سفر به جاده ابریشم ادبی ایران/ نگاهی متفاوت به آنچه بر شعر فارسی گذشت
تاریخ انتشار: ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۸۵۶۶۸۱
مجموعه «تاریخ ادبیات ایران و قلمرو زبان فارسی» در چهار جلد تلاش دارد تا با نگاهی متفاوت و فارغ از دیدگاههای سنتی به جریان شعر فارسی در سدههای مختلف بپردازد. ۱۷ ارديبهشت ۱۳۹۹ - ۱۳:۵۴ فرهنگی ادبیات و نشر نظرات - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، جلد دوم و سوم از مجموعه «تاریخ ادبیات ایران و قلمرو زبان فارسی» به کوشش سیدمهدی زرقانی از سوی انتشارات فاطمی منتشر شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در توضیح چرایی نگارش این اثر آمده است: تدریس تاریخ ادبیات به شیوههای سنتی برای دانشجویان جاذبهای ندارد و غفلت از «رویکرد ژانری» در میان محققان کشورمان امری آشکار است. کتاب حاضر در پاسخ به این دو نیاز نوشته شده است؛ از یک طرف سعی دارد با تدوین طرحی تازه در مطالعات تاریخ ادبی بر جاذبههای این درس بیفزاید و از طرف دیگر با رویکرد ژانری به تاریخ ادبیات ایران بپردازد.
جلد نخست از مجموعه چهار جلدی این کتاب، به بررسی وضعیت ژانرها از دوره باستان تا میانه قرن پنجم اختصاصی دارد و در جلدهای بعدی، بررسی خود را تا دوره مشروطه ادامه خواهیم داد. کتاب بر اساس سر فصلهای «درس تاریخ ادبیات ایران» تدوین شده است و مخاطبان اولیه آن دانشجویان دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی هستند، اما شیوه طرح مباحث به گونهای است که دیگر علاقهمندان به مطالعات تاریخ ادبی نیز میتوانند از آن بهره برند. کتاب با هدف ارائه تصویری عمومی از وضعیت ژانرهای ادبی در بازه زمانی مذکور، در 15 فصل تدوین شده و هر فصل ضمن ارتباط با دیگر فصل ها استقلال نسبی خود را حفظ کرده است. همچنین در پایان هر فصل پرسشهایی تعبیه شده تا هم دانشجویان بتوانند محورهای اصلی فصل را بهتر بیاموزند و هم راه برای تحقیقات دانشجویی باز باشد.
جلد دوم این مجموعه به بررسی وضعیت ژانرها در فاصله زمانی میانه قرن پنجم تا پایان قرن هشتم اختصاص دارد. این جلد، در دو بخش و 13 فصل تنظیم شده است. مبنای بخشبندی کتاب، نظم گفتمانی حاکم بر قلمرو زبان فارسی و تحولات ادبی است. در بخش نخست، به سراغ «دوره گذار» (از میانه قرن پنجم تا پایان قرن ششم) رفته است و نشان میدهد که ژانرها در هر یک از کانونهای ادبی چه وضعیتی دارند و در فصل پایانی نیز بررسی مقایسهای کانونهای ادبی در دوره گذار پرداخته شدهاند. بخش دوم، وضعیت ژانرها را در «عصر تثبیت گفتمان تصوف» (سدههای هفتم و هشتم) را بازنمایی میکند. در این بخش نیز بررسی وضعیت ژانرها در کانونهای ادبی سرتاسر قلمرو زبان فارسی، محور گفتارها را تشکیل میدهد. بررسی مقایسهای کانونهای ادبی در بازه زمانی مورد بحث، پایانبخش گفتارها در جلد دوم است.
جلد سوم این مجموعه نیز به یکی از پرمسئلهترین دورههای تاریخ ادبی، یعنی فاصله زمانی قرن نهم تا دوازدهم میپردازد. در بخش نخست، به سراغ وضعیت ژانرها و کانونهای ادبی سده نهم رفته است تا نشان دهد چطور «مقدمات تحول ادبی» در این سده فراهم شد و تحولات ادبی قرن دهم و پس از آن، چیزی نیست جز دنباله جریانها و ماجراهایی که در کانونهای ادب قرن نهم شکل گرفت.
بخش دوم کتاب، به بررسی نظم گفتمانی و تحولات ادبی سدههای دهم تا دوازدهم اختصاص دارد. نویسنده در توضیحی بیشتر در اینباره مینویسد: در این بخش، بر مسیر «جاده ابریشم ادبی» از اصفهان به کاشان، قم و مشهد سفر میکنیم و از آنجا روی به جانب شرقی قلمرو زبان فارسی آورده، تا دهلی و دکن پیش میرویم. در بازگشت، از مسیر خطه شمالی به سمرقند و بخارا سری میزنیم و از آنجا به سوی مقصد نهایی خویش حرکت میکنیم: قسطنطنیه. در تمام این سیر و سفر ذهنی، پرسشهای محوری ما معطوف است به ترسیم اطلس کانونهای ادبی، تبیین وضعیت ژانرها در هر کانون و در نهایت مقایسه کانونهای ادبی با یکدیگر.
انتشارات فاطمی جلد دوم این مجموعه را در 328 صفحه و به قیمت 55 هزار تومان و جلد سوم آن را نیز در 296 صفحه و به قیمت 50 هزار تومان در دسترس علاقهمندان قرار داده است.
یادداشت| به احترام سعدیانتهای پیام/
R1013197/P/S4,35/CT1 واژه های کاربردی مرتبط ترویج و گسترش زبان فارسی کتاب و ادبیاتمنبع: تسنیم
کلیدواژه: کتاب و ادبیات کتاب و ادبیات تاریخ ادبیات ایران قلمرو زبان فارسی کانون های ادبی تاریخ ادبی جلد دوم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۸۵۶۶۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عاشق شعر عالمگیر ایران هستم/ بهترین سوغاتی از نمایشگاه کتاب تهران
طالب آذرخش گفت: عاشق شعر عالمگیر ایران هستم و همچنین ادبیات معاصر فارسی را نیز دوست دارم. من از نمایشگاه کتاب تهران بازدید کرده و کتابهای شعر شاعران معاصر ایرانی را برای دوستانم سوغاتی بردم.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، طالب آذرخش شاعر ملی تاجیکستان (با تخلص آذرخش) و سردبیر نشریه «پیام سغد» است. تاکنون به قلم او کتابهای بسیاری به خط سیریلیک در تاجیکستان منتشر شده است. اثری هم به نام «دیوان عشق» به خط فارسی و سیریلیک دارد که گلچینی از آن توسط انتشارات خردگان در تهران با عنوان «چشم، جانم، چشم...» منتشر شده است.
او بسیار تاکید دارد که آثارش به خط سیریلیک و فارسی منتشر شوند تا کسانی که در تاجیکستان با خط فارسی آشنایی ندارند با آن آشنا شوند و فرصتی برای مقایسه پیدا کنند. همچنین برخی اشعارش نیز در چند نشریه در تهران منتشر شده است. در چندین کنگره و همایش در تهران، تبریز، اصفهان و شیراز شرکت کرده و به قول خودش این «شهرهای عزیز» را دوست داشته است.
طالب آذرخش سابقه حضور در محافل ادبی بسیاری در ایران را دارد و کتاب شعر را بهترین سوغات از ایران میداند. آذرخش درباره سابقه حضورش در نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران گفت: خوشبختانه تجربه حضور در نمایشگاه کتاب تهران را دارم که برایم بسیار جالب بود. همچنین در چندین محفل فرهنگی از جمله محفل جشنواره فضولی نیز شرکت داشتهام.
وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران یک بازار بزرگ کتاب است. یکباری که حضور داشتم از صبح تا عصر نتوانستیم حتی نصف نمایشگاه را هم ببینیم. من از حضور در این نمایشگاه که به عنوان یک فروشگاه بزرگ کتاب به نظر میرسد بسیار شاد و مسرور شدم. کتابهای جالبی در این نمایشگاه دیدم.
آذرخش ادامه داد: در نمایشگاه کتاب تهران، کتابهای ادبیات کلاسیک را که سالها آرزوی دستیابی و مطالعهشان را داشتم پیدا کردم. با ناشران گوناگونی که آثار شعرای بزرگ مثل حافظ، سعدی، فردوسی و ... را منتشر کردهاند، گفتگو کردم. وقتی هم که به تاجیکستان بازگشتم کتابهای جیبی این شاعران را به عنوان سوغات برای دوستانم آوردم.
این شاعر فارسیسرا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که به ادبیات معاصر ایران بسیار علاقهمند است، گفت: نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران، محل آشنایی من با آثار معاصر ادبیات ایران بود. من عاشق شعر و خصوصا شعر عالمگیر ایران هستم. با شعر معاصر ایران هم آشنایی دارم. آثار شاعرانی همچون شهریار، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، نادر نادرپور، هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)، شاملو و ... در تاجیکستان شناخته شده است. از اینکه در نمایشگاه کتاب تهران بدون واسطه و به راحتی به این کتابها دسترسی داشتم موجب خشنودیام بود.
آذرخش همچنین با اشاره به این نکته که گویش تاجیکستانیها و ایرانیها باهم تفاوتی ندارد، ادامه داد: ما یک زبان داریم. شعر معاصر ایران و شعر معاصر تاجیکستان یک زبان دارد که همان زبان رودکی، خیام و حکیم فردوسی است. ما همان چیزی را که شما میخوانید، میخوانیم. البته در حوزه شعر معاصر ایران شعرهایی هم هست که به لهجه تهرانی یا شیوههای متفاوت است. اما همه اینها به زبان فردوسی و حافظ است. ما امروز شعری که در شاهنامه میخوانیم در شعر معاصر تاجیک هم میبینیم.
وی اضافه کرد: وقتی از ادبیات ایران حرف میزنیم، تفاوتی بین ایران و تاجیکستان نمیبینیم. فقط یک ادبیات فارسی در میان است. حتی ادبیات معاصر ایران هم در تاجیکستان شناخته شده است. بسیاری از آثار رماننویسان معاصر در تاجیکستان منتشر شده است. اما در تاجیکستان شاعران ایرانی بیشتر مورد اقبال عموم قرار گرفتهاند. من در اخبار دیده بودم که یکی از کتابهای فاضل نظری در یک فروشگاه در تهران، فروش چند هزار جلدی داشته است. این کتاب در تاجیکستان هم به زبان سیریلیک برگردانده شده است و غزلهای او علاقمندان خاص خودش را دارد. من سردبیر مجله «پیام سغد» در تاجیکستان هستم. ما در هر شماره از مجله شعری از همزبانان ایرانی یا افغانستانی را چاپ میکنیم. من تاکید میکنم که شعر همزبان خود را منتشر میکنیم نه شعر ادبیات ایران یا افغانستان را.
آذرخش در بخش دیگری از این گفتگو به نقش نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در بهبود دیپلماسی فرهنگی میان دو کشور ایران و تاجیکستان اشاره کرد و ادامه داد: خیلی خوب میشد اگر نمایشگاهی مانند نمایشگاه کتاب تهران در کشورهای فارسیزبان یعنی افغانستان و تاجیکستان هم میداشتیم. چون در افغانستان و تاجیکستان نمایشگاههای صنعتی و اقتصادی مشترک و غیرمشترک بسیاری برگزار میشود، اما نمایشگاه کتاب نداریم. نکته دیگر این است که خیلی خوب میشد اگر در نمایشگاه کتاب تهران مکان معینی وجود داشت تا خوانندگان با ادیبان، نویسندگان و ناشران گفتگو و دیدار داشته باشند. من خیلی علاقهمندم که آثار شاعران تاجیکستانی در نمایشگاه کتاب تهران معرفی شود و در معرض دید و خرید عموم قرار گیرد. ما میتوانیم کتابهایی منتشر کنیم که یک طرف آن خط فارسی و طرف دیگر آن خط سیریلیک باشد. این موضوع به آموزش زبان فارسی کمک خواهد کرد، چون تاجیکستانیها حتما باید خط فارسی را یاد بگیرند. آشنایی با خط فارسی باعث میشود که از گذشته خود آگاه شوند و آینده خود را ببینند. البته اگر خوانندگان ایرانی هم با خط سیریلیک آشنا شوند خیلی خوب میشود.
وی در پایان در پاسخ به این سوال که «چرا با وجود پیوندهای فرهنگی و زبان مشترک میان ایران و تاجیکستان، ارتباطات فرهنگی محدودی میان دو کشور وجود دارد؟» گفت: فکر میکنم سرحدات و مرزهای جغرافیایی دلیل این موضوع باشد. اخیرا قابلیتی ایجاد شد و در فضای مجازی صفحاتی پدید آمد که خوانندگان، ادیبان و شاعران ایرانی و تاجیکی با یکدیگر در تعامل باشند و مثلا یک شاعر تاجیکستانی بتواند با خواننده ایرانی طرف گفتگو قرار گیرد. چون تاجیکستانیها هم به زبان فارسی سخن میگویند. فقط لازم است که با زبان فارسی آشنایی داشته باشند تا بتوانند از آثار شاعران ایرانی استفاده کنند. اگر رفتوآمد این محافل ادبی بیشتر شود شاهد نتایج بهتری هم خواهیم بود. همچنین ارسال کتابهای تاجیکستانی به ایران و بالعکس میتواند عامل مهمی برای تقویت این پیوندها باشد.
سیوپنجمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار میشود.