدماتی که ممکن است تحت پوشش بیمه‌های پایه نباشد، تا سقف تعهد سازمان‌های بیمه‌گر از محل دیگری تأمین خواهد شد.»
چند روز پیش هم سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت تاکید کرد که هرگونه درمان سرپایی و بستری بدون پرداخت هزینه از جیب بیمار انجام میشود. همه بیمارستان‌ها ملزم به رعایت آن هستند و اگر کودکی را پذیرش نکنند، با آنها برخورد میشود. مردم تخلفات را به سامانه ۱۹۰ اطلاع دهند. او این را هم اضافه کرد که دارو، تحت پوشش این برنامه نیست.
این برنامه وزارت بهداشت از اسفندماه سال گذشته کلید خورد، اما آنطور که برخی منابع می‌گویند، بودجه‌ای برای آن در نظر گرفته نشده و عملاً اجرا نمی‌شود. این‌ها را یونس عرب، مدیرعامل انجمن تالاسمی ایران می‌گوید. به گفته او، از سال ۷۶ تا دو سال پیش، درمان بیماران تالاسمی رایگان بود، اما حالا سالانه نزدیک به ۱۰ میلیون تومان هزینه‌شان میشود که باید از جیب پرداخت کنند، درمان رایگان بیماران زیر ۷ سال شعار است و در این مدت گزارشی مبنی بر رایگان بودن آن اعلام نشده است.
تاخیر برای دیالیز به دلیل فقرشرط دیگر این طرح، اما پوشش بیمه‌ای است، با همین شرط بسیاری از مهاجران خط می‌خورند؛ کودکان مهاجری که به‌دلیل ورود غیرقانونی به ایران، توانایی استفاده از خدمات درمانی رایگان ندارند و در ادامه روندی که پیش‌ازاین هم وجود داشت، پروسه درمان‌شان، کامل نمی‌شود. همه این‌ها در شرایطی است که به‌گفته مدیرعامل انجمن بیماران تالاسمی، بیشتر مبتلایان به تالاسمی در میان مهاجران غیرایرانی کودک هستند؛ از نوزاد تا نهایت ۱۵-۱۴ ساله. آنها برای هربار دیالیز، باید دو میلیون تومان و برای استفاده از داروی خوراکی آهن‌زدا، دو میلیون تومان دیگر هزینه کنند. ۵۰۰ هزار تومان هم پول ویزیت و دارو‌های دیگر میشود.
عرب می‌گوید که گاهی می‌توان برای این بیماران از بیمارستان‌های دولتی تخفیف گرفت و دارو‌های اهدایی را در اختیارشان قرار داد. این موضوع شامل بیماران فاقد هویت هم میشود: «ما نمی‌گذاریم این بیماران اذیت شوند.»
انجمن بیماران تالاسمی به آنها کارت اختصاصی داده و از طریق همین کارت، به عدد ۱۵۰۰ مهاجر افغانستانی مبتلا به تالاسمی رسیده‌اند؛ افرادی که اغلب سن‌شان کم است. درمان آنها در کشور مبدأ نامناسب بوده و این موضوع روی حال‌شان در ایران تاثیر گذاشته. بیشترشان ساکن تهران، گلستان و سیستان و بلوچستان‌اند. او می‌گوید که در بسیاری از موارد این بیماران توانایی مراجعه ندارند، مثلاً باید ۲۰ روز یک‌بار تزریق انجام دهند، اما گاهی به ۴۰ روز می‌رسد که فشار زیادی به بیمار وارد میشود.
البته این موضوع هم تنها شامل بیماران غیرایرانی نمی‌شود، بیماران ایرانی به‌ویژه در جنوب کشور هم گاهی به‌دلیل هزینه‌های بالا، جلسه‌های تزریق‌شان با تاخیر انجام میشود، چون با پول یارانه‌ای که می‌گیرند، زندگی می‌کنند. او در ادامه صحبت‌هایش به کمک‌های بین‌المللی برای درمان بیماران غیرایرانی در ایران اشاره و انتقاد می‌کند که این نهادها، صلاحیت شناسایی این بیماران را ندارند: «شورای مهاجرت نروژ ـ سازمان امور پناهندگی نروژی - یا همان انآرسی، بودجه سالانه‌ای از کمیسیون اروپا برای کمک به این بیماران دریافت می‌کند، اما عملاً این اتفاق نمی‌افتد. ما با اداره کل مهاجران وزارت کشور، کمیساریای عالی پناهندگان و... صحبت کر‌ده‌ایم که این شورا صلاحیت لازم برای تشخیص موارد حیاتی کمک‌درمانی را ندارد و این کار باید از سوی نهاد‌های مدنی انجام شود، آنها برای این بیماران هزینه چندانی نمی‌کنند، هرچند تحت نظر وزارت کشور فعالیت می‌کنند.»
وضعیت شیوع بیماری‌ها در افغانستان نامناسب است، هرچند وقت یک‌بار خبری از شیوع یک بیماری در این کشور منتشر میشود و از آنجایی که این افراد در رفت‌وآمد همیشگی‌اند، خطر انتقال این بیماری‌ها به داخل کشور هم وجود دارد. مثل خبری که سه‌روز پیش منتشر شد و نشان دادکه سه بیماری از داخل افغانستان وارد کشور شده است؛ آبله مرغان، سرخک و آنفلوآنزا که در سطح مناطق تحت پوشش دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد دیده شده است.
مددکاری بیمارستان‌ها جمع شدهعلیاکبر اسماعیل‌پور، یکی از فعالان مدنی و مدیر یکی از مؤسسه‌های مردم‌نهاد در مناطق آسیب‌دیده است که در زمینه مهاجران افغانستانی و حمایت از کودکان‌شان فعالیت می‌کند. او می‌گوید، تاکنون خبری درباره رایگان‌شدن درمان کودکان زیر ۷ سال نشنیده، اما به‌طور کلی اگر هم چنین اتفاقی بیفتد، قطعاً کودکان افغانستانی را شامل نمی‌شود: «ما همیشه هزینه‌های زیادی برای درمان این کودکان پرداخت می‌کنیم و دراین‌زمینه انجمن پویش همیاری با کودکان فعالیت زیادی کرده و هزینه‌های درمان این کودکان را پرداخت می‌کند.»
به گفته او، بخش مددکاری بیمارستان‌ها جمع شده و کاری برای مهاجران نمی‌کند وقتی هم بخواهند با آنها حساب کتاب کنند، به‌عنوان یک خارجی قیمت‌ها را اعلام می‌کنند. او درباره اینکه اگر مورد حادی به آنها گزارش شود چه اقدامی انجام می‌دهند، توضیح می‌دهد که از ارتباط‌ها و ان‌جی‌او‌های دیگر کمک می‌گیرند. بیمارستان‌ها به‌ندرت تخفیف می‌دهند.
کمک مالی سازمان‌های بین‌المللی در دولت قبلپیمان حقیقت طلب، مدیر پژوهش انجمن دیاران است؛ انجمنی که در زمینه پیگیری‌های حقوقی مهاجران فعالیت می‌کند. او می‌گوید که آنها به‌طور مستقیم با این مسائل در ارتباط نیستند، اما در دولت قبلی اقدامی که صورت گرفت این بود که با همکاری وزارت رفاه، وزارت کشور و وزارت بهداشت، بخش زیادی از هزینه‌های درمان این افراد ازسوی سازمان‌های بین‌المللی پرداخت میشود؛ هم برای کودکان، هم برای بزرگسالان، اما کودکان در اولویت بودند. حالا، اما مشخص نیست که این هزینه‌ها پرداخت میشود یا خیر: «نمی‌توانستند این هزینه‌ها را در بخش آموزش، از این سازمان‌ها بگیرند، اما در بخش درمان می‌گرفتند. آن سازمان‌ها هم هماهنگ بودند. مثل انآرسی، یو ان و... حالا نمی‌دانیم این اقدامات انجام میشود یا خیر.»
بااین‌همه او تاکید می‌کند که نباید تفکیکی در گرفتن خدمات درمانی وجود داشته باشد: «در پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک و حتی در قوانین داخلی مثل قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، تابعیت را به‌رسمت نشناخته‌اند یعنی کودک مهاجر هم حق بهره‌مندی از تمام این تسهیلات را دارد: «شرایط بیمارستان‌ها به‌دلایل اقتصادی خوب نیست و ضعیف‌تر از گذشته شده‌اند و نمی‌توانند از این کودکان حمایت کنند. ازسوی‌دیگر این کودکان مهاجر به‌ویژه افعانستانی‌ها، از یک شرایط جنگی و از یک کشور فقیر آمده‌اند، طبیعتاً بیماری‌های زمینه‌ای‌شان نسبت به کودکان ایرانی بیشتر است؛ مخصوصاً در زمینه تغذیه.»
فقط بیمهشدههابااینهمه، اما محمدمهدی ناصحی، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت تاکید می‌کند که تنها کودکانی که تحت‌پوشش بیمه هستند، می‌توانند از این طرح استفاده کنند. او می‌گوید: «برای بهره‌مندی از این خدمات، مهاجران باید بیمه شوند که شرایط آن هم فراهم شده است. دراین‌زمینه تفاهم‌نامه‌ای با سازمان ملی مهاجرت انجام شده که این افراد می‌توانند با پرداخت حق بیمه، یک‌سال بیمه شوند، تعرفه‌ها هم نسبت به هزینه درمان، بالا نیست.» براساس اعلام او، این افراد، در صورت داشتن کد یکتا، به مراکز پیشخوان دولت مراجعه می‌کنند و خودشان را بیمه می‌کنند. با آنها هم همکاری خوبی صورت می‌گیرد.
با اینکه فعالان مدنی حوزه کودک می‌گویند که بیمارستان‌ها به‌دلیل شرایط اقتصادی، معمولاً کمکی به این افراد و خانواده‌های‌شان نمی‌کنند، اما ناصحی تاکید می‌کند که همکاری خوبی در بیمارستان‌ها با این افراد صورت می‌گیرد و حتی گاهی خود بیمارستان هزینه را پرداخت می‌کند.
کودکان درگیر بیماری‌های عفونی، پوستی و تغذیهاییکی از فعالان کودک که نزدیک ۱۰ سال سابقه فعالیت در زمینه درمان کودکان را داشته هم تایید می‌کند که اغلب هزینه‌های درمان کودکان مهاجر را خیران پرداخت می‌کردند. او که نخواست نامش در گزارش بیاید، می‌گوید که حجم مراجعه‌های بیمارستان‌های دولتی بسیار بالاست و اولین قدمی که برای پرداخت هزینه بیماران نیازمند انجام میشود، مراجعه به بخش مددکاری بیمارستان‌هاست، اما این بخش هم در سال‌های اخیر به‌دلیل بالا رفتن میزان مراجعه‌ها، همچنین سیاست وزارت بهداشت در ارتباط با مهاجران، کارایی چندانی ندارد.
وزارت بهداشت به این بیماران در پرداخت هزینه‌های‌شان، نه اینکه تخفیف ندهد، بلکه تخفیف‌ها بسیار ناچیز است و اگر هم مورد حادی بوده و پولی جور نشده، کودک بیمار هم از درمان بازمانده است. به گفته او، این موضوع برای کودکان ایرانی بدون شناسنامه هم صادق است: «خانواده‌های ایرانی برای دولتی حساب‌شدن هزینه‌های درمان خود و فرزندان‌شان، باید استشهاد محلی جمع کرده و یک فرآیند قانونی طی کنند که باتوجه به شرایط و فقر فرهنگی این خانواده‌ها، عملاً این‌کار انجام نمی‌شود.»
به گفته این فعال مدنی، نهاد‌های مردمی همواره کمک می‌کنند تا هزینه‌های درمان این کودکان تامین شود: «کودکان در مناطق حاشیه‌ای، با انواع بیماری‌ها ازجمله بیماری‌های عفونی مواجه‌اند، دلیل آن هم فقر و سوءتغذیه آنهاست. آنها درگیر سرماخوردگی، آنفلوآنزا و سویه‌های مختلف کرونا هستند و به‌دلیل شرایط خاصی که دارند، بدن ضعیف‌تری نسبت به سایر کودکان دارند و مستعد ابتلا به انواع بیماری‌ها هستند. بیماری‌های پوستی را هم باید به این دایره اضافه کرد. برخی از این کودکان در زمین‌های کشاورزی کار می‌کنند، گروهی زباله‌گرد هستند و بیش‌ازهمه در معرض ابتلا به بیماری‌های پوستی قرار دارند.»
مراجعه دیرهنگام درماناو براساس تجربه ۱۰ ساله فعالیت در این حوزه تاکید می‌کند که درصد تخفیف بیمارستان‌ها پایین است، مثلاً اگر ۱۵-۱۰ میلیون تومان هزینه درمان شود، آنها یک تا دو میلیون تومان تخفیف می‌دهند و مابقی را خانواده‌ها باید تامین کنند. وقتی این هزینه‌ها بالا می‌رود، خانواده‌ها هم دیرتر مراجعه می‌کنند و کودک درگیر وضعیت اورژانسی‌تری میشود: «ما شاهد بودیم در خانواده‌های درگیر اعتیاد، زمانی‌که کودک دندان‌درد می‌گرفت، روی دندان کمی مواد می‌گذاشتند تا آرام بگیرد، چون توانایی مراجعه به مرکز درمانی ندارند.»
براساس اعلام او، گاهی ایرانیانی که شناسنامه دارند، به‌دلیل اینکه باید سهمی از پرداختی‌ها را داشته باشند، باز هم نمی‌توانند برای درمان مراجعه کنند: «بیمه سلامت حتی برای خود ایرانیان هم پوشش وسیعی ندارد. یادم است که ما کودکان مبتلا به سرطان، پیوند مغز و استخوان و درگیر مشکل قلبی داشتیم که خیلی هم بیماری‌شان حاد بود، آنها توانایی درمان در مراکز درمانی را نداشتند.»
او ادامه می‌دهد: «ما در دوره‌ای که در قالب یک نهاد رسمی فعالیت می‌کردیم، بار‌ها با مسئولان جلساتی برگزار کردیم و حتی به تفاهم‌نامه‌ای رسیده بودیم که یک کُد شناسایی برای این کودکان بدون شناسنامه داده شود تا آنها از طریق همین کُدها بتوانند یکسری موارد درمانی یا درمان اورژانسی داشته باشند. این تفاهم‌نامه تا جایی پیش رفت، اما به‌محض تغییر دولت، برنامه‌ها متوقف شد.» این فعال مدنی، درباره وضعیت درمان کودکانی که بیماری‌های خاص‌تری مانند سرطان، تالاسمی، هموفیلی و... دارند، توضیح می‌دهد که این کودکان از سوی برخی نهاد‌های تخصصی مورد حمایت قرار دارند.
به گفته این فعال مدنی، تعداد ورودی کودکان بیمار به بیمارستان‌هایی مانند امام‌خمینی، مرکز طبی کودکان، بیمارستان مفید و... آنقدر بالاست که قشر متوسط ایرانی به‌دلیل گرانی درمان، مدت‌ها در صف انتظار باقی می‌مانند، چون توانایی پرداخت در بیمارستان‌های خصوصی را ندارند. میزان مراجعه به بیمارستان‌های دولتی، روزانه ۶۰-۵۰ نفر است. حتی وقتی برخی از نهاد‌های مردمی دراین‌زمینه اقدامی انجام می‌دهند، بخش مددکاری بیمارستان‌ها آنقدر سرشان شلوغ است که دیگر حواس‌شان به معرفی این افراد به نهاد‌های مربوطه نیست.
ازسوی‌دیگر به‌دلیل شرایط اقتصادی، آنها نمی‌توانند تخفیف‌های زیادی به این بیماران بدهند. البته دراین‌میان هم وزارت بهداشت رویکرد انسان‌محوری در زمینه درمان ندارد و به این بیماران به‌عنوان توریست سلامت نگاه می‌کند، درحالی‌که این کودکان از فقر و بدبختی وارد کشور شده‌اند.» او درباره بیماری‌هایی که بین کودکان مهاجر شایع است هم توضیح می‌دهد و به یک غربالگری اشاره می‌کند که ۶-۵ سال پیش انجام شد و نشان داد که در کوره‌های محمودآباد، میزان ابتلا به سیل در میان کودکان جدی است که احتمالاً به‌دلیل کار کردن آنها با آجر و خاک بود که این مسئله را تشدید می‌کرد.
به اعتقاد او، درمان کودکان، ایرانی و غیرایرانی ندارد. این کودکان در سال‌های اول زندگی‌شان به‌سر می‌برند، آسیب‌پذیرترند و نمی‌توانند از خود مراقبت کنند. در کنار کودکان، زنان هم نیاز به حمایت دارند؛ چراکه در مناطق حاشیه‌ای و در خانواده‌های درگیر اعتیاد، بارِ زندگی بر دوش زنان است و اگر آنها بیمار شوند، کل خانواده آسیب می‌بیند.
سلامت، ایرانی و خارجی نداردطاهره پژوهش، پیش‌ازاین مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان بود و حالا عضو این انجمن است. او سابقه سال‌ها فعالیت برای حوزه کودکان آسیب‌دیده دارد و حالا می‌گوید که از زمان دولت آقای خاتمی، بحث بر سر این بود که همه از طریق سازمان تامین اجتماعی بیمه شوند و دفترچه داشته باشند، تا دولت روحانی هم چندین دفترچه برای این کودکان و خانواده‌های مهاجر صادر شد: «یکی از کودکان ما درحال‌حاضر به‌دلیل ابتلا به سندروم گیلن‌باره ـ که یک بیماری نادر التهاب دستگاه عصبی محیطی است ـ مبتلا شده که هزینه بسیار زیادی دارد و یکی دیگر در پی انفجار نارنجک در چهارشنبه‌سوری سال گذشته، بستری است. آنقدر هزینه این بیماران بالاست که کارکنان بیمارستان پول جمع کردند تا توانستند هزینه‌های درمان را پرداخت کنند.»
او درباره خبر اخیر وزارت بهداشت درباره درمان رایگان کودکان زیر ۷ سال تاکید می‌کند که چنین چیزی را شاهد نبوده‌اند: «تا جایی که ما با این موضوع درگیر بوده‌ایم، ندیدم که هزینه‌های درمان برای کودکان زیر ۷ سال رایگان باشد.» او هم می‌گوید که معمولاً در مواجهه با کودکان مهاجر بیمار، سراغ خیران می‌روند: «به‌دلیل گران‌شدن دارو، شرایط این کودکان بسیار سخت است. آنها دچار مشکلات سوءتغذیه، بلوغ زودرس، مشکلات تنفسی، مشکلات دندانپزشکی و... هستند. آنها هم نسبت به درمان آگاهی ندارند، هم امکاناتی در اختیارشان قرار نگرفته. برخی از این بیماری‌ها کهنه میشود و درنتیجه هزینه درمان‌شان هم بالا می‌رود.»
او به پیمان‌نامه حقوق کودک که همه کودکان را در بهره‌مندی از خدمات، یکسان در نظر گرفته، اشاره می‌کند: «طبق پیمان‌نامه حقوق کودک، دولت متعهد شده که تمام امکانات پزشکی و بهداشتی را برای این کودکان فراهم کند، در عمل، اما چنین اتفاقی نیفتاده است. ما در جلسه‌ای که با وزارت بهداشت درهمین‌زمینه داشتیم، با این پرسش نماینده وزارتخانه مواجه شدیم که شما هزینه‌های درمان را تامین می‌کنید؟ ما گفتیم که نهاد‌های مدنی توانایی پرداخت این هزینه‌ها را ندارند.
آنها غیردولتی هستند و هیچ جایی در بودجه‌شان این هزینه‌ها در نظر گرفته نشده است. وزارت بهداشت می‌گوید، پول ندارد و حالا که بحث درمان کودکان زیر ۷ سال است، آنها از چه کانالی می‌خواهند این بودجه را تامین کنند؟» براساس اعلام او، بنابر ماده ۲۸ پیمان‌نامه حقوق کودک، امکانات پزشکی و درمانی باید برای تمام کودکان فراهم شود، این شامل تمام کودکانی میشود که در ایران زندگی می‌کنند. نمی‌توان گفت که با شیوع یک ویروس، تنها کودکان ایرانی واکسینه شوند.
پژوهش می‌گوید که در دوره‌ای سازمان ملل و سازمان امور پناهندگان، درصدی از هزینه‌های درمان را پرداخت می‌کرد؛ حدود ۷۰ درصد. اما باز هم این مسئله برای کودکان دارای کارت انجام می‌شد. بعد از حکومت طالبان، کودکانی که وارد کشور شدند، با معضلات زیادی مواجه بودند ازجمله بیماری‌های درمان‌نشده: «به نظر می‌سد یک سیاست مهاجرتی درست، می‌تواند بسیاری از این مشکلات را حل کند، یعنی کودکانی که وارد کشور می‌شوند در جایی ثبت شوند. وقتی کسی به‌عنوان شهروند یا پناهنده در جایی زندگی می‌کند، باید از امکانات پزشکی هم بهره‌مند شود. اگر سیاست مهاجرتی اصلاح شود، مردم هم خیال‌شان راحت میشود. سلامت، موضوعی نیست که بتوانیم ایرانی و خارجی کنیم. فاکتوری برای کل جامعه است و دولت‌ها متعهد شده‌اند، برای منافع کشور فعالیت کنند.»
تصادف مرگبار در محور دره شهر-بدره ۴ کشته برجای گذاشت