کرونا ضربه اصلی را به علم‌گرایی زده است/همه چیز مهیاست که به سمت یک علم شناسی جدید برویم/آثار هنری سطحی و لوده نتیجه سیاست‌زدگی فرهنگ و اقتصاد است
تاریخ انتشار: ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۷۸۱۸۳۴
افروغ معتقد است، درحالی که پوزیتویسم‌ها به دنبال راه حلی برای رهایی از مرگ بودند و آن را یک بیماری می‌دانستند، کرونا بزرگترین ضربه را به علم‌گرایی و ساینتیسم وارد کرد لذا با اندکی تأمل می‌توان دریافت همه چیز مهیای آن است که به سمت یک علم شناسی جدید برویم.
عماد افروغ، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در گفت‌وگویی تفصیلی با گروه فرهنگی قدس آنلاین مباحثی را پیرامون شیوع کرونا در جهان و تأثیرات آن در زندگی بشر مطرح کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در بخش نخست این گفت‌وگو به مقایسه ویروس کرونا و همه‌گیری آن به نسبت بحران‌هایی که تاکنون در جهان پیش آمده پرداخت و درباره مباحثی همچون ظهور کرونا و برهم زدن نظام سرمایه‌داری، تشریح شرایط و روحیات ملت ایران و کشورهای غربی در زمان بحران، ابعاد چهارگانه تحول انسان در نتیجه بروز کرونا، تقلید و پیروی غیراصولی از مبانی نظام سرمایه داری و صنعتی شدن در غرب و ... به تفصیل سخن گفت. در ادامه وی مباحثی همچون تاثیر کرونا بر اثبات گرایی و برهم زدن معادلات علوم را مطرح کرد و موضوعاتی همچون بازگشت سریع‌تر غربی‌ها و تجربه اندوزی از این شرایط، تولید آثار غنی، ضرورت حرکت به سوی علم شناسی جدید و سایه سنگین کرونا بر فرهنگ و هنر را از نظر گذراند که در ادامه خواهید خواند.
بخش اول این گفت‌وگو را می توانید اینجا بخوانید.
افروغ در ادامه این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که تأثیرات کرونا بر ساختار علم گرایی چه بوده است؟ آیا کرونا معادلات ساختار پوزیتویسیتم و اثبات گرایی را برهم زده یا بستری برای بازگشت دوباره به آن فراهم کرده است، گفت: اتفاقاً کرونا بزرگترین ضربه را به پوزیتویسم و علم گرایی غالب زد و از طرفی دیگر بیشترین ضربه را هم به ساینتیسم و علم گرایی به معنای اثبات گرایی‌اش وارد کرد.
باید به دنبال تعریف جدیدی از علم باشیم
وی ادامه داد: بسیاری مدعی بودند که با اتکا به پوزیتیویسم و علم گرایی، بشر به تدریج بر مرگ هم فائق می‌آید. آنها مرگ را یک بیماری می‌دانستند و فکر می‌کردند می‌توانند برای فرار از آن راه حلی پیدا کنند، اما امروز می‌بینیم که از کشف دارو و درمان یک ویروس کوچک به نام کرونا بازمانده‌اند. به نظرم در میان ضربه اصلی را علم گرایی فن‌زده متحمل شده است لذا ما باید دنبال تعریف جدیدی از علم برویم که مداقه‌ای در پیش فرض‌ها و مفروضات خود داشته باشد و جهان را به یک امر تجربی صرف تقلیل ندهد. واقعیت این است که جهان لایه لایه است، جهان مادی هم غیب است و زمانی که آن را به یک امر مشاهدتی تقلیل می‌دهیم در واقع تصور می‌کنیم چیزی ورای مشاهده وجود ندارد و هرچه هست همان است که دیده می‌شود، بنابراین از لایه‌مند بودن واقعیت غافل می‌شویم، از غیاب و غیب غفلت می‌کنیم و در نهایت جهان را به مشاهدات تقلیل می‌دهیم. آن وقت است که دیگر فرافعلیت را درک نمی‌کنیم و زمانی که این را درک نکردیم طبعاً فعل را نیز نمی‌فهمیم. غیب فقط مربوط به متافیزیک نیست و در همین عالم ماده نیز وجود دارد و حتی به تعبیری جسم دیده نمی‌شود و فقط طول و عرض و ارتفاع است که به چشم ما می‌آید و دیده می‌شود.
این جامعه شناس در تکمیل گفته‌های خود اظهار کرد: زمانی که متافیزیک و شهود را کنار می‌گذاریم و حتی متوجه معنا در همین عالم ماده هم نیستیم نتیجه این می‌شود که همه چیز به حادثه‌ها و اتفاقاتی که رخ می‌دهد تقلیل پیدا می‌کند و از اتفاقات مطلوبی که می‌توانسته رخ بدهد و انسان جلوی آن گرفته است نیز غافل می‌شویم و اینجا دیگر بشر قربانی می‌شود. اگر این را اساس قرار دهیم و آن را به علوم انسانی ببریم علوم انسانی هم فاقد معنا شده و به نوعی صنعت‌زده و فن‌زده خواهد شد، همانطور که سیاست هم فن‌زده می‌شود. اینها هشدارهایی است که بارها متفکران غربی هم داده‌اند اما بشر گوش شنوا ندارد.
ضمانتی نیست بشر دوباره به سمت سیاست‌های تخریبی نرود
افروغ تصریح کرد: با اندکی تأمل می‌توان دریافت همه چیز مهیای آن است که به سمت یک علم شناسی جدید برویم. این بحث‌ها متعلق به دوران کرونا نیست و بسیاری از اندیشمندان ما در نقد پوزیتویسیت بسیار نوشته‌اند و سخنرانی کرده‌اند اما کسی گوش نکرد تا اینکه کرونا آمد و نشان داد که حق با اینها بوده، اما چه ضمانتی است که دوباره بشر همان سیاست‌های تخریبی خودش را نسبت به محیط زیست و نگاه‌های سطحی و پیش پا افتاده را نسبت به علم دنبال نکند؟!
وی در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به اینکه سالیان سال است که هالیوود آثاری را تحت عنوان فیلم‌های آخرالزمانی تولید می‌کند، فیلم‌هایی که تاکنون به نظر تخیلی و دور از ذهن می آمدند، یا ادبیات سرشار از داستان های فراواقعی و وقوع اتفاقات عجیب در زمین است. امروز کرونا بسیاری از این تصویرها را مجسم کرده و به عینیت درآورده است، به نظر شما پس از این دوران تأثیرات کرونا بر فضای فرهنگی و هنری چگونه خواهد بود وچه دگردیسی در آن رخ می دهد؟ گفت: واقعیت این است که همیشه تب یک چیزی ما را می‌گیرد، یک اتفاق اجتماعی رخ داده و ما را به خود مشغول کرده است و در نهایت آثاری هم تولید می‌شوند. در وهله اول باید ببینیم این آثار از چه وزنی برخوردار هستند. برخی از این آثار یک واکنش سطحی به این واقعه‌اند و برخی دیگر عمیق هستند و حکایت از این دارند که خالق اثر فرهنگی فهم دقیق و نگاهی کلان به موضوع داشته و صرفاً واکنش نشان نداده است. به نظرم باید این نوع نگاه را تقویت کرد و اگر فرض بر این است که حاکمان ما حکیم‌اند باید به دنبال این آثار غنی باشند و بستر را فراهم کنند که آنها هم دلالت‌های پیاپی خودش را به ارمغان بیاورد. هرکدام از این آثار می‌توانند منجر به تولید آثار دیگری شوند و یک عده باید اینها را رصد کنند.
افروغ عنوان کرد: تحقیقات میدانی، نظرسنجی و پژوهش‌هایی از این دست زودگذر و سطحی‌اند و تأثیراتشان سریع از بین خواهد رفت، اما کارهای عمیق فلسفی، عرفانی، نظریات و تحقیقاتی که ناظر بر آن ابعاد چهارگانه‌ای است که پیش تر به آن اشاره کردم می‌توانند منبسط شوند. لذا باید غایت را تعریف کرد و دید این غایاتی که برای بشر تعریف شده و انقلاب اسلامی هم در جهت آن غایات است چه وظیفه‌ای بر دوش دارد.
باید به کسانی که در عرصه قدرت مدنی حضور دارند بها داد
وی در ادامه افزود: من نگران این هستم که از ماحصل این بحران آثار علمی و فرهنگی بهتری در غرب خلق شود. برای اینکه غرب این شرایط را چشیده و دست یافتن به نتایجی درست از آن برایش یک آرزو است. البته در این میان عده‌ای رند می‌خواهند از این شرایط استفاده و موج سواری کنند. معمولاً صاحبان قدرت این چنین هستند که روی صحبت من با آنها نیست. منظورم کسانی هستند که در عرصه قدرت مدنی حضور دارند و آثاری خلق می کنند که باید به آن اهمیت داد.
افروغ تاکید کرد: نگرانی از جایی است که همه چیز مهیای تحول مثبت توسط ماست اما غرب به دلیل تجارب تلخی که در گذشته داشته و با بن بست روبه‌رو شده زودتر از ما راه بازگشت را بیابد. شما به احوالات غربی‌ها نگاه کنید! نیایش و بازگشت به خویشتن را در آنها دیدید، در حالی که تا پیش از این جهان بینی غالب لیبرالیستی و جهان بینی غالب لیبرال دموکراتیک این را برنمی‌تابید، این یک بازگشت است زیرا بشر امروز تشنه شده است.
نان خوردن از دین تظاهر را باب کرده است
این استاد دانشگاه یادآور شد: به عقیده من باید وضع فرهنگی ایران را آسیب شناسی کرد و به این مسئله مهم پرداخت که چرا این اتفاق‌ها اینجا رخ نمی‌دهد. مایل نیستم حرف‌های تلخ بزنم اما اگر واقعاً عده‌ای با آثار دینی نان نمی‌خوردند شاید این اتفاقات مبارک در ایران هم رخ می‌داد و متجلی می‌شد. چون از دین نان می‌خورند تظاهر باب می‌شود و فراموش نکنیم تظاهر ضد فرهنگ و اخلاق است و در نتیجه آنچه خلق می‌شود ضد فرهنگ و ارزش است و به راحتی متوجه می‌شویم که همه چیز تصنعی است.
افروغ ادامه داد: باید این وضعیت را اصلاح کرد و جلوی ریا و تظاهر را گرفت. یک اثر فرهنگی و هنری باید از دل بجوشد، خلاق بوده و با شهود پیوند نزدیکی داشته باشد. می‌توان آثاری که تولید شده را بررسی کرد که کدام اثر کیفی‌تر و کدام کلان‌نگرتر بوده‌اند و آنها را فهم کرد و قدرشان را دانست. نظام جمهوری اسلامی باید در خدمت اینها باشد و قدرت رسمی باید در خدمت اینگونه مسائل قرار بگیرد نه اینکه در کمال تأسف می‌بینیم هنر هم ابزاری برای کلاهبرداری و خالی کردن جیب مردم شده است.
فرهنگ و اقتصاد سیاست‌زده، امنیت‌زده هم می‌شود
وی در پایان خاطرنشان کرد: من همواره این نکته را گفته‌ام که یک ابزار مبتنی بر سیاست‌زدگی و امنیت زدگی همراه با سیاست‌زدایی است. یعنی زمانی که فرهنگ و اقتصاد را سیاست‌زده می‌کنید مطمئن باشد امنیت‌زده هم خواهد شد و همراه با آن یک سیاست‌زدایی هم اتفاق می‌افتد. آن وقت نتیجه چه می‌شود؟ آثار فرهنگی ضعیف، سطحی و اصطلاحاً لوده خلق می‌شود. شما سینمای ایران را ببینید که چه حال و روزی دارد و چگونه از وجهه اندیشه‌ای خالی شده است و سراسر آن کمدی‌های لوده‌ای است که جیب مردم را خالی می‌کند و این هم یک واقعیت تلخ است که ذائقه مردم را آن قدر پایین آورده‌اند که متأسفانه به راحتی می‌توانند جیب مردم را هم خالی کنند.
انتهای پیام/
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: عماد افروغ ویروس کرونا علم گرایی آثار دینی آخرالزمان آثار آخرالزمانی علم شناسی جدید علم گرایی همه چیز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۷۸۱۸۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تجلیل از نامداران فرهنگ و هنر چهارمحال و بختیاری
پیام احمدی با تأکید بر اینکه در سال ۱۴۰۱ تلاش برای بازگشت رونق به فعالیت‌های فرهنگی و هنری با برپایی چند رویداد قوت گرفت، اظهار داشت: این اتفاقات در حوزه‌های تئاتر، موسیقی، ادبیات و... رقم خورد و انجمن‌ها و مؤسسات و آموزشگاه‌های مختلف نیز فعالیت‌های آموزشی خود را به تدریج قوت بخشیدند.
وی در خصوص اعتبارات فصل ۱۴ ناظر بر فصل فرهنگ و مذهب که در سال ۱۴۰۲ پیش‌بینی شده بود، افزود: کمیسیون مربوط به این اعتبارات با حضور برخی نهاد‌های فرهنگی و دینی مانند اداره‌کل تبلیغات و نیز سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تشکیل و ارقام مربوط به طرح‌ها نهایی و بین مؤسسات مختلف توزیع شد.
احمدی با اشاره به میزبانی استان از دو جشنواره ملی در سال گذشته و برای نخستین‌بار، اضافه کرد: جشنواره موسیقی نواحی و جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی به خوبی برگزار شد؛ برپایی ماه‌نشست‌های ادبی، جشنواره موسیقی محلی زاگرس‌نشینان و نمایشگاه قرآن از جمله رویداد‌هایی بودند که از محل تبصره ۱۴ سال ۱۴۰۲ برگزار شدند. تلقی همه ما این است که در سال ۱۴۰۲ رونق فعالیت‌های فرهنگی و هنری و قرآنی در مقایسه با سال پیش از آن بهتر و بیشتر بود.
وی با اشاره به تکمیل زیرساخت‌های فرهنگی استان در یکی دو سال اخیر، اظهار داشت: با حجم بالایی از پروژه‌های نیمه‌تمام فرهنگی در استان مواجه بودیم که سال‌ها رها شده بودند لذا گفتگو‌های مفصلی با وزارتخانه و مدیریت برنامه و بودجه و نهاد ریاست جمهوری صورت گرفت که بی‌سابقه‌ترین اعتبار تملکی برای تکمیل تمامی پروژه‌های نیمه‌تمام چهارمحال و بختیاری تخصیص یافت.
احمدی گفت: در این راستا، در سفر اول رئیس‌جمهور به استان، مبلغ ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شد که ۱۷۰ میلیارد تومان مربوط به پروژه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و پروژه‌های بالای ۵۰ درصد پیشرفت را شامل می‌شد.
وی بیان داشت: اعتبارات سفر دوم ریاست جمهوری به استان فقط به پروژه‌های بالای ۷۰ درصد پیشرفت اختصاص می‌یافت، اما با رایزنی و مطالبه‌گری موفق شدیم موافقت وزیر فرهنگ را برای تخصیص اعتبارات مورد نیاز جهت تمامی پروژه‌های نیمه‌تمام فرهنگی با هر میزان پیشرفت فیزیکی، جلب کنیم که در این راستا، رقم بی‌سابقه ۳۴۰ میلیارد تومان برای استان تصویب شد، البته پیگیر هستیم ۵۰ میلیارد تومان نیز به این اعتبارات اضافه و جذب کنیم.
بیشتر بخوانید
تولید مستند پُرتره در چهارمحال و بختیاریاحمدی تصریح کرد: اگر بتوانیم این اعتبارات را جذب کنیم، تمامی پروژه‌های فرهنگی شهر‌های مختلف نظیر بن، سامان، لردگان، گندمان، فرادنبه و دیگر شهر‌ها را می‌توانیم تا پایان دولت سیزدهم به بهره‌برداری برسانیم.
وی ادامه داد: البته پروژه‌های جدیدی نظیر هنرستان هنرهای زیبا و به‌ویژه بوستان فرهنگ و هنر را نیز در دست انجام داریم که این بوستان یک حرکت نوین در حوزه اقتصاد فرهنگ و هنر را رقم خواهد زد با این توضیح که هنرمندان بتوانند غرفه‌هایی را هم به عنوان کارگاه و هم عرضه و فروش تولیدات در اختیار داشته باشند، اعتبارات مربوط به پروژه بوستان فرهنگ و هنر در سال ۱۴۰۲ تصویب و ابلاغ شد که پیگیر تخصیص هستیم.
احمدی با اشاره به اجرای طرح شهید آوینی در راستای حمایت از طرح‌های فرهنگی و اعتلای عرصه فرهنگ استان، توضیح داد: این اعتبارات در انتهای سال گذشته به دستمان رسید و هزینه‌کرد آن در سال جاری انجام می‌گیرد؛ امسال حجم سنگینی از برنامه‌های متنوع فرهنگی، هنری در حوزه‌های نمایش، موسیقی، سینما، ادبیات، شعر و فرهنگ عمومی را در پیش داریم که از جمله پایه‌گذاری سه جایزه هنر و ادبیات آیینی عمان سامانی، ادبیات گویشی حیدرآقا طالب‌پور و جایزه هنرهای تجسمی سیدضیاءالدین امامی دهکردی برنامه‌ریزی شده است.
وی افزود: برنامه حماسی‌خوانی در لردگان، ویژه‌برنامه‌های بزرگداشت مفاخر استانی و ملی و ویژه‌برنامه نامداران فرهنگ و هنر چهارمحال و بختیاری در فصل بهار، تولید مستندات شخص‌نگاری، پرداختن به حوزه مد و لباس و زیست عفیفانه و برگزاری چهار کنسرت از اهم برنامه‌های پیش‌بینی شده برای امسال است.
احمدی با اشاره به اینکه با تکیه بر حمایت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان موضوع جایزه دوسالانه کتاب را برنامه‌ریزی کردیم، گفت: تولیدات کتاب در این استان وضعیت بدی ندارد، اما باید به‌صورت منسجم به این حوزه ورود کنیم تا کسانی که در این عرصه فعال و موفق هستند شناسایی و تشویق شوند.
وی با اشاره به ضعف گفتگو در فضای فرهنگی و هنری استان، بیان کرد: متأسفانه فرصت و فضای گفت‌وگوی بین هنرمندان و فعالان این عرصه کمتر ایجاد شده است و لذا امسال تمرکز جدی را بر این موضوع با برپایی نشست‌ها و همایش‌ها خواهیم داشت.
احمدی با تأکید بر حجم بالای مخاطبان رویداد‌های فرهنگی و هنری که نیاز به برنامه‌ریزی و پیش‌بینی پیوست‌های تبیینی و اقناع‌سازی دارد، ادامه داد: طی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ بالغ بر ۲۰۰ هزار نفر مخاطب ۵۵ عنوان برنامه فرهنگی و هنری استان بودند؛ با نهاد‌ها و اشخاص دلسوز انقلابی و مذهبی این درخواست را همواره مطرح کرده‌ام که برای پر کردن چند دقیقه از وقت این مخاطبان به میدان بیایند و کارهای تبیینی با موضوعات ارزشی را در قالب نصب بنر، پخش کلیپ، تعبیه ایستگاه‌ها، گفت‌وگوی چهره به چهره، توزیع تراکت و ... برای این حجم عظیم جمعیت که شاید در هیچ جای دیگر نتوانیم آنها را پیدا کنیم، برنامه‌ریزی کنند.
باشگاه خبرنگاران جوان چهارمحال و بختیاری شهرکرد
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد