آشنایی با ساز دمام 

همشهری آنلاین – محمد بلبلی: این ساز که اصالتی آفریقایی دارد از راه دریا وارد بنادر جنوبی ایران شد و امروزه جزو سازهای اصلی موسیقی این منطقه به شمار می‌رود.

دمام در موسیقی نواحی استان‌های خوزستان، هرمزگان و بوشهر کاربرد دارد، اما بیش از همه با فرهنگ و موسیقی بوشهری عجین است.

این ساز را بیشتر با سازهایی مثل سنج، بوق، نی‌انبان و نی جفتی استفاده می‌کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تاریخچه و انواع ساز دمام

بر طبق نگاره‌ها و اسناد تاریخی، دمام قدمتی ۴۰۰۰ ساله دارد. با توجه به شیوه طناب‌پیچی دمام که به شکل حرف لاتین Y بوده آن را شبیه به سازهای کوبه‌ای آفریقا و هندی دانسته‌اند. نام دمام گرفته‌ از صدای این ساز است.

دمام‌های بوشهر در سه اندازه‌ متفاوت ساخته می‌شوند و در واقع سه کارکرد مختلف نیز دارند.

نوع اول: دمام معمولی است که تعدادشان در گروه معمولا چهار عدد است.

نوع دوم: دمام غمبر است که از دمام معمولی بزرگ‌تر ساخته می‌شود. در کنار چهار ساز دمام معمولی از دو ساز دمام غمبر استفاده می‌شود.

نوع سوم: دمام اشکون، از دو نوع قبلی کوچک‌تر است و تعداد آن در گروه معمولا یک عدد است.

ویژگی‌های ظاهری و ساختاری ساز دمام

بدنه دمام به شکل استوانه‌ای‌ست که از چوب یکپارچه یا ترکه‌ای یا از فلز ساخته می‌شود و بر دو طرف آن پوست بز کشیده می‌شود.

پوست را به وسیله «چمبره‌» به ساز متصل می‌کنند. چمبره‌ طوقه‌هایی‌ست که از جنس نی خیزران یا بامبو ساخته می‌شود. هر دمام چهار چمبره دارد که در میان سازهای کوبه‌ای پوستی متداول در ایران یک ویژگی منحصر به فرد است، زیرا همه‌ طبل‌های دوطرفه معمولا دارای دو طوقه هستند، اما ساز دمام در هر طرف دو طوقه دارد. طوقه‌ها همراه با پوست در دو طرف این ساز با طناب به شکل خاصی به بدنه متصل می‌شوند.  

تکنیک‌های اجرایی ساز دمام

چوب یا گرز دمام که سر آن کمی خمیده است در دست راست نوازنده قرار می‌گیرد. پوست سمت راست با چوب و پوست سمت چپ با دست نواخته می‌شود. دست‌های راست و چپ در ایجاد تقارن‌های متریک و ریتمیک مکمل یکدیگر هستند و نوعی مکالمه‌ ریتمیک را به وجود می‌آورند.

این مکالمه در دمام معمولی ساده‌تر است و به ترتیب در دمام غمبر و اِشکون پیچیده‌تر می‌شود. صدای برخورد گرز دمام به پوست سمت راست قوی، پرحجم و بم است و صدای برخورد کف و انگشت‌های دست چپ نوازنده به پوست سمت چپ تا حدودی نافذ و زیرتر است.

دمام‌های غمبر از نظر تکمیل جریان ریتم، واسطه‌ای میان دمام‌های معمولی و دمام اِشکون هستند.

دمام‌های معمولی پایه‌های اصلی جریان ریتم را ایجاد می‌کنند و دمام‌های غمبر این پایه‌ها را به ساختمان ریتمیک تبدیل می‌کنند و دمام اِشکون به صورت بداهه به تزئین و آرایش این ساختمان ریتمیک می‌پردازد، بنابراین نقش دمام اشکون از سایر دمام‌ها مهم‌تر است.

موارد و نوع استفاده‌ از ساز دمام

یکی از شاخص‌ترین موارد استفاده دمام‌ در مراسم سوگواری ماه محرم است که به صورت گروه‌های دمام و سنج و بوق اجرا می‌شود.  

از دمام در مراسم یزله و همراه با نی‌انبان و نی جفتی نیز استفاده می‌شود.  

همچنین در زمانی که لنج تازه‌ ساخته‌شده‌ای را بخواهند راهی دریا کنند، دمام می‌نوازند. ‌

در زمان‌های گذشته وقتی می‌خواستند بار لنج‌های بزرگ را به ساحل منتقل کنند، بعضی از این کشتی‌های بزرگ بادبانی که توانایی پهلو گرفتن را نداشتند، بالاجبار در لنگرگاه، لنگر می‌انداختند و توسط قایق‌های کوچکی که به «تشاله» معروف بودند، تخلیه می‌شدند. جاشوهای سوار بر تشاله که سیاه‌پوستان آفریقایی بودند در هنگام پاروزدن نوایی را که به آن "نیمه" می‌گویند، همراه نواختن دمام می‌خواندند. ‌

در مراسم «زار» نیز از دمام استفاده می‌شود. این مراسم سوغات آفریقایی‌هاست و در بوشهر نیز با یک حالت بومی- مذهبی به اجرا در می‌آید و کاربرد درمانی دارد. ‌

«دم دم سحری» نیز از جمله مراسمی است که در اجرای آن از دمام استفاده می‌شود. این مراسم برای بیدار کردن مردم هنگام سحر در ماه مبارک رمضان به اجرا در می‌آید. ‌

هنگامی که کشتی‌ها را برای استراحت یا برداشتن آب متوقف می‌کردند، در این حالت نیز جاشوها با دمام‌زدن پیاده می‌شدند. در این خصوص ناخدا «حاج حسین بزن» از بندرگاه بوشهر می‌گوید: «هرگاه کشتی‌ها برای برداشتن آب یا استراحت به بندر می‌رسیدند، ملاحان با دمام پیاده می‌شدند و همین‌طور در هنگام سوار شدن، البته منظور ساز دمام است نه سنج و دمام». ‌

«سبالو» مراسمی است که در گذشته نه چندان دور در بوشهر اجرا می‌شده و نوازندگان آن را سیاهان تشکیل می‌دادند و به آنها سبالوها می‌گفتند. سبالوها مراسمی ویژه داشتند که در بعضی برنامه‌های مهم یا عروسی‌ها هنرنمایی می‌کردند.

کد خبر 501250 برچسب‌ها مجله سفر به هرمزگان مجله سازهاي نواحي ايران مجله سفر به استان بوشهر

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: رمضان استفاده می شود پوست سمت ساز دمام دمام ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۸۷۴۱۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آشنایی با چهار نامزد انتخابات مجلس در حوزه انتخابیه قائمشهر، سوادکوه و جویبار

دو کرسی باقی مانده از مجموع نمایندگان مازندران در دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در حالی به مرحله دوم کشیده شد که چهار نامزد از پنج شهرستان این استان وارد کارزار رقابت شده‌اند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از مازندران، انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در یازدهم اسفندماه ۱۴۰۲ در حالی به کار خود پایان داد که از بین ۱۲ نماینده، ۹ حوزه استان مازندران، ۱۰ نفر از هشت حوزه موفق شدند با بیشترین رأی مردمی به دور جدید خانه ملت راه پیدا کنند و دو کرسی کاندیدای شهرستان‌های قائم‌شهر، جویبار، سوادکوه، سیمرغ و سوادکوه شمالی به مرحله دوم کشیده شود.

در این دوره از انتخابات مجلس، عمران عباسی‌کالی، مصطفی معلمی، کمال علیپور و علی کشوری، نامزد شده بودند که براساس نتیجه اعلام شده ستاد انتخابات استانداری مازندران عمران عباسی با ۲۶ هزار و ۷۸۹ رأی و مصطفی معلمی با ۲۲ هزار و ۶۱۵ رأی در رتبه‌های اول و دوم و کمال علیپور با ۲۱ هزار و ۴۵۹ رأی و علی کشوری با ۱۸ هزار و ۸ رأی به عنوان نامزدهای سوم و چهارم منتخبان مردم این پنج شهرستان قرار گرفتند.

با حد نصاب نرسیدن این نامزدها براساس ماده ۱۰ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی حداقل یک‌پنجم آرا در مرحله اول برای یک یا چند نفر از داوطلبان، انتخابات دومرحله‌ای می‌شود، بدین معنی که از بین نامزدهایی که حداقل یک‌پنجم آرا را در مرحله اول به دست نیاورده‌اند، فقط به تعداد دو برابر نمایندگان مورد نیاز از بین کسانی که بیشترین آرا را در مرحله اول داشته‌اند، در انتخابات مرحله دوم شرکت می‌کنند و در صورتی‌که تعداد نامزدهای باقی‌مانده، کمتر از دو برابر باشد، تمام آنان در مرحله دوم انتخابات شرکت می‌کنند و این شامل چهار نامزد منتخب دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی پنج شهرستان استان مازندران شده است و اکنون مردم این شهرستان‌ها برای حضور در پای صندوق‌های رأی آماده می‌کنند.

در این گزارش برآن شدیم تا به معرفی این نامزدها بپردازیم.

عمران عباسی‌کالی ۴۸ ساله با گرایش سیاسی مستقل و با مدرک تحصیلی دکترای جامعه‌شناسی، در این دوره با سابقه‌هایی در زمینه نیروی رسمی آموزش و پرورش، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری قائم‌شهر و مسئولیت سرپرستی بخشداری مرکزی قائم‌شهر اولین نامزد در این دوره انتخابات است.

مصطفی معلمی ۵۰ ساله دومین نامزد دو کرسی پنج شهرستان جا مانده از دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی با گرایش سیاسی اصولگرا و مدرک تحصیلی دکترای تخصصی تاریخ و تمدن ملل اسلامی حضور پیدا کرده است که با سابقه رتبه دانشیاری عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، معاونت پژوهشی مرکز توسعه پژوهش‌های بین رشته‌ای علوم سلامت و معارف اسلامی و مدیریت گروه تاریخ علوم پزشکی در مقطع دکترای تخصصی و کارشناسی ارشد، عضو شورای اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران و عضو بورد تخصصی طب سنتی و تاریخ پزشکی در وزارت بهداشت وارد کارزار رقابت سه کاندیدای شد.

و اما نامزد سوم کمال علیپور خنکداری ۵۰ ساله با گرایش سیاسی اصولگرا و مدرک تحصیلی دکترای عمران که در مجلس یازدهم یکی از نماینده‌های منتخب شهرستان‌های قائم‌شهر، جویبار، سوادکوه، سیمرغ و سوادکوه شمالی است، در این دوره همچنان مصمم بر اخذ آرای مردم دیار خودش است، آن هم با سوابق شناخته شده در عرصه شهرداری آنهم شهرداری تهران با مسئولیت‌های متعددی از جمله قائم‌مقام سازمان بازرسی، رئیس کمیته انتصابات سازمان بازرسی، مشاور معاونت امور مناطق و مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل در این دوره آمد.

و علی کشوری نامزد چهار پنج شهرستان مرحله دوم انتخابات دوازدهمین مجلس شورای اسلامی در مازندران ۴۳ ساله نامزد با گرایش سیاسی و مستقل و مدرک تحصیلی دکترای مدیریت استراتژیک است که مهم‌ترین موضوع حضورش در جایگاه فرزند شهیدی شناخته شده آن هم خلبان شهید هوانیروز سرلشکر احمد کشوری است و با عمده فعالیت‌هایی در زمینه فیلم‌سازی، فیلم‌نامه‌نویسی، داستان‌نویسی، نمایشنامه‌نویسی و عکاسی مرتبط با موضوع دفاع مقدس وارد این عرصه شد و در مرحله اول موفق به کسب ۱۸ هزار و ۸ رأی از مجموع ۱۵۲ هزار و ۹۶۲ رأی مأخوذه در حوزه انتخابیه و با ۱۱.۷ درصد آرا به مرحله دوم راه پیدا کرد.

به گزارش ایمنا، برگزاری مرحله دوم انتخابات دوازدهمین مجلس شورای که تبلیغات آن از روزپنجشنبه سیزدهم اردیبهشت آغاز شد، به گفته جواد مولایی‌قرا رئیس ستاد انتخابات حوزه قائم‌شهر برگزاری آن کاملاً الکترونیکی خواهد بود و تمام پنج شهرستان‌ها آمادگی کامل برای اجرای این دوره از انتخابات را دارند.

کد خبر 750703