دوره بازگشت زلزله تهران و محدود مکانی آن
تاریخ انتشار: ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۹۶۵۳۷۰
به گزارش تابناک به نقل از تسنیم- دوره بازگشت زلزله، پارامتر مهمی در مطالعات خطر زلزله، محسوب میشود. به همین دلیل تلاش خواهد شد تا به پرسشها و ابهاماتی از جمله اینکه دوره بازگشت زلزله تهران دقیقا به چه معنی است، اساسا مراد از زلزله تهران کدام زلزله است، بزرگی زلزله تهران چقدر است و محدوده مکانی زلزله تهران، تا چند کیلومتری اطراف تهران است، پرداخته و پاسخ داده شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مفهوم دوره بازگشت زلزله
به تناوب زمانی میانگینگیری شده وقوع زلزلهها در یک منطقه، در طول کل دوره زمانی ثبت زلزلهها، دوره بازگشت زلزله میگویند. بدینمعنا اگر طول کل دوره آمار زلزلهها در یک منطقه ۱۰۰ سال باشد و در آن منطقه در طی این ۱۰۰ سال ۲۰ زلزله با بزرگیهای معین رخ داده باشد، دوره بازگشت کوچکترین زلزله از آن ۲۰ زمین لرزه، ۵ سال خواهد بود.
دوره بازگشت و میانگین وقوع زلزلهها
اگر در یک دوره ۱۰۰ ساله آمار ثبت زلزلهها ۲۰ زلزله باشد، دوره بازگشت حاصل تقسیم ۱۰۰ سال بر ۲۰ زلزله یعنی ۵ سال برای کوچکترین زلزله از آن ۲۰ زمینلرزه خواهد بود. معنی عدد ۵ این است که در این منطقه، به طور متوسط هر ۵ سال، یک زلزله رخ داده است.
دوره بازگشت کدام زلزلهها؟
موضوع مهم دیگر در خصوص دوره بازگشت زلزله، روشن کردن زلزلههایی است که در خصوص دوره بازگشت آنها صحبت میشود. به عنوان نمونه، گفته میشود که دوره بازگشت زلزله تهران، ۱۵۰ یا ۱۸۰ یا ... سال است. سئوال مهم این است، که زلزله با چه بزرگی دوره بازگشت آن ۱۵۰ یا ۱۸۰ سال است؟. این ابهام نیز باید روشن شود تا مفهوم دقیقتری از دوره بازگشت زلزله بدست آید.
بر اساس آمار مرکز لرزهنگاری ژئوفیزیک، در طی ۱۲ سال، از ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۸ زلزلههای اطراف تهران تا نیمه اول ماه اول سال ۲۰۱۸، حدود ۱۱۸۵ زلزله با بزرگی ۲.۵ ریشتر و بزرگتر، تعداد ۷۸۰ زلزله با بزرگی ۲.۵ تا ۳ بالغ بر ۳۰۳ زلزله با بزرگی ۳ تا ۳.۵ ریشتر، تعداد ۶۵ زلزله با بزرگی بین ۳.۵ تا ۴ ریشتر همچنین تعداد ۳۱ زلزله با بزرگی ۴ تا ۴.۵ ریشتر، تعداد ۴ زلزله با بزرگی ۴.۵ تا ۵ و یک زلزله با بزرگی ۵ تا ۵.۵ و همان تعداد با بزرگی ۵.۵ تا ۶ ریشتر بوده است.
برای محاسبه دوره بازگشت زلزلههای ۲.۵ و بزرگتر از آن یعنی بعبارت دیگر همه زلزلههای دوره، ۱۲ سال را بر تعداد کل زلزلهها که ۱۱۸۵ زلزله است، تقسیم میکنیم. عدد حاصله حدود یک صدم درصد میشود. این بدان معنی است که در هر سال به طور تقریبی حدود ۹۹ زلزله در تهران و اطراف آن رخ داده است.
دوره بازگشت زلزله و محدود مکانی آن
مسئله مهم در دوره بازگشت زلزلهها، محدوده و گسترهای است که زلزلههای در آن واقع میشوند. اگر سه دایره با شعاع ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلومتری به مرکزیت شهر تهران رسم کرده و زلزلههای رخ داده در داخل هر کدام از این دایرهها را نیز شمارش کنیم، واضح است، در دایره به شعاع ۵۰ کیلومتری، تعداد زلزلههای کمتری نسبت به دو دایره دیگر خواهد بود.
بر اساس آمار ۱۲ سال گذشته در محدوده دایره به شعاع ۵۰ کیلومتر، ۷۱ زلزله، در داخل دایره به شعاع ۱۰۰ کیلومتری از مرکز شهر تهران، ۳۸۴ زلزله و در دایره با شعاع ۱۵۰ کیلومتری از مرکز تهران، ۹۵۶ زلزله با بزرگی ۲.۵ و بالاتر واقع میشود.
برای دوره بازگشت زلزلهها، کافی است تعداد زلزلههای داخل هر کدام از این دایرهها تقسیم بر طول دوره نگاشت زلزله شود. در دایره کوچکتر در هر سال ۶ زلزله با دوره بازگشت دو ماهه، در دایره میانی با شعاع ۱۰۰ کیلومتر در هر سال ۳۲ زلزله با دوره بازگشت ۱۱ روز و در دایره به شعاع ۱۵۰ کیلومتر از وسط شهر تهران، هر سال ۸۰ زلزله با دوره بازگشت ۴.۵ روز رخ میدهد.
مثالها نشان میدهد که دوره بازگشت زلزله، وابسته به بزرگی زلزله، مدت زمان کل آمار زلزلهها، و وسعت محدودهای است که زلزله رخ میدهد.
اما دوره بازگشت زلزله تهران
برای زلزله تهران، توجه به زلزله ۶ ریشتر و بزرگتر از آن و حداکثر شعاع ۱۵۰ کیلومتری اطراف مرکز شهر تهران باید مورد توجه باشد.
بر اساس آمار از سال ۷۴۳ میلادی تا آخر سال ۲۰۱۸ در شعاع ۱۵۰ کیلومتری از مرکز شهر تهران، ۱۵ زلزله با بزرگی ۶ و بزرگتر از آن رخ داده است که آخرین زلزله ثبت شده مربوط به زلزله بلده کجور در سال ۲۰۰۴ است. در این زلزله شهر تهران اندکی لرزید، ولی آسیبی در شهر رخ نداد.
دوره بازگشت زلزله ۶ (۶ و بزرگتر از آن)، حاصل تقسیم دو عدد ۱۲۷۵ سال بر ۱۵ (تعداد زلزلههای ۶ و بزرگتر از آن) خواهد بود که برابر ۸۵ سال میشود. به بیان روشنتر در محدودهای به شعاع ۱۵۰ کیلومتری اطراف نقطه مرکزی شهر تهران، بر اساس آمار و کاتالوگ زلزلههای تهیه شده، به طور متوسط هر ۸۵ سال یکبار زلزلهای به بزرگی ۶ و یا بزرگتر از آن روی میدهد که معنی آن در واقع وقوع قطعی زلزله در هر ۸۵ سال نیست که بگوییم، چون زلزله بزرگتر از ۶ در سال ۲۰۰۴ در اطراف تهران رخ داده، بنابراین تا ۲۰۹۰ زلزله ۶ و بزرگتر از آن نخواهیم داشت! بلکه ۸۵ سال عدد میانگینی است که نحوه محاسبه آن توضیح داده شد.
در همین دوره زمانی (۷۴۳- ۲۰۱۸ میلادی)، تعداد زلزلههای رخ داده با بزرگی ۷ و بزرگتر از آن، ۸ زلزله است. دوره بازگشت زلزله ۷ (زلزلههای ۷ و بالاتر)، برابر ۱۵۹ سال میشود که معنی آن، میانگین زمانی ۱۵۹ ساله برای رخداد زلزلههای ۷ و بزرگتر از آن، در شعاع ۱۵۰ کیلومتری اطراف تهران است.
برای زلزله ۷ و بزرگتر از آن نیز، آخرین زلزله اطراف تهران، زلزله سال ۱۸۳۰ میلادی است که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری شرق تهران (از مرکز شهر) بین شهر دماوند و شهر فیروزکوه (۲۵ کیلومتری غرب فیروزکوه به سمت دماوند) قرار دارد. بر اساس نوشتههای تاریخی، در اثر این زلزله در تهران، خرابیهایی به بار آمد و عمارت سفارت بریتانیا نیز آسیب دید (فاصله ۱۰۰ کیلومتری فاصله نسبتا زیادی است و تا مرکز تهران، شتاب زلزله به اندازه زیادی کاهش پیدا میکند).
مطالبه ساخت و ساز مقاوم در برابر زلزله
با توجه به مسائلی که بالاتر ذکر شد، توجه به نکات زیر ضروری به نظر میرسد:
-خطر زلزله با توجه به گسلهای فعال و زمینلرزههای متعدد روی داده در تهران و اطراف آن همیشگی، دائمی و جدی است. رویکرد کارشناسانه، مطالبه ساخت و ساز مقاوم در برابر زلزله، با اهرمهای نظارت جدی و مسئولانه است. استمرار به سختگیریهای مهندسی، رعایت وجدان کاری از سوی عناصر دخیل در ساخت و ساز و مطالبه عمومی مردم و فرهنگ زندگی با زلزله مهمترین ابزارهای کاهش ریسک زلزله در کشور خواهد بود.
- دوره بازگشت زلزله، مفهوم وقوع زلزله در زمان یا زمانهای معین را ندارد و گاه فواصل وقوع زلزله ۲۰ سال و گاه ۳۰۰ سال نیز است؛ بنابراین این موضوع، نباید اسباب دلهره و استرس باشد.
- زلزلههای تهران -منظور زلزلههایی است که به نوعی میتوانند بر تهران تاثیر داشته باشند- تا شعاع ۱۵۰ کیلومتری در نظر گرفته شدهاند، اگر این شعاع به ۱۰۰ کیلومتر کاهش یاید، دوره بازگشت زلزله ۷ (و بزرگتر از آن) از ۱۵۹ سال به ۲۵۵ سال تبدیل خواهد شد و اگر فاصله ۵۰ کیلومتری از مرکز شهر مدنظر باشد، دوره بازگشت زلزله ۷ بیش از ۱۰۰۰ سال خواهد بود.
-زلزلهای بزرگ که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری رخ میدهد، با زلزلهای که در وسط شهر رخ میدهد، اثر کاملا متفاوتی دارد. بنابراین، وقتی گفته میشود اگر زلزله ۶.۵ رخ دهد تهران زیر و رو میشود، به هیچ وجه سخن کارشناسانهای نیست. تجربه زلزله ۷.۳ ازگله کرمانشاه در فاصله معینی از شهر کوچک سرپل ذهاب به خوبی اثر یک زلزله بزرگ را بر محدوده شهری در فاصله معین نشان میدهد، در این زلزله، نمیتوان گفت: این شهر کوچک ویران شد! در زلزله بم تخریب گسترده شهر عمدتا به دلیل ساختمانهای خشت و گلی آن محدوده بود تا بزرگی زلزله که اتفاقا درست در محدوده شهر رخ دهد، در همین زلزله نیز تعدادی از ساختمانهای اسکلت دارد فرو نریختند.
- مهمترین پارامتر کنترل کننده ابعاد بحران زلزله، کیفیت ساخت و ساز و سکونتگاهها است. اگر همتی مستمر در طراحی، نظارت، اجرا و کیفیت مصالح درسازوکار ساخت و ساز نهادینه شود، میتوان مطمئن بود که تابآوری بالایی خواهیم داشت.
علی بیتاللهی، رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
منبع: تابناک
کلیدواژه: ویروس کرونا شب قدر گسل های تهران رزمایش مساوات دعای روز بیست و دوم رمضان علی بیت الهی زلزله زلزله تهران ویروس کرونا شب قدر گسل های تهران رزمایش مساوات دعای روز بیست و دوم رمضان دوره بازگشت زلزله تهران کیلومتری از مرکز تعداد زلزله ۶ و بزرگتر از آن کیلومتری اطراف زلزله با بزرگی ۱۰۰ کیلومتری بر اساس آمار اطراف تهران ۱۰۰ کیلومتر ۵۰ کیلومتری مرکز شهر ۵۰ کیلومتر وقوع زلزله ساخت و ساز شهر تهران رخ می دهد زلزله ۷ رخ داده ۱۰۰ سال زلزله ۶ ۸۵ سال سال ۲۰
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۹۶۵۳۷۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
«بمبهای شهری» را برای کاهش ریسک زلزله شناسایی کنیم
دانشیار پژوهشکده مهندسی سازه پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله با بیان اینکه برای کاهش ریسک باید از آموزش تا استفاده از فناوری را مورد توجه قرار دهیم، اولین گام در این زمینه را شناسایی ساختمانهای بحرانی عنوان کرد.
دکتر عبدالرضا سروقد مقدم در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به برگزاری نهمین کنفرانس بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله، گفت: این رویداد از سهشنبه ۱۸ تا پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت ماه جاری در برج میلاد از سوی پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله برگزار میشود. اولین دوره این رویداد در سال ۱۳۹۰ برگزار شد.
وی تمرکز این کنفرانس را بر زلزلههای کلانشهرها با تاکید بر تهران عنوان کرد و ادامه داد: دلیل اینکه در این کنفرانس بر موضوع زلزله تهران متمرکز شده، این است که زلزلههای اخیر بزرگ در دنیا واقعیاتی را نمایان کرده است و اگر چنین زلزلههایی در تهران رخ دهد، از آن جایی که رخداد زلزله بزرگ در تهران نیز با تاخیر مواجه شده است، ما نیز به همان موارد دچار خواهیم شد.
سروقد مقدم گفت: از این رو از روز اول این کنفرانس یک سالن به مسائل مربوط به زلزلههای تهران مرتبط میشود. ساخت و ساز بر روی پهنه گسلی از جمله مسائلی است که بر روی آن با حضور متخصصان و کارشناساس بحث و بررسی میشود.
دبیر علمی نهمین کنفرانس بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله با اشاره به حضور سخنرانان کلیدی، اظهار کرد: یکی از سخنرانان از کشور چین بوده که قرار است در این کنفرانس اعلام کند چگونه کشور ترکیه قانع شده است برای بیمارستانهایی با ۱۰۰ تخت خواب حتما باید از فناوریهای نوین لرزهای استفاده کنند. چنین اقدامی در این کشور تبدیل به قانون شده و بر اساس آن بیمارستانهای دارای بیش از ۱۰۰ تخت موظف هستند تا از فناوریهایی چون جداسازهای لرزهای استفاده کنند.
سروقد مقدم با تاکید بر اینکه ما در کشور هنوز نتوانستهایم این امر را تبدیل به قانون کنیم، افزود: ما هنوز وزارت بهداشت را نتوانستهایم قانع کنیم که برای بیمارستانها از این فناوری بهرهمند شوند و ما میتوانیم از تجارب این محققان استفاده کنیم که چگونه این کشورها توانستهاند قانونگذاران را مجاب به سیاستگذاری مناسب کنند.
این محقق حوزه زلزله خاطر نشان کرد: در کنار آن محققانی از کشور سوییس، سیستمها و فناوریهای نوین لرزهای را مطرح خواهند کرد.
وی با ابراز امیدواری از اینکه در این کنفرانس ۳ روزه فضایی برای ارائه نظرات در خصوص مسائل مربوط به زلزله فراهم میشود، اظهار کرد: در حوزه کاهش ریسک و مدیریت بحران سعی میشود همه مسائل از آموزش افراد تا ارتقای ساختمانهای موجود و برنامهریزی برای مقاومسازی زیر ساختهای شهری دیده شود تا در زمان وقوع زلزله، به آسیبپذیرتر شدن شهرها کمک نکنند.
این استاد پژوهشگاه زلزله خاطرنشان کرد: یکی از مسائل مهم در این زمینه شناسایی سازههای بحرانی است. ما مشاهده میکنیم که برخی از ساختمانها قبل از وقوع زلزله فرو میریزند، نمونه آن پلاسکو و متروپل است. این ساختمانهای بحرانی که به عنوان «بمبهای شهری» هستند، در گام اول باید شناسایی شوند.
سروقد مقدم، شناسایی این سازههای بحرانی را یک اقدام اورژانسی دانست و گفت: مسائل کشور در حوزه مخاطرات بسیار زیاد است، ولی مهمترین اقدامات ما برای کاهش ریسک، شناسایی این سازهها است.
به گزارش ایسنا، نهمین کنفرانس بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله از ۱۸ تا ۲۰ اردیبهشت ماه جاری در مرکز همایشهای برج میلاد برگزار خواهد شد و تاکنون بیش از ۴۵۰ مقاله ارسالی به این کنفرانس مورد داوری قرار گرفته است.
کانال عصر ایران در تلگرام